jwengr/PeOcrSanskritPreproc · Datasets at Hugging Face

sentence stringlengths 8 1.97k	sentence_noisy stringlengths 8 1.98k
गुणयुक्तस्य सगुणस्य गुञ्जात्रयस्य पञ्चाशद्रूपका मूल्यम् ।	गुणयुरवतस्य सगुणस्य गुञ्जात्रयस्य पञ्चाताद्रूपकामूल्यम् ।
यथा वायुगतः स्पन्दः पर्णादौ प्रवृत्तिमुत्पादयति ।	यथा वायुगतः स्पन्दः पर्णादौ प्रवृत्तिमुत्पादयति ।
व्यावच्छेदेन यल्लब्धं वर्गीकृत्य विशोधयेत् ।	व्यावच्छेदेन यल्लब्धं वर्गीकृत्य विशोधयेत् ।
प्रसीदत प्रसादं कुरुत ॥	प्रसीदत प्रसादं कुरुत ।
दिग्वैपरीत्येन ।	दिग्वैपरीत्येन ।
नन्वस्तु कार्यान्वयादेवतयोः कारणत्वमिति तत्राह-न हि-इति ।	नन्वस्तु कार्यान्वयादेवतयोः कोरणत्वमिति तत्राह-न हि-इति ।
(१)'पुष्पमिदं विष्णवे नम’ इत्यस्य विष्णुप्रीत्युद्देश्यकमन्त्रकरणत्या- गस्य कर्मेदं पुष्पमित्यर्थः,तत्र चतुर्थ्या प्रीत्युद्देश्यकत्वं तदिच्छाधीन- त्वरूपं नमःपदार्थे मन्त्रकरणकत्यागे बोध्यते, प्रकृत्यर्थस्य च विष्ण्वदेः प्रीतौ तदिच्छायां वाऽन्वयः ।	(१)’पुष्पमिदं विष्णवे नम’ इत्यस्य विष्णुप्रीत्युद्देश्यकमन्त्रकरणत्या-गस्य कर्मेदं पुष्पमित्यर्थः, तत्र चतुर्थ्या प्रीत्युद्दश्यकत्वं तदिच्छार्धीनत्व-रूपं नमःपदार्थ मन्त्रकरणकत्यागे बोध्यते, प्रकृत्यर्थस्य च विष्ण्वदिःप्रीतौ तदिच्छार्यां वा५न्वयः ।
युवतय स्त्रिय ।	युवतय स्त्रिय ।
जनकानांजनकापत्यभूतानाम् ।	जनकानांजनकापत्यभूतानाम् ।
दक्षिणध्रुवकदम्बान्तरं दक्षिणं वलनम् ।	दक्षिणध्रुवकदम्बान्तरं दक्षिणं वलनम् ।
११६ नित्यकाम्यविवेकः ।	११६ नित्यकाम्यविवेकः ।
स भवति वहुतोय पञ्चरूपाभ्युपेत. ।	स भवति वहुतोय पञ्चरूपाभ्युपेत. ।
१८६ अङ्गनिर्णयः ।	१८६ अङ्गानिर्णयः ।
[इति श्रीमदार्यभटप्रकाशे सूर्यदेवयज्बना विरचिते कालक्रियाप्रकाशः ॥	[इति श्रीमदार्यभटप्रकाशे सूर्यदेवयज्बना थिरचिते4कालक्रियाप्रकाशः ।
बुद्धिमात्रं वदत्यत्र योगाचारो न चापरम् ।	बुद्धिमात्रं वदत्यत्र योगाचारो न चापरम् ।
विहितसपर्यासुविहितसपर्यासु प्रतिविहितसपर्यम् ।	विहितसपर्यीसुविहितसपर्यासु प्रतिविहितसपर्यम् ।
अयमर्थः—दिवा—सतेजोदेश इत्यर्थो बोध्यः ।	अयमर्थः-दिवा-सतेजोदेश इत्यर्थो बोध्यः ।
अव्यापकास-मर्थविशेष्याणामुदाहरणम्—अनित्यः शब्दः प्रत्ययभेदभेदित्वेसत्युपलभ्यमानत्वात् ।	अव्यापकास-मर्थविशेष्याणामुदाहरणम्-अनित्यः शब्दः प्रत्ययभेदभेदित्वेसत्युपलभ्यमानत्वात् ।
शेषं प्रकल्प्य भाज्येन भाजकेन च पूर्ववत् ।	शेषं प्रकल्प्य भाज्येन भाजकेन च पूर्ववत् ।
९—अङ्गनिर्णये तृतीयपरिच्छेदः १४४—१६८ ।	९-अङ्गनिर्णये तृतीयपरिच्छेदः १४४-१६८ ।
समस्त्रिंशद्विभागात्शच कार्या भूमेस्ततो ज्यकाः ।	समास्त्रिशद्विभागात्शच कार्यां भूमेस्तती ज्यकाः ।
ध्वनिरूपतेत्यर्थः ।	ध्बनिरूपतेत्यर्थः ।
अवलोक्य तयोरन्तरमाकाशे किं भवेद्वद क्षिप्रम् ॥	अवलोक्य तयोरन्तरमाकाशे किं भवेद्वद क्षिप्रम् ।
किन्तु परम्परसहकारितया ।	किन्तु परम्परसहकारितया ।
सिद्धान्तशिरोमणिस्थप्रकरणानामनुक्रमणिका ।	सिद्धान्तशिरोमणिस्थप्रकरणानामनुक्रमणिका ।
ओव९पईतक्रियथा सुगमा ᳲ ४५ ओ।	ओव९पईतक्रियथा सुगमा ᳲ ४५ ओ।
प्रदरोदराणि गुहा-मध्याः ।	प्रदरोदराणि गुहा-मध्याः ।
यद्यप्यृणत्वादिकमालपत एवावगन्तुं शक्यं तथाऽप्यालापबहुत्व ऋणत्वादौ भ्रान्तिः संशोतिर्वा स्यात् ।	यद्यप्यृणत्वादिकमालापत एवावगन्तुं शक्यं तयाऽप्यालापबहुत्व ऋणत्वादौ भ्रान्तिः संशीतिर्वा स्यात् ।
नापि संयोगित्वम् ।	नापि संयोगित्वम् ।
तस्मात् तन्मध्येष्ट- विक्षेपान्तरवर्गो वा तद्योगवर्गो चा सम्पर्कार्धेष्टविक्षेपवर्गविश्लेषे न क्षेप्यः ।	तस्मात् तन्मध्येष्ट- विक्षेपान्तरवर्गो वा तद्योगवर्गो दा सम्पर्कार्धेष्टविक्षेपवर्गविश्लेषे न क्षेप्यः ।
प्रसिद्वैरभिधानाद्धि न शिष्याः क्लेशिता यतः ।	प्रसिद्वैरभिधानाद्धि न शिष्याः क्लोशिता यतः ।
अन्त्यस्थानोत्क्रमेणैवं मूलं स्वीयमुदाहृतम् ॥	अन्त्यस्थानोस्क्रमेणैवं मूलं स्वीयमुवाहृतम् ।
उक्तमे-तद्बहुत्वसख्या सविशेषणेति ।	उक्तमे-तद्वहुत्वसख्या सविशेषणेति ।
मध्यमाधिकारः ।	मव्यमाधिकारः ।
एवकारोऽवधारणे ।	एवकारोऽवधारणे ।
हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च ॥	हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च ।
तत्र शङ्कुः कोटिः ।	तत्र शङ्कुः कोटिः ।
कार्यधर्मानतीत्यैतांस्तद्धेत्वज्ञाननिह्रुतेः ।	कार्यधर्मानतीत्यैतांस्तद्धेत्वज्ञाननिह्रुतेः ।
प्रथमाक्षसम्बन्धवेलायां संज्ञादिसम्बन्धस्मर-णाभावात् तदनन्तरमुत्पद्यमानं ज्ञानं निर्विकल्पकमेवोत्पद्यते ।	प्रथमाक्षसम्बन्धवेलायां संज्ञादिसम्बन्धस्मर-णाभावात् तदनन्तरमुत्पद्यमानं ज्ञानं निर्घिकल्पकमेवोत्पद्यते ।
अथ पञ्चाशता दिनैर्यदि योजनशतं तद्दिनविंशत्या किमिति न्यासः ५० ।	अथ पञ्चाशता दिनैर्यदि योजनशतं तद्दिनविंशत्या किमिति न्यासः ५० ।
सेवका सेवानिरता ।	सेवका सेवानिरता ।
स्वेदो घर्म ।	स्वेदो घर्म ।
सूर्यबिम्बकेन्द्रीय इति भावः।	सूर्यविम्बकेन्द्रीय इति भावः।
७६९. दिग्भागे तु समस्तोऽसा’वागमात्तु विशिष्यते ।	७६९.दिग्भागे तु समस्तो ऽसा’वागमात्तु विशिष्यते ।
पादाङ्गुष्ठौ तु पाणिभ्यां गृहीत्वा श्रवणावधि ।	पादाङ्गुष्ठौ तु पाणिभ्यां गृहीत्वा श्रवणावधि ।
बहुमूला एकैकस्मिन् रोमकोपे बहूनां सम्भवात् ।	बहुमूला एकैकस्मिन् रोमकोपे बहूनां सम्भवात् ।
एकमव्यक्तमिदं १ या १ एकं रूपमैदम् ।	एकमव्यक्तमिदं १ या १ एकं रूपमिदम् ।
तथात्वात्—व्यभिचारादित्यर्थः ।	तथात्वात्-व्यभिचारादित्यर्थः ।
2 भाष्यमत्र पुनरुक्तमिवाभाति ।	2 भाष्यमत्र पुनरुक्तमिवाभाति ।
अत्रोच्यते ।	अत्रोच्यते ।
शीघ्रान्मध्यमहीनादिति ।	शीघ्रान्मध्यमहीनादिति ।
केन्द्रभुजाज्यैव भुजज्येत्येतदुभयत्रापि स- मानम् ।	केन्द्रमुवाज्यैव भुजज्येत्येतजभयुत्रापि स- मानम् ।
गम्यते५नुपपन्नत्वं विना गम्येन वस्तुना ।	गम्यते५नुपपन्नत्वं विना गम्येन वस्तुना ।
कारयेद्धेमसछन्न नवपर्वनगत्विवतम् ।	कारयेद्धेमसछन्न नवपर्वनगत्विवतम् ।
मतैष्यदिवसप्राप्तिर्भानुभुक्त्या सद्वैव हि ।	मतैष्यदिवसप्राप्तिर्भानुभुक्त्या सद्वैव हि ।
नेम्यां बद्ध्वा घटिकाश्चकं जलयन्त्रवत् तथा धार्यम् ।	नुस्यां वीदुध्वा घटिकाश्चकं जलयन्त्रवत् तथा धार्यम् ।
अतो मूलं कर्णः ५२ ।	कतो मलं कर्णः ५२ ।
प्रसादेनार्थव्य- क्तिर्गृहीता ।	प्रसादेनार्थव्य-क्तिर्गृहीईता ।
असत्प्रत्ययप्रतिषेधाभ्यां भावशब्दसामानाधिकरण्यात् सर्वमभावः अनुत्पन्नप्रध्वस्तपटवत्-सर्वो भावशब्दोस्सत्समानाधिकरणः प्रति- षेधसमानाधिकरणश्च प्रध्वस्तपटवत् यथा नास्ति पट इति ।	असत्प्रस-यप्रतिषेधाभ्यां भावशब्दसापानाधिकरण्यात् सर्वमभावः अ-नुत्पन्नप्रध्वस्तपटवत्-सर्वो भावशब्दो५सत्समानाधिकरणः प्रति-षेधसमानाधिकरणश्च प्रध्वस्तपटवत् यथा नास्ति पट इति ।
५४९सन्धिग्रहणेन सर्वाङ्गसन्धय उच्यन्ते ।	५४९सन्धिग्रहणेन सर्वाङ्गसन्धय उच्यन्ते ।
तदुक्तं पातञ्जले सूत्रे ‘तदा द्रष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्’ (1. 3) इति ।	तदुक्तं पातज्रले सूत्रे ’ तदाद्रष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्) (1. 3) इति ।
शास्त्रार्थविद्वृतियुत समसंहतभ्रूर्नागोपमो भवति चापि निगूढगुह्य ।	शास्त्रार्थविद्वृतियुत समसंहतभ्रूर्नागोपमो भवति चापि निगूढगुह्य ।
तथाच शृङ्गेपि स्तनादिसमस्तावयवाः सन्ति स्तनादावपि च शृङ्गादय इति पूर्वोक्तपारिप्लवो वज्रलेपायते इति परिहरति—तर्हीति ।	तथाच ’शङ्नेपि स्तनादिसमस्तावयवाः सन्ति स्तनादावपि च ’रहादयइति पूर्वोक्तपारिप्नवो वञ्जलेपायते इति परिहरति-तर्हीति ।
-यावज्जीवनं सेत्स्यत्येवेत्यखेदो धैर्यम् ।	-यावज्जीवनं सेत्स्यत्येवेत्यखेदो धैर्यम् ।
४७० प्रत्यक्षत्वस्य जातित्त्वे दोषकथनम् ।	४७० प्रत्यक्षत्बस्य जातित्त्वे दोषकथनम् ।
सर्गान्तरेष्वेव च कर्मबोधो वेदान्तरेभ्यो ऽपि जनस्य सिध्येत् ॥	सर्गान्तरेष्वेव च कर्मबोधो वेदान्तरेभ्यो ऽपि जनस्य सिध्येत् ।
शुद्धानां चन्द्रलम्बनलि–प्तानां हरणे गत्यन्तरस्यैव हारकत्वं भवति ।	शुद्धानां चन्द्रलम्बनलि-प्तानां हरणे गत्यन्तरस्यैव हारकत्वं भवति ।
यद्रुद्रलोकपालोद्भवं पशूनामनिष्टं तत् ।	यद्रुद्रलोकपालोद्भवं पशूनामनिष्टं तत् ।
[जिज्ञासाधिकर०] शास्त्रदीपिकायाम् ।	[जिज्ञासाधिकर०] शास्त्रदीपिकायाम् ।
तत्र तच्छेदसंवर्गः छेदस्तस्योपपद्यते ।	तत्र तच्छेदसंमर्गः छेदस्तर्योपपद्यते ।
यतः शून्यव्यये सङ्कलिते वाऽविकृत एव राशिस्तथा शून्य- १५ घाते शून्येन घाते-गुणने पञ्चप्रभृतिरङ्कः शून्यं स्यादिति ।	यतः शून्यव्यये सङ्कलिते वाऽविकृत एव राशिस्तथा शून्य- १५घार्तं शून्येन घाते-गुणने पञ्चंप्रभृतिरङ्कः शून्यं स्यादिति ।
सिद्धान्तबिन्दौ प्रथमश्लोकः ।	सिद्धान्तबिन्दौ प्रथमम्लोकः ।
(४) इतरवदिति-पा० १ पु० ।	(४) इतरवदिति-पा० १ पु० ।
क्षेपसंस्काररहिता नतिदा यार्कसम्भवा ॥	क्षपसंस्काररहिता नतिदा यार्कसम्भवा ।
उदयसममण्डलान्तरघटिकाउयां लम्बकाहतां गुणयेत् ।	उदयसममण्डलान्तरघटिकाउयां लम्बकाहतां गुणयेत् ।
इदनच्च प्रमितिखण्डनाभिप्रायेणोक्तम् ।	इदनच्च प्रमितिखण्डनाभिप्रायेणोक्तम् ।
एतेषां देवदैत्यानामन्योन्यं परस्परं वामसव्ये अपसव्यसव्ये तत्क्र- मेण दिनक्षपे दिवसरात्री भवतः।	एतेषां देवदैत्यानामन्योन्म परस्परं वामसष्ये अपसव्यसव्ये तत्क- मेण दिनक्षपे दिवसरात्री भवतः ।
पार्थसारथिना सम्यग्विशेषः काम्यनित्ययोः ।	पार्थसारथिना सम्यग्विशेषः काम्यनित्ययोः ।
तथा इष्ट-वृष्टिकरम् ।	तथा इष्ट-वृष्टिकरम् ।
एवं सति विधिभ्यः स्याद्विधेयार्थावधारणम् ॥	एवं सति विधिभ्यः स्याद्विधेयार्थीवधारणम् ॥
एतत् स्वयंवहकरणं गोप्यम- प्रकाश्यं कुत इत्यत आह।	एतत् खयंवहकरणं गोप्यम- प्रकाश्यं कुत इत्यत आह ।
न चैष नियमो लोके सदृशात्सदृशोद्भवः ।	न चैष नियमो लोके सदृशात्सदृशोद्भवः ।
तस्याश्चाधारोऽधः क्षयकृद्द्रव्यस्य तत्र कृतः ।	तस्याश्चाधारोऽधः क्षयकृद्द्रव्यस्य तत्र कृतः ।
दममझयोर्मिलितत्वात् ।	दममझयोर्मिलितत्वात् ।
नीचोच्चवृत्तस्य भङ्ग्या अहं भास्कराचार्यः समन- न्तेरमेव वच्मि।	नीचोच्चवृत्तस्य भङ्ग्या अहं भास्कराचार्यः समन-न्तेरमेव वोच्य ।
इति मु० पु० ।	इति मु० पु० ।
अपिशब्द सम्भावनायाम् ।	अपिशब्द सम्भावनायाम् ।
तस्मान्निरवयवावधिरयमवयवावयविप्रसङ्गइति विज्ञायते ।	तस्मान्निरवयवावधिरयमवयवावयविप्रसङ्गइति विज्ञायते ।
तथा न कल्प्यते तच्चेत्साहित्यं न प्रतीयते ।	तथा न कल्प्यते तच्चेत्साहित्यं न प्रतीयते ।
लब्धानि फला 4न्युपर्यधोभावेन स्थापितानि समानि च भवन्ति तावदन्योन्यं भजेदित्यर्थः।	लब्धानि फलांन्युपर्यधोभावेन स्थापितानि समानि च भवन्ति तावदन्योन्यं भजेदित्यर्थ. ।
५८५ सत्प्रतिपक्षस्यासिद्धितः पृथत्क्वं तत्स्वरूपं च ।	५८५ सत्प्रतिपक्षस्यासिद्धितः पृथत्क्वं तत्स्वरूपं च ।
असावित्यनुषज्यते ।	असावित्यनुषज्यते ।
विचित्रगुणसंधायि पूज्यते योगिपुंगवैः ।	विचित्रगुणसंधायि पूज्यते योगिपुंगवैः ।
न हि नान्वरीयकः स्यान्नार्थ इति ।	न हि नान्वरीयकः स्यान्नार्थ इति ।
एतद्गुणकलीनता कारिष(ख)ण्डसञ्ज्ञकं करणम् ।	एतद्गुणकलीनता कारिष(ख)ण्डसञ्ज्ञकं करणम् ।
यद्यपि छलादीनामसदुत्तरत्वात् परमार्थ-तस्तैः स्वपक्षसाधनं परपक्षोपालम्भश्च कर्तुं न शक्यते, त-थापि भ्रान्तानां साधनोपालम्भबुद्धिजननात् साधनोपाल-म्भहेतुत्वमुक्तमिति ।	यद्यपि छलादीनामसदुत्तरत्वात् परमार्थ-तस्तैः रवयक्षसाधनं परपक्षोपालम्भश्च कर्तु न शक्यते, त-थापि भ्रान्तानां साधनोपालम्भबुद्धिजननात् साधनोपाल-म्भहेतुत्वमुक्तमिति ।
समकोणे चक्रकेन्द्रं विषमैको भवेत्कुजम् ॥	समकोणे चक्रकेन्द्रं विषमैको भवेत्कुजम् ।
तदाहुर्बिषम वृत्त च्छन्ददशास्त्रविशारदा ०।	तदाहुर्बिषम वृत्त च्छन्ददशास्त्रविशारदा ०।
एवशब्देन वक्त्रस्य व्यवच्छेदः ।	एवशब्देन वक्त्रस्य व्यवच्छेदः ।
राहुरकारणमस्मिन्नित्युक्त शास्त्रसद्भावः ।	राहुरकारणमस्मिन्नित्युक्त शास्त्रसद्भावः ।

गुणयुक्तस्य सगुणस्य गुञ्जात्रयस्य पञ्चाशद्रूपका मूल्यम् ।

गुणयुरवतस्य सगुणस्य गुञ्जात्रयस्य पञ्चाताद्रूपकामूल्यम् ।

यथा वायुगतः स्पन्दः पर्णादौ प्रवृत्तिमुत्पादयति ।

व्यावच्छेदेन यल्लब्धं वर्गीकृत्य विशोधयेत् ।

प्रसीदत प्रसादं कुरुत ॥

प्रसीदत प्रसादं कुरुत ।

दिग्वैपरीत्येन ।

नन्वस्तु कार्यान्वयादेवतयोः कारणत्वमिति तत्राह-न हि-इति ।

नन्वस्तु कार्यान्वयादेवतयोः कोरणत्वमिति तत्राह-न हि-इति ।

(१)'पुष्पमिदं विष्णवे नम’ इत्यस्य विष्णुप्रीत्युद्देश्यकमन्त्रकरणत्या- गस्य कर्मेदं पुष्पमित्यर्थः,तत्र चतुर्थ्या प्रीत्युद्देश्यकत्वं तदिच्छाधीन- त्वरूपं नमःपदार्थे मन्त्रकरणकत्यागे बोध्यते, प्रकृत्यर्थस्य च विष्ण्वदेः प्रीतौ तदिच्छायां वाऽन्वयः ।

(१)’पुष्पमिदं विष्णवे नम’ इत्यस्य विष्णुप्रीत्युद्देश्यकमन्त्रकरणत्या-गस्य कर्मेदं पुष्पमित्यर्थः, तत्र चतुर्थ्या प्रीत्युद्दश्यकत्वं तदिच्छार्धीनत्व-रूपं नमःपदार्थ मन्त्रकरणकत्यागे बोध्यते, प्रकृत्यर्थस्य च विष्ण्वदिःप्रीतौ तदिच्छार्यां वा५न्वयः ।

युवतय स्त्रिय ।

जनकानांजनकापत्यभूतानाम् ।

दक्षिणध्रुवकदम्बान्तरं दक्षिणं वलनम् ।

११६ नित्यकाम्यविवेकः ।

स भवति वहुतोय पञ्चरूपाभ्युपेत. ।

१८६ अङ्गनिर्णयः ।

१८६ अङ्गानिर्णयः ।

[इति श्रीमदार्यभटप्रकाशे सूर्यदेवयज्बना विरचिते कालक्रियाप्रकाशः ॥

[इति श्रीमदार्यभटप्रकाशे सूर्यदेवयज्बना थिरचिते4कालक्रियाप्रकाशः ।

बुद्धिमात्रं वदत्यत्र योगाचारो न चापरम् ।

विहितसपर्यासुविहितसपर्यासु प्रतिविहितसपर्यम् ।

विहितसपर्यीसुविहितसपर्यासु प्रतिविहितसपर्यम् ।

अयमर्थः—दिवा—सतेजोदेश इत्यर्थो बोध्यः ।

अयमर्थः-दिवा-सतेजोदेश इत्यर्थो बोध्यः ।

अव्यापकास-मर्थविशेष्याणामुदाहरणम्—अनित्यः शब्दः प्रत्ययभेदभेदित्वेसत्युपलभ्यमानत्वात् ।

अव्यापकास-मर्थविशेष्याणामुदाहरणम्-अनित्यः शब्दः प्रत्ययभेदभेदित्वेसत्युपलभ्यमानत्वात् ।

शेषं प्रकल्प्य भाज्येन भाजकेन च पूर्ववत् ।

९—अङ्गनिर्णये तृतीयपरिच्छेदः १४४—१६८ ।

९-अङ्गनिर्णये तृतीयपरिच्छेदः १४४-१६८ ।

समस्त्रिंशद्विभागात्शच कार्या भूमेस्ततो ज्यकाः ।

समास्त्रिशद्विभागात्शच कार्यां भूमेस्तती ज्यकाः ।

ध्वनिरूपतेत्यर्थः ।

ध्बनिरूपतेत्यर्थः ।

अवलोक्य तयोरन्तरमाकाशे किं भवेद्वद क्षिप्रम् ॥

अवलोक्य तयोरन्तरमाकाशे किं भवेद्वद क्षिप्रम् ।

किन्तु परम्परसहकारितया ।

सिद्धान्तशिरोमणिस्थप्रकरणानामनुक्रमणिका ।

ओव९पईतक्रियथा सुगमा ᳲ ४५ ओ।

प्रदरोदराणि गुहा-मध्याः ।

यद्यप्यृणत्वादिकमालपत एवावगन्तुं शक्यं तथाऽप्यालापबहुत्व ऋणत्वादौ भ्रान्तिः संशोतिर्वा स्यात् ।

यद्यप्यृणत्वादिकमालापत एवावगन्तुं शक्यं तयाऽप्यालापबहुत्व ऋणत्वादौ भ्रान्तिः संशीतिर्वा स्यात् ।

नापि संयोगित्वम् ।

तस्मात् तन्मध्येष्ट- विक्षेपान्तरवर्गो वा तद्योगवर्गो चा सम्पर्कार्धेष्टविक्षेपवर्गविश्लेषे न क्षेप्यः ।

तस्मात् तन्मध्येष्ट- विक्षेपान्तरवर्गो वा तद्योगवर्गो दा सम्पर्कार्धेष्टविक्षेपवर्गविश्लेषे न क्षेप्यः ।

प्रसिद्वैरभिधानाद्धि न शिष्याः क्लेशिता यतः ।

प्रसिद्वैरभिधानाद्धि न शिष्याः क्लोशिता यतः ।

अन्त्यस्थानोत्क्रमेणैवं मूलं स्वीयमुदाहृतम् ॥

अन्त्यस्थानोस्क्रमेणैवं मूलं स्वीयमुवाहृतम् ।

उक्तमे-तद्बहुत्वसख्या सविशेषणेति ।

उक्तमे-तद्वहुत्वसख्या सविशेषणेति ।

मध्यमाधिकारः ।

मव्यमाधिकारः ।

एवकारोऽवधारणे ।

हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च ॥

हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च ।

तत्र शङ्कुः कोटिः ।

कार्यधर्मानतीत्यैतांस्तद्धेत्वज्ञाननिह्रुतेः ।

प्रथमाक्षसम्बन्धवेलायां संज्ञादिसम्बन्धस्मर-णाभावात् तदनन्तरमुत्पद्यमानं ज्ञानं निर्विकल्पकमेवोत्पद्यते ।

प्रथमाक्षसम्बन्धवेलायां संज्ञादिसम्बन्धस्मर-णाभावात् तदनन्तरमुत्पद्यमानं ज्ञानं निर्घिकल्पकमेवोत्पद्यते ।

अथ पञ्चाशता दिनैर्यदि योजनशतं तद्दिनविंशत्या किमिति न्यासः ५० ।

सेवका सेवानिरता ।

स्वेदो घर्म ।

सूर्यबिम्बकेन्द्रीय इति भावः।

सूर्यविम्बकेन्द्रीय इति भावः।

७६९. दिग्भागे तु समस्तोऽसा’वागमात्तु विशिष्यते ।

७६९.दिग्भागे तु समस्तो ऽसा’वागमात्तु विशिष्यते ।

पादाङ्गुष्ठौ तु पाणिभ्यां गृहीत्वा श्रवणावधि ।

बहुमूला एकैकस्मिन् रोमकोपे बहूनां सम्भवात् ।

एकमव्यक्तमिदं १ या १ एकं रूपमैदम् ।

एकमव्यक्तमिदं १ या १ एकं रूपमिदम् ।

तथात्वात्—व्यभिचारादित्यर्थः ।

तथात्वात्-व्यभिचारादित्यर्थः ।

2 भाष्यमत्र पुनरुक्तमिवाभाति ।

अत्रोच्यते ।

शीघ्रान्मध्यमहीनादिति ।

केन्द्रभुजाज्यैव भुजज्येत्येतदुभयत्रापि स- मानम् ।

केन्द्रमुवाज्यैव भुजज्येत्येतजभयुत्रापि स- मानम् ।

गम्यते५नुपपन्नत्वं विना गम्येन वस्तुना ।

कारयेद्धेमसछन्न नवपर्वनगत्विवतम् ।

मतैष्यदिवसप्राप्तिर्भानुभुक्त्या सद्वैव हि ।

नेम्यां बद्ध्वा घटिकाश्चकं जलयन्त्रवत् तथा धार्यम् ।

नुस्यां वीदुध्वा घटिकाश्चकं जलयन्त्रवत् तथा धार्यम् ।

अतो मूलं कर्णः ५२ ।

कतो मलं कर्णः ५२ ।

प्रसादेनार्थव्य- क्तिर्गृहीता ।

प्रसादेनार्थव्य-क्तिर्गृहीईता ।

असत्प्रत्ययप्रतिषेधाभ्यां भावशब्दसामानाधिकरण्यात् सर्वमभावः अनुत्पन्नप्रध्वस्तपटवत्-सर्वो भावशब्दोस्सत्समानाधिकरणः प्रति- षेधसमानाधिकरणश्च प्रध्वस्तपटवत् यथा नास्ति पट इति ।

असत्प्रस-यप्रतिषेधाभ्यां भावशब्दसापानाधिकरण्यात् सर्वमभावः अ-नुत्पन्नप्रध्वस्तपटवत्-सर्वो भावशब्दो५सत्समानाधिकरणः प्रति-षेधसमानाधिकरणश्च प्रध्वस्तपटवत् यथा नास्ति पट इति ।

५४९सन्धिग्रहणेन सर्वाङ्गसन्धय उच्यन्ते ।

तदुक्तं पातञ्जले सूत्रे ‘तदा द्रष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्’ (1. 3) इति ।

तदुक्तं पातज्रले सूत्रे ’ तदाद्रष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्) (1. 3) इति ।

शास्त्रार्थविद्वृतियुत समसंहतभ्रूर्नागोपमो भवति चापि निगूढगुह्य ।

तथाच शृङ्गेपि स्तनादिसमस्तावयवाः सन्ति स्तनादावपि च शृङ्गादय इति पूर्वोक्तपारिप्लवो वज्रलेपायते इति परिहरति—तर्हीति ।

तथाच ’शङ्नेपि स्तनादिसमस्तावयवाः सन्ति स्तनादावपि च ’रहादयइति पूर्वोक्तपारिप्नवो वञ्जलेपायते इति परिहरति-तर्हीति ।

-यावज्जीवनं सेत्स्यत्येवेत्यखेदो धैर्यम् ।

४७० प्रत्यक्षत्वस्य जातित्त्वे दोषकथनम् ।

४७० प्रत्यक्षत्बस्य जातित्त्वे दोषकथनम् ।

सर्गान्तरेष्वेव च कर्मबोधो वेदान्तरेभ्यो ऽपि जनस्य सिध्येत् ॥

सर्गान्तरेष्वेव च कर्मबोधो वेदान्तरेभ्यो ऽपि जनस्य सिध्येत् ।

शुद्धानां चन्द्रलम्बनलि–प्तानां हरणे गत्यन्तरस्यैव हारकत्वं भवति ।

शुद्धानां चन्द्रलम्बनलि-प्तानां हरणे गत्यन्तरस्यैव हारकत्वं भवति ।

यद्रुद्रलोकपालोद्भवं पशूनामनिष्टं तत् ।

[जिज्ञासाधिकर०] शास्त्रदीपिकायाम् ।

तत्र तच्छेदसंवर्गः छेदस्तस्योपपद्यते ।

तत्र तच्छेदसंमर्गः छेदस्तर्योपपद्यते ।

यतः शून्यव्यये सङ्कलिते वाऽविकृत एव राशिस्तथा शून्य- १५ घाते शून्येन घाते-गुणने पञ्चप्रभृतिरङ्कः शून्यं स्यादिति ।

यतः शून्यव्यये सङ्कलिते वाऽविकृत एव राशिस्तथा शून्य- १५घार्तं शून्येन घाते-गुणने पञ्चंप्रभृतिरङ्कः शून्यं स्यादिति ।

सिद्धान्तबिन्दौ प्रथमश्लोकः ।

सिद्धान्तबिन्दौ प्रथमम्लोकः ।

(४) इतरवदिति-पा० १ पु० ।

क्षेपसंस्काररहिता नतिदा यार्कसम्भवा ॥

क्षपसंस्काररहिता नतिदा यार्कसम्भवा ।

उदयसममण्डलान्तरघटिकाउयां लम्बकाहतां गुणयेत् ।

इदनच्च प्रमितिखण्डनाभिप्रायेणोक्तम् ।

एतेषां देवदैत्यानामन्योन्यं परस्परं वामसव्ये अपसव्यसव्ये तत्क्र- मेण दिनक्षपे दिवसरात्री भवतः।

एतेषां देवदैत्यानामन्योन्म परस्परं वामसष्ये अपसव्यसव्ये तत्क- मेण दिनक्षपे दिवसरात्री भवतः ।

पार्थसारथिना सम्यग्विशेषः काम्यनित्ययोः ।

तथा इष्ट-वृष्टिकरम् ।

एवं सति विधिभ्यः स्याद्विधेयार्थावधारणम् ॥

एवं सति विधिभ्यः स्याद्विधेयार्थीवधारणम् ॥

एतत् स्वयंवहकरणं गोप्यम- प्रकाश्यं कुत इत्यत आह।

एतत् खयंवहकरणं गोप्यम- प्रकाश्यं कुत इत्यत आह ।

न चैष नियमो लोके सदृशात्सदृशोद्भवः ।

तस्याश्चाधारोऽधः क्षयकृद्द्रव्यस्य तत्र कृतः ।

दममझयोर्मिलितत्वात् ।

नीचोच्चवृत्तस्य भङ्ग्या अहं भास्कराचार्यः समन- न्तेरमेव वच्मि।

नीचोच्चवृत्तस्य भङ्ग्या अहं भास्कराचार्यः समन-न्तेरमेव वोच्य ।

इति मु० पु० ।

अपिशब्द सम्भावनायाम् ।

तस्मान्निरवयवावधिरयमवयवावयविप्रसङ्गइति विज्ञायते ।

तथा न कल्प्यते तच्चेत्साहित्यं न प्रतीयते ।

लब्धानि फला 4न्युपर्यधोभावेन स्थापितानि समानि च भवन्ति तावदन्योन्यं भजेदित्यर्थः।

लब्धानि फलांन्युपर्यधोभावेन स्थापितानि समानि च भवन्ति तावदन्योन्यं भजेदित्यर्थ. ।

५८५ सत्प्रतिपक्षस्यासिद्धितः पृथत्क्वं तत्स्वरूपं च ।

असावित्यनुषज्यते ।

विचित्रगुणसंधायि पूज्यते योगिपुंगवैः ।

न हि नान्वरीयकः स्यान्नार्थ इति ।

एतद्गुणकलीनता कारिष(ख)ण्डसञ्ज्ञकं करणम् ।

यद्यपि छलादीनामसदुत्तरत्वात् परमार्थ-तस्तैः स्वपक्षसाधनं परपक्षोपालम्भश्च कर्तुं न शक्यते, त-थापि भ्रान्तानां साधनोपालम्भबुद्धिजननात् साधनोपाल-म्भहेतुत्वमुक्तमिति ।

यद्यपि छलादीनामसदुत्तरत्वात् परमार्थ-तस्तैः रवयक्षसाधनं परपक्षोपालम्भश्च कर्तु न शक्यते, त-थापि भ्रान्तानां साधनोपालम्भबुद्धिजननात् साधनोपाल-म्भहेतुत्वमुक्तमिति ।

समकोणे चक्रकेन्द्रं विषमैको भवेत्कुजम् ॥

समकोणे चक्रकेन्द्रं विषमैको भवेत्कुजम् ।

तदाहुर्बिषम वृत्त च्छन्ददशास्त्रविशारदा ०।

एवशब्देन वक्त्रस्य व्यवच्छेदः ।

राहुरकारणमस्मिन्नित्युक्त शास्त्रसद्भावः ।