id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_600 | czym jest meduza? | Meduza – jedna z dwóch form morfologicznych parzydełkowców (Cnidaria), pierwotnie swobodnie pływająca, pelagiczna, z galaretowatym ciałem, zwykle w kształcie dzwonu lub parasola, zasadniczo rozmnażająca się płciowo. | Meduza – jedna z dwóch form morfologicznych parzydełkowców (Cnidaria), pierwotnie swobodnie pływająca, pelagiczna, z galaretowatym ciałem, zwykle w kształcie dzwonu lub parasola, zasadniczo rozmnażająca się płciowo. Nie występuje u koralowców (Anthozoa). Meduzy są drapieżne. Do chwytania zdobyczy i do obrony używają parzydełek. Drugą z form życiowych parzydełkowców jest polip. Meduza powstaje zwykle z polipa, z wyjątkiem pozbawionych tego stadium trachymeduz (Trachymedusae), u których meduza powstaje z pelagicznej aktinuli (larwy) hydromeduzy. Meduzy macierzyste niektórych stułbiopławów (Hydrozoa) mogą rozmnażać się bezpłciowo poprzez wytwarzanie meduz potomnych. Meduza żyje do kilku miesięcy. Zwykle ginie po zakończeniu rozrodu. Meduzy poszczególnych gromad parzydełkowców (z wyjątkiem koralowców) różnią się sposobem powstawania oraz wieloma szczegółami budowy. Mają też odrębne nazwy: * scyfomeduza – meduza krążkopławów (Scyphozoa), * hydromeduza | 0 | 215 |
mrc_601 | jak miała na imię żona franciszka pieczki? | Henryka | stworzył kreację Ala Lewisa w przedstawieniu "Słoneczni chłopcy" Neila Simona w reżyserii Macieja Wojtyszki, na deskach Teatru Powszechnego, za którą otrzymał nagrodę im. Cypriana Norwida. Za poszczególne role, a także wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej był wielokrotnie nagradzany i odznaczany. Franciszek Pieczka był honorowym obywatelem gminy Godów (tytuł honorowego obywatela został przyznany w drodze uchwały nr XIX/165/08 Rady Gminy Godów z dnia 26 czerwca 2008 r.). W 2016 wspomógł akcję walki ze smogiem na rodzinnym Górnym Śląsku, występując w klipie filmowym pt. "Nie truj sąsiada!" nagranym wspólnie z miastem Wodzisław Śląski. 11 listopada 2017 został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem państwowym, Orderem Orła Białego. == Życie osobiste == Żoną aktora przez 50 lat była Henryka, która zmarła w 2004. | 801 | 808 |
mrc_602 | ile linii ma metro w warszawie? | składający się z dwóch linii: M1 i M2. | Metro w Warszawie – jedyny w Polsce system kolei podziemnej, składający się z dwóch linii: M1 i M2. Pierwszy odcinek linii M1, łączącej centrum Warszawy z jej północnymi i południowymi dzielnicami, otwarto w 1995 roku. Pełną projektowaną długość linia osiągnęła dopiero w roku 2008. Budowę linii M2, łączącej lewo- i prawobrzeżną część stolicy, rozpoczęto w 2010 roku, a pierwszy jej odcinek oddano do użytku w 2015 roku. Systemem kolei podziemnej w Warszawie zarządza spółka miejska, Metro Warszawskie. Przedsiębiorstwo na przestrzeni lat zdobyło szereg wyróżnień międzynarodowych, m.in. nagrody główne w kategoriach "Najlepszy program utrzymania" i "Nagroda specjalna za zaangażowanie na rzecz ochrony środowiska" w międzynarodowym konkursie "Metro Awards 2009" oraz nagroda główna w kategorii "Najlepiej udoskonalane metro" w międzynarodowym konkursie "Metro | 61 | 99 |
mrc_603 | gdzie rośnie awokado? | Szeroko rozprzestrzeniona i uprawiana w strefie tropikalnej. | Smaczliwka, awokado ("Persea" Mill.) – rodzaj wiecznie zielonych drzew z rodziny wawrzynowatych ("Lauraceae"). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od ok. 80 do nawet ok. 200 gatunków. Dwa gatunki (smaczliwka indyjska i "Persea barbujana") rosną na wyspach Makaronezji. Ważną rośliną użytkową wykorzystywaną od co najmniej 7000 lat p.n.e. jest smaczliwka wdzięczna, zwana też awokado właściwym. Szeroko rozprzestrzeniona i uprawiana w strefie tropikalnej. Inne gatunki uprawiane są jako ozdobne lub ciekawostki botaniczne. Drewno "P. nanmu" wykorzystywane jest w Chinach do wyrobu trumien. Z drewna "P. thunbergii" w Japonii wyrabiano pełne koła do wozów. == Morfologia == ; Pokrój: Zimozielone krzewy i średniej wielkości drzewa (do 20 m wysokości) o cienkiej, czerwonobrązowej korze. ; Liście: Skrętoległe i aromatyczne. Cienkie do skórzastych, zwykle | 406 | 466 |
mrc_604 | gdzie budowano wieżę babel? | w krainie Szinear | Wieża Babel (, "Migdal Babel") – olbrzymia budowla, która według Księgi Rodzaju miała być wznoszona przez zjednoczoną ludzkość w krainie Szinear. Według przekazu biblijnego wieża Babel wznoszona była jako znak, dzięki któremu ludzie „nie rozproszą się”. Jahwe sprzeciwił się tym zamiarom. Pomieszał więc budowniczym języki, dzieląc ludzi na różne narody, by przez to uniemożliwić budowę wieży. Obecnie określenie „wieża Babel” oznacza ideę lub przedsięwzięcie niemożliwe do zrealizowania i prowadzące jedynie do powstania zamętu, bądź też miejsce, gdzie spotykają się ludzie mówiący różnymi językami. == Opowieść w Biblii == Opowieść o wieży Babel pojawia się w Biblii w Księdze Rodzaju: : "1Mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa. 2A gdy wędrowali ze wschodu, napotkali równinę w kraju Szinear i | 127 | 144 |
mrc_605 | kto powiedział eureka? | Archimedesa | * Eureka (znalazłem) – okrzyk rzekomo wydany przez Archimedesa * (5261) Eureka – jedna z planetoid trojańskich Marsa * Eureka – program popularnonaukowy, nadawany w Telewizji Polskiej w latach 1957–1975 * "Eureka" – film * Eureka – amerykański serial science fiction Miejscowości w USA: * Eureka – miasto w stanie Kalifornia, w hrabstwie Humboldt * Eureka – miasto w stanie Illinois, w hrabstwie Woodford * Eureka – miasto w stanie Kansas, w hrabstwie Greenwood * Eureka – miasto w stanie Missouri, w hrabstwie St. Louis * Eureka – miejscowość w stanie Montana, w hrabstwie Lincoln * Eureka – miejscowość w stanie Karolina Północna, w hrabstwie Wayne * Eureka – miasto w stanie Dakota Południowa, w hrabstwie McPherson * Eureka – | 51 | 62 |
mrc_606 | jakim symbolem oznaczone są odbiorniki wykonane w ii klasie ochronności? | kwadrat w kwadracie | klasy II charakteryzują się zastosowaniem izolacji wzmocnionej, która zapewnia zarówno ochronę przed dotykiem bezpośrednim, jak i pośrednim. Innym sposobem zapewnienia ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach II klasy ochronności jest zastosowanie izolacji podstawowej oraz dodatkowej. Ponieważ zastosowana jest izolacja wzmocniona lub dodatkowa, to nie jest konieczne połączenie obudowy urządzenia z przewodem ochronnym uziemiającym, i można zasilać urządzenia tej klasy np. przez kable dwużyłowe ze złączami IEC C7 (tzw. „ósemka”). Urządzenia II klasy ochronności oznaczane są, np. na tabliczce znamionowej, odpowiednim symbolem (tzw. "kwadrat w kwadracie"). == Klasa III == W urządzeniach klasy III ochronę przeciwporażeniową zapewnia się przez zasilanie napięciem bardzo niskim (ELV) o wartości nieprzekraczającej dopuszczalnego napięcia dotykowego bezpiecznego (UL) dla danych warunków środowiskowych. Urządzenia tej klasy oznacza się odpowiednim symbolem. | 640 | 659 |
mrc_607 | kiedy urodziła się królowa elżbieta? | 21 kwietnia 1926 | Elżbieta II (; ur. 21 kwietnia 1926 w Londynie, zm. 8 września 2022 w Balmoral) – królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z dynastii Windsorów od 6 lutego 1952 (koronowana 2 czerwca 1953) do 8 września 2022. Jej panowanie, które trwało 70 lat i 214 dni, czyni ją najdłużej panującym ze wszystkich brytyjskich monarchów i najdłużej panującą w historii kobietę – głowę państwa. Elżbieta urodziła się w Mayfair w Londynie jako pierwsze dziecko księcia i księżnej Yorku (późniejszego króla Jerzego VI i królowej Elżbiety). Jej ojciec wstąpił na tron w 1936 r. po abdykacji swojego brata, króla Edwarda VIII, czyniąc Elżbietę pretendentką do tronu. Kształciła się prywatnie w domu i zaczęła podejmować obowiązki publiczne podczas II wojny światowej, | 19 | 35 |
mrc_608 | jaki odsetek uprawnionych do głosowania wziął udział w referendum? | w referendum wzięła udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania obywateli. | Pytanie === "Przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej" Sąd Najwyższy uznał referendum za ważne. Wynik referendum był wiążący, gdyż w referendum wzięła udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania obywateli. Większość głosujących opowiedziała się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. == Statystyki lokalne == Największe poparcie dla integracji (prawie 90% oddanych głosów ważnych) zanotowano w gminach w woj. zachodniopomorskim, lubuskim, śląskim, dolnośląskim oraz w dużych miastach Polski zachodniej i centralnej. Procentowo najwięcej głosów za integracją było w gminie Gozdnica (91%) w powiecie żagańskim. Najwięcej jeżeli chodzi o liczbę padło w Warszawie (ponad 781 tysięcy, czyli 84%). Najmniejsze poparcie dla członkostwa w UE było w województwach podlaskim i lubelskim. Najwięcej głosów na „nie” padło w gminie Godziszów (woj. lubelskie), gdzie przeciwko | 151 | 233 |
mrc_609 | kto jest autorem? | Autor, twórca ( - sprawca, twórca) – osoba, która tworzyła lub współtworzyła dzieło (utwór w rozumieniu prawa autorskiego). | Autor, twórca ( - sprawca, twórca) – osoba, która tworzyła lub współtworzyła dzieło (utwór w rozumieniu prawa autorskiego). == Twórca utworu zależnego == Typowym przykładem takiego twórcy jest tłumacz. Nie jest autorem tłumaczonego tekstu, ale w rozumieniu prawa autorskiego jest twórcą tłumaczenia - autorem tłumaczenia. == Koncepcje autorstwa == Pojęcie autorstwa nie jest jednoznaczne i podlegało znacznej ewolucji. W średniowiecznej Europie nie przykładano wagi do autorstwa i teksty były rozpowszechniane jako anonimowe, a w klasycznej literaturze Wschodu uznaniem cieszyły się utwory składające się z cytatów zaczerpniętych z innych dzieł. Współcześnie prawo autorskie jest jednym z najważniejszych zagadnień w udostępnianiu twórczości, w tym również w tych dziedzinach życia, w których dzieło jest zwykle wynikiem pracy wielu osób (np. kod źródłowy programu | 0 | 123 |
mrc_610 | jakie skutki przyniosła odsiecz wiedeńska? | Bitwa była przełomowym wydarzeniem w wojnie – zakończyła się klęską Osmanów, którzy od tej pory przeszli do defensywy i przestali stanowić zagrożenie dla chrześcijańskiej części Europy. | Bitwa pod Wiedniem (inaczej nazywana Odsieczą Wiedeńską lub rzadziej Wiktorią Wiedeńską) – bitwa stoczona 12 września 1683 pod Wiedniem między wojskami polsko-cesarskimi pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego a armią Imperium Osmańskiego pod wodzą wezyra Kara Mustafy. Bitwa była przełomowym wydarzeniem w wojnie – zakończyła się klęską Osmanów, którzy od tej pory przeszli do defensywy i przestali stanowić zagrożenie dla chrześcijańskiej części Europy. == Geneza == Imperium Osmańskie od chwili powstania opierało się na podbojach. Na przestrzeni wieków kolejne państwa były najeżdżane i podbijane przez sułtanat turecki. W połowie XIV wieku Turcy podjęli planowy podbój Bałkanów opanowując Bizancjum, Bułgarię, Albanię i Serbię. W roku 1541 interweniowali na Węgrzech w czasie wojny między Habsburgami a Zapolyami, wspierając najpierw tych drugich, a | 272 | 457 |
mrc_611 | jaka litera w języku polskim występuje najrzadziej? | q | r + z / r + ź. Podobnie w przypadku zestawienia liter dz, pierwsza z nich może być elementem przedrostka „od”, np. „odznaczyć”. Znak i zmiękcza niektóre z poprzedzających spółgłosek lub grup spółgłoskowych. Przed samogłoską zazwyczaj nie jest czytany i służy wyłącznie do zapisu zmiękczenia. Szczegółowy opis roli dwuznaków w wymowie znajduje się w artykule w Wikisłowniku. W ortografii polskiej występuje też trójznak "dzi" oraz zmiękczenia: "ci, ni, si, zi". == Częstość występowania liter == Poniżej zaprezentowano procentowy udział liter w próbce Narodowego Korpusu Języka Polskiego z 2012 liczącej ponad 300 milionów segmentów (około 250 milionów słów ortograficznych). Najczęściej występującą literą jest a (8,965%). Występuje 2526 razy tyle, co najrzadsza q (0,003%). == Kodowanie polskich liter ze znakami diakrytycznymi == | 763 | 764 |
mrc_612 | jaka polska rzeka wpada do morza czarnego? | Mszanka | Mszanka ( "Mszanka", "Mszaneć") – rzeka górska w południowo-wschodniej Polsce, w Bieszczadach, w woj. podkarpackim i zachodniej Ukrainie. Górska rzeka, lewy dopływ Dniestru, należący do dorzecza Dniestru i zlewiska Morza Czarnego. Długość rzeki wynosi około 21 km, w tym na obszarze Polski ok. 7,6 km. W części źródliskowej składa się z kilku potoków, z których największy wypływa z małego źródła położonego w Bieszczadach na wschodnim zboczu niewielkiego masywu Ostrego w południowo-wschodniej jego części, na wysokości 685 m n.p.m., w zalesionym terenie na zachód od miejscowości Lipie. Potoki w górnym biegu spływają ze zbocza Ostrego wąskimi głębokimi, zalesionymi jarami w kierunku północno-wschodnim. Po kilkuset metrach potoki łączą się w jeden górski strumień i po kilkudziesięciu metrach opuszcza zalesiony teren. Następnie płynie | 0 | 7 |
mrc_613 | kiedy zakończyło się powstanie listopadowe? | zakończyło się 21 października 1831. | Powstanie listopadowe, wojna polsko-rosyjska 1830–1831 – polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830, a zakończyło się 21 października 1831. Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część ziem zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń). Po upadku powstania cesarz Mikołaj I Romanow wypowiedział słowa: "Nie wiem, czy będzie jeszcze kiedy jaka Polska, ale tego jestem pewien, że nie będzie już Polaków". W Wojsku Polskim w rocznicę wybuchu powstania obchodzony jest Dzień Podchorążego. == Geneza == Główną przyczyną wybuchu powstania listopadowego było nieprzestrzeganie przez władców Imperium Rosyjskiego postanowień konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 roku. Aleksander I w 1819 roku zniósł wolność prasy i wprowadził cenzurę prewencyjną. W roku 1821 zawieszono wolność zgromadzeń i zakazano działalności | 167 | 203 |
mrc_614 | w którym roku powstał film sami swoi? | 1967 | Sami swoi – polski film komediowy z 1967 roku w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego, powstały na podstawie scenariusza Andrzeja Mularczyka. Film śledzi losy skonfliktowanych ze sobą rodzin Pawlaków i Karguli, które zmuszone są wyjechać z Kresów Wschodnich i osiedlić się na Ziemiach Odzyskanych. Sukces kasowy filmu doprowadził do powstania trylogii, składającej się również z filmów "Nie ma mocnych" (1974) i "Kochaj albo rzuć" (1977). Film, początkowo w wersji czarno-białej, został skoloryzowany w 2001 roku przez hollywoodzką firmę Dynacs Digital Studios na zlecenie Polsatu i Studia Filmowego „Oko”. Wersja kolorowana nie była dystrybuowana w kinach, a premierę telewizyjną miała 1 kwietnia 2002 roku w telewizji Polsat. == Fabuła == Film opowiada o losach dwóch zwaśnionych rodzin Pawlaków i Karguli, które krótko po | 36 | 40 |
mrc_615 | z czego zbudowane są paznokcie? | Paznokieć jest jednym z wytworów naskórka, a jego głównym budulcem są keratyny. | Paznokieć jest jednym z wytworów naskórka, a jego głównym budulcem są keratyny. == Budowa == Płytka paznokciowa zbudowana jest z blaszki grzbietowej i blaszki podeszwowej. Blaszka grzbietowa składa się z korzenia paznokcia, który jest zagłębiony w skórze, i właściwego paznokcia, wyrastającego na zewnątrz. Nasadę paznokcia, z niekiedy widocznym obłączkiem, otacza od zewnątrz wał paznokciowy wraz z obrąbkiem naskórkowym. Paznokcie powstają w macierzy i, rosnąc, przylegają do łożyska. Paznokcie u rąk rosną około 0,15 mm na dobę, natomiast u nóg niemal dwa razy wolniej. == Odpowiedniki == Paznokcie są tworami homologicznymi do pazurów, które występują między innymi u drapieżnych kręgowców lądowych, oraz kopyt, występujących u kopytnych. Pazur różni się od paznokcia przede wszystkim brakiem blaszki podeszwowej i słabszym rozwojem blaszki grzbietowej. | 0 | 79 |
mrc_616 | co symbolizuje flaga usa? | 50 gwiazd symbolizuje 50 stanów amerykańskich, zaś 13 pasów – 13 pierwotnych kolonii. | Flaga Stanów Zjednoczonych Ameryki – jeden z symboli państwowych Stanów Zjednoczonych Ameryki. Flaga składa się z trzynastu równej wysokości poziomych pasów, na przemian czerwonych i białych (czerwony na początku i końcu). W lewym górnym rogu flagi znajduje się niebieski kanton z pięćdziesięcioma pięcioramiennymi białymi gwiazdami. Są one rozmieszczone w dziewięciu poziomych rzędach po 6 (na górze i dole) i 5 gwiazd przemiennie. 50 gwiazd symbolizuje 50 stanów amerykańskich, zaś 13 pasów – 13 pierwotnych kolonii. Flaga USA jest potocznie zwana "Stars and Stripes" (Gwiazdy i pasy) lub, mniej powszechnie, "Old Glory" (Dawna chwała). Druga z nazw została ukuta w latach 30. XIX wieku i najczęściej używano jej w czasach 48-gwiazdkowej wersji flagi (w latach 1912–1959). == Historia == Flaga przeszła | 433 | 518 |
mrc_617 | od którego roku jest 500+? | od 1 kwietnia 2016 | Rodzina 500 plus – realizowany w Polsce od 1 kwietnia 2016 państwowy program z zakresu polityki społecznej, mający pomóc rodzinom w wychowaniu dzieci poprzez comiesięczne świadczenia wychowawcze na każde dziecko w rodzinie w wysokości 500 złotych. Zamiar stworzenia programu został ogłoszony w 2015 przez partię Prawo i Sprawiedliwość, a po jej wygranej w wyborach parlamentarnych w 2015 opracowany i wdrożony przez rząd Beaty Szydło. == Wprowadzenie == Postulat wprowadzenia powszechnego świadczenia dla polskich dzieci jako pierwszy był głoszony przez lewicowych publicystów w 2009 r. W 2011 koncepcję świadczenia na dzieci, we współpracy z partią Polska Jest Najważniejsza, przedstawił prof. Julian Marian Auleytner. Zakładała ona wypłacanie świadczenia w wysokości 400 złotych na dziecko. Po rozpadzie PJN pomysł upadł. W wywiadzie udzielonym | 40 | 58 |
mrc_618 | co to były igrzyska olimpijskie? | najstarsza i zarazem największa międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata (zarówno letnie, jak i zimowe, ale w odstępie 2 lat od siebie) w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. | Igrzyska olimpijskie – najstarsza i zarazem największa międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata (zarówno letnie, jak i zimowe, ale w odstępie 2 lat od siebie) w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. == Historia == === Starożytne igrzyska olimpijskie === Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin "olimpiada", który oznaczał czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania konfliktów ogłaszano „pokój boży” i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Igrzyska trwały 5 dni, reszta czasu była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym | 23 | 305 |
mrc_619 | ile języków używa się na świecie? | ponad 7 tysięcy języków. | Języki świata – na świecie używanych jest ponad 7 tysięcy języków. Dokładne ustalenie tej liczby utrudnia brak zgody wśród językoznawców co do klasyfikacji niektórych kodów komunikacyjnych jako odrębnych języków bądź dialektów. Przeważająca część języków świata pozostaje w formie bezpiśmiennej. Szacuje się, że do 2100 roku wymrze ponad połowa obecnie używanych języków na świecie, dlatego że są używane przez bardzo małą liczbę użytkowników. Najpopularniejsze języki ojczyste to: mandaryński (jeden z języków chińskich) (1213 mln użytkowników), angielski (1200 mln), hiszpański (550 mln), hindi (450 mln) i arabski (390 mln). Podstawową jednostką klasyfikacji języków jest rodzina językowa. W obrębie rodziny mniejszymi jednostkami są: grupa i zespół. Czasem wyróżnia się też dodatkowe jednostki pośrednie, jak podrodzina i gałąź. Rodziny językowe są łączone w jednostki | 42 | 66 |
mrc_620 | kto jest rekordzistą świata w rzucie młotem? | Anita Włodarczyk | własny rekord Polski w rzucie młotem. Druga była Martina Hrašnová ze Słowacji. Brązowy medal zdobyła inna reprezentantka Polski, Joanna Fiodorow. Po mistrzostwach w Zurychu w sezonie 2014 Anita Włodarczyk startowała jeszcze trzykrotnie. 23 sierpnia na Memoriale Kamili Skolimowskiej w Warszawie zwyciężyła wynikiem 77,66 m. 31 sierpnia na mityngu w Berlinie Polka rzuciła 79,58 m, czym ustanowiła nowy rekord świata w rzucie młotem, poprawiając wynik Betty Heidler o 16 cm. Włodarczyk zwyciężyła również w klasyfikacji IAAF Hammer Throw Challenge (pokonując o blisko 4 pkt. Heidler), a także 14 września triumfowała wynikiem 75,21 w Pucharze Interkontynentalnym w Marrakeszu. W podsumowaniach 2014 roku po raz piąty w karierze zdobyła Złote Kolce. Została nominowana do tytułu najlepszej lekkoatletki świata IAAF (AOY – IAAF World | 188 | 204 |
mrc_621 | kiedy zostały napisane dziady cz 3? | Trzecia, ostatnia ukończona część dramatu, została napisana wiosną 1832 roku | Dziady część III – utwór dramatyczny Adama Mickiewicza należący do cyklu dramatów "Dziady". Utwór powstawał w roku 1832 w Dreźnie. Opublikowany został po raz pierwszy w 1832 roku jako IV tom "Poezji" (w wydaniu zbiorowym), oraz rok później w edycji osobnej. Utwór niekiedy określany mianem "Dziady drezdeńskie", ze względu na miejsce powstania. == "Dziady" część III == Trzecia, ostatnia ukończona część dramatu, została napisana wiosną 1832 roku (wiąże się to z pobytem Mickiewicza w Dreźnie). Przez badaczy ta część "Dziadów" jest uważana za arcydzieło polskiego dramatu romantycznego, m.in. ze względu na połączenie w jednym utworze problematyki polityczno-historycznej z metafizyczną. Charakterystyczną cechą tego dramatu jest jego nieciągłość, fragmentaryczność i otwarta, swobodna kompozycja. Żaden z licznych wątków fabularnych nie został ukończony, losy | 370 | 446 |
mrc_622 | kto zarządzał karczmą? | Początkowo stanowiły własność władcy, który nadawał przywilej ich prowadzenia zakonom, rycerstwu, a w okresie kolonizacji na prawie niemieckim sołtysom sprowadzającym osadników. | Karczma (również austeria, oberża, zajazd, gospoda, gościniec) – budynek służący jako miejsce spotkań i wyszynku oraz czasami jako dom zajezdny przeznaczony dla podróżnych. == Historia == Historia karczm w Polsce datuje się od wczesnego średniowiecza i związana jest z prawem propinacji. Początkowo stanowiły własność władcy, który nadawał przywilej ich prowadzenia zakonom, rycerstwu, a w okresie kolonizacji na prawie niemieckim sołtysom sprowadzającym osadników. Od 1494 obowiązywało prawo propinacyjne, zastrzegające wyłączność sprzedaży trunków dla właścicieli wiosek. Od tego czasu wina i miody były z karczem systematycznie wypierane przez wódkę. Dla zwiększenia dochodów wprowadzano przymus propinacyjny nakazujący chłopom kupowanie napojów alkoholowych w karczmach wyznaczonych przez właścicieli majątków oraz tak zwane „narzuty”, czyli obowiązek kupowania trunków po cenie narzuconej przez dwory. Do XVIII wieku | 288 | 465 |
mrc_623 | kiedy po raz pierwszy wyruszyła sztafeta z pochodniami? | Po raz pierwszy sztafeta ze zniczem poprzedzała otwarcie Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936. | Sztafeta z pochodnią olimpijską – ceremonia poprzedzająca otwarcie igrzysk olimpijskich. Polega na przeniesieniu ognia olimpijskiego zapalonego w Olimpii w Grecji do miejsca igrzysk, gdzie służy do zapalenia znicza olimpijskiego podczas uroczystego otwarcia igrzysk. == Historia == Inicjatywa przeniesienia ognia olimpijskiego z Olimpii została zgłoszona przez Ioannisa Ketseasa z Grecji i Carla Diema z Niemiec w 1934 i zaaprobowana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Po raz pierwszy sztafeta ze zniczem poprzedzała otwarcie Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936. Liczyła 3075 biegaczy, którzy łącznie przebiegli 3075 km przez siedem państw podczas 11 dni i 12 nocy. Na zimowych igrzyskach olimpijskich sztafeta po raz pierwszy pojawiła się w 1952 w Oslo. Ogień nie był jednak zapalony w Grecji, lecz w Norwegii. Najdłuższa trasa sztafety | 475 | 571 |
mrc_624 | kiedy statek parowy? | Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. | Parowiec – statek lub okręt o napędzie parowym, napędzany tłokową maszyną parową (SS) lub turbiną parową (TSS). == Historia == W 1783 roku francuski arystokrata, markiz (1751–1832), zbudował łódź z napędem kołowym (bocznokołowiec), napędzaną maszyną parową. Wynalazca nazwał łódź ' (ognisty statek) i pomyślnie przeprowadził na rzece Saona próby pierwszego parowca. Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. Początkowo parowce były dość niebezpieczne, gdyż często zdarzały się eksplozje niewystarczająco wytrzymałych kotłów. Udoskonalono je w drugiej połowie XIX wieku i wówczas rejsy parowcami stały się powszechne. Jednym z pionierów w dziedzinie wykorzystania pary do poruszania m.in. jednostek pływających był polski konstruktor Józef Bożek, który w 1817 r. przeprowadził w Pradze na Wełtawie próby łodzi z parowym silnikiem, napędzającym koła łopatkowe. | 366 | 412 |
mrc_625 | ile dzieci miała hera? | czworo dzieci | to zwano "świętem Dedala" i uważano za odnowienie boskiego związku bogini i Zeusa. Herze i Zeusowi urodziło się czworo dzieci; istnieją przekazy, że poczęte one były bez udziału mężczyzny. Dzieci Hery to: Ares, siostra bliźniaczka Eryda, lub Ejlejtyja (poczęte, gdy Hera dotknęła pewnego kwiatu, prawdopodobnie głogu), Hebe, gdy dotknęła sałaty oraz Hefajstos, który (jak przysięgała Hera) był partenogeniczny. == Kult i ikonografia == Najważniejsze ośrodki kultu Hery znajdowały się na wyspach Samos i Argos, a także na Peloponezie i w Olimpii, gdzie co pięć lat odbywały się na cześć Hery igrzyska dziewcząt. Kult Hery był rozwinięty w wielu miastach: w Mykenach, Argos, Sparcie, Samos. Tam też były najpiękniejsze świątynie. Wizerunki Hery były w starożytności dziełami: Fidiasza (metopy Partenonu), Polikleta (posąg | 112 | 125 |
mrc_626 | gdzie jest grupa pierwiastków? | Grupa (czasem zwana rodziną pierwiastków) jest pionową kolumną w układzie okresowym pierwiastków chemicznych. | Grupa (czasem zwana rodziną pierwiastków) jest pionową kolumną w układzie okresowym pierwiastków chemicznych. We współczesnym standardowym układzie okresowym wyróżnia się 18 grup. Określenie "rodzina" wywodzi się od podobnych właściwości, jakie posiadają pierwiastki wchodzące w skład jednej grupy. Współcześnie podobieństwo chemiczne w obrębie grupy tłumaczy się jednakową lub podobną konfiguracją elektronową powłoki walencyjnej atomów pierwiastków danej grupy. To właśnie układ najbardziej zewnętrznych elektronów nadaje pierwiastkowi większość cech chemicznych. Rozpowszechnione są trzy sposoby numerowania grup układu, jedna z użyciem liczb arabskich i dwie z użyciem liczb rzymskich. Numeracje rzymskie są obecnie traktowane jak określenia zwyczajowe, tradycyjne i sięgają początków historycznych układu okresowego. Obejmują one 8 grup głównych i 8 grup pobocznych. Numeracja arabska, obejmująca 18 grup, jest zaś oficjalnie rekomendowana przez IUPAC. | 0 | 109 |
mrc_627 | jak przetłumaczyć nazwę miasta betlejem? | Betlejem (, ', dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskie "Bet Lechem"; , '; dosłownie „dom mięsa”) – miasto | Betlejem (, ', dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskie "Bet Lechem"; , '; dosłownie „dom mięsa”) – miasto w muhafazie Betlejem w Autonomii Palestyńskiej. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miejsce narodzin Jezusa Chrystusa. == Położenie == Miasto jest położone w zachodniej części Judei na wysokości około 775 m n.p.m. Leży w odległości 10 km na południe od Jerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego i 75 km na zachód od Ammanu – stolicy Jordanii. W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedla Gillo, Bajt Safafa, Giwat ha-Matos i Har Homa), Bajt Dżala i Bajt Sahur, miasteczko Al-Chadr, kibuc Ramat Rachel oraz wsie Al-Asakra, Hindaza i Artas. Muhafaza Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Bajt | 0 | 104 |
mrc_628 | przez kogo został założony zakon jezuitów? | założony przez Ignacego Loyolę. | Towarzystwo Jezusowe, SJ (łac. "Societas Jesu"), jezuici – męski papieski zakon apostolski założony przez Ignacego Loyolę. Cechą charakterystyczną jego charyzmatu jest dyspozycyjność do służenia papieżowi we wszelkich możliwych dziedzinach, a zwłaszcza w zadaniach najtrudniejszych; w związku z tym nie ma ściśle ustalonego zakresu działania, gdyż wyznaczają go "znaki czasu". Dało Kościołowi 1 papieża, 47 kardynałów, 5 patriarchów, 88 arcybiskupów i 269 biskupów oraz 50 świętych i 180 błogosławionych. == Główne elementy charyzmatu == Od początku istnienia jezuitów podstawowymi zasadami odróżniającymi ich od innych zakonów były: * akcentowanie posłuszeństwa wobec papieża i przełożonych. Jak pisał Ignacy Loyola w "Ćwiczeniach duchownych" w ramach "Reguł o trzymaniu z Kościołem": "Trzeba być zawsze gotowym wierzyć, że to, co ja widzę jako białe, jest czarne, | 91 | 122 |
mrc_629 | w jakim kraju związkowym leży frankfurt? | w kraju związkowym Hesja | Frankfurt nad Menem (niem. , , Frankfurt a. M.) – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Hesja, w rejencji Darmstadt, piąte pod względem liczby ludności miasto Niemiec (ponad 760 tys. mieszkańców pod koniec 2019 roku). Natomiast cała metropolia ma populację ok. 5 milionów mieszkańców. Jest to jedna z najważniejszych metropolii finansowych świata oraz znane centrum wystawiennicze. == Położenie == Miasto leży po obu stronach rzeki Men u stóp gór Taunus. Dzięki swojemu centralnemu położeniu stanowi ważny węzeł komunikacyjny, z drugim pod względem liczby pasażerów lotniskiem w Europie (8. miejsce na świecie). Frankfurt jest największym miastem Hesji, lecz stolicą kraju związkowego jest Wiesbaden. Frankfurt leży w obszarze 5,8 milionowego regionu metropolitalnego Ren-Men ("Rhein-Main-Gebiet"). == Historia == Na terenie | 89 | 113 |
mrc_630 | kto napisał doktor dolittle i jego zwierzęta? | Hugh Loftinga | Doktor Dolittle i jego zwierzęta (ang. "The Story of Doctor Dolittle") – powieść dla dzieci z 1920 roku napisana przez Hugh Loftinga. == Opis fabuły == Doktor John (Jan) Dolittle jest lekarzem w niewielkiej miejscowości Puddleby nad rzeką Marsh w Anglii. Jest też posiadaczem sporej liczby zwierząt, co niestety, zniechęca do niego pacjentów. Pewnego dnia Doktor Dolittle dowiaduje się od swojej papugi Polinezji, że wszystkie zwierzęta, podobnie jak ludzie, mają swój własny język. Doktor postanawia nauczyć się języków różnych zwierząt i, zamiast leczyć ludzi, zająć się opieką nad zwierzętami. Wkrótce staje się sławny wśród wszystkich stworzeń w bliższej i dalszej okolicy, jako jedyny lekarz weterynarii, który zna ich mowę i tym samym umie im najlepiej pomagać w ich problemach zdrowotnych. | 119 | 132 |
mrc_631 | jaki silnik ma czołg? | silnikiem wysokoprężnym, widlastym, | oraz ładowniczego (z prawej strony wieży). Czołg był napędzany silnikiem wysokoprężnym, widlastym, chłodzonym cieczą. Mechaniczny układ przeniesienia mocy składał się z: wielotarczowego sprzęgła głównego, skrzyni przekładniowej o 5 biegach do przodu i 1 w tył, dwóch mechanizmów skrętu typu sprzęgłowego i dwóch przekładni bocznych. Układ bieżny obejmował 10 kół nośnych, 2 koła napinające z przodu i 2 koła napędzające z tyłu. Zawieszenie kół nośnych niezależne na wahaczach i resorach sprężynowych. Zasadnicze uzbrojenie stanowiła 85 mm armata typu ZiS-S-53 o szybkostrzelności 6–7 strz./min. i maksymalnej donośności: 5200 m (ogniem bezpośrednim) i 13 730 m (ogniem pośrednim). Z armaty strzelano pociskami przeciwpancernymi zwykłymi typu BR-365 i 365K lub podkalibrowymi typu BR-365P. Maksymalna przebijalność pancerza pociskiem zwykłym wynosiła – 102 mm z odległości | 63 | 98 |
mrc_632 | kim był józef dla jezusa? | uważany za ziemskiego ojca Jezusa | żłobie, nie było bowiem dla nich miejsca w gospodzie. Według żydowskiego prawa ojciec dziecka mógł nadać mu imię – czynność ta była uznaniem dziecka za swoje, nadał więc chłopcu imię Jezus. Odtąd był on uważany za ziemskiego ojca Jezusa ("czyż nie jest On synem cieśli?" Mt 13,55). Józef był świadkiem pokłonu pasterzy Jezusowi, nowo narodzonemu dziecku. Po ośmiu dniach od narodzin obrzezano chłopca, a potem zaniesiono do Jerozolimy, by przedstawić je zgodnie z Prawem w świątyni i złożyć ofiarę wykupującą. Rodzina złożyła ofiarę ubogich – parę synogarlic lub dwa gołębie, co by wskazywało, że nie byli zamożni. Mateusz (Mt 2,nn) zrelacjonował pokłon zamożnych przybyszów (magów, mędrców czy królów) ze Wschodu w Betlejem. Nie wiadomo, ile lat miał wówczas Jezus, ale | 203 | 236 |
mrc_633 | czym odżywia się ważka? | Polują na latające owady (m.in. komary, muchy), chwytając je nogami | ze strefy klimatu umiarkowanego nie są tak żywotne. 7-8 tygodniowe osobniki są już stare, ich kolory bledną a skrzydła zaczynają ulegać strzępieniu się. Wkrótce potem owady umierają. U ważek, oprócz dymorfizmu płciowego, występuje również dymorfizm wiekowy, najbardziej widoczny w ubarwieniu, które zmienia się w trakcie dojrzewania, osiągając największe nasilenie w okresie rozrodu, po czym blednie. Są jednymi z najlepszych lotników wśród owadów. Potrafią latać we wszystkich kierunkach, przekraczając prędkość 10 m/s. Jako jedne z niewielu zwierząt opanowały lot wiszący. Polują na latające owady (m.in. komary, muchy), chwytając je nogami – dlatego nogi są zaopatrzone w sztywne szczeciny. Są też w stanie przewidzieć tor lotu ofiary i lecą „na zbliżenie”. Niektóre, najmniejsze gatunki polują chodząc po roślinach. W chwytaniu ofiar przez | 575 | 642 |
mrc_634 | kto to malik montana? | niemiecko-polski raper i autor tekstów, pochodzenia afgańskiego i polskiego. | Malik Montana, właśc. Mosa Ghawsi (ur. 11 marca 1989 w Hamburgu) – niemiecko-polski raper i autor tekstów, pochodzenia afgańskiego i polskiego. == Życiorys == Mosa Ghawsi urodził się w 1989 w niemieckim Hamburgu. Ojciec pochodzi z Afganistanu, z kolei matka ma korzenie polsko-greckie. Wychował się w Niemczech, gdzie ukończył szkołę podstawową. Gdy Ghawsi miał 15 lat, sam z bratem przeniósł się do Polski osiedlając się na warszawskim Wrzecionie. Pseudonim "Malik Montana" zrodził się w 2008. Rozpoczął wtedy tworzenie anglojęzycznego hip-hopu we współpracy z niemieckim raperem Sentino. Jeszcze w 2012 jego muzyka była tworzona w języku angielskim; na jego korzyść przy tworzeniu muzyki anglojęzycznej przemawiał fakt, że organizował zagraniczne koncerty w Polsce. Z czasem z brzmień inspirowanych amerykańskim rapem wyewoluowała w | 67 | 143 |
mrc_635 | gdzie mieszkał kubuś puchatek? | Stumilowy Las | Stumilowy Las (, dosł. "Las Stuakrowy") – fikcyjne miejsce, w którym mieszkają Kubuś Puchatek, Prosiaczek, Kłapouchy, Tygrys, Królik, Sowa Przemądrzała, Kangurzyca z Maleństwem, i Krzyś. Toczy się w nim akcja książek dla dzieci A.A. Milne’a. Stumilowy Las wzorowany jest na lesie Ashdown w angielskim East Sussex. == Alternatywna nazwa == Od 2000 roku w filmach i serialach Disneya, z powodu wymogu płacenia praw autorskich fundacji, której przekazała Irena Tuwim tłumaczenie książki, zmieniono nazwę lasu na „Stuwiekowy Las”. Mimo to nazwa pojawia się nadal w większości przekładów książek wydawanych przez Egmont i serialu "Moi przyjaciele – Tygrys i Kubuś". | 0 | 13 |
mrc_636 | którym z kolei jest proces dyfuzji w etapach procesu zarządzania innowacjami? | ostatni etap procesu innowacji | Dyfuzja innowacji – ostatni etap procesu innowacji, nazywany również upowszechnieniem. Dyfuzja stanowi „proces przyswajania danej innowacji w coraz to nowszych systemach społecznych”. „Dyfuzja innowacji jest procesem rozprzestrzeniania się, upowszechniania innowacji w firmie i gospodarce, występującym wówczas, gdy po pierwszym udanym zastosowaniu nowego rozwiązania technicznego lub organizacyjnego następuje jej przyswojenie przez inne przedsiębiorstwa”. Po wprowadzeniu nowego produktu na rynek następuje przekazywanie informacji – rozpoczyna się proces uczenia (w szczególności: „uczenie się przez robienie”, ang. "learning by doing"), w którym biorą udział: * producent, który wprowadził innowację (doskonalenie innowacji na podstawie informacji zwrotnych), * potencjalni nabywcy (poznawanie nowego produktu, w celu podjęcia decyzji o jego zakupie), * przyszli naśladowcy (rozpoznanie najważniejszych cech innowacji, sposobu wytwarzania i rozpoczęcie własnej produkcji). Badania nad dwoma | 20 | 50 |
mrc_637 | w którym roku powstał film znachor? | 1982 | Znachor – polski melodramat filmowy z 1982 roku w reżyserii Jerzego Hoffmana na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza z 1937 noszącej ten sam tytuł. Jest to druga filmowa adaptacja książki po wersji Michała Waszyńskiego z 1937 roku. == Fabuła == Film składa się z dwóch części o odrębnych podtytułach: "Antoni Kosiba" i "Maria Jolanta Wilczur". Pierwszą część otwiera scena operacji dokonywanej przez profesora Rafała Wilczura (Jerzy Bińczycki), najsłynniejszego kardiochirurga tamtych czasów, oraz jego asystenta – docenta Dobranieckiego (Piotr Fronczewski). Po operacji profesor pośpiesznie opuszcza klinikę, by świętować z żoną ósmą rocznicę ślubu. Jednak po przybyciu do swojej posiadłości nie zastaje żony, a jedynie list pożegnalny od niej. W liście wyznaje ona, że nie potrafiła dłużej znieść jego sławy, nie czuje się | 38 | 42 |
mrc_638 | czym sie zakończyło powstanie warszawskie? | zakończyło się klęską. | Powstanie warszawskie, będące największym wystąpieniem zbrojnym Polskiego Państwa Podziemnego podczas okupacji niemieckiej na terytorium Polski, mimo wielu przykładów bohaterstwa, zakończyło się klęską. W ocenie większości historyków powstanie zakończyło się politycznym niepowodzeniem, gdyż nie udało się utworzyć suwerennych władz polskich które mogłyby wystąpić w Warszawie przeciwko Armii Czerwonej w charakterze legalnego reprezentanta narodu, będącego realną alternatywą dla stworzonego przez Józefa Stalina marionetkowego rządu komunistycznego, PKWN. W efekcie upadku powstania w znacznym stopniu obniżył się potencjał Polskiego Państwa Podziemnego i Delegatury Rządu na Kraj oraz Armii Krajowej, które nie zdołały zapobiec planom politycznym Stalina w stosunku do powojennej Polski. Mimo klęski w wymiarze politycznym i wojskowym, ogromnych strat cywilnych oraz materialnych (walki spowodowały zniszczenie istotnej części nieruchomego majątku miasta), powstanie warszawskie jako | 180 | 202 |
mrc_639 | z jakimi problemami musieli się zmierzyć penelopa? | przez okres dwudziestu lat oczekiwała powrotu męża (10 lat wojny trojańskiej i 10 lat tułaczki Odyseusza), zwodząc ubiegających się o jej rękę 108 zalotników | Penelopa (gr. "Penelope" lub "Penelopeia") – córka Periboi i Ikariosa, postać w Odysei, żona Odyseusza, matka Telemacha, wzór wiernej żony; przez okres dwudziestu lat oczekiwała powrotu męża (10 lat wojny trojańskiej i 10 lat tułaczki Odyseusza), zwodząc ubiegających się o jej rękę 108 zalotników (przyrzekła wybrać jednego z nich na męża, gdy ukończy tkać szatę dla swojego teścia) przy pomocy podstępu (aby odwlec ukończenie szaty, pruła nocą tkaninę, nad którą pracowała w dzień, por. beczka Danaid). Po śmierci Odyseusza została żoną Telegonosa. Zamieszkała z nim, Kirke i Telemachem na Wyspach Błogosławionych. | 140 | 297 |
mrc_640 | kim jest jarosław kaczyński? | Jarosław Aleksander Kaczyński (ur. 18 czerwca 1949 w Warszawie) – polski polityk i doktor nauk prawnych. | Jarosław Aleksander Kaczyński (ur. 18 czerwca 1949 w Warszawie) – polski polityk i doktor nauk prawnych. Brat bliźniak Lecha Kaczyńskiego. Prezes partii Prawo i Sprawiedliwość (od 2003), w latach 2006–2007 prezes Rady Ministrów, w latach 2020–2022 wiceprezes Rady Ministrów. W okresie PRL działacz opozycji politycznej. Senator I kadencji (1989–1991), poseł na Sejm I, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji (1991–1993, od 1997). Od czasu wygranych przez Prawo i Sprawiedliwość wyborów parlamentarnych w 2015 roku, będąc posłem na Sejm RP, a następnie wicepremierem, jest uważany za jedną z najbardziej wpływowych osób w Polsce. Kandydat na urząd prezydenta RP w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010. == Życiorys == === Dzieciństwo === Urodził się w Warszawie na Żoliborzu. Jego ojciec, | 0 | 104 |
mrc_641 | w którym roku wprowadzono gimnazja? | pojawiły się ponownie 1 września 1999 roku. | systemie oświaty pojawiły się ponownie 1 września 1999 roku. Wprowadziła je ustawa z 1998 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty w ramach reformy systemu oświaty autorstwa ówczesnego ministra edukacji narodowej Mirosława Handkego będącej częścią programu czterech reform opracowanego i wdrażanego przez rząd Jerzego Buzka. Od tego roku gimnazjum było drugim, obowiązkowym poziomem kształcenia w Polsce. Uczęszczała do niego młodzież w wieku 13–16 lat, która ukończyła sześcioletnią szkołę podstawową. Pierwszym rocznikiem, który chodził do gimnazjum, był rocznik 1986, natomiast ostatnim rocznik 2003. Nauka w gimnazjum trwała 3 lata i kończyła się ogólnopolskim egzaminem, od którego wyników w dużej mierze zależał wybór kolejnej szkoły. Pozytywne oceny opierane były na wynikach badania wykonanego przez PISA, wg którego wyniki uczniów opuszczających polskie gimnazja | 17 | 60 |
mrc_642 | do czego służy mail? | do przesyłania wiadomości tekstowych lub multimedialnych, tzw. listów elektronicznych | Poczta elektroniczna, e-poczta, pot. mejl (ang. "electronic mail", e-mail, w skrócie: mail) – usługa internetowa, w nomenklaturze prawnej określana jako świadczenie usług drogą elektroniczną, służąca do przesyłania wiadomości tekstowych lub multimedialnych, tzw. listów elektronicznych – stąd zwyczajowa nazwa tej usługi. == Nazewnictwo == W Polsce określenie "e-mail" próbowano zastąpić skrótowcem "listel" od "list elektroniczny"; starano się także upowszechnić określenie "el-poczta" – analogia do określenia "el-muzyka", czyli "muzyka elektroniczna". Określenia te jednak nie przyjęły się w codziennym użyciu. Rada Języka Polskiego sankcjonuje współcześnie dwie formy zapożyczone: "e-mail" i "mejl". Mirosław Bańko zaleca używanie tego drugiego wariantu wszędzie, z wyjątkiem najbardziej oficjalnych tekstów. Inne źródła notują wyłącznie formy "e-mail" i "mail". == Rozwój usługi == E-mail został wymyślony w roku 1965. Autorami | 200 | 285 |
mrc_643 | ile dzieci miała maryja? | Następnie miała przynajmniej kilkoro dzieci z Józefem (Mt 1:20–25; 13:53–56). | poczęty Jezus, Maria była dziewicą – aż do rozwiązania. Następnie miała przynajmniej kilkoro dzieci z Józefem (Mt 1:20–25; 13:53–56). Marię uznają za matkę Syna Bożego – Jezusa, a nie za „Matkę Boga”. Uważają, że należała do grona pierwszych uczniów Jezusa, na których został wylany duch święty w dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. i należy do grona 144 000 wybranych do niebiańskich władz Królestwa Bożego. Odrzucają natomiast wszelki kult maryjny jako niebiblijny. Uważają, że jest godna głębokiego szacunku i zasługuje na naśladowanie. == Maria w islamie == W islamie Maria otaczana jest wielką czcią jako jedna z czterech wzorcowych kobiet. Według Koranu Maria była dobra, prawa i posłuszna Bogu (Allahowi). Podobnie jak Biblia, Koran uznaje, że Maria urodziła Jezusa, będąc dziewicą. | 56 | 133 |
mrc_644 | kto kontroluje policje? | Nadzór nad Policją sprawuje minister właściwy ds. wewnętrznych. | Policja – umundurowana (służba mundurowa) i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego; jeden z organów ścigania. Została utworzona na mocy Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku. Nadzór nad Policją sprawuje minister właściwy ds. wewnętrznych. Zwierzchnikiem wszystkich funkcjonariuszy i pracowników cywilnych formacji jest Komendant Główny Policji. Od kwietnia 2016 r. funkcję tę pełni gen. insp. Jarosław Szymczyk. W całej Polsce istnieje telefoniczne przekierowanie z numeru 997 do centrum powiadamiania ratunkowego, które działa zarówno z telefonu komórkowego, jak i stacjonarnego. Centrum powiadamiania ratunkowego obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999, umożliwiając przekazanie zgłoszenia alarmowego w celu zaangażowania właściwych służb ratowniczych. Jednolitym numerem | 302 | 365 |
mrc_645 | czym zajmowali się chłopi? | się produkcją rolną. | Chłopi – warstwa społeczna zamieszkująca tereny wiejskie, dominująca w społeczeństwach przedindustrialnych, zajmująca się produkcją rolną. Chłopów charakteryzuje odrębność warunków życia, obyczajów i tradycji, wynikająca z powiązania miejsca pracy z gospodarstwem domowym oraz uzależnienie procesu produkcji od warunków naturalnych. == Geneza == Powstanie chłopów jako grupy społecznej i zawodowej miało miejsce około 4000 roku p.n.e. w czasie długotrwałego procesu przechodzenia ludzkości od łowiectwa i zbieractwa oraz koczownictwa do rolnictwa i hodowli zwierząt, oraz do osiadłego trybu życia. Proces ten zwany rewolucją neolityczną. miał miejsce w latach 10000–4000 p.n.e. == Sytuacja chłopów w starożytności == Indywidualna gospodarka chłopska powstała w wyniku rozkładu wspólnoty pierwotnej. Warstwa chłopów istniała już w starożytnych społeczeństwach, choć istnienie niewolnictwa nie sprzyjało jej rozwojowi. === W Egipcie i | 118 | 138 |
mrc_646 | gdzie leży szwecja? | Szwecja, Królestwo Szwecji (, "Konungariket Sverige") – państwo w Europie Północnej | Szwecja, Królestwo Szwecji (, "Konungariket Sverige") – państwo w Europie Północnej, zaliczane zarówno do państw skandynawskich oraz krajów nordyckich. Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej od 1995 roku. Z około 10,3 mln mieszkańców jest najludniejszym krajem skandynawskim. Graniczy z Norwegią, Finlandią oraz z Danią przez most nad cieśniną Öresund. == Geografia == === Powierzchnia === * ląd: 411 942 km² * woda: 39 010 km² === Długość granicy lądowej === * Finlandia: 589 km * Norwegia: 1619 km * całkowita: 2208 km === Długość wybrzeża === * całkowita: 3218 km ** Najwyższy punkt: Kebnekaise 2111 m n.p.m. ** Najniższy punkt: zatoka jeziora Hammarsjon, koło Kristianstad, –2,4 m ** Największe jezioro: Wener (Vänern) – 5546 km² == Historia == === Średniowiecze === | 0 | 83 |
mrc_647 | co ustalono na konferencji w poczdamie? | Celem konferencji było ustalenie: trybu likwidacji skutków II wojny światowej, losów Niemiec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojennego świata. Główne postanowienia: * odpowiedzialnością za II wojnę światową obarczone zostały Niemcy * demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja, decentralizacja oraz dekartelizacja Niemiec * odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy * wschodnia granica Niemiec nie została ustalona, dziś obowiązują: „Umowa o końcowej regulacji w sprawie Niemiec” (tzw. traktat 2+4) z 12 września 1990 roku oraz traktat polsko-niemiecki z 14 listopada 1990 roku o potwierdzeniu istniejącej granicy (Dz.U. 1992 nr 14, poz. 54) * 15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska * dokonanie przesiedleń ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji, Polski i z Węgier Konferencja poczdamska ustaliła ukaranie zbrodniarzy | == Cele i postanowienia == Celem konferencji było ustalenie: trybu likwidacji skutków II wojny światowej, losów Niemiec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojennego świata. Główne postanowienia: * odpowiedzialnością za II wojnę światową obarczone zostały Niemcy * demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja, decentralizacja oraz dekartelizacja Niemiec * odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy * wschodnia granica Niemiec nie została ustalona, dziś obowiązują: „Umowa o końcowej regulacji w sprawie Niemiec” (tzw. traktat 2+4) z 12 września 1990 roku oraz traktat polsko-niemiecki z 14 listopada 1990 roku o potwierdzeniu istniejącej granicy (Dz.U. 1992 nr 14, poz. 54) * 15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska * dokonanie przesiedleń ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji, Polski i z Węgier Konferencja poczdamska ustaliła ukaranie zbrodniarzy | 27 | 925 |
mrc_648 | co może posiadacz samoistny? | samoistne może prowadzić do nabycia własności poprzez zasiedzenie rzeczy. | Posiadacz samoistny – osoba, która rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Stan faktyczny (posiadanie) często idzie w parze z tytułem prawnym do rzeczy (własność), jednak można być posiadaczem samoistnym, nie będąc równocześnie właścicielem rzeczy. Ważna jest sama wola władania rzeczą we własnym imieniu, a nie tytuł prawny do niej. Posiadanie samoistne może prowadzić do nabycia własności poprzez zasiedzenie rzeczy. W polskim systemie prawa posiadanie samoistne zostało zdefiniowane w art. 336 kodeksu cywilnego. | 345 | 418 |
mrc_649 | ile dzieci ma jan tomaszewski? | ma dwie córki: Paulinę i Małgorzatę. | reelekcji. Z 63 meczami w barwach reprezentacji Polski należał do Klubu Wybitnego Reprezentanta. 28 czerwca 2012 zrzekł się członkostwa w tej organizacji. Decyzję podjął dzień po tym, jak przewodniczący klubu, Władysław Żmuda, złożył wniosek o jego wykluczenie. == Życie prywatne == Rodzice Jana Tomaszewskiego przybyli do Wrocławia z Wileńszczyzny. Trzykrotnie żonaty; ma dwie córki: Paulinę i Małgorzatę. == Statystyki == === Reprezentacyjne === == Sukcesy == ; Reprezentacyjne * 3. miejsce mistrzostw świata: 1974 * Wicemistrzostwo olimpijskie: 1976 ; VAC Beerschot * Puchar Belgii: 1979 ; Legia Warszawa * Wicemistrzostwo Polski: 1971 * 3. miejsce w ekstraklasie: 1972 * Finał Pucharu Polski: 1972 == Odznaczenia == * Złoty Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe * Srebrny Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe | 370 | 406 |
mrc_650 | dlaczego najazd szwedów na polskę? | Zajęcie przez Rosjan Ukrainy i większości terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego stanowiło zagrożenie dla szwedzkich wpływów nad Bałtykiem i było bezpośrednią przyczyną wkroczenia Szwedów do Polski i na Litwę w 1655 roku. | wynikiem czego były wcześniejsze wojny z Polską o ujście Wisły i Inflanty. Konflikt miał również swoje korzenie w sporze o tron Szwecji w obrębie dynastii Wazów, do czego zgłaszali pretensje królowie polscy z tej dynastii. Do najazdu wojsk szwedzkich doszło, gdy Rzeczpospolita prowadziła wyniszczającą wojnę obronną z Rosją, która wiosną i latem 1654 roku najechała ponad połowę jej terytorium ("potop rosyjski") i wsparła trwające od 1648 roku powstanie Chmielnickiego. Zajęcie przez Rosjan Ukrainy i większości terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego stanowiło zagrożenie dla szwedzkich wpływów nad Bałtykiem i było bezpośrednią przyczyną wkroczenia Szwedów do Polski i na Litwę w 1655 roku. Zaangażowana w wojnę z najazdem rosyjskim i osłabiona powstaniami kozackimi Rzeczpospolita nie zdołała odeprzeć militarnie najazdu Szwedów w 1655 roku, | 472 | 696 |
mrc_651 | ile reaktorów jest w czarnobylu? | Czarnobylska Elektrownia Jądrowa leży w pobliżu miasta Prypeć na Ukrainie, 18 km na północny zachód od miejscowości Czarnobyl, 16 km od granicy ukraińsko-białoruskiej i około 110 km od Kijowa. W jej skład wchodziły cztery reaktory typu RBMK-1000 | efekcie skażenia ewakuowano i przesiedlono ponad 350 000 osób. == Elektrownia == Czarnobylska Elektrownia Jądrowa leży w pobliżu miasta Prypeć na Ukrainie, 18 km na północny zachód od miejscowości Czarnobyl, 16 km od granicy ukraińsko-białoruskiej i około 110 km od Kijowa. W jej skład wchodziły cztery reaktory typu RBMK-1000, każdy o maksymalnej mocy cieplnej 3,2 GW. Budowa elektrowni rozpoczęła się w latach 70. Reaktor nr 1 uruchomiony został w roku 1977, po czym oddano do użytku reaktor nr 2 (1978), nr 3 (1981) i nr 4 (1983). W momencie wypadku trwała budowa kolejnych dwóch reaktorów, nr 5 i 6. == Streszczenie == === Główne przyczyny === Przyczynami technicznymi katastrofy były błędy konstrukcyjne reaktora polegające na wzroście jego reaktywności w wyniku | 81 | 326 |
mrc_652 | jaka księga rozpoczyna biblię? | Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] | Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] (hebr. בראשית "Bereszit" (od pierwszych słów "Na początku"), gr. Γένεσις "Genesis") – pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu, zaliczana do Pięcioksięgu ("Tory"). == Autorstwo i czas powstania == Spisanie Księgi Rodzaju tradycja żydowska i chrześcijańska przypisywała Mojżeszowi. Według teorii źródeł sformułowanej przez K.H. Grafa i J. Wel-lha-u-sena, proponowanej przez wielu współczesnych biblistów, księga ta została zredagowana z kilku źródeł, stąd niektóre wydarzenia są opisane na kilka różnych sposobów (także sprzecznie, np. według 6,19 Noe miał zabrać na arkę po parze zwierząt każdego rodzaju, zaś 7,2 mówi o siedmiu parach zwierząt czystych i 1 parze nieczystych). Zgodnie z inną hipotezą, przedstawioną przez Wisemana, zwaną teorią tabliczek, twórcą Księgi Rodzaju był prawdopodobnie jednak | 0 | 57 |
mrc_653 | jak się podduszać? | Dopływ tlenu do organizmu odcinany jest najczęściej przez samego zainteresowanego przy użyciu różnorakich przedmiotów, np. sznurowadeł, pasków, sznurów, lin, poduszek, czy siatek (worków) foliowych. Przedmioty te obwiązuje się wokół szyi lub wpycha do ust. | Choking Game (j.pol. "zabawa w podduszanie") – niebezpieczna gra lub zabawa (samodzielna lub grupowa) popularna zwłaszcza wśród osób nastoletnich, polegająca na celowym odcinaniu sobie dopływu tlenu do organizmu na różne sposoby. Metoda jest alternatywą dla podobnych efektów osiąganych dzięki przyswajaniu alkoholu lub narkotyków. == Charakterystyka == Zabawa rozprzestrzeniła się z USA, gdzie była popularna na przełomie XX i XXI wieku. Dopływ tlenu do organizmu odcinany jest najczęściej przez samego zainteresowanego przy użyciu różnorakich przedmiotów, np. sznurowadeł, pasków, sznurów, lin, poduszek, czy siatek (worków) foliowych. Przedmioty te obwiązuje się wokół szyi lub wpycha do ust. Znane są przypadki podduszania gołymi rękoma. Celem zabawy jest osiągnięcie krótkotrwałego stanu euforii i przejściowej utraty przytomności. Gra jest bardzo niebezpieczna, ponieważ może doprowadzić do nieodwracalnych | 439 | 695 |
mrc_654 | na jakim cmentarzu został pochowany fryderyk chopin? | cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. | Grób Fryderyka Chopina – grób wraz z pomnikiem nagrobnym polskiego pianisty i kompozytora Fryderyka Chopina (1810–1849), znajdujący się na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Grób został odsłonięty 17 października 1850 (w pierwszą rocznicę śmierci artysty), a autorem pomnika jest Auguste Clésinger (mąż Solange Dupin, córki kochanki Chopina, George Sand). Składa się on z cokołu z marmurową figurą muzy Euterpe, pochylonej nad złamaną lirą. Na przedniej ścianie cokołu wykonano medalion z podobizną muzyka z lewego profilu. Na pomniku umieszczono napisy: * na ścianie frontowej nad medalionem "A Fréd. Chopin" (z fr. „Fryderykowi Chopinowi”) i pod nim "Ses Amis" („jego przyjaciele”) * na ścianie bocznej prawej "Frédéric Chopin, né en Pologne, à Żelazowa-Wola près de Varsovie" (z fr. „Fryderyk Chopin, urodzony w Polsce, | 139 | 172 |
mrc_655 | jaką rolę odgrywają mięśnie mimiczne u człowieka? | Związane są one z ruchomością skóry i odpowiadają za mruganie, otwieranie lub przesuwanie szpary ust, ruchy policzków, współuczestniczą w wytwarzaniu dźwięków, gwizdaniu czy śpiewie. | Mięśnie mimiczne albo wyrazowe – grupa mięśni głowy. Związane są one z ruchomością skóry i odpowiadają za mruganie, otwieranie lub przesuwanie szpary ust, ruchy policzków, współuczestniczą w wytwarzaniu dźwięków, gwizdaniu czy śpiewie. Zwykle przyczepiają się one do skóry lub błony śluzowej i kurcząc się, poruszają skórę. Niektóre są szczątkowe, np. mięśnie małżowiny usznej, a wszystkie z wyjątkiem mięśnia policzkowego pozbawione są powięzi. Unerwione są przez nerw twarzowy. Mięśnie ze względu na otoczenie można podzielić na: 1. mięśnie sklepienia czaszki * mięsień naczaszny, w którego skład wchodzą: ** mięsień potyliczno-czołowy ** mięsień skroniowo-ciemieniowy 2. mięśnie otoczenia szpary powiek * mięsień okrężny oka * mięsień marszczący brwi * mięsień podłużny 3. mięśnie małżowiny usznej * mięsień uszny tylny * mięsień uszny przedni | 53 | 235 |
mrc_656 | który stan w usa jest powierzchniowo najmniejszy? | Rhode Island | Rhode Island () – jeden ze stanów położonych w regionie Nowej Anglii, w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Najmniejszy stan pod względem powierzchni, na północy i wschodzie graniczy ze stanem Massachusetts, a na zachodzie z Connecticut. Do 2020 roku oficjalna nazwa stanu brzmiała State of Rhode Island and Providence Plantations, kiedy to skrócono ją wskutek referendum. Rhode Island jest pierwszym miejscem w Ameryce Północnej, gdzie zniesiono niewolnictwo – 18 maja 1652 r., czyli 138 lat przed przeobrażeniem kolonii Rhode Island w stan Stanów Zjednoczonych. Tutaj powstał pierwszy zbór baptystyczny w Ameryce. Tutaj zorganizowano pierwszą paradę Dnia Niepodległości (4 lipca). == Warunki naturalne == === Klimat === Klimat stanu Rhode Island – umiarkowany ciepły, morski. == Podział administracyjny | 0 | 12 |
mrc_657 | którym rodzajem sprzętu gaśniczego nie należy gasić ludzi? | Gaśnicą śniegową nie należy gasić ludzi | mniejszy niż zwykłej wody. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów z grup B, C, urządzeń elektrycznych zwykle do 1000 V a zwłaszcza elektroniki i maszyn precyzyjnych. Zaletą gaśnic śniegowych jest brak jakiegokolwiek zanieczyszczenia gaszonych przedmiotów i pomieszczeń. Wadą jest natomiast ich duża masa w porównaniu z innymi gaśnicami o podobnej skuteczności. Gaśnicą śniegową nie należy gasić ludzi, gdyż działanie tak niskiej temperatury powoduje dodatkowe obrażenia. Wadą gaśnicy śniegowej jest również niezbyt wysoka temperatura krytyczna skroplonego dwutlenku węgla (31,4 °C), przez co gaśnica nie może być przechowywana w pomieszczeniach o podwyższonej temperaturze. Powinna też być chroniona przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Przegrzanie gaśnicy powoduje jej rozładowanie przez wbudowany zawór bezpieczeństwa. Gaśnice śniegowe lepiej sprawdzą się przy gaszeniu pożarów w zamkniętych pomieszczeniach, | 365 | 404 |
mrc_658 | ile miejsc w autokarze? | 40-50 miejsc siedzących (w przypadku autokarów piętrowych liczba ta może przekraczać 60) | Autokar (autobus turystyczny, autobus dalekobieżny) – autobus przystosowany do przewozów pasażerskich na duże odległości, na trasach międzymiastowych i międzynarodowych. Według definicji Europejskiej Komisji Gospodarczej, Eurostatu i Międzynarodowego Forum Transportu jest to pasażerski mechaniczny pojazd drogowy przeznaczony do przewozu więcej niż 24 osób (wliczając kierowcę) i posiadający wyłącznie miejsca siedzące. Autokary mogą być pojazdami piętrowymi, a sporadycznie przegubowymi. Pojazdy tego typu posiadają zwykle 40-50 miejsc siedzących (w przypadku autokarów piętrowych liczba ta może przekraczać 60), przeważnie ułożonych rzędami i zwróconych w kierunku jazdy. Autokary mogą być także wyposażone w miejsca leżące. Pojazdy te posiadają zazwyczaj wydzieloną przestrzeń bagażową, znajdującą się, w przypadku autokarów jednopoziomowych, pod pokładem pasażerskim. Autokary wyposażone są najczęściej w szereg udogodnień, mających zwiększyć komfort podróżujących, jak np. klimatyzację, | 525 | 613 |
mrc_659 | jakie komórki atakuje wirus hiv? | Wirus HIV zakaża komórki posiadające receptor CD4 znajdujący się na powierzchni limfocytów pomocniczych Th, a także na powierzchni komórek dendrytycznych, makrofagów, monocytów, eozynofilów i komórkach mikrogleju. | Ludzki wirus niedoboru odporności, ludzki wirus upośledzenia odporności, HIV (z ang. "human immunodeficiency virus") – wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów, wywołujący AIDS. Wirus HIV zakaża komórki posiadające receptor CD4 znajdujący się na powierzchni limfocytów pomocniczych Th, a także na powierzchni komórek dendrytycznych, makrofagów, monocytów, eozynofilów i komórkach mikrogleju. Do zakażenia dochodzi za pośrednictwem kontaktu seksualnego, okołoporodowo albo w konsekwencji ekspozycji na wydzieliny albo tkanki zawierające wirusa. Materiałem zakaźnym jest krew, nasienie, preejakulat, wydzielina z pochwy, wydzielina z odbytu, mleko ludzkie i nieutrwalone tkanki. == Klasyfikacja == Wirus HIV należy do rodzaju lentiwirusów, będących częścią rodziny retrowirusów. Na podstawie cech genetycznych i różnic antygenowych wyróżnia się dwa typy wirusa: HIV-1 i HIV-2. Wirusy HIV-1 i HIV-2 pod względem morfologicznym | 190 | 403 |
mrc_660 | do czego przydają się logarytmy? | się wszędzie tam, gdzie rozwiązuje się równanie wykładnicze – np. do przewidzenia liczby rat kredytu albo czasu, kiedy rozpad promieniotwórczy doprowadzi do danego stężenia pierwiastka. | multiplikatywną dla działania grupowego): : a^c = b. == Przykłady i zastosowania == === Matematyka === * Skala logarytmiczna na wykresach – czasami rozpiętość przedstawianych wielkości jest tak duża, że nie wystarczy podziałka liniowa; por. Diagram HR w astronomii. * Logarytm jest funkcją odwrotną do funkcji wykładniczej. Dlatego przydaje się wszędzie tam, gdzie rozwiązuje się równanie wykładnicze – np. do przewidzenia liczby rat kredytu albo czasu, kiedy rozpad promieniotwórczy doprowadzi do danego stężenia pierwiastka. * Regresja liniowa: jeśli oczekiwana zależność między danymi jest potęgowa lub wykładnicza, to analizuje się liniową zależność między ich logarytmami. * Prawo iterowanego logarytmu w probabilistyce, * Wymiar Hausdorffa fraktali w topologii i teorii miary, * Asymptotyczne wzrost funkcji pi w teorii liczb, * W teorii | 341 | 526 |
mrc_661 | czym jest wielki czwartek? | Wielki Czwartek – święto ruchome w kalendarzu chrześcijańskim. Przypada w Wielkim Tygodniu, 3 dni przed Wielkanocą. Wieczorem rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne (jego pierwszy dzień, który trwa do wieczora Niedzieli Wielkanocnej). Obchodzone przez różne wyznania chrześcijańskie na pamiątkę ustanowienia sakramentów: kapłaństwa i Eucharystii. | Wielki Czwartek – święto ruchome w kalendarzu chrześcijańskim. Przypada w Wielkim Tygodniu, 3 dni przed Wielkanocą. Wieczorem rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne (jego pierwszy dzień, który trwa do wieczora Niedzieli Wielkanocnej). Obchodzone przez różne wyznania chrześcijańskie na pamiątkę ustanowienia sakramentów: kapłaństwa i Eucharystii. Może wypaść pomiędzy 19 marca a 22 kwietnia. == Wielki Czwartek we wczesnym Kościele == We wczesnym Kościele Wielki Czwartek był dniem pojednania z grzesznikami (pokutnikami). Odprawiano tego dnia trzy Msze Czwartkowe: * dla pojednania grzeszników z Kościołem, * dla poświęcenia olejów, * dla ludu. == Wielki Czwartek w Kościele rzymskokatolickim == Wielki Czwartek w Kościele katolickim jest obchodzony jako pamiątka ustanowienia przez Chrystusa sakramentów kapłaństwa i Eucharystii podczas Ostatniej Wieczerzy. W kościołach katedralnych odprawiana jest wtedy | 0 | 347 |
mrc_662 | kiedy jan paweł ii został wybrany na papieża? | 16 października 1978 | Jan Paweł II (, , właśc. ; ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski (1958–1964), a następnie arcybiskup metropolita krakowski (1964–1978), kardynał prezbiter (1967–1978), zastępca Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969–1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Watykańskiego w latach 1978–2005. Święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor niezawodowy, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. 16 października 1978 został wybrany na papieża przez drugie zgromadzenie kardynałów, po śmierci Jana Pawła I, który zmarł po trzydziestu trzech dniach pontyfikatu. Przyjął imiona Jan Paweł dla uhonorowania swojego poprzednika. Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji | 578 | 598 |
mrc_663 | co to jerozolima? | największe miasto Izraela, stolica administracyjna Dystryktu Jerozolimy i stolica państwa Izraela według izraelskiego prawa. | Jerozolima ( trl. "Yerushalayim" trb. "Jeruszalajim"; arab. القدس, trl. "Al-Quds", trb. "Al-Kuds" oraz اورشليم trl. "Ūrushalīm", trb. "Uruszalim", także بيت المقدس, trl. "Bayt al-Maqdis" lub "Bayt al-Muqaddas," trb. "Bajt al-Makdis" lub "Bajt al-Mukaddas," – zobacz też: nazwy Jerozolimy) – największe miasto Izraela, stolica administracyjna Dystryktu Jerozolimy i stolica państwa Izraela według izraelskiego prawa. Znajduje się tutaj oficjalna siedziba prezydenta, większość urzędów państwowych, Sąd Najwyższy, parlament i inne. Organizacja Narodów Zjednoczonych i większość państw nie uznają Jerozolimy jako stolicy Izraela, pozostawiając tę kwestię sporną do wyjaśnienia podczas przyszłych negocjacji izraelsko-palestyńskich. Autonomia Palestyńska planuje utworzenie we Wschodniej Jerozolimie stolicy swojego państwa. Większość z państw nie ma ambasady w Jerozolimie; a swoje ambasady posiada w Tel Awiwie. W grudniu 2017 prezydent Donald Trump | 291 | 415 |
mrc_664 | kiedy powstał komunizm? | Komunizm w nowoczesnej formie wyrósł z ruchu socjalistycznego pod koniec XIX wieku. | Powstanie współczesnego komunizmu == Komunizm w nowoczesnej formie wyrósł z ruchu socjalistycznego pod koniec XIX wieku. W okresie rewolucji przemysłowej socjaliści obwiniali kapitalizm za nędzę pracowników i promowali emancypację proletariatu. Najbardziej popularnymi ówczesnymi socjalistami byli Marks i Engels. W 1848 roku zaproponowali nową definicję komunizmu i spopularyzowali ją w "Manifeście Komunistycznym". Ruch komunistyczny oddzielił się od ruchu socjalistycznego na przełomie XIX i XX wieku, uważając dotychczasowe metody działania za nieskuteczne. Ich zdaniem partie socjalistyczne sprzeniewierzyły się swoim ideałom. Komuniści stawiali szczególny nacisk na międzynarodową współpracę proletariatu do walki z kapitalizmem. Pierwszą międzynarodową organizacją skupiającą ludzi o lewicowych i radykalnie lewicowych była I Międzynarodówka powstała w 1864 roku jednak z powodu konfliktów między marksistami a anarchistami została rozwiązana w 1876 roku, | 37 | 120 |
mrc_665 | skąd pochodzi nazwa gostyń? | Nazwa miasta pochodzi od nazwy wsi "Gostyń Stary" części wsi Brzezie, na terenie której książę polski Przemysł II pozwolił lokować miasto – obecny Gostyń. | w kronice łacińskiej "Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis" (pol. „Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego”) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie "Gostyn". Miasto wymienione zostało w 1301 jako "de Gosthina", 1305 "Gosthin", 1334 "circa Gostiniam", 1393 "Gostin", 1482 "Gostyn", 1510 "Gostyn", 1580-81 "Gostin oppidum", 1881 "Gostyń", 1921 "Gostyń". Nazwa miasta pochodzi od nazwy wsi "Gostyń Stary" części wsi Brzezie, na terenie której książę polski Przemysł II pozwolił lokować miasto – obecny Gostyń. Po rozbiorach Polski Prusacy używali nazwy "Gostyn". W 1887 utworzono powiat Gostyń ("Landkreis Gostyn"). == Historia == Pierwsza wzmianka o miejscowości Gostyń pojawiła się w źródłach w 1275. W 1278 właściciel osady, Mikołaj Przedpełkowic z rodu Łodziów, otrzymał od króla Przemysła II zgodę na lokowanie na jej miejscu miasta. W latach | 376 | 530 |
mrc_666 | co to plebiscyt? | wyrażenie, poprzez głosowanie, woli ludności w sprawie przyłączenia spornego terytorium do któregoś z istniejących państw lub utworzenia nowego, niezależnego państwa. | Plebiscyt (łac. "plebis scitum" = 'uchwała zgromadzenia ludowego, plebejuszy') – wyrażenie, poprzez głosowanie, woli ludności w sprawie przyłączenia spornego terytorium do któregoś z istniejących państw lub utworzenia nowego, niezależnego państwa. == Starożytny Rzym == Początków plebiscytu niektórzy doszukują się w starożytnym Rzymie, w zasadach według których comitia tributa pod przywództwem trybuna ludowego podejmowały decyzje dotyczące spraw plebejuszy, w szczególności wyboru edylów i trybunów. Od 287 r. p.n.e. na mocy lex Hortensia uchwały comitia tributa nie wymagały zatwierdzenia przez senat i tym samym były ostateczne. == Rys historyczny == Pierwszego plebiscytu w znaczeniu współczesnym dokonano we Francji republikańskiej gdzie po raz pierwszy obywatele stali się równi i uzyskali suwerenność, a więc prawo wyrażania swej woli. Zasady i podstawy ideowe pierwszego plebiscytu | 81 | 247 |
mrc_667 | kiedy były dinozaury? | Pojawiły się w triasie, około 237 milionów lat temu. | Dinozaury (Dinosauria) – zróżnicowany klad zauropsydów. Pojawiły się w triasie, około 237 milionów lat temu. Stanowiły dominującą grupę kręgowców lądowych od początku jury (około 201 milionów lat temu) przez 135 milionów lat, do końca kredy (66 milionów lat temu), kiedy wymieranie kredowe (wyznaczające granicę kreda-trzeciorzęd i koniec mezozoiku) doprowadziło do zniknięcia większości linii. Zapis kopalny wskazuje, że w jurze ptaki wyewoluowały z dinozaurów zaliczanych do teropodów, wobec czego przez literaturę przedmiotu wydaną w XXI wieku uznawane są za grupę dinozaurów. Przeżywając katastrofę sprzed 66 milionów lat, dzięki swym potomkom stały się kontynuatorami linii dinozaurów po czasy współczesne. Do ostatnich dziesięcioleci XX wieku wszystkie grupy dinozaurów uznawano za wymarłe. Jednakże zapis kopalny wskazuje, że ptaki, nazywane dziś w języku angielskim "avian | 56 | 108 |
mrc_668 | czyja jest biedronka? | Biedronka – sieć sklepów należąca do spółki akcyjnej "Jerónimo Martins Polska" (JMP), której właścicielem jest portugalskie konsorcjum Jerónimo Martins. | Biedronka – sieć sklepów należąca do spółki akcyjnej "Jerónimo Martins Polska" (JMP), której właścicielem jest portugalskie konsorcjum Jerónimo Martins. == Charakterystyka == Biedronka generuje 65% dochodów JMP (wrzesień 2014). Pod względem liczby sklepów jest to największa sieć handlowa w Polsce. Biedronka posiadała na koniec 2017 roku 2823 sklepy, a na koniec pierwszego półrocza 2019 r. liczba ta wzrosła do 2916. Jeronimo Martins Polska (właściciel Biedronki oraz sklepów drogeryjnych Hebe) jest jednym z największych podatników w Polsce. W 2013 roku kwota odprowadzonych podatków przez JMP to około 700 milionów złotych, w tym podatek CIT w wysokości ponad 305 milionów złotych. Przychody w 2012 roku wyniosły około 29 miliardów złotych, z kolei w 2013 już 32 miliardy złotych. Od 1995 do 2013 | 0 | 152 |
mrc_669 | na czym miała polegać rewolucja kulturalna? | walka z zakamuflowanymi antysocjalistycznymi działaczami burżuazyjnymi ukrytymi w strukturach partii. | Za właściwy początek rewolucji kulturalnej uważane jest rozszerzone posiedzenie Biura Politycznego KC KPCh z 16 maja 1966 roku. Została na nim utworzona Grupa do spraw Rewolucji Kulturalnej, w skład której weszli najradykalniejsi działacze partyjni, m.in. Jiang Qing, Chen Boda, Kang Sheng, Yao Wenyuan i Zhang Chunqiao. Grupa ta, co istotne, nie podlegała sekretariatowi KPCh, podlegając de facto jedynie samemu Mao. Obwieszczono, że zadaniem Grupy jest walka z zakamuflowanymi antysocjalistycznymi działaczami burżuazyjnymi ukrytymi w strukturach partii. Chociaż do wymienienia wrogów z imienia jeszcze nie doszło, już 18 maja dokonana została pierwsza czystka. Peng Zhen został pozbawiony wszystkich stanowisk, a wraz z nim Yang Shangkun, Lu Dingyi oraz główny rywal Lin Biao w armii, Luo Ruiqing. Wydarzenia na posiedzeniu Biura Politycznego szybko | 455 | 556 |
mrc_670 | gdzie studiował karol wojtyła? | Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego | Karol Wojtyła wybrał studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia rozpoczął w październiku 1938. W pierwszym roku studiów przeprowadził się wraz z ojcem do rodzinnego domu matki przy ul. Tynieckiej 10 w Krakowie. Pozostał wierny swej pasji – piłce nożnej, uczęszczał na mecze Cracovii. Od października 1938 do lutego 1941 studiował, uczęszczał na spotkania grupy literackiej, a także tworzył poezję. W lutym 1940 poznał Jana Tyranowskiego, który prowadził dla młodzieży męskiej koło wiedzy religijnej. Uczestniczący w nim Wojtyła poznał wówczas i po raz pierwszy czytał pisma św. Jana od Krzyża. 18 lutego 1941 po długiej chorobie zmarł jego ojciec. W 1942 i 1943, jako reprezentant krakowskiej społeczności akademickiej, udawał się do Częstochowy, by odnowić Śluby Jasnogórskie. Wojna odebrała Karolowi | 45 | 96 |
mrc_671 | jaki sport uprawia joanna jędrzejczyk? | MMA, muay thai, kickboxingu i boksu. | Joanna Jędrzejczyk (ur. 18 sierpnia 1987 w Olsztynie) – polska zawodniczka MMA, muay thai, kickboxingu i boksu. Pierwsza Polka w organizacji MMA – Ultimate Fighting Championship oraz mistrzyni tejże organizacji w wadze słomkowej (do 52 kg) w latach 2015–2017. Trzykrotna zawodowa mistrzyni świata, dwukrotna mistrzyni Europy oraz czterokrotna amatorska mistrzyni świata, trzykrotna mistrzyni Europy i pięciokrotna mistrzyni Polski w boksie tajskim, wicemistrzyni Polski w amatorskim boksie z 2011 roku. == Początki i dokonania w boksie tajskim == Przed rozpoczęciem profesjonalnej kariery sportowej uprawiała koszykówkę, piłkę ręczną oraz taekwondo. Mając 16 lat, zapisała się na zajęcia z boksu tajskiego do klubu Camel Fight Club. Po pół roku treningów została mistrzynią Polski w boksie tajskim. W 2006 wyjechała do Bangkoku na swoje | 75 | 111 |
mrc_672 | w którym roku zmarł zbigniew wodecki? | 22 maja 2017 | Zbigniew Stanisław Wodecki (ur. 6 maja 1950 w Krakowie, zm. 22 maja 2017 w Warszawie) – polski piosenkarz, multiinstrumentalista, kompozytor, aranżer, prezenter telewizyjny i aktor. Karierę muzyczną zaczynał w latach 60., grając na skrzypcach w zespołach Czarne Perły i Anawa. W latach 1968–1973 akompaniował Ewie Demarczyk podczas tras koncertowych po świecie. W latach 70. zadebiutował jako piosenkarz. Od czasu debiutu wydał solowe albumy studyjne: "Zbigniew Wodecki" (1976), "Dusze kobiet" (1987), "Zbigniew Wodecki ’95" (1995), "Obok siebie" (2002) i "Platynowa" (2010), a także album pt. "1976: A Space Odyssey" (2015) z zespołem Mitch & Mitch oraz dwa krążki świąteczne – "Gwiazdo świeć, kolędo leć" (2014) i "...kolędują" (2018), oba nagrane z Olgą Bończyk, Alicją Majewską i Włodzimierzem Korczem. Wylansował szereg przebojów, | 60 | 72 |
mrc_673 | na jakie receptory działa adrenalina? | Działanie adrenaliny polega na bezpośrednim pobudzeniu zarówno receptorów α- jak i β-adrenergicznych (powinowactwo adrenaliny do obu receptorów jest podobne) | chemicznym jest pochodną katecholu, która w organizmach żywych jest otrzymywana w wyniku przemian dwóch aminokwasów: fenyloalaniny i tyrozyny. Działanie adrenaliny polega na bezpośrednim pobudzeniu zarówno receptorów α- jak i β-adrenergicznych (powinowactwo adrenaliny do obu receptorów jest podobne), przez co wykazuje działanie sympatykomimetyczne. Wyraźny wpływ na receptory α widoczny jest wobec naczyń krwionośnych, ponieważ w wyniku ich skurczu następuje wzrost ciśnienia tętniczego. Adrenalina przyspiesza czynność serca jednocześnie zwiększając jego pojemność minutową, w nieznaczny sposób wpływając na rozszerzenie naczyń wieńcowych; rozszerza źrenice, a także krtań i oskrzela ułatwiając oraz przyspieszając oddychanie. Mobilizuje także spalanie tkanki tłuszczowej przez aktywację lipaz. Ponadto hamuje perystaltykę jelit, wydzielanie soków trawiennych i śliny oraz obniża napięcie mięśni gładkich. Adrenalina jako hormon działa antagonistycznie w stosunku do insuliny: | 143 | 300 |
mrc_674 | czym jest republika? | ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony na określony czas w wyniku wyborów. | Republika (łac. "res publica" – dosł. rzecz pospolita, rzecz publiczna, rzecz stworzona pospołu) – zgodnie ze współczesną definicją ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony na określony czas w wyniku wyborów. Do czasów II wojny światowej w języku polskim w nomenklaturze polityczno-prasowej używano słowa "Rzeczpospolita". Odnoszono je nie tylko do Polski (jak się to obecnie robi), ale również do innych państw o ustroju republikańskim, szczególnie do Rzeczypospolitej Rzymskiej, Rzeczypospolitej Francuskiej, Rzeczypospolitej Weneckiej i Rzeczypospolitej San Marino. W republice występują różne systemy rządów, zależnie od organu sprawującego władzę, którym może być: * prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedzialny przed innym organem państwa, albo przed Historią (lub Bogiem); | 132 | 240 |
mrc_675 | gdzie powstał zespół depeche mode? | Basildon w Wielkiej Brytanii. | Depeche Mode – brytyjska grupa muzyczna z kręgu muzyki elektronicznej i alternatywnego rocka, która powstała w 1980 w Basildon w Wielkiej Brytanii. Aktualnie członkami zespołu są Dave Gahan (wokal) i Martin Gore (klawisze, gitara elektryczna i wokal). Obaj należą do składu grupy od początku jej istnienia. Nazwa grupy powstała na podstawie inspiracji , zasugerował ją Gahan. Powstanie Depeche Mode poprzedzała grupa Composition of Sound. W 2006 zespół zdobył statuetkę MTV Europe Music Awards w kategorii „najlepszy zespół”. W 1990 grupa otrzymała nagrodę Rockbjörnen w kategorii „najlepszy zespół zagraniczny”. W 2020 roku Depeche Mode wprowadzono do Rock and Roll Hall of Fame. == Historia == === Wczesne lata (1977–1980) === W 1977 roku Vince Clarke (wokal, gitara) i Andrew Fletcher (bas) | 118 | 147 |
mrc_676 | dla którego kraju xvii stulecie było złotym wiekiem malarstwa? | Hiszpanii | Hiszpański Złoty Wiek (hiszp. "Siglo de Oro") – okres rozkwitu sztuki i literatury hiszpańskojęzycznej, tak w samej Hiszpanii, jak i w Ameryce Łacińskiej w XVII wieku. Zbiegł się on z politycznym upadkiem Habsburgów (Filip III, Filip IV i Karol II). Za zakończenie okresu Złotego Wieku przyjmuje się datę śmierci meksykańskiej siostry zakonnej, Juany Inés de la Cruz, zmarłej w 1695 roku ostatniej wielkiej pisarki tego czasu. Habsburgowie, zarówno w Hiszpanii jak i w Austrii, byli wielkimi mecenasami sztuki. Siedzibę królewską w Madrycie – Alkazar, zdobiły najwybitniejsze dzieła sztuki. "Eskurial", przypominający klasztor pałac królewski, zbudowany na żądanie króla Filipa II, przyciągał największych europejskich malarzy i architektów. Podobnie pałac Buen Retiro wzniesiony pół wieku później i Salon Królestw tegoż pałacu. Wywarli tym | 116 | 125 |
mrc_677 | ile wynosi metra sześciennego? | jednostka objętości w układzie SI. Jest jednostką pochodną zdefiniowaną jako objętość sześcianu o krawędzi długości jednego metra. 1 m³ = 1 m · 1 m · 1 m | Metr sześcienny (symbol: m³) – jednostka objętości w układzie SI. Jest jednostką pochodną zdefiniowaną jako objętość sześcianu o krawędzi długości jednego metra. 1 m³ = 1 m · 1 m · 1 m Jednostki wielokrotne są tworzone jako trzecie potęgi jednostek wielokrotnych metra. Przykładowo: * 1 dm³ = (1 dm)³ = 0,1 m · 0,1 m · 0,1 m = 0,001 m³ * 1 cm³ = (1 cm)³ = 0,01 m · 0,01 m · 0,01 m = 0,000001 m³ 1 dm³ jest nazywany litrem. Przy szacowaniu przestrzeni potrzebnej do transportu towarów stosuje się jednostkę nazywaną sterem. Popularną nazwą metra sześciennego jest kubik, który ma specyficzne zastosowanie w leśnictwie. Metr sześcienny używany jest również w przewozach morskich ładunków płynnych, gdzie | 31 | 184 |
mrc_678 | gdzie jest zawarty gluten? | w ziarnach niektórych zbóż, np. pszenicy, żyta i jęczmienia. | Gluten – mieszanina białek roślinnych, gluteniny i gliadyny, występująca w ziarnach niektórych zbóż, np. pszenicy, żyta i jęczmienia. Podczas wyrabiania ciasta z mąki, zawarty w niej gluten w wyniku sieciowania tworzy z wodą strukturę przestrzenną nadającą ciastu ciągliwą konsystencję. Powoduje to uwięzienie pęcherzyków dwutlenku węgla powstającego w cieście, gdy podlega ono fermentacji, co z kolei odpowiada za wzrost jego objętości podczas „wyrastania”, a po wypieczeniu otrzymane pieczywo ma porowatą strukturę. Powodowana przez gluten ciągliwość ma również znaczenie w przypadku ciast, które nie podlegają fermentacji, ale są spulchniane za pomocą np. proszków do pieczenia lub, tak jak ciasta makaronowe, nie są w ogóle spulchniane. == Gluten w żywności == Niektóre produkty spożywcze w diecie bezglutenowej można podzielić na: * naturalne: komosa | 73 | 133 |
mrc_679 | jaka była ostatnia wola herakliusza billewicza? | Dziadek Oleńki w testamencie obiecał jej rękę chorążemu orszańskiemu Andrzejowi Kmicicowi – w przypadku gdyby go nie przyjęła, miała pójść do zakonu. | Aleksandra Billewiczówna, Oleńka – jedna z głównych postaci "Potopu" Henryka Sienkiewicza. Epizodycznie pojawia się także w powieści "Pan Wołodyjowski". Litwinka, należąca do szlachty laudańskiej i oddana jej pod opiekę po śmierci dziadka Herakliusza Billewicza. Posiadała wieś Wodokty. Dziadek Oleńki w testamencie obiecał jej rękę chorążemu orszańskiemu Andrzejowi Kmicicowi – w przypadku gdyby go nie przyjęła, miała pójść do zakonu. Zakochała się w Kmicicu od pierwszego wejrzenia, jednak zachowanie jego kompanii, a także pozostanie żołnierza u boku Janusza Radziwiłła zniechęciło ją do chorążego. Dopiero w 1658 roku, po odkupieniu win przez Kmicica, zgodziła się za niego wyjść. W międzyczasie o jej rękę bezskutecznie zabiegali Michał Wołodyjowski i książę Bogusław Radziwiłł, adorował ją także Ketling. W ekranizacji Jerzego Hoffmana z 1974 roku | 287 | 436 |
mrc_680 | do jakiego kraju należy grenlandia? | autonomiczne terytorium zależne Danii | Grenlandia (gren. "Kalaallit Nunaat" [], []) – autonomiczne terytorium zależne Danii położone na wyspie o tej samej nazwie, która położona jest geograficznie w Ameryce Północnej, a historycznie i politycznie w Europie, o obszarze 2 166 086 km² (największa wyspa na świecie niebędąca kontynentem), pokrytej w 81% przez lądolód grenlandzki (410,4 tys. km² jest wolnych od lodu) i o ludności 56 421 (1 stycznia 2021 r.). 89% mieszkańców stanowią Inuici. Stolicą Grenlandii jest Nuuk (duńska nazwa "Godthåb"). W 1979 roku duński parlament przyznał Grenlandii autonomię. W 1982 roku odbyło się referendum, w którym mieszkańcy (52%) opowiedzieli za wystąpieniem z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Grenlandia wystąpiła z niej w 1985 roku. Grenlandia w przeciwieństwie do Danii nie jest członkiem Unii Europejskiej. Grenlandia jest | 47 | 84 |
mrc_681 | o czym była iliada? | "Iliada" opowiada nie tylko o ludach greckich, ale także o niegreckich Trojańczykach, mieszkańcach warownej osady Troja w Troadzie położonej na północno-zachodnim krańcu Azji Mniejszej, wzdłuż cieśniny Dardanele. | jednak nie stanowiły warstw rządzących. "Iliada" opowiada nie tylko o ludach greckich, ale także o niegreckich Trojańczykach, mieszkańcach warownej osady Troja w Troadzie położonej na północno-zachodnim krańcu Azji Mniejszej, wzdłuż cieśniny Dardanele. Troada jest też miejscem, gdzie toczy się akcja utworu i trwająca dziesięć lat wojna trojańska. Położenie Troi jest wyróżnione z punktu widzenia handlu i celów strategicznych, dlatego też Troada stawała się często ofiarą najazdów. Miasto opisywane w Iliadzie lokalizuje się jako eksplorowane po raz pierwszy przez Heinricha Schliemanna stanowisko archeologiczne na wzgórzu Hissarlik w widłach rzek Skamander i Simois. Odkryto tam kilka warstw osadniczych – nie ustalono, która z nich jest Troją homerową, najczęściej wskazywano na warstwę siódmą lub szóstą. O pochodzeniu mieszkańców Troi nie wiadomo nic pewnego | 40 | 252 |
mrc_682 | skąd pochodzi nazwa tychy? | Nazwa dzierżawcza od imienia Tych (zdrobnienie od Tymoteusz, podobnie jak Zych od Zygmunt), stąd nazwa rodowa Tychy. | 1517 wieś została wymieniona jako "Tychy". Najstarsza wzmianka źródłowa o Tychach pochodzi z 1467 – "Tichi" (cichy), w 1527 w kontekście polskim – "w Tyssech" = w Tyszech, w 1845 "Tychów" jak Kraków (gdyż niemieckie "Tichau"). Nazwa dzierżawcza od imienia Tych (zdrobnienie od Tymoteusz, podobnie jak Zych od Zygmunt), stąd nazwa rodowa Tychy. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX w. podaje historyczną nazwę "Tychów". Mniej prawdopodobną byłaby etymologia od niemieckiego "teich"=staw, z późniejszym spolszczeniem na Tych(y). Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 we Wrocławiu wymienia najwcześniejszą nazwę miejscowości w formie "„Tychow, Tyka”". W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie | 227 | 343 |
mrc_683 | jakie są pisma? | Pismo ewoluowało od najstarszego stadium – piktografii, poprzez ideografię, pismo analityczne, aż do najmłodszego – pisma fonetycznego. | Pismo – system umownych znaków graficznych, za pomocą których przedstawiany jest język mówiony. Jako jeden z ludzkich wynalazków intelektualnych jest środkiem porozumiewania się oraz odzwierciedleniem mowy i myśli. Zanim powstało pismo, do przekazywania mowy służyły obrazki, różne środki mnemotechniczne oraz zrozumiałe dla danej społeczności, przedtem uzgodnione i odpowiednio spreparowane, symbole. Pismo ewoluowało od najstarszego stadium – piktografii, poprzez ideografię, pismo analityczne, aż do najmłodszego – pisma fonetycznego. == Historia pisma jako dziedzina naukowa == Pismo jest głównym środkiem przekazu dorobku cywilizacyjnego. Historia pisma nie jest odrębną dyscypliną naukową, stanowi jedynie element pomocniczy takich dziedzin, jak: epigrafika – nauka, zajmująca się odczytywaniem i interpretacją inskrypcji, wyrytych w materialne twardym (np. w kamieniu), paleografia – dziedzina, zajmująca się badaniem tekstów, pisanych farbą | 402 | 537 |
mrc_684 | w jakim państwie jest dubaj? | Zjednoczone Emiraty Arabskie. | Dubaj (arab. دبي, trl. "Dubayy", trb. "Dubajj"; oficjalnie arab. إمارة دبي, trl. "Imārat Dubayy", trb. "Imarat Dubajj") – jeden z siedmiu emiratów tworzących Zjednoczone Emiraty Arabskie. Stolicą tej jednostki administracyjnej jest miasto Dubaj. Emirat Dubaj jest najbardziej zaludnionym i drugim co do wielkości emiratem w ZEA po Abu Zabi. Wyróżnia się spośród innych części kraju niskim dochodem z wydobycia ropy naftowej, stanowiącym 6% PKB. Główne dochody emirat czerpie z Jebel Ali Free Zone oraz turystyki. == Historia == Tereny dzisiejszego miasta były zamieszkane już 3 tys. lat p.n.e. Najstarsze miejsce, gdzie został wspomniany Dubaj to arabska książka "Majam Ma Ostojam men Asmae Al beelad wal Mawadhea" z roku 1095. Z czasem, gdy coraz większą rolę zaczął odgrywać handel perłami łowionymi | 158 | 187 |
mrc_685 | w którym roku odbyła się koronacja napoleona? | 2 grudnia 1804 | Koronacja Napoleona (nazwa pierwotna "Konsekracja cesarza Napoleona I i Koronacja cesarzowej Józefiny w katedrze Notre-Dame de Paris, 2 grudnia 1804") – obraz francuskiego malarza Jacques’a-Louis Davida z 1806 roku. == Historia obrazu == Obraz powstał na zamówienie Napoleona i miał uwiecznić ceremonię koronacji, która odbyła się 2 grudnia 1804 roku w Katedrze Notre-Dame. David był uczestnikiem ceremonii, podczas której stworzył liczne rysunki przygotowawcze do późniejszego obrazu. Prace nad obrazem David rozpoczął 21 grudnia 1805 roku w dawnej kaplicy Kolegium Cluny, w pobliżu Sorbony, która służyła mu jako tymczasowy warsztat. W tworzeniu dzieła pomagał mu jego uczeń Georges Rouget. Tworzenie dzieła zakończył w listopadzie 1807 roku. Od 7 lutego do 21 marca 1808 roku praca była wystawiona w Salonie. Do 1819 | 134 | 148 |
mrc_686 | ile jest parków krajobrazowych w polsce 2020? | Według stanu na początek 2020 r. w Polsce istnieje 125 parków krajobrazowych | w Niemczech, inspirując podobne rozwiązania w kolejnych państwach. W Polsce pierwszy park krajobrazowy powołano w 1976 r. na Pojezierzu Suwalskim. Do 2001 r. powołano kolejne 120 parków. 122. parkiem został utworzony w 2009 r. w Wielkopolsce Nadgoplański Park Tysiąclecia, jednak powstał on w wyniku podziału starszego parku na część wielkopolską i kujawsko-pomorską. W 2018 powołano Park Krajobrazowy Góry Łosiowe. W 2019 część Pszczewskiego Parku Krajobrazowego leżącego na terenie województwa wielkopolskiego przekształcono w dwa nowe parki krajobrazowe Miedzichowski oraz Doliny Kamionki. Według stanu na początek 2020 r. w Polsce istnieje 125 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 26 141,6821 km², co stanowi 8,36% powierzchni Polski. == Charakterystyka == Parki krajobrazowe w Polsce nie osiągają dużych rozmiarów w porównaniu do europejskich odpowiedników. Największy | 593 | 669 |
mrc_687 | kiedy chiński nowy rok? | – najważniejsze święto w kalendarzu chińskim, przypadające zmiennie pomiędzy 21 stycznia a 20 lutego. | Chiński Nowy Rok () – najważniejsze święto w kalendarzu chińskim, przypadające zmiennie pomiędzy 21 stycznia a 20 lutego. Od najdawniejszych czasów jest w Chinach najważniejszym świętem publicznym i prywatnym, zapożyczyły je również zamieszkujące w Chinach mniejszości narodowe. Ostateczny kształt Święta Wiosny ukształtował się na początku naszej ery w wyniku złączenia się kilku świąt. Tradycyjnie trwa ono piętnaście dni i kończy się Świętem Latarni. Do dziś pozostało najważniejszym świętem, pomimo wprowadzenia w 1912 roku w Chinach kalendarza gregoriańskiego. W Chińskiej Republice Ludowej pierwsze 3 dni chińskiego Nowego Roku są dniami wolnymi od pracy. Przygotowania do Święta Wiosny rozpoczynają się już na początku ostatniego miesiąca starego roku. W ósmy dzień tego miesiąca cała rodzina przystępuje do generalnych porządków w domu, celem wygnania | 20 | 121 |
mrc_688 | ile państw wchodzi w skład nato? | 30 | na nie same i w takiej sytuacji każdy z członków sojuszu udzieli pomocy napadniętej stronie, podejmując działania, jakie uzna za koniecznie, łącznie z użyciem siły zbrojnej. Na 30 członków NATO, dwóch z nich pochodzi z Ameryki Północnej (Kanada i USA), a pozostali z Europy. Wszyscy członkowie posiadają siły zbrojne, jedynie Islandia nie posiada regularnej armii (jednakże utrzymuje straż nadbrzeżną oraz mały oddział żołnierzy do operacji pokojowych). Trzy państwa członkowskie posiadają broń jądrową: Francja, Wielka Brytania oraz USA. W poniedziałek 5 czerwca 2017 Czarnogóra oficjalnie przystąpiła do NATO, stając się 29. krajem członkowskim sojuszu. W piątek 27 marca 2020 roku Macedonia Północna została formalnie 30. członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego – ogłosił w Brukseli Sekretarz Generalny NATO Jens Stoltenberg. == Państwa członkowskie == | 177 | 179 |
mrc_689 | z czego uzyskujemy cukier? | najczęściej rafinowany jest z trzciny cukrowej (cukier trzcinowy) 70% oraz buraków cukrowych (cukier buraczany) 30% | Cukier spożywczy, cukier biały, cukier rafinowany (cukier z arabskiego سكر sukkar) – to dwucukier sacharoza, spożywcza sacharoza, cukier ten wchodzi w skład wielu owoców i warzyw jednak najczęściej rafinowany jest z trzciny cukrowej (cukier trzcinowy) 70% oraz buraków cukrowych (cukier buraczany) 30%. Ogólnie pod pojęciem cukier należy rozumieć wszystkie węglowodany z grupy monosacharydów i oligosacharydów z wyjątkiem polisacharydów mające słodki smak i wykorzystywane do słodzenia. == Historia == * 8000 p.n.e. prawdopodobnie w Nowej Gwinei powstały pierwsze plantacje trzciny cukrowej. * 3000 p.n.e. w Indiach cukier zaczyna być wykorzystywany do słodzenia zamiast miodu. * IV w. po podboju Indii przez Aleksandra Macedońskiego informacja o roślinie rodzącej złoty słodki miód dociera do Europy. W tym okresie cukier nazywany „solą indyjską” jest | 186 | 301 |
mrc_690 | kto nosił ryngraf? | ryngrafy noszone były szczególnie często przez żołnierzy ugrupowań podkreślających swój patriotyzm i przywiązanie do religii katolickiej - m.in. przez konfederatów barskich, powstańców krakowskich z 1846 roku, żołnierzy | Ryngraf (z niem. "Ringkragen" (dosł. "okrężny kołnierz"), staropol. "kaplerz") – naszyjnik z blaszanym wisiorem w kształcie tarczy amazonek lub tarczy herbowej, wywodzący się z obojczyka (elementu zbroi). Ryngrafy często zdobione były rysunkami o tematyce religijnej lub heraldycznej, a w późniejszym okresie umieszczano na nich niekiedy godła państwowe. Ryngraf powstał poprzez ewolucję z obojczyka noszonego pod szyją, który od XVI w. był stopniowo zmniejszany i z czasem stosowany samodzielnie (bez reszty zbroi). W ostatecznej formie wykształcił się w XVII w. jako wojskowa dystynkcja (odznaka) bądź ozdoba o charakterze militarnym zatracając znaczenie ochronne. W Polsce ryngrafy noszone były szczególnie często przez żołnierzy ugrupowań podkreślających swój patriotyzm i przywiązanie do religii katolickiej - m.in. przez konfederatów barskich, powstańców krakowskich z 1846 roku, żołnierzy | 676 | 895 |
mrc_691 | jaka jest pełna liczba czytań podczas wigilii paschalnej? | dziewięć | płomienia paschału, podając sobie światło. Następnie okadza paschał i śpiewa Exsultet – uroczyste Orędzie Wielkanocne zaczynające się od słów: "Weselcie się już zastępy Aniołów w niebie...". ==== Liturgia słowa ==== Lekcjonarz w tym dniu przewiduje dziewięć czytań biblijnych: siedem starotestamentalnych, epistołę oraz ewangelię, które są przeplatane psalmami responsoryjnymi i modlitwami. Wymagane jest odczytanie co najmniej trzech czytań, a w sytuacji naglącej dwóch. Nie wolno ominąć fragmentu Wj 14,15-15,1, mówiącego o przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone. Po tym czytaniu lektor nie mówi "Oto słowo Boże", gdyż śpiewane po nim responsorium jest jego kontynuacją. * Rdz 1,1-2,2 (opis stworzenia świata i człowieka) ** Ps 104,1-2a.5-6.10.12-14.24.35c * Rdz 22,1-18 (ofiara Abrahama z jego syna Izaaka) ** Ps 16,5.8-11 * Wj 14,15-15,1 (przejście Izraelitów | 249 | 257 |
mrc_692 | kiedy została założona unia europejska? | Unia powstała 1 listopada 1993 roku na mocy podpisanego 7 lutego 1992 traktatu z Maastricht | Unia Europejska, UE (ang. "European Union", EU) – gospodarczo-polityczny związek 27 demokratycznych państw europejskich. Unia powstała 1 listopada 1993 roku na mocy podpisanego 7 lutego 1992 traktatu z Maastricht – jako efekt wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Korzenie współczesnej integracji europejskiej sięgają okresu powojennego i ograniczały się do 6 państw zachodnioeuropejskich. Państwa te tworzyły wiele form i mechanizmów współpracy, powoływały organizacje, instytucje i organy, których celem było wzmocnienie jedności między nimi. W 1993 nadrzędną wobec wszystkich poprzednich organizacji została Unia Europejska, sama otrzymując nieznaną wcześniej hybrydową formułę "sui generis". Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa (w międzynarodowoprawnym tego słowa znaczeniu) funkcjonuje od 1 grudnia 2009. Równocześnie zastąpiła ona kilka form współpracy, w tym m.in. Wspólnotę Europejską. Proces integracji wykracza | 121 | 212 |
mrc_693 | z czego wykonana jest zlotowka? | Moneta w latach 2017–2019 była bita w miedzioniklu MN25, od 2019 r. – w stali pokrytej miedzią i niklem | lewej strony ku prawej, napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, w otoku stylizowane pierścienie, w górnej części przecinające się, u dołu rozdzielone oznaczeniem roku emisji. == Rewers == Na tej stronie znajduje się cyfra nominału 1, pod nią napis: „ZŁOTY”, całość otoczona ozdobnym wieńcem. == Nakład == Moneta w latach 2017–2019 była bita w miedzioniklu MN25, od 2019 r. – w stali pokrytej miedzią i niklem, na krążku o średnicy 23 mm, masie 5 gramów, z rantem na przemian ząbkowanym i gładkim, według projektów: * Sebastiana Mikołajczaka (awers) oraz * Ewy Tyc-Karpińskiej (rewers), w Mennicy Polskiej S.A: == Opis == 7 listopada 2018 r. została wprowadzona do sprzedaży (obiegu) kolekcjonerska złotówka 2018 o identycznych rysunkach awersu i rewersu, wybita stemplem lustrzanym w złocie | 297 | 400 |
mrc_694 | co to przekaz? | Przekaz medialny – tworzenie i transmisja treści za pośrednictwem środków masowego przekazu. | Przekaz medialny – tworzenie i transmisja treści za pośrednictwem środków masowego przekazu. Najczęściej przekaz medialny analizowany jest w aspekcie treści przekazu (na przykład jawna, niejawna), formy przekazu (na przykład druk, film, prezentacja), celu i funkcji przekazu (na przykład informacyjne, polityczne), charakterystyki nadawcy (na przykład instytucja rządowa, osoba prywatna), aksjologicznych aspektów przekazu (na przykład wartości tradycyjne, misja), kontekstu edukacyjnego (na przykład walory poznawcze, aspekty wychowawcze), personalizacji odbiorcy (na przykład grupy wiekowe, zawodowe) i niejawnej treści przekazu (manipulacji). W obecnych czasach globalnego społeczeństwa informacyjnego przekaz medialny stał się instrumentem nie tylko zdobycia i utrzymania władzy politycznej, ale i materialnej oraz duchowej (emocjonalnej) władzy nad człowiekiem. Przekaz decyduje też o tym jak postrzegamy świat i co, oraz w jaki sposób się o świecie | 0 | 92 |
mrc_695 | na jakiej pozycji grał ronaldinho? | grał zazwyczaj na pozycji pomocnika lub napastnika | Ronaldinho lub Ronaldinho Gaúcho (wym. []; właśc. "Ronaldo de Assis Moreira"; ur. 21 marca 1980 w Porto Alegre) – brazylijski piłkarz, który grał zazwyczaj na pozycji pomocnika lub napastnika, mistrz świata 2002, mistrz Ameryki Południowej, zwycięzca Ligi Mistrzów 2006. Posiada obywatelstwo brazylijskie i hiszpańskie. Został dwukrotnie uznany Piłkarzem Roku przez FIFA (2004, 2005), a także UEFA w roku 2005, a magazyn France Football w 2005 roku nagrodził go Złotą Piłką. W 2004 roku został wybrany przez Pelégo na listę FIFA 100 (100 najlepszych żyjących piłkarzy w historii). W 2018 ukarany za budowanie platformy rybackiej w strefie ochronnej jeziora Guaíba, przez co stracił brazylijski paszport. Dwa lata później został zatrzymany na terenie Paragwaju, gdzie posługiwał się sfałszowanymi dokumentami. == Życiorys == | 141 | 191 |
mrc_696 | do kiedy dany wiek? | do najbliższego roku kończącego się dwoma zerami | Wiek, stulecie (skrót: w.) – jednostka miary czasu równa 100 latom, liczona od roku kończącego się cyframi "01" do najbliższego roku kończącego się dwoma zerami, np. od 1501 do 1600 to wiek XVI. W odniesieniu do lat przed naszą erą (p.n.e.) wiek zaczyna się rokiem z dwoma zerami, a kończy cyframi "01", np. od 500 p.n.e. do 401 p.n.e. to wiek V wiek p.n.e. Numery wieków w języku polskim zapisuje się zwyczajowo cyframi rzymskimi. | 112 | 160 |
mrc_697 | w którym roku panowała hiszpanka? | pandemia wywołana przez wyjątkowo groźną odmianę podtypu H1N1 wirusa A grypy, do której doszło w latach 1918–1920 | Pandemia grypy hiszpanki (hiszpanka lub grypa hiszpańska) – pandemia wywołana przez wyjątkowo groźną odmianę podtypu H1N1 wirusa A grypy, do której doszło w latach 1918–1920, znana pod potoczną nazwą „hiszpanka”. == Historia == Pandemia przetoczyła się w okresie 12 miesięcy w latach 1918–1919, w trzech osobnych falach, przez Europę, Azję, Afrykę i Amerykę Północną. Pierwsza fala nadeszła wiosną 1918, była wysoce zakaźna, ale łagodna w przebiegu i nie wzbudziła zaniepokojenia. Pierwszy przypadek został odnotowany w hrabstwie Haskell w stanie Kansas w USA w styczniu 1918 roku. Niewielka liczba mieszkańców hrabstwa Haskell została wcielona do wojska w Fort Riley w Kansas, gdzie 4 marca 1918 kucharz Albert Gitchell zgłosił się do lekarza z temperaturą 39,5 °C. Wkrótce dołączyli do niego kapral | 60 | 173 |
mrc_698 | w jakim filmie zagrał nikodem skotarczak? | Sztos | filmie pt. "Sztos", debiucie reżyserskim Olafa Lubaszenki; zagrał w tym filmie rolę epizodyczną jako mężczyzna witający się z Erykiem (granym przez Jana Nowickiego). Żona Nikosia, w pierwszym wywiadzie udzielonym po 24 latach od zabójstwa męża stwierdziła wprost, że niektóre osoby były zainteresowane w kreowaniu jego nieprawdziwego, a krzywdzącego wizerunku, podczas gdy prawda jest nieco bardziej skomplikowana. W 2022 r. ukazała się książka ostatniej żony Nikosia – Edyty Skotarczak pt. Nikodem Skotarczak „Nikoś” Ruletka życia. == Strzelanina w agencji towarzyskiej w Gdyni == Został zastrzelony 24 kwietnia 1998, gdy około południa do agencji towarzyskiej „Las Vegas” mieszczącej się przy ul. Chwarznieńskiej 170a w Gdyni weszło dwóch zamaskowanych mężczyzn. Jeden z nich strzałami z małej odległości zabił Nikodema Skotarczaka i rykoszetem zranił | 12 | 17 |
mrc_699 | gdzie leżą seszele? | państwo wyspiarskie na Oceanie Indyjskim, ok. 1600 km od wybrzeży Afryki, położone na północny wschód od Madagaskaru. | Seszele (fr., ang. "Seychelles", sesz. "Sesel"), oficjalnie: Republika Seszeli – państwo wyspiarskie na Oceanie Indyjskim, ok. 1600 km od wybrzeży Afryki, położone na północny wschód od Madagaskaru. Najbliższe państwa i terytoria zamorskie to Mauritius i Reunion na południu oraz Malediwy na północnym wschodzie. == Historia == Wyspy były pierwotnie niezamieszkane. Od X wieku były odwiedzane przez kupców arabskich. Na początku XVI wieku zostały odkryte przez Portugalczyków dla Europy. Od końca XVII do początku XVIII wieku stanowiły schronienie piratów europejskich. W połowie XVIII wieku archipelag został anektowany przez Francję. Nazwa wysp pochodzi od nazwiska francuskiego ministra finansów na dworze króla Ludwika XV, Jeana Moreau de Sechelles. W 1756 roku przybyli tu pierwsi osadnicy francuscy, którzy następnie sprowadzili na miejsce niewolników. Od | 81 | 198 |
Subsets and Splits