id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_500 | jak miał na imię latarnik? | Siellawa | latarnika Skawińskiego był Polak o nazwisku Siellawa. Powodem zwolnienia go z posady latarnika było zaniedbanie obowiązków na skutek lektury "Murdelio" Zygmunta Kaczkowskiego. == Czas i miejsce akcji == Akcja utworu toczy się w latach 70. XIX wieku w Aspinwall i na samotnej wysepce leżącej niedaleko Panamy. We fragmentach, w których pisarz zastosował retrospekcję, opowiedziano wydarzenia rozgrywające się od 1830, czyli od powstania listopadowego, w którym Skawiński brał udział. == Bohaterowie == === Skawiński === Główny bohater to stary Polak, tułacz poszukujący spokojnej posady w miejscu, gdzie mógłby zamieszkać na stałe. Urodził się w Polsce. Wiódł burzliwe życie, walczył w wielu wojnach oraz powstaniach (powstanie listopadowe, wojna secesyjna itd). Następnym etapem jego życia było „szukanie swego miejsca” – podejmował się wówczas | 44 | 52 |
mrc_501 | jaki kraj jest najdalej od polski? | Wyspy Chatham | antypodowy dla francuskiego departamentu Hérault w regionie Langwedocja-Roussillon. Wyspy Chatham, a dokładnie wysepka Rangatira (South East Island), są najdalej położonym od Polski skrawkiem lądu. Od Warszawy dzieli je 18 450 km. == Przyroda == Większość obszaru obu wysp głównych pokrywają pastwiska i wrzosowiska, jednakże istnieje nieco obszarów zalesionych. Niektóre z wysp, w przeszłości ogołocone z lasów dla celów rolniczych, obecnie stanowią rezerwaty unikalnej flory i fauny archipelagu. Flora wysp obejmuje 388 gatunków roślin, spośród których aż 47 to endemity tego archipelagu. Należą do nich m.in.: "Myosotidium hortensium", "Brachyglottis huntii", "Astelia chathamica", "Aciphylla dieffenbachii", "Geranium traversii", "Olearia semidentata", "O. chathamica", "Embergeria grandifolia". Do charakterystycznych cech miejscowej flory należą gatunki osiągające okazałe rozmiary, będące największymi przedstawicielami swoich rodzajów. Do przykładów należy: "Coprosma | 84 | 97 |
mrc_502 | jakie autentyczne wydarzenie zainspirowało wyspiańskiego do napisania dramatu? | wesele poety Lucjana Rydla i chłopki Jadwigi Mikołajczykówny. | Wesele – dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, wystawiony po raz pierwszy w Teatrze Miejskim w Krakowie 16 marca 1901 roku w reżyserii Adolfa Walewskiego. Dramat ten uważany jest za jedno z najważniejszych dzieł epoki Młodej Polski. == Pierwowzór == Utwór nawiązuje do autentycznego wydarzenia, jakim było wesele poety Lucjana Rydla i chłopki Jadwigi Mikołajczykówny. Ślub miał miejsce 20 listopada 1900 roku w bazylice Najświętszej Maryi Panny w Krakowie, wesele zaś w podkrakowskiej wsi Bronowice, w dworku Włodzimierza Tetmajera, nazwanym później Rydlówką. Ślub był przedmiotem dużych kontrowersji. Pisząc "Wesele", Wyspiański inspirował się dramatami Mickiewicza, Fredry i Słowackiego oraz malarstwem Malczewskiego i Maksymiliana Gierymskiego. == Budowa i styl dramatu == "Wesele" składa się z trzech aktów. Akt I jest aktem realistycznym, napisanym w | 311 | 372 |
mrc_503 | kto rządzi w australii? | Król Australii jest formalną głową państwa i zwierzchnikiem sił zbrojnych, kieruje także egzekutywą. | się często mniejsze ugrupowania, niemające szans na zaistnienie w izbie niższej. W ostatnich latach korzystają na tym m.in. . == Władza wykonawcza == === Królowa i gubernator generalny === Król Australii jest formalną głową państwa i zwierzchnikiem sił zbrojnych, kieruje także egzekutywą. Posiada bardzo szerokie kompetencje, obejmujące m.in. prawo weta absolutnego wobec każdej z ustaw, mianowania premiera oraz gabinetu i skracania kadencji parlamentu. Posiada również wyłączność na wydawanie aktów wykonawczych do ustaw. Australia jest powiązana unią personalną z Wielką Brytanią, co oznacza, iż każdy nowy monarcha brytyjski staje się jednocześnie monarchą Australii (choć od czasu koronacji Elżbiety II funkcje te są formalnie rozdzielone). Powoduje to, iż przez ogromną większość czasu królowa pozostaje poza granicami Australii. W jej zastępstwie wszystkie jej | 189 | 289 |
mrc_504 | gdzie znaleziono popiełuszkę? | Oficjalnie zwłoki znaleziono 30 października 1984 roku o godzinie 17:00 w zalewie koło tamy we Włocławku. | Data znalezienia zwłok === Oficjalnie zwłoki znaleziono 30 października 1984 roku o godzinie 17:00 w zalewie koło tamy we Włocławku. Jednak jeden z toruńskich prokuratorów zajmujących się poszukiwaniami Popiełuszki zeznał, że już 26 października wezwano go w okolice tamy we Włocławku, aby asystował wydobyciu z rzeki zwłok. Na miejscu poinformowano go jednak, że sprawa jest „nieaktualna”. W roku 2008 reporterzy „Superwizjera” TVN dotarli do większej liczby świadków, którzy twierdzą, że ciało wyłowiono już 26 października. Nurkowie biorący wówczas udział w akcji twierdzą, że ciało wyglądało wówczas inaczej niż na zdjęciach i filmach rejestrujących moment wyłowienia ciała 30 października. Ponadto było skrępowane w inny sposób, niż twierdzą esbecy. === Zgony świadków i bliskich === Tomasz Popiełuszko (syn Józefa Popiełuszki, brata ks. | 27 | 132 |
mrc_505 | gdzie odbył się trzeci synod? | w Kartaginie | Synody w Kartaginie – synody jakie odbyły się w III, IV i V w. w Kartaginie w Afryce. * W maju 251 zebrał się synod pod przewodnictwem Cypriana z Kartaginy, aby rozważyć sposób postępowania wobec lapsi, czyli chrześcijan którzy wobec prześladowań wyrzekli się wiary. Kolejne synody na ten temat odbyły się w Kartaginie w 252 i 254. * Dwa synody z 255 i 256, pod przewodnictwem Cypriana z Kartaginy, wypowiedziały się przeciw ważności chrztu heretyków. Wywołało to sprzeciw papieża Stefana I, który upomniał uczestników synodu. We wrześniu 256 odbył się trzeci synod na ten temat, podtrzymujący stanowisko dwóch poprzednich. Wywołało to ostre napięcia pomiędzy biskupami Rzymu i Afryki. * Ok. 348 odbył się synod biskupów prawosławnych, którzy spotkali się by | 7 | 19 |
mrc_506 | kto miał najwięcej dzieci? | Fiodorowa Wasiljewa | Fiodorowa Wasiljewa (ur. 1707, zm. 1782) – nieznana z imienia, rosyjska chłopka, żona Fiodora Wasilijewa, rekordzistka pod względem liczby urodzonych dzieci. Pochodziła z Szui. W latach około 1725–1765 urodziła 69 żywych dzieci, z czego tylko dwójka zmarła w okresie niemowlęcym. Rekordzistka była 27 razy w ciąży, przy czym wszystkie te ciąże były mnogie. W porodach urodziła 16 razy bliźnięta, siedem razy trojaczki i cztery razy czworaczki. Po jej śmierci Fiodor ożenił się ponownie. | 0 | 19 |
mrc_507 | z jakim krajem mamy najdluzsza granice? | z Czechami – 796 km | granic: * Ogółem – 3511 km * z Czechami – 796 km * ze Słowacją – 541 km * z Ukrainą – 535 km * z Niemcami – 467 km * z Białorusią – 418 km * z Rosją – 210 km * z Litwą – 104 km * morska – 440 km (jest to długość odcinków rozgraniczających obszar morza terytorialnego z Niemcami i Rosją oraz linii, której każdy punkt jest oddalony o 12 mil morskich (22,224 km) od morskiej linii brzegowej, a w Zatoce Gdańskiej – od linii podstawowej morza terytorialnego. Długość linii brzegowej wynosi 770 km razem z Zalewem Szczecińskim i Zalewem Wiślanym). == Obecne granice == Granica Polski oddziela terytorium państwa polskiego od innych państw i od | 29 | 48 |
mrc_508 | kim był mojżesz? | postać biblijna, przywódca Izraelitów w okresie ich wyjścia z Egiptu i wędrówki do Ziemi | Mojżesz (, hebr. "מֹשֶׁה" "Mosze", arab. "موسى," "Musa", cs. "Prorok Bogowidiec Moisiej") – postać biblijna, przywódca Izraelitów w okresie ich wyjścia z Egiptu i wędrówki do Ziemi Obiecanej, święty prorok. Według niektórych źródeł żył prawdopodobnie w XIII wieku p.n.e. (według Biblii 120 lat). Syn Amrama i Jokebed (Amram był bratankiem swojej żony Jokabed – Wj 6:20), brat Aarona i Miriam. Są także badacze, którzy twierdzą, że Mojżesz nie jest postacią historyczną, nie wykluczając jednocześnie możliwości istnienia innej osoby, która stała się jego pierwowzorem. == Imię == Według tradycyjnej etymologii imię "Mojżesz" pochodzi od rdzenia משה "wyciągać, wyjmować, wyjąć", jako że został wyciągnięty z rzeki (Nilu) przez córkę faraona. Józef Flawiusz w "Dawnych dziejach Izraela" (ks. I 228) uważa, że etymologia | 92 | 180 |
mrc_509 | u jakich zwierząt występuje kanibalizm? | Występuje w wielu grupach zwierząt, m.in. u owadów, pajęczaków, ryb, płazów i ptaków, bardzo rzadko u ssaków. | Kanibalizm – praktyka zjadania osobników własnego gatunku, dość rozpowszechniona w naturze. Występuje w wielu grupach zwierząt, m.in. u owadów, pajęczaków, ryb, płazów i ptaków, bardzo rzadko u ssaków. Może się nasilić ze względu na zbytnie zagęszczenie populacji lub w następstwie głodu. Do najbardziej znanych zwierząt praktykujących kanibalizm należą modliszki. == Kanibalizm wśród ludzi == Zjawisko to spotykane jest także u ludzi – nekrofagia, ludożerstwo, czyli antropofagia ( – człowiek, "phagein" – pożerać), często ma podłoże religijne. Dla człowieka jedzenie ludzkiego mięsa stwarza zagrożenie dla zdrowia - powodują je priony, wirusopodobne białka, wywołujące choroby z grupy zakaźnych encefalopatii gąbczastych. Wśród plemion Nowej Gwinei, zwłaszcza ludu Fore, szalała wywołana przez priony choroba zwana kuru lub „śmiejącą się śmiercią”. Zarażenie następowało przy rytualnym | 92 | 201 |
mrc_510 | kto koronował królową elżbietę? | arcybiskupa Canterbury | Koronacja Elżbiety II – ceremonia koronacyjna królowej Elżbiety II z dynastii Windsorów. Odbyła się 2 czerwca 1953 roku w Opactwie Westminsterskim w Londynie. Elżbieta II wstąpiła na tron w wieku 25 lat po śmierci swojego ojca, Jerzego VI (6 lutego 1952); wkrótce potem została ogłoszona królową. W uroczystości, która odbyła się w St. James’s Palace, wzięli udział m.in. członkowie Tajnej Rady Wielkiej Brytanii i lord mer Londynu. Dało to również komisjom planistycznym odpowiednio długi czas na przygotowanie się do ceremonii. Podczas nabożeństwa Elżbieta złożyła przysięgę, została namaszczona krzyżmem przez arcybiskupa Canterbury, ubrana w szaty, przekazano jej również insygnia królewskie (berło i jabłko) oraz koronowano na królową Wielkiej Brytanii, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Związku Południowej Afryki, Pakistanu i Cejlonu (obecnie Sri | 613 | 635 |
mrc_511 | z jakiej rodziny pochodził rudy? | Był synem nauczycieli – byłego żołnierza Legionów Polskich Stanisława Bytnara i Zdzisławy Bytnarowej z domu Rechul. | Jan Roman Bytnar, ps. „Rudy”, „Czarny”, „Janek”, „Krokodyl”, „Jan Rudy” (ur. 6 maja 1921 w Kolbuszowej, zm. 30 marca 1943 w Warszawie) – podharcmistrz, członek Szarych Szeregów, dowódca hufca „Południe” Grup Szturmowych, jeden z głównych bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". == Życiorys == === Młodość === Był synem nauczycieli – byłego żołnierza Legionów Polskich Stanisława Bytnara i Zdzisławy Bytnarowej z domu Rechul. Urodził się 6 maja 1921 w domu rodzinnym swojej matki przy ul. Nowe Miasto w Kolbuszowej. W latach 1921–1926 jego rodzice pracowali w szkole w Niekłaniu Wielkim (ojciec był jej kierownikiem, matka – nauczycielką). W 1925 Stanisław Bytnar otrzymał propozycję podjęcia studiów w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i jesienią 1926 cała rodzina zamieszkała przy | 333 | 448 |
mrc_512 | kiedy wprowadzono stan wyjątkowy? | wprowadzony 2 września 2021 roku | Stan wyjątkowy w Polsce – stan nadzwyczajny wprowadzony 2 września 2021 roku na wniosek Rady Ministrów przez prezydenta Andrzeja Dudę na części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Objął 115 miejscowości w województwie podlaskim oraz 68 miejscowości w województwie lubelskim, wzdłuż całej granicy polsko-białoruskiej. Został wprowadzony na 30 dni. Rozporządzeniem z 1 października 2021 prezydent Andrzej Duda przedłużył stan wyjątkowy na całym wprowadzonym obszarze na kolejne 60 dni. Dzień wcześniej zgodę na przedłużenie stanu wyjątkowego wyraził Sejm. == Okoliczności wprowadzenia == 31 sierpnia 2021 Rada Ministrów złożyła do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosek o wprowadzenie stanu wyjątkowego z powodu zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego na części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z kryzysem migracyjnym oraz odbywającymi się przy polskiej granicy ćwiczeniami wojsk rosyjsko-białoruskich o | 44 | 76 |
mrc_513 | jakie było hobby hrabiego? | o próby zbudowania szybowca z trzciny, które niestety nie zakończyły się sukcesem. | wartość krajoznawczą, także naukową ze względu na wspomniane prowadzenie wykopalisk w pobliżu starożytnej Troi, ponadto dzięki umieszczeniu rysunków zwiedzanych terenów możemy znaleźć sporo informacji o życiu codziennym mieszkańców państwa tureckiego w początkach XIX wieku. Do hobby hrabiego można także zaliczyć jego próby zbudowania szybowca z trzciny, które niestety nie zakończyły się sukcesem. W latach 1817-1820 wybudował kościół pw. św. Marcelina w Rogalinie. Jako patrona wybrał św. Marcelina na cześć Marcelego Lubomirskiego, swojego kuzyna, poległego podczas oblężenia Sandomierza w 1809 roku (podczas kampanii napoleońskiej). W dolnej części kościoła znajduje się mauzoleum Raczyńskich (a w nim tablice epitafijne i nagrobki przyścienne z prochami starszych członków rodziny Raczyńskich oraz sarkofagi kilku ostatnich członków tego rodu). W swym majątku w Rogalinie zgromadził bardzo bogaty | 317 | 399 |
mrc_514 | ile rodzeństwa ma wieniawa? | Ma trzy młodsze, przyrodnie siostry – ze strony matki: Wiktorię i Kornelię | Julia Marta Wieniawa-Narkiewicz (ur. 23 grudnia 1998 w Warszawie) – polska aktorka, piosenkarka, autorka tekstów, kompozytorka i osobowość medialna. Debiutowała w występach scenicznych w Warsztatowej Akademii Musicalowej w Teatrze Muzycznym „Roma”. Popularność przyniosła jej rola Pauliny w serialu "Rodzinka.pl" (2013–2020). W kolejnych latach zagrała główne role m.in. w filmach "W lesie dziś nie zaśnie nikt" (2020) i jego kontynuacji (2021), "Wszyscy moi przyjaciele nie żyją" (2021) oraz "Small World" (2021), a także w serialu "Zawsze warto" (2019–2020). Jako wokalistka wydała album studyjny "Omamy" (2022). == Wczesne lata == Jest córką Konrada i Marty Wieniawów-Narkiewiczów, którzy są rozwiedzeni. Jej ojciec jest projektantem graficznym, a matka pełni funkcję menedżerki córki. Ma trzy młodsze, przyrodnie siostry – ze strony matki: Wiktorię i Kornelię | 789 | 863 |
mrc_515 | kiedy powstała pierwsza kamera? | Pierwszą na świecie kamerę opatentował w Anglii Francuz Louis Le Prince w 1888. | Kamera filmowa – urządzenie o działaniu zbliżonym do aparatu fotograficznego. Ciężka, kosztowna, profesjonalna odmiana kamery. Kamera filmowa wykonuje sekwencję wysokiej jakości zdjęć w bardzo krótkich odstępach czasu i rejestruje je na taśmie filmowej. == Historia == Pierwszą na świecie kamerę opatentował w Anglii Francuz Louis Le Prince w 1888. Pierwszą ręczną kamerę filmową, która była równocześnie pierwszą na świecie kamerą o napędzie automatycznym, skonstruował w 1908 roku polski wynalazca oraz konstruktor Kazimierz Prószyński. Jego wynalazek nosił nazwę aeroskop i stosowany był przez profesjonalnych reporterów w latach 1911–1935. == Sposób działania == Profesjonalne kamery potrafią filmować z różnymi prędkościami (np. od 1 do 170 klatek na sekundę), zarówno "w przód", jak i "w tył". Filmowanie z inną, niż standardowe 24 klatki | 269 | 348 |
mrc_516 | kiedy milicja zmieniła się w policję? | 1990 | 1990, kiedy to została rozwiązana, a w jej miejsce powołano do życia ponownie Policję. == Komendanci główni Milicji Obywatelskiej == # gen. dyw. Franciszek Jóźwiak (październik 1944 – marzec 1949) # gen. bryg. Józef Konarzewski (marzec 1949 – grudzień 1953) # płk Stanisław Wolański (grudzień 1953 – czerwiec 1956) # gen. bryg. Ryszard Dobieszak (czerwiec 1956 – lipiec 1965) # gen. bryg. Tadeusz Pietrzak (lipiec 1965 – sierpień 1971) # gen. bryg. Kazimierz Chojnacki (wrzesień 1971 – maj 1973) # gen. bryg. Marian Janicki (maj 1973 – luty 1978) # gen. dyw. Stanisław Zaczkowski (luty 1978 – październik 1981) # gen. dyw. Józef Beim (październik 1981 – kwiecień 1987) # gen. dyw. Zenon Trzciński (maj 1987 – maj 1990) == | 0 | 4 |
mrc_517 | jaka jest największa galeria handlowa w polsce? | Największym centrum handlowym w Polsce stała się po rozbudowie w 2015 r. Aleja Bielany w Bielanach Wrocławskich (tuż przy południowej granicy Wrocławia — powierzchnia GLA: 145 000 m²). | i wszystkich sklepów było państwo). Historię współczesnych centrów handlowych można podzielić na kilka etapów: # hipermarket, któremu towarzyszy kilka sklepów # hipermarket i towarzyszące sklepy zajmują po ok. połowie powierzchni obiektu # do poprzedniego układu dochodzi kilka dużych sklepów znanych marek oraz niewielka część rozrywkowa # funkcje handlowe stanowią tylko część oferty, a centrum nabiera funkcji miniaturowego miasta. Największe centrum handlowe na świecie to New South China Mall o 659 tys. m² powierzchni sklepowej. == W Polsce == Pierwszym centrum handlowym w Warszawie była Panorama otwarta w 1993 przy al. Witosa 31. Największym centrum handlowym w Polsce stała się po rozbudowie w 2015 r. Aleja Bielany w Bielanach Wrocławskich (tuż przy południowej granicy Wrocławia — powierzchnia GLA: 145 000 m²). | 639 | 823 |
mrc_518 | w jakich okolicznościach zginął michał klepfisz? | Zginął w drugim dniu powstania na terenie tzw. szopu szczotkarzy, zasłaniając własnym ciałem karabin maszynowy i tym samym ratując swoich współtowarzyszy. | Michał Klepfisz (jid. מיכאל קלעפפיש; ur. 17 kwietnia 1913, zm. 20 kwietnia 1943 w Warszawie) – inżynier chemik, działacz Bundu i sportowej organizacji żydowskiej Morgenstern, członek Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim. == Życiorys == Urodził się w rodzinie nauczycielskiej. Przed wybuchem II wojny światowej studiował na Politechnice Warszawskiej, gdzie uzyskał absolutorium. W czasie powstania w getcie warszawskim kierował produkcją materiałów wybuchowych. Za jego pośrednictwem Armia Krajowa przekazywała broń dla getta. Zginął w drugim dniu powstania na terenie tzw. szopu szczotkarzy, zasłaniając własnym ciałem karabin maszynowy i tym samym ratując swoich współtowarzyszy. Żonaty z Rosą, z którą miał córkę Irenę. Obie przeżyły wojnę. Rosa Perczykow-Klepfisz zmarła 23 marca 2016 w wieku 101 lat. Jego symboliczny grób znajduje się | 562 | 716 |
mrc_519 | kto jest pierwszy na polskim youtube? | Blowek | Biorąc pod uwagę te parametry na pierwszym miejscu jest Blowek, który na swoim koncie ma 4,87 mln subskrypcji i ponad 1 036 355 682 wyświetleń (stan na 16 listopada 2022). 4 lutego 2021 roku najpopularniejszym kanałem w Polsce pod względem ilości subskrypcji i liczby wyświetleń został kanał Bazylland – Tractors & Excavators, który na swoim koncie zebrał 6,53 mln subskrypcji, 751 opublikowanych filmów i 3 019 496 948 wyświetleń (stan na 16 listopada 2022). 14 grudnia 2021 roku Youtube ogłosił, że najpopularniejszą grą komputerową na ich serwisie jest Minecraft, który dzięki filmom publikowanym przez tysiące twórców zdobył bilion wyświetleń. == Historia serwisu == YouTube został założony przez Chada Hurleya, Steve’a Chena i Jaweda Karima, którzy byli wcześniej pracownikami przedsiębiorstwa PayPal. | 56 | 62 |
mrc_520 | czego symbolem stał się ogień? | symbolem zmienności, dynamiki, powstawania i ginięcia, konfliktu i walki | dosłownie, inaczej niż dla fizyków jońskich ogień jest dla Heraklita tylko symbolem "arche"): "Tego świata, jednego i tego samego świata wszechrzeczy, nie stworzył ni żaden z bogów, ani żaden z ludzi, lecz był on, jest i będzie wiecznie żyjącym ogniem zapalającym się według miary i według miary gasnącym". Heraklit twierdził, że symbolem zmienności, dynamiki, powstawania i ginięcia, konfliktu i walki jest wieczny ogień, który jako błyskawica stanowi przyczynę i rozumnie kieruje całością wszechrzeczy. Ogień był też uważany za jeden z czterech żywiołów w klasycznej koncepcji Empedoklesa, rozwiniętej następnie przez Arystotelesa. Z kolei w Chinach ogień był jednym z pięciu żywiołów (obok wody, drewna, metalu i ziemi). Jest czczony w zaratusztrianizmie, w hiduizmie czczony jako Agni. W wierzeniach islamskich występują dżinny | 330 | 402 |
mrc_521 | w jakich krajach jest euro? | oficjalną walutą w Andorze, Czarnogórze i Kosowie. | w eurolandzie. == Euro a inne kraje == Pojawiające się natomiast na rynku numizmatycznym tak zwane próbne monety euro z Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Polski (istnieją nawet dwa warianty – bite na Słowacji na zlecenie polskich kupców numizmatycznych oraz w Wielkiej Brytanii na zlecenie firmy zagranicznej) i innych krajów wstępujących do Unii Europejskiej są produktem prywatnym, od których banki emisyjne (w tym Narodowy Bank Polski) zdecydowanie się odcinają; nie przeszkadza to jednak w handlu tymi monetami po dosyć wygórowanych cenach. Istnieją nawet „próbne monety euro” ze Szwajcarii, która do Unii nie należy, a nawet Szkocji i Padanii. Euro jest też oficjalną walutą w Andorze, Czarnogórze i Kosowie. Zależny od euro jest także kurs marki transferowej, oficjalnej waluty Bośni i Hercegowiny | 664 | 714 |
mrc_522 | które państwo jako ostatnie przystąpiło do unii europejskiej? | Chorwacja | Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Norwegowie dwukrotnie, w latach 1972 i 1994, sprzeciwili się akcesji i do tej pory do niej nie doszło. Po kolejnym rozszerzeniu, w roku 2007, liczba członków Unii Europejskiej wzrosła do 27 – do wspólnoty dołączyły Rumunia i Bułgaria. W roku 2013 do Unii Europejskiej dołączyła Chorwacja. Trwają także negocjacje z innymi krajami. Proces rozszerzeń jest często nazywany "integracją europejską", jednak terminu tego używa się również w odniesieniu do zacieśniania współpracy między państwami należącymi do UE. O północy z 31 stycznia na 1 lutego 2020 r. Wielka Brytania, jako pierwsze państwo członkowskie, opuściła Unię Europejską. == Historia rozszerzeń == == Etapy rozszerzania Unii Europejskiej == Daty złożenia wniosków akcesyjnych i przystąpienia do Wspólnoty. | 335 | 344 |
mrc_523 | w którym roku zmarł jan paweł 2? | 2 kwietnia 2005 | Jan Paweł II (, , właśc. ; ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski (1958–1964), a następnie arcybiskup metropolita krakowski (1964–1978), kardynał prezbiter (1967–1978), zastępca Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969–1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Watykańskiego w latach 1978–2005. Święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor niezawodowy, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. 16 października 1978 został wybrany na papieża przez drugie zgromadzenie kardynałów, po śmierci Jana Pawła I, który zmarł po trzydziestu trzech dniach pontyfikatu. Przyjął imiona Jan Paweł dla uhonorowania swojego poprzednika. Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji | 62 | 77 |
mrc_524 | co stworzył elon musk? | założyciel lub współzałożyciel przedsiębiorstw PayPal, SpaceX, Tesla, Neuralink i Boring Company. | Elon Reeve Musk (wym. //; ur. 28 czerwca 1971 w Pretorii) – przedsiębiorca, założyciel lub współzałożyciel przedsiębiorstw PayPal, SpaceX, Tesla, Neuralink i Boring Company. Pochodzi z Południowej Afryki, mieszka i pracuje w Stanach Zjednoczonych (posiada obywatelstwo południowoafrykańskie, kanadyjskie oraz amerykańskie). Dyrektor generalny i techniczny w SpaceX, dyrektor generalny i główny architekt w Tesla Inc. W styczniu 2021 został uznany najbogatszym człowiekiem świata przez magazyn „Forbes” i agencję Bloomberg. Od października 2022 właściciel Twittera. == Życiorys == === Dzieciństwo i edukacja === Pochodzi z Południowej Afryki. Urodził się i wychował w stołecznej Pretorii w mieszanej narodowościowo białej rodzinie. Jego ojciec, inżynier Errol Musk, jest rodowitym Afrykanerem, natomiast matka, modelka i dietetyczka Maye Musk jest Południowoafrykanką urodzoną w Kanadzie. Kiedy miał 10 | 76 | 173 |
mrc_525 | kto pomógł zbawicielowi w niesieniu krzyża? | Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi. | Jezus upada pod krzyżem po raz pierwszy. # Pan Jezus spotyka swoją Matkę. #Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi. #Święta Weronika ociera twarz Pana Jezusa. # Pan Jezus upada pod krzyżem po raz drugi. # Pan Jezus pociesza płaczące niewiasty. # Pan Jezus upada pod krzyżem po raz trzeci. # Pan Jezus z szat obnażony. # Pan Jezus przybity do krzyża. #Pan Jezus umiera na krzyżu. # Pan Jezus zdjęty z krzyża. # Pan Jezus złożony do grobu. Następnie uczestnicy nabożeństwa klękają i na wezwanie prowadzącego: "Kłaniamy Ci się, Panie Jezu Chryste, i błogosławimy Tobie" odpowiadają: "Żeś przez Krzyż i Mękę swoją świat odkupić raczył," albo: "Żeś przez Krzyż swój święty świat odkupić raczył". Następuje rozważanie danej stacji. Po | 75 | 119 |
mrc_526 | kto napisał mydełko fa? | Autorem tekstu jest Andrzej Korzyński | Mydełko Fa – pastisz disco polo, piosenka otwierająca album pod tym samym tytułem wykonywana przez Marlenę Drozdowską i Marka Kondrata, w późniejszym okresie również przez Mariusza Czajkę i Pawła Wawrzeckiego, wylansowana latem 1991 roku. == Historia utworu == Autorem tekstu jest Andrzej Korzyński, a twórcą melodii jego syn Mikołaj Korzyński. W zamierzeniu miała być parodią chodnikowo-straganowych przebojów. Treść utworu inspirowana jest reklamą tytułowego mydła Fa, która to reklama wyróżniała się dużą dawką nagości. "Mydełko Fa" przez kilka tygodni utrzymywało się również na pierwszym miejscu międzynarodowej listy przebojów radia "For You" w Chicago. Parodię piosenki śpiewali artyści m.in. parodysta Stan Tutaj, Kabaret Moralnego Niepokoju, Kabaret OT.TO. | 261 | 298 |
mrc_527 | do jakiego typu roślin należy mak? | rodzaj roślin z rodziny makowatych ( | Mak ("Papaver" L.) Eaton – rodzaj roślin z rodziny makowatych ("Papaveraceae" Juss.). Jest rodzimy dla Eurazji, Afryki i Ameryki Północnej. Zalicza się do niego w zależności od ujęcia od ok. 100 do niemal 150 gatunków. Niemal wszystkie gatunki występują na półkuli północnej i poza gatunkami introdukowanymi tylko jeden rośnie w Afryce Południowej. Wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Mak lekarski ("Papaver somniferum") jest surowcem, z którego wytwarzana jest heroina, morfina i opium. Nasiona wykorzystywane są w piekarnictwie i cukiernictwie. Niektóre gatunki wykorzystywane są w ziołolecznictwie (np. mak polny "P. rhoeas"). == Rozmieszczenie geograficzne == Centrum zróżnicowania rodzaju obejmuje wschodnią część basenu Morza Śródziemnego i południowo-zachodnią Azję. Większość gatunków rośnie w Europie, Azji i północnej Afryce. W Polsce rośnie jako | 27 | 63 |
mrc_528 | od kiedy istnieje francja? | od 843 | II wieku n.e. i III wieku n.e. W IV wieku n.e. germańskie plemiona, głównie Frankowie (od których to pochodzi starożytna nazwa „Francie”), przekroczyły Ren i zajęły Galię. Współczesna nazwa „France” pochodzi od nazwy feudalnych dóbr królów Francji z dynastii Kapetyngów wokół Paryża. Jako samodzielne państwo Francja istnieje od 843 wraz z podziałem imperium karolińskiego na części wschodnią, centralną i zachodnią. Zachodnia część w przybliżeniu odpowiadała terytorium współczesnej Francji. Potomkowie Karola Wielkiego rządzili we Francji aż do 20 sierpnia 987, kiedy to Hugo Kapet został koronowany na króla Francji. Jego potomkowie z dynastii Kapetyngów, Walezjuszów oraz Burbonów stopniowo zjednoczyli kraj w wyniku serii wojen oraz dynastycznego dziedziczenia tronu. Od czasów Filipa II Augusta państwo nazywane jest oficjalnie Francją (dotychczas znane jako | 326 | 332 |
mrc_529 | ile km torów w polsce? | długość czynnych linii kolejowych wynosiła 19 200 km | Transport kolejowy w Polsce – system transportu kolejowego działający na terytorium państwowym Polski. Pierwsze linie kolejowe w obrębie współczesnych granic zostały otwarte w 1842 roku. Według stanu na dzień 31 grudnia 2018 długość czynnych linii kolejowych wynosiła 19 200 km, w tym 11 900 km zelektryfikowanych. Kolej przetransportowała w tym samym roku 249 milionów ton ładunków i 310 milionów pasażerów w ruchu normalnotorowym. Zarządcą większości linii kolejowych jest należące do państwowych Polskich Kolei Państwowych przedsiębiorstwo PKP Polskie Linie Kolejowe, a głównymi przewoźnikami pasażerskimi wchodzące również w skład Grupy PKP – PKP Intercity oraz należąca do samorządów województw oraz Agencji Rozwoju Przemysłu spółka Polregio. Według agencji BCG w rankingu systemów kolei w Europie Polska znalazła się na miejscu 22 z 25 | 225 | 277 |
mrc_530 | jak nazywa się znana firma z fallouta 76? | Bethesda Game Studios | Fallout 76 – wieloosobowa fabularna gra akcji stworzona przez Bethesda Game Studios na platformy Microsoft Windows, PlayStation 4 i Xbox One, stanowiąca prequel serii "Fallout". Gra została wydana 14 listopada 2018 przez Bethesda Softworks. == Fabuła == "Fallout 76" stanowi prequel poprzednich gier z serii. Jego akcja osadzona jest w roku 2102 w alternatywnej linii czasowej, 25 lat po wojnie atomowej, która zniszczyła Ziemię. Przed wojną rząd Stanów Zjednoczonych wybudował szereg schronów przeciwatomowych, tzw. krypt. Postać gracza pochodzi z krypty 76 wybudowanej w Wirginii Zachodniej. Zgodnie z informacjami z poprzednich odsłon serii mieszkańcy krypty 76 byli grupą kontrolną, czyli – w odróżnieniu od większości pozostałych schronów – w krypcie 76 nie były prowadzone żadne eksperymenty. W tzw. Dniu Powrotu bohater | 62 | 83 |
mrc_531 | kto grał winnetou? | Pierre Brice | Pierre Brice, właśc. Pierre Louis Baron Le Bris (ur. 6 lutego 1929 w Breście we Francji, zm. 6 czerwca 2015 w Paryżu) – francuski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser, scenarzysta, producent filmowy, piosenkarz, model, autor tekstów oraz działacz charytatywny. Odtwórca kultowej roli Winnetou z popularnej w latach 60. serii niemiecko-włosko-jugosłowiańskich westernów o wodzu Indian Apaczów. We Francji był mało znany, największą popularność osiągnął w Austrii, Niemczech, Hiszpanii, we Włoszech oraz w krajach byłego bloku wschodniego. == Życiorys == === Wczesne lata === Urodził się w Breście w starej bretońskiej rodzinie o szlacheckich korzeniach jako drugie dziecko oficera marynarki. W czasie II wojny światowej razem z matką i starszą siostrą Yvonne musiał uciekać przed bombardowaniami do małej miejscowości Lesneven i | 0 | 12 |
mrc_532 | gdzie rosną drzewa sekwoje? | Sekwoja wieczniezielona jest endemitem na wybrzeżu północnej Kalifornii i południowo-zachodniej części Oregonu. | Sekwoja wieczniezielona, sekwoja wiecznie zielona ("Sequoia sempervirens" (Lamb. ex D. Don) Endl.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny cyprysowatych ("Cupressaceae"). Pochodzi z nadbrzeżnych gór Kalifornii i Oregonu. Drzewa tego gatunku osiągają ogromne rozmiary i dożywają do około 2 tysięcy lat. Są to najwyższe obecnie żyjące drzewa. Nazwa rodzajowa upamiętnia Sekwoję, czyli George'a Guess'a. == Rozmieszczenie geograficzne == Sekwoja wieczniezielona jest endemitem na wybrzeżu północnej Kalifornii i południowo-zachodniej części Oregonu. Drzewa rosną w wąskim pasie o długości 724 km i szerokości od 8 do 56 km. Północną granicą są dwa stanowiska w pobliżu rzeki Chetco w górach Siskiyou leżące około 25 km od granicy Oregon - Kalifornia (hrabstwo Curry). Południową granicą jest stanowisko w pobliżu kanionu Salmon Creek w górach Santa | 432 | 543 |
mrc_533 | co stanowiło ważny aspekt działalności zakonów żebraczych? | realizacji życia ewangelicznego i apostolskiego w ubóstwie na wzór apostołów ( | Zakon żebraczy, zakon żebrzący, zakon mendykancki – zakon powstały w XIII wieku w celu realizacji życia ewangelicznego i apostolskiego w ubóstwie na wzór apostołów ("vita apostolica"). Pierwszymi zakonami żebraczymi były dwie dynamiczne wspólnoty powstałe w krótkim czasie wokół charyzmatycznych postaci Franciszka z Asyżu i Dominika Guzmána – franciszkanie i dominikanie. Ich inspiracją były ruchy ubogich. W organizacji swego życia wykazywały współzależność zarówno z formami kościelnymi jak i z sektami heretyckimi, jak Waldensi czy "Humiliati" z Lombardii. Te dwa katolickie zakony stały się inspiracją dla innych wspólnot zakonnych tego typu. == Geneza historyczna== Zakony te pojawiły się w czasie, gdy Innocenty III próbował przywrócić do pierwotnej gorliwości doświadczające kryzysu wspólnoty mnisze benedyktynów oraz powstałe w wyniku reformy w XII wieku opactwa | 87 | 165 |
mrc_534 | jak nazywał się ostatni król polski? | Stanisław II August | Stanisław II August, urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski herbu Ciołek (ur. 17 stycznia 1732 w Wołczynie, zm. 12 lutego 1798 w Petersburgu) – król Polski w latach 1764–1795, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ocena jego panowania pozostaje przedmiotem sporów. Doceniany jako inicjator i współautor reform ustrojowych przeprowadzonych przez Sejm Czteroletni, jeden z głównych autorów Konstytucji 3 maja oraz jako mecenas nauki i sztuki, Stanisław August był równocześnie krytykowany jako król wybrany na tron polski dzięki poparciu cesarzowej Imperium Rosyjskiego Katarzyny II, oraz za to, że nie zdołał zapobiec rozbiorom Rzeczypospolitej i przystąpił do konfederacji targowickiej. Od 1755 był stolnikiem wielkim litewskim, a następnie w latach 1756–1764 starostą przemyskim. W latach 1755–1758, przebywając na dworze petersburskim, nawiązał romans z księżną Katarzyną | 0 | 19 |
mrc_535 | gdzie powstaje testosteron? | Jest produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko. | Testosteron, 17β-hydroksy-4-androsten-3-on – organiczny związek chemiczny z grupy androgenów, podstawowy męski steroidowy hormon płciowy. Jest produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko. We krwi tylko niewielka część testosteronu występuje w postaci wolnej oraz związanej z albuminami, reszta jest związana (nieaktywna) z białkiem transportowym SHBG ('). W tkankach docelowych dochodzi do przemiany testosteronu w 2,5 raza silniejszą formę 5-α-dihydrotestosteron. Aby wywrzeć swoje działanie biologiczne testosteron łączy się z receptorami dla hormonów sterydowych znajdujących się w cytoplazmie i jądrze komórek efektorowych. W leczeniu stosowane są pochodne testosteronu – estry do stosowania doustnego lub iniekcji o powolnym uwalnianiu z tkanki mięśniowej. == Działanie == * kształtowanie płci i | 138 | 310 |
mrc_536 | jaki szczyt nie został zdobyty? | Gangkhar Puensum | Gangkhar Puensum (Gangkar Punsum, Gankar Punzum) – góra o wysokości 7570 m n.p.m; najwyższy szczyt Bhutanu, 47. szczyt Ziemi i jednocześnie najwyższy niezdobyty szczyt świata. Od 1983 (od kiedy Bhutan zezwolił na wspinaczki) miały miejsce cztery ekspedycje, w 1985 i 1986 roku, wszystkie zakończone niepowodzeniem. Gangkhar Puensum znaczy „Biały szczyt trzech duchowych braci”. Jego wysokość została zmierzona po raz pierwszy w 1922 roku. Książka brytyjskiej ekspedycji z 1986 roku podaje, że szczyt ma wysokość 24770 stóp (około 7550 metrów) i znajduje się w Bhutanie (podczas gdy sąsiedni Kulha-kʽangri znajduje się w Tybecie). Kulha-kʽangri (7554 metrów) jest oddalony o 30 km na północny wschód i według różnych źródeł leży w Tybecie lub Bhutanie. Prawdopodobnie Gangkhar Puensum przez jakiś czas zachowa swój | 0 | 16 |
mrc_537 | od nazwiska którego naukowca pochodzi nazwa jednostki prędkości transmisji? | Émile Baudot | Bod () – miara określająca prędkość przesyłania zmian medium transmisyjnego (nazwanych "symbolami") z wykorzystaniem cyfrowej modulacji sygnału (w przypadku transmisji w paśmie przepustowym – ang. "passband") lub kodowania liniowego (w przypadku transmisji w paśmie podstawowym – ang. "baseband"). Każdy symbol może reprezentować (transportować) jeden lub więcej bitów danych. Bod oznacza się skrótem Bd. Nazwa jednostki pochodzi od nazwiska Émile Baudot – twórcy telegraficznego "kodu Baudot". Przykładowo, prędkość transmisji rzędu 250 Bd oznacza, że w ciągu każdej sekundy sygnał może zmienić się 250 razy, czyli może zostać przesłanych 250 symboli. Jeżeli każdy taki symbol może przyjmować (przenosić) 16 różnych wartości, to zmiana sygnału niesie ze sobą informację o 4 bitach (16=24) i oznacza, że w ciągu jednej sekundy przesłanych może być | 442 | 454 |
mrc_538 | kiedy doszło do zjednoczenia niemiec? | Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku | Zjednoczenie Niemiec (niem. "deutsche Vereinigung", również "Deutsche Wiedervereinigung" – niemieckie ponowne zjednoczenie, "Herstellung der Einheit Deutschlands" – stworzenie jedności Niemiec) – termin oznaczający przystąpienie Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz Berlina Zachodniego do zasięgu obowiązywania Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec. Zjednoczenie Niemiec stało się faktem 3 października 1990 roku na mocy porozumienia zawartego 12 września podczas moskiewskiej konferencji dwa plus cztery. Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa okupacyjne: Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. == Tło historyczne == Wraz z zakończeniem II wojny światowej Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne, sama stolica – Berlin również dostała się pod jurysdykcję czterech okupantów: Francji, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR. Wraz z rozpoczynającą się zimną wojną | 365 | 427 |
mrc_539 | kto stał na czele sejmu wielkiego? | marszałka konfederacji koronnej Stanisława Małachowskiego | Sejm Czteroletni, Sejm Wielki – sejm walny zwołany 6 października 1788 za zgodą cesarzowej Rosji Katarzyny II w Warszawie, obradujący do 29 maja 1792 pod węzłem konfederacji pod laską marszałka konfederacji koronnej Stanisława Małachowskiego. Od grudnia 1790 roku obradował w podwojonym składzie. Kolejny sejm, aktem oblatowanym w Grodnie 23 listopada 1793 roku, uznał Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne. == Tło międzynarodowe == Od 1768 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów była nieprzerwanie protektoratem Imperium Rosyjskiego, które mocą odnowionego w 1775 traktatu gwarancyjnego zapewniało nienaruszalność ustroju państwa polskiego. W 1787 roku Rosja została zaatakowana przez Imperium Osmańskie, wybuchła wojna rosyjsko-turecka. U jej boku przeciwko Turcji wystąpiła Austria. Katarzyna II rozpoczęła starania o pomoc zbrojną Rzeczypospolitej przeciw | 184 | 241 |
mrc_540 | za kogo wyszla ksiezniczka malgorzata? | Elżbietę lordem Snowdon | Elżbietę lordem Snowdon – od tego czasu księżniczka Małgorzata występowała oficjalnie jako hrabina Snowdon. Ich ślub był pierwszym w dziejach Windsorów, który transmitowała telewizja. Z małżeństwa (zakończonego w 1978 rozwodem) urodziło się dwoje dzieci: syn David Jones (lord Linley, ur. 3 listopada 1961) i córka Sarah (lady Chatto, ur. 1 maja 1964). W związku z przynależnością do rodziny królewskiej była patronką lub przewodniczącą wielu instytucji i organizacji, m.in. Rady Towarzystw Kształcenia Dziewcząt, Narodowego i Szkockiego Towarzystwa Ochrony Dzieci przed Przemocą w Rodzinie czy Baletu Królewskiego (1957). Udzielała się charytatywnie. Otrzymała doktorat "honoris causa" z muzyki Uniwersytetu w Londynie, a także Cambridge i Keele. Pełniła także honorowe funkcje wojskowe, m.in. komandora RAF i dowódcy Korpusu Pielęgniarskiego Armii Królewskiej im. Królowej Aleksandry. | 0 | 23 |
mrc_541 | kto to geolog? | Geolog to specjalista, który zajmuje się studiami i badaniem budowy Ziemi oraz analizą procesów geologicznych, którym ona ulega. | Geolog – zawód uzyskiwany po ukończeniu studiów wyższych w dziedzinie geologii lub nauk geologicznych. Geolog to specjalista, który zajmuje się studiami i badaniem budowy Ziemi oraz analizą procesów geologicznych, którym ona ulega. Jako teoretyk, geolog porusza się w dziedzinie geologii podstawowej, jako praktyk zaś - w dziedzinie geologii stosowanej. Jeszcze na początku XIX w. geologa nazywano geognostykiem. == Dziedziny pracy == Geolodzy znajdują pracę przede wszystkim w przedsiębiorstwach zajmujących się poszukiwaniem surowców mineralnych, a także w firmach hydrogeologicznych. Wielu znajduje swe miejsce w instytucjach ochrony środowiska i innych urzędach państwowych. Główne dziedziny pracy geologa to: # Badania naukowe dotyczące budowy Ziemi, jej historii, genezy, rozwoju itd. # Terenowe prace z zakresu kartografii geologicznej # Geologia regionalna # Geologia techniczna. # | 103 | 231 |
mrc_542 | gdzie powstał pierwszy mcdonald w polsce? | Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej | == Rozmowy na temat uruchomienia w Polsce barów McDonald’s były prowadzone już pod koniec lat 70. XX wieku. Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej, w dobudowanej od strony północnej części Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam”. Koszt budowy wyniósł milion dolarów. W dniu otwarcia ustanowiony został rekord świata w liczbie transakcji: dokonano ich 13 300 (). Bar zamknięto 1 października 2014 r. W grudniu 2019 r. w 435 polskich lokalach tej sieci, znajdujących się w ponad 150 miejscowościach, zatrudnionych było ponad 24 tysiące pracowników. W Polsce McDonald’s rozwija się na zasadzie franczyzy, w grudniu 2019 roku właścicielami 380 barów (87%) byli polscy franczyzobiorcy. == Krytyka McDonald’s Corporation == Przedsiębiorstwu zarzuca się wykorzystywanie pracy | 108 | 206 |
mrc_543 | jaka jest idea wolontariatu? | dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych osób lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. | Wolontariat (łac. "voluntarius" – dobrowolny) – dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych osób lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Wolontariusz to osoba pracująca na zasadzie wolontariatu. Według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych. Instytucje te nie mogą korzystać z pracy wolontariuszy przy prowadzonej działalności gospodarczej, czego wprost zakazuje ustawa. Określenie "bezpłatna" nie oznacza "bezinteresowna", lecz "bez wynagrodzenia materialnego". W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje liczne korzyści niematerialne: satysfakcję, spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony innych, podwyższenie samooceny itd.), zyskuje nowych przyjaciół i znajomych, zdobywa wiedzę, doświadczenie i nowe | 48 | 194 |
mrc_544 | jaki stopien wojskowy ma sie po studiach? | Podporucznik | Podporucznik (ppor.) – najniższy stopień oficerski w Wojsku Polskim, z korpusu oficerów młodszych. Niższym stopniem jest starszy chorąży sztabowy, a wyższym porucznik. Polski oficer w stopniu podporucznika na naramiennikach nosi dwie gwiazdki. Na stopień podporucznika (jako pierwszy stopień oficerski) mianuje Prezydent RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej. Uroczyste mianowanie zawodowych oficerów WP odbywa się podczas promocji wieńczących ukończenie uczelni wojskowej. Stopień podporucznika mogą otrzymać również żołnierze rezerwy ze zdanym egzaminem na oficera, posiadający nadany przydział mobilizacyjny albo którym przewiduje się nadanie takiego przydziału oraz spełniający jeden z poniższych warunków: a) odbyte przeszkolenie wojskowe przed dniem 1 stycznia 2004 r. oraz ćwiczenia wojskowe o łącznym wymiarze co najmniej pięciu dni, b) odbyty kurs oficerski realizowany w ramach ćwiczeń wojskowych, c) odbyta | 0 | 12 |
mrc_545 | czyją córką była zosia? | Zosia jest córką Ewy Horeszkówny i niejakiego Kasztelana | Zosia – postać literacka, bohaterka poematu epickiego "Pan Tadeusz" (1834) Adama Mickiewicza. Zosia jest córką Ewy Horeszkówny i niejakiego Kasztelana, który wraz z żoną dokonał żywota gdzieś na Syberii. Urodziła się przed wywiezieniem rodziców, z logiki opowiadanych przez Jacka Soplicę zdarzeń wynika, że najpóźniej w 1795 roku. W czasie akcji poematu Zosia musiałaby więc mieć co najmniej 16 lat. Jednakże Sędzia mówi o niej, iż "wyrasta z dziecięcia", a Telimena wprost: "zaczynasz rok czternasty". Po śmierci rodziców wychowanie Zosi powierzono Telimenie, przyjaciółce zmarłej matki, która dłuższy czas mieszkała z nią w Sankt Petersburgu. W chwili zawiązania akcji poematu Zosia wraz z opiekunką od dwóch lat mieszka w Soplicowie, ukryta przed światem (niezbyt skutecznie, o czym świadczą nieszczęśliwe zaloty Saka Dobrzyńskiego), | 94 | 150 |
mrc_546 | w jakich dziedzinach życia wykorzystywana jest genetyka? | Inżynieria genetyczna wykorzystywana jest również do wytwarzania tzw. organizmów transgenicznych. Ma również duże znaczenie w rozwoju genetyki. | trzustki była niewielka, a proces jej wydzielania kosztowny. Inżynieria genetyczna wykorzystywana jest również do wytwarzania tzw. organizmów transgenicznych. Ma również duże znaczenie w rozwoju genetyki. Umożliwia bowiem poznanie funkcji pełnionych przez określone geny. == Historia == Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku dwóch amerykańskich biologów, Stanley Cohen i Herbert Boyer, podjęło się, jak dotąd nierealnego zadania: po raz pierwszy przenieśli ludzki gen do bakterii, pokazując, że podstawowa instrukcja życia zapisana jest we wszystkich organizmach w tym samym języku. To wydarzenie było początkiem ery inżynierii genetycznej. == Działania w ramach inżynierii genetycznej == * izolowanie fragmentów materiału genetycznego z komórki, * wprowadzanie zmian do informacji genetycznej, * przenoszenie fragmentów DNA do komórek innego organizmu, * powielanie (klonowanie) genów i całych organizmów. | 61 | 204 |
mrc_547 | jaki pierwiastek ma symbol sn? | Cyna | Cyna (Sn, ) – pierwiastek chemiczny, metal z bloku p w układzie okresowym. Cyna tworzy odmiany alotropowe. W warunkach standardowych występuje w odmianie β (beta), zwanej cyną białą, trwałej powyżej 13,2 °C. Odmiana ta ma sieć krystaliczną w układzie tetragonalnym, o gęstości 7,3 g/cm³. W niższej temperaturze przechodzi w odmianę regularną α (alfa) o gęstości 5,85 g/cm³. Zmiana gęstości jest równoznaczna ze zmianą objętości, co powoduje, że cyna rozpada się, tworząc szary proszek zwany cyną szarą. Zjawisko to nazywane jest zarazą cynową. Czysta cyna biała jest ciągliwa i kowalna, odporna na korozję. == Zastosowania == Ze względu na dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania oraz dobre własności mechaniczne cyna była dość powszechnie używana do wyrobu przedmiotów codziennego użytku. Przedmioty cynowe | 0 | 4 |
mrc_548 | kto namalował obraz krzyk? | Edvarda Muncha | Krzyk (norw. "Skrik") – obraz ekspresjonistyczny namalowany w 1893 r. przez norweskiego artystę Edvarda Muncha. Wielu krytyków sztuki uznało, że "Krzyk" to największe dzieło Muncha. Ich zdaniem obraz przedstawia współczesnego człowieka przeszytego bólem egzystencjalnym. Krajobraz w tle przedstawia fiord w pobliżu Oslo, widoczny ze wzgórza Ekeberg. Obrazowi nadawano też tytuł "Płacz". "Krzyk", obok takich obrazów, jak "Mona Lisa" Leonarda da Vinci czy " Słoneczniki" Vincenta van Gogha, należy do najbardziej znanych obrazów na świecie. Jest uważany za arcydzieło ekspresjonizmu. == Fryz życia (Livsfrisen) == Munch namalował w latach 1892–1895 cztery obrazy pod tytułem "Krzyk", stosując różne techniki malarskie. Serię tę nazwał "Fryz życia", a poświęcona była śmierci, strachowi i miłości. Pierwszy obraz (1893) w technice łączonej z wykorzystaniem farby olejnej, | 96 | 110 |
mrc_549 | jaką funkcję pełni hemoglobina? | jest transportowanie tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach. | Hemoglobina (gr. αἷμα "haîma" "krew", łac. "globus" "kula"), oznaczana też skrótami Hb lub HGB – czerwony barwnik krwi, białko zawarte w erytrocytach, którego zasadniczą funkcją jest transportowanie tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach. Mutacje genu hemoglobiny prowadzą do chorób dziedzicznych: anemii sierpowatej, talasemii lub rzadkich chorób zwanych hemoglobinopatiami. == Budowa hemoglobiny == Cząsteczka hemoglobiny jest tetramerem złożonym z dwóch par białkowych podjednostek. Podjednostki oznaczone są najczęściej literami greckiego alfabetu (np. α, β, γ, δ). Podjednostki nie są związane kowalencyjnie. Każda podjednostka zawiera jako grupę prostetyczną (niebiałkową) cząsteczkę hemu. Cząsteczka hemu zawiera położony centralnie kation żelaza (Fe2+) umożliwiający jej wiązanie cząsteczek tlenu (O2). Jedna cząsteczka hemoglobiny może przyłączyć od jednej do czterech cząsteczek tlenu, co powoduje, że | 178 | 257 |
mrc_550 | do jakiej partii nalezy angela merkel? | partii „Demokratischer Aufbruch” (Demokratyczny Przełom). | für physikalische Chemie der Akademie der Wissenschaften der DDR"). W 1986 r. uzyskała doktorat z chemii fizycznej. W tym czasie kilkakrotnie przyjeżdżała do Polski, biorąc udział m.in. w Letnich Szkołach Zaawansowanych Metod Chemii Kwantowej w Bachotku. === Kariera polityczna === W młodości Angela Merkel należała do komunistycznej organizacji Wolna Młodzież Niemiecka (FDJ), gdzie w latach 80. pełniła funkcję sekretarza ds. kultury. W 1989 r., po upadku Muru Berlińskiego, zaangażowała się w powstający ruch demokratyczny. Pod koniec 1989 r. Merkel dołączyła się do nowej partii „Demokratischer Aufbruch” (Demokratyczny Przełom). Po pierwszych demokratycznych wyborach w NRD pełniła funkcję zastępcy rzecznika rządu Lothara de Maizière’a. Po zjednoczeniu Niemiec w październiku 1990 i wyborach ogólnoniemieckich została deputowaną do Bundestagu oraz ministrem do spraw kobiet | 576 | 633 |
mrc_551 | kiedy rozpoczęto budowę metra w warszawie? | Budowa pierwszej linii trwała z przerwami od 15 kwietnia 1983 do 25 października 2008. | Plany powstania metra w Warszawie już w latach 20. XX wieku. Po wojnie pierwsze plany powstały w latach 50. XX wieku. == Budowa metra == === Pierwsza linia === Budowa pierwszej linii trwała z przerwami od 15 kwietnia 1983 do 25 października 2008. === Druga linia === Budowę drugiej linii metra w Warszawie rozpoczęto 16 sierpnia 2010 roku. == Historyczne obiekty odkryte podczas budowy == W tunelu budowanym pomiędzy stacjami A17 Dworzec Gdański i A18 Plac Wilsona robotnicy natknęli się na zapomniany, zabytkowy kolektor burzowy, powstały w 1932. Plany budowlane metra nie uwzględniały tej budowli. Kolektor był elementem kanalizacji wokół Cytadeli Warszawskiej. Kolektor został przebudowany tak, aby nie kolidował z metrem i pełnił dalej swoją funkcję. Na odcinku między stacjami | 160 | 246 |
mrc_552 | kiedy zostały napisane dziady cz 2? | Utwór powstawał w latach 1821–1822 | Dziady część II – utwór dramatyczny Adama Mickiewicza należący do cyklu dramatów "Dziady". Utwór powstawał w latach 1821–1822 w Kownie. Opublikowany został w roku 1823 w drugim tomie "Poezji" wraz z wierszem "Upiór" i dramatem "Dziady część IV". Utwór niekiedy określany mianem "Dziady wileńsko-kowieńskie", ze względu na miejsce powstania. == Treść == Akcja toczy się w Dzień Zaduszny z dnia 1 na 2 listopada (w nocy) w kaplicy, gdzie zebrała się grupa ludzi z pobliskiej wioski. Trwa ludowy obrzęd Dziadów, któremu przewodniczy Guślarz. Zebrani wzywają kolejno dusze czyśćcowe chcąc ulżyć im w cierpieniu. Na ich wezwanie przybywają "trzy rodzaje duchów": * "lekkie" – Józio i Rózia (są to dzieci, które nie doświadczyły cierpienia i dlatego nie mogą dostać się do | 91 | 125 |
mrc_553 | jakie są podstawowe symptomy zaniedbywania dziecka przez rodziców? | Zaniedbywanie wywołuje u dzieci m.in. zaburzenia przywiązania, co ogranicza rozwój mózgu – dziecko nie skupia się na swoim rozwoju, a na przetrwaniu. Dzieci zaniedbywane mają problemy z nawiązywaniem więzi. | bezradność i całkowite uzależnienie od działań osób dorosłych. Najbardziej skrajną formą zaniedbania dziecka jest porzucenie go – pozostawienie małoletniego bez opieki i wystawienie go na bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia. Najbardziej drastycznym skutkiem zaniedbania jest śmierć dziecka. Przyczyny zaniedbywania dzieci to najczęściej: zaburzenia psychiczne u matek (np. depresje, zaburzenia umysłowe, niezdolność do empatii), dysfunkcje rodzin (trudności ekonomiczne, problemy małżeńskie, częste zmiany partnerów, alkoholizm, ubóstwo, wysoki poziom stresu, izolacja), czy zachowanie samego dziecka (niepokój, agresja, nadpobudliwość, kłopoty ze snem lub jedzeniem, brak kontaktowości). Zachowania związane z zaniedbywaniem dzieci mogą być transmitowane międzypokoleniowo. Zaniedbywanie wywołuje u dzieci m.in. zaburzenia przywiązania, co ogranicza rozwój mózgu – dziecko nie skupia się na swoim rozwoju, a na przetrwaniu. Dzieci zaniedbywane mają problemy z nawiązywaniem więzi. | 779 | 985 |
mrc_554 | jak nazywa się wódz galów? | Wercyngetoryks | Wercyngetoryks (, ok. ur. 82 p.n.e., zm. 46 p.n.e. w Rzymie) – wódz galijskiego plemienia Arwernów oraz przywódca wielkiego powstania Galów przeciwko siłom rzymskim podczas ostatniej fazy wojen galijskich prowadzonych przez Juliusza Cezara. == Imię i źródła dotyczące życia == "Vercingetorix" jest zbitką galijskich słów "ver" („nad”, „ponad”), "cingeto" („wojownik”) i rix („król”) (por. walijski "rhi", łaciński "rex"). Imię dosłownie oznacza „wielki król wojowników” lub „król wielkich wojowników”. Plutarch podaje imię Gala jako Vergentorix. Niewiele jest dokumentów historycznych świadczących o życiu Wercyngetoryksa. Najważniejszymi źródłami są dzieła starożytnych autorów: Cezara, Strabona, Plutarcha, Florusa, Tytusa Liwiusza i Kasjusza Diona. == Życiorys == Syn Celtyllusa. Powstanie Wercyngetoryksa (52 p.n.e.) było największym zrywem Galów podczas podboju Galii przez Rzymian (58–51 p.n.e.). Mimo początkowych zwycięstw | 0 | 14 |
mrc_555 | czym się żywią osy? | Dorosłe osy żywią się pokarmem węglowodanowym: nektarem kwiatów, słodkimi sokami i soczystymi owocami. | od 10 do 14 milimetrów u robotnic, od 16 do 18 milimetrów u królowych i od 13 do 15 milimetrów u samców. Owad ten ma charakterystyczne czarno-żółte ubarwienie. Odwłok u nasady jest silnie przewężony, stąd określenie „talia osy”. Gniazda buduje w ziemi, zwykle wykorzystując nory drobnych ssaków. Królowa składa w nim jaja, a wylęgające się robotnice rozbudowują gniazdo i karmią larwy pokarmem pochodzenia zwierzęcego, na przykład uśmierconymi i przeżutymi owadami, gąsienicami i tym podobnymi. Dorosłe osy żywią się pokarmem węglowodanowym: nektarem kwiatów, słodkimi sokami i soczystymi owocami. Użądlenie osy pospolitej jest bolesne, ale dla większości ludzi nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, poza przypadkami osób uczulonych. W przypadku użądlenia osoby chorej należy skierować się jak najszybciej do lekarza. == Galeria == | 495 | 597 |
mrc_556 | kiedy wprowadzono stan wojenny? | wprowadzony 13 grudnia 1981 roku | Stan wojenny w Polsce w latach 1981–1983 – stan nadzwyczajny wprowadzony 13 grudnia 1981 roku na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, niezgodnie z Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983 roku. W trakcie jego trwania internowano łącznie 10 131 działaczy związanych z Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym „Solidarność”, a życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach podczas pacyfikacji strajku. Stan wojenny wprowadzono na mocy podjętej niejednomyślnie uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 roku, na wniosek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – tymczasowego, niekonstytucyjnego organu władzy, a faktycznie nadrzędnego wobec konstytucyjnych władz państwowych. Został on poparty przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwałą z | 61 | 93 |
mrc_557 | jak zatonął britannic? | „Britannic” wpadł na minę postawioną przez niemiecki okręt podwodny SM U-73 i zatonął w ciągu 55 minut. | w swoim szóstym rejsie po Morzu Egejskim „Britannic” wpadł na minę postawioną przez niemiecki okręt podwodny SM U-73 i zatonął w ciągu 55 minut. Kapitan Charles Alfred Bartlett uruchomił silniki w próbie dotarcia na plażę. Gdy dziób statku wbił się w dno, „Britannic” przechylił się na sterburtę i odłamał się od dziobu. Wrak osiadł na dnie o 9:07. Jego pozycja to . Liczba ofiar była niewielka ze względu na wystarczającą liczbę szalup, bliskość lądu i stosunkowo ciepłe wody Morza Egejskiego. O 10:00 na miejsce katastrofy dopłynął niszczyciel HMS „Scourge” i uratował rozbitków. Na statku było około 1300 ludzi, a zginęło 30, większość wskutek wciągnięcia przez wciąż pracujące śruby statku. Wrak „Britannica” odkrył Jacques Cousteau w 1975 roku niedaleko greckiej wyspy | 41 | 144 |
mrc_558 | jak nazywają się zakonnicy z jasnej góry? | zakonu paulinów | Jasna Góra () – sanktuarium wraz z klasztorem zakonu paulinów w Częstochowie, położone na wzgórzu o tej samej nazwie. Jedno z ważniejszych miejsc kultu maryjnego oraz najważniejsze centrum pielgrzymkowe katolików w Polsce, ze znajdującym się obrazem Matki Bożej Częstochowskiej, który uważany jest za cudowny, oraz zbiorem wielu innych dzieł sztuki, najczęściej sakralnej, stanowiących w większości dary wotywne wiernych. 16 września 1994 obiekt uznany został za pomnik historii. == Historia == Początki istnienia klasztoru sięgają dnia 22 czerwca 1382, kiedy to do Polski zostali sprowadzeni paulini z macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca pod Budą na Węgrzech przez księcia Władysława Opolczyka i osadzeni mocą dekretu z 9 sierpnia tegoż roku na wzgórzu w pobliżu wsi Stara Częstochowa, którego proboszczem był Henryk Biel herbu | 46 | 61 |
mrc_559 | kiedy zginęła księżna diana? | księżna zmarła w niedzielę, 31 sierpnia 1997 o godz. 4:00, mając 36 lat. | Pitié-Salpêtriére, gdzie ratowano jej życie i zdrowie. Obrażenia wewnętrzne okazały się jednak zbyt rozległe, a księżna zmarła w niedzielę, 31 sierpnia 1997 o godz. 4:00, mając 36 lat. Śmierć księżnej Walii spotkała się z emocjonalnym odbiorem, zarówno ze strony Brytyjczyków, jak i tabloidów. Ludzie w hołdzie zmarłej składali kwiaty, laurki, baloniki, wiersze, świeczki, maskotki oraz listy kierowane do niektórych członków rodziny królewskiej. Miejsca upamiętniające Lady Di utworzyły się nie tylko pod pałacami: Buckingham (oficjalną rezydencją monarchini) i Kensington (londyńskim mieszkaniem Diany), lecz także w miejscach, gdzie często była widywana i fotografowana. Kwiaty składano pod restauracjami, w których jadała kolacje, czy przed siłownią, w której ćwiczyła. W Pałacu św. Jakuba wystawiona została księga kondolencyjna. W niedzielę książę Karol wspólnie z siostrami | 112 | 184 |
mrc_560 | jaki jest rekord świata w skoku o tyczce? | Dla porównania rekord świata mężczyzn w skoku o tyczce sztywnej wynosi 4,82 m, a o tyczce nowej generacji 6,21 m. | Skok o tyczce – konkurencja lekkoatletyczna, w której skok odbywa się na takich zasadach jak w skoku wzwyż, z tą różnicą, że zawodnik do pokonania poprzeczki używa tyczki. Dawniej tyczkarze używali tyczek sztywnych, wykonanych z drewna, bambusu, aluminiowych rur (do końca lat 60.), dziś skaczą na tyczkach elastycznych wykonanych z wysokiej jakości tworzyw sztucznych. Tyczki te sprzyjają uzyskiwaniu lepszych rezultatów. Dla porównania rekord świata mężczyzn w skoku o tyczce sztywnej wynosi 4,82 m, a o tyczce nowej generacji 6,21 m. == Historia == * 1850 – rozegranie pierwszych zawodów w skoku o tyczce (wykonanej z jesionu) * 1889 – wprowadzenie w Ameryce techniki skoku polegającej na wzniesieniu nóg ku górze * 1900 – użycie po raz pierwszy bambusowych tyczek (używane | 423 | 536 |
mrc_561 | w jaki sposób funkcjonuje samorząd terytorialny? | forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. | Samorząd terytorialny – organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. == Geneza == Współczesny samorząd terytorialny nie jest kontynuacją samorządu terytorialnego okresu starożytności, czy średniowiecza, mimo takiego samego nazewnictwa. Samorząd miejski, czy lokalny był wówczas samorządem stanowym. Nie spełniał więc kryterium powszechności, nie obejmował wszystkich osób zamieszkujących daną jednostkę terytorialną, a jedynie wybraną grupę społeczną (np. mieszczan). O kształtowaniu się nowoczesnego samorządu terytorialnego można mówić dopiero od czasów Rewolucji Francuskiej i reform pruskich na początku XIX wieku. W | 131 | 438 |
mrc_562 | kiedy zaduszki? | corocznie na dzień 2 listopada | Zaduszki, Dzień Zaduszny lub Święto Zmarłych, właściwie Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych () – w Kościołach łacińskich obchód liturgiczny poświęcony zmarłym, przypadający corocznie na dzień 2 listopada, treściowo połączony z poprzedzającą go uroczystością Wszystkich Świętych. Zaduszki zbiegają się zazwyczaj z ludowymi uroczystościami ku czci zmarłych, wywodzącymi się z wierzeń pogańskich lub obrzędowości przedchrześcijańskiej. W doktrynie Kościoła katolickiego Dzień Zaduszny jest wyrazem przekonania o obcowaniu świętych, zmartwychwstaniu ciał, życiu wiecznym oraz skuteczności modlitwy wstawienniczej. W Kościołach wschodnich podobne obchody odbywają się kilkukrotnie w ciągu roku, przede wszystkim w okresie Wielkanocy. == Historia == Dzień Zaduszny wywodzi się z praktyk pobożnościowych wczesnośredniowiecznych mnichów – nabożeństw odprawianych corocznie w różnych klasztorach za zmarłych współbraci. Już w początkach VII wieku Izydor z Sewilli zalecał odprawianie | 178 | 208 |
mrc_563 | gdzie odbywały się walki gladiatorów w rzymie? | na arenie | Gladiator (łac. "gladiator", l.mn. "gladiatores", od "gladius" – miecz) – najczęściej niewolnik toczący walkę na arenie, na przykład w starożytnym Rzymie. Zwyczaj walk gladiatorów Rzymianie przejęli od Etrusków i Samnitów. Wywodził się on z rytualnych ofiar z ludzi, składanych podczas uroczystości pogrzebowych. Herodot wskazywał na Scytów jako prekursorów tych krwawych rytuałów. W Etrurii oprócz walk między wojownikami popularne były walki gladiatorów ze zwierzętami i walki zwierząt (zob. też walka byków, walki kogutów). W Rzymie pierwsze walki gladiatorów ("munus") odbyły się w III wieku p.n.e., w okresie wojen punickich. W 105 p.n.e. odbyły się pierwsze zawody gladiatorskie, zorganizowane z urzędu przez konsulów. Gladiatorzy zazwyczaj wywodzili się z jeńców wojennych, głównie z Traków, Galów i Germanów, ale do szkół trafiali również przestępcy | 110 | 119 |
mrc_564 | kto sfinansował wyprawę kolumba? | Wyprawa była finansowana częściowo przez dwór, częściowo przez kupiecką rodzinę Pinzonów. | Kolumba znalazły posłuch na dworze królewskim, lecz dopiero gdy Hiszpania uporała się z rekonkwistą w 1492, można było je zrealizować. Izabela Kastylijska namówiona przez dworzanina Luisa de Santángel zezwoliła Kolumbowi na zorganizowanie wyprawy, która miała popłynąć pod banderą korony hiszpańskiej. Wyprawa była finansowana częściowo przez dwór, częściowo przez kupiecką rodzinę Pinzonów. Kolumbowi przyrzeczono dziedziczny tytuł Wielkiego Admirała, Wicekróla odkrytych ziem oraz dziesiątą część zysków. === Teorie pochodzenia === Według jednego z hiszpańskich historyków jego prawdziwe imię i nazwisko brzmiało Pedro Scotto. W 2009 r. Alfonso Ensenat de Villalonga zweryfikował najczęstsze opinie o pochodzeniu odkrywcy. Kolumb mógł być synem tkacza z Genui we Włoszech albo pochodzić z Katalonii lub Galicji w Hiszpanii, a nawet z Korsyki lub Portugalii. Najprawdopodobniej pochodził z | 302 | 391 |
mrc_565 | kto dowodził ordą? | Orda (albo Orda-iczen, Ordu, zm. po 1252) – pierwszy władca Białej Ordy. | Orda (albo Orda-iczen, Ordu, zm. po 1252) – pierwszy władca Białej Ordy. Czasami w źródłach jego imię pojawia się wraz z dodatkiem "iczen" (mong. "pan", "mistrz"). Mimo że Orda był najstarszym synem Dżocziego (zm. 1227), jego następcą został nie on, ale drugi syn Dżocziego, Batu (zm. 1255). Dżuzdżani (zm. po 1265) twierdzi, że zadecydował o tym jeszcze Czyngis-chan (1206–1227), który przeżył Dżocziego o kilka miesięcy. Jednak zgodnie z innymi źródłami to Ugedej (1229–1241) ustanowił Batu następcą Dżocziego, przy czym Raszid ad-Din (zm. 1318) dodaje, iż Orda był zadowolony z tego, że Batu został władcą. Z kolei Utemysz Hadżdżi (XVI w.) twierdzi, że zarówno Orda jak i Batu rościli sobie prawo do dziedzictwa po ojcu i apelowali o rozstrzygnięcie do Czyngis-chana, | 0 | 72 |
mrc_566 | gdzie odbywa się woodstock? | Kostrzynie nad Odrą | Woodstock odbył się w dniach 1–3 sierpnia w Kostrzynie nad Odrą. Zmieniła się formuła imprezy: festiwal trwał trzy dni (zamiast dotychczasowych dwóch – w organizacji koncertów z ostatniego dnia finansowo pomogli prywatni sponsorzy), na scenach wystąpiło mniej wykonawców, za to ich koncerty były dłuższe i bardziej rozbudowane. Podczas samego festiwalu odbyły się "Woodstockowe Igrzyska Olimpijskie" oraz konkurs esemesowy w czasie którego wygrać było można samochód. Obsada festiwalu była bardziej międzynarodowa: przed liczącą ok. 300 tys. widzów publicznością zaprezentowali się m.in. wykonawcy z Wielkiej Brytanii (The Stranglers), Niemiec (Kreator), Indii (Anuradha Pal), Chorwacji (Cinkusi), RPA (Tribe After Tribe) i Meksyku (Panteón Rococó). Prócz tego na scenie wystąpili również m.in. Daab, Lipali, Świetliki, Thee Flanders, Lao Che, Wojciech Waglewski z Fiszem oraz | 44 | 63 |
mrc_567 | co to jest orbita geostacjonarna? | Orbita geostacjonarna – orbita okołoziemska, która zapewnia krążącemu po niej satelicie zachowanie stałej pozycji nad wybranym punktem równika Ziemi. | Orbita geostacjonarna – orbita okołoziemska, która zapewnia krążącemu po niej satelicie zachowanie stałej pozycji nad wybranym punktem równika Ziemi. Orbita geostacjonarna jest orbitą kołową, zawartą w płaszczyźnie równika. Przebiega na wysokości 35 786 km nad równikiem (42 160 km od środka Ziemi). Prędkość ciała na orbicie geostacjonarnej wynosi około 3,08 km/s, a czas okrążenia przez niego Ziemi jest równy 23 godziny 56 minut i 4 sekundy, czyli dokładnie tyle, ile trwa doba gwiazdowa. Orbita geostacjonarna jest szczególnym przypadkiem orbity geosynchronicznej. == Historia == Rozważania na temat satelitów geostacjonarnych przeznaczonych do celów komunikacyjnych po raz pierwszy opublikował w 1928 roku Herman Potočnik, jednak jego praca nie była zbyt szeroko znana. Pierwsza wzmianka o orbicie geostacjonarnej w literaturze popularnej miała miejsce w | 0 | 149 |
mrc_568 | który filozof mieszkał w beczce? | Według opisów Diogenesa Laertiosa, poczynania jego imiennika z Synopy cechowały się anaideią: chodził w łachmanach, mieszkał w beczce, a potrzeby fizjologiczne załatwiał na ulicy. | przeniesieniu się do Aten Diogenes wstąpił do filozoficznej szkoły Antystenesa. Podczas jednej z podróży odwiedził m.in. Syrakuzy, został wzięty do niewoli przez śródziemnomorskich piratów i sprzedany jako niewolnik Kseniadesowi, mieszkańcowi Koryntu. Tam zajął się wychowaniem jego dzieci. Po śmierci, która według starożytnych historyków nastąpiła w dniu zgonu Aleksandra Wielkiego, został pochowany w Koryncie, a obywatele miasta wznieśli na jego grobie marmurową figurę psa. W Atenach żył według głoszonych przez siebie zasad – uwolnienia od dóbr materialnych (ubóstwa) i panujących norm społecznych. Według opisów Diogenesa Laertiosa, poczynania jego imiennika z Synopy cechowały się anaideią: chodził w łachmanach, mieszkał w beczce, a potrzeby fizjologiczne załatwiał na ulicy. Wierzył, iż mimo oporu ludzi, należy ich skłonić do głoszonych przez siebie zasad. Jedną z | 605 | 784 |
mrc_569 | na jakiej głębokości leży titanic? | Wrak „Titanica” odnaleziono 1 września 1985 r. na głębokości 3802 m. | dzień znakomicie utrzymane z funduszu powierniczego założonego przez White Star Line i funduszy żydowskiej kongregacji Beth Israel w Halifaxie. Wyglądają identycznie i łączy je opis „zmarł 15 kwietnia 1912 roku”. == Odnalezienie wraku statku == Wrak „Titanica” odnaleziono 1 września 1985 r. na głębokości 3802 m. Jego położenie to: . Ekspedycja na czele z Robertem Ballardem poświęciła wiele czasu na badanie dna morskiego w celu zlokalizowania wraku. O godzinie 0:45, 1 września 1985 r., badacze zobaczyli przed sobą fragment jednego kotła parowego. Położenie resztek statku udało się ustalić w ciągu kilku dni. Do tej pory sądzono, że powinien zachować się w idealnym stanie, co okazało się nieprawdą – z dnia na dzień wrak coraz bardziej niszczeje z powodu działalności bakterii | 245 | 313 |
mrc_570 | kiedy oficjalnie ustalono jakie są barwy naszego kraju? | 7 grudnia 1955 r. | i barwy Rzeczypospolitej Polskiej" z barwnymi wizerunkami znaków państwowych. Czerwień miała tam odcień karmazynu. Jednakże w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z 13 grudnia 1927 odcień czerwieni zmieniono na cynober. Nowe rozporządzenie weszło w życie 28 marca 1928; zezwolono w nim jednak na używanie dotychczasowych barw do 28 marca 1930. W latach 1955-80 barwy Polski nie były dokładnie sprecyzowane, ograniczono się wyłącznie do ich słownego opisu. W "Dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych" w art. 2 zapisano, że "Barwami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej są kolory biały i czerwony w dwóch poziomych pasach równoległych równej szerokości i długości, z których górny jest biały, a dolny czerwony, odpowiadający barwie cynobru." == Galeria == | 481 | 498 |
mrc_571 | co to rzekomobłoniaste zapalenie jelit? | ) – ostra choroba biegunkowa jelita cienkiego lub grubego. Charakterystyczna dla niej jest obecność szarożółtych błon rzekomych na powierzchni błony śluzowej. | Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (RzZJ, , ) – ostra choroba biegunkowa jelita cienkiego lub grubego. Charakterystyczna dla niej jest obecność szarożółtych błon rzekomych na powierzchni błony śluzowej. == Etiologia i patogeneza == Rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest spowodowane działaniem toksyn A i B wytwarzanych przez bakterię Gram-dodatnią "Clostridium difficile". Nadmierne rozmnażanie drobnoustroju w jelitach jest spowodowane zaburzeniem równowagi naturalnej flory jelitowej spowodowane stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania. == Czynniki ryzyka == * antybiotykoterapia – ampicylina, amoksycylina, klindamycyna, linkomycyna, cefalosporyny * złamania kręgosłupa * niedrożność jelit * rak okrężnicy, białaczki i inne nowotwory * chemioterapia * ciężkie oparzenia * wstrząs * mocznica * zakażenia o ciężkim przebiegu * niedokrwienne zapalenie jelita grubego * choroba Hirschsprunga == Objawy kliniczne i przebieg == U | 42 | 200 |
mrc_572 | kto pierwszy wszedł do krainy narnii? | Łucja Pevensie | bratem, koronowany królem Narnii i jest od tej pory znany jako król Edmund Sprawiedliwy. * Łucja Pevensie jest najmłodszą z całej czwórki. Jako pierwsza odkrywa Narnię, kiedy wślizguje się do magicznej szafy w domu profesora. Gdy opowiada rodzeństwu o swoim odkryciu, Piotr i Zuzanna nie wierzą jej i są przekonani, że się z nimi bawi, podczas gdy Edmund uporczywie zachęca ją do opowiadań oraz jej dokucza. Po przywróceniu porządku w baśniowym świecie Łucja, wraz ze swoją siostrą Zuzanną, zostaje koronowana Królową i jest od tej pory znana jako Łucja Mężna. * Jadis jest Białą Czarownicą pochodzącą z miasta Charn w ginącym świecie. Ten świat ginął przez to, że magią (poznała Żałosne Słowo mogące zniszczyć wszystkich mieszkańców danego świata, lecz nie | 91 | 105 |
mrc_573 | z ilu gemów składa się set? | 6 lub 7 gemów | potrzeba zdobycia w zależności od turnieju 15 lub 21 punktów. == Tenis ziemny == Set w tenisie ziemnym polega na zdobyciu 6 lub 7 gemów. Wyjątkiem jest jednakże piąty setów w turniejach wielkoszlemowych. Gema wygrywa zawodnik, który zdobył w nim co najmniej 4 punkty i jednocześnie co najmniej o 2 więcej niż przeciwnik. Punkty w tenisie liczone są kolejno: 0, 15, 30, 40. W każdym secie zawodnik musi wygrać co najmniej 6 gemów i jednocześnie z zachowaniem 2 punktowej przewagi. W przypadku nierozstrzygnięcia gemów, wprowadza się tie-break – gem trzynasty. == Tenis stołowy == Set w tenisie stołowym polega na zebraniu 11 punktów (wcześniej 21). Do zdobycia setu w każdym przypadku należy zdobyć przewagę co najmniej 2 punktów lub gemów. | 122 | 135 |
mrc_574 | jaką nazwę nadano królestwu po likwidacji jego autonomii? | Kraj Nadwiślański | Kraj Nadwiślański (, "Priwislinskij kraj") – półoficjalna nazwa Królestwa Polskiego używana po zniesieniu przez władze Imperium Rosyjskiego jego autonomii instytucjonalnej. Nazwa ta nigdy nie zastąpiła całkowicie określenia Królestwo Polskie, lecz była stosowana obok niego. W polskim piśmiennictwie historycznym spotyka się niekiedy termin „Kraj Przywiślański”, który jest rusycyzmem, kalką z języka rosyjskiego. == Rys historyczny == Po upadku powstania styczniowego władze rosyjskie przystąpiły do likwidacji autonomii Królestwa. W 1866 przeprowadzono reorganizację administracji, tworząc 10 guberni bezpośrednio podporządkowanych władzom Imperium Rosyjskiego. W 1867 zniesiono autonomię instytucjonalną Królestwa Polskiego – zlikwidowano m.in. Radę Stanu i Radę Administracyjną. Wycofano też z użycia odrębny herb Królestwa, a polskiego orła pozostawiono tylko jako jeden z wielu elementów w herbie całego Imperium. W 1871 zaprzestano wydawania osobnego | 0 | 17 |
mrc_575 | w jakich urządzeniach znajduje się magnes neodymowy? | silniki, prądnice * urządzenia elektroniczne * głośniki, mikrofony * zabawki * uchwyty magnetyczne * separatory magnetyczne * magnetyzery wody i inne | Magnes neodymowy – magnes trwały (magnes stały) wytwarzany z połączenia neodymu, żelaza i boru o składzie Nd2Fe14B. Produkowany jest metodami metalurgii proszków, czyli prasowania sproszkowanych komponentów w polu magnetycznym w podwyższonej temperaturze. Magnesy te wytwarzają bardzo silne pole magnetyczne, co przekłada się na dużą siłę przyciągania. Ich temperatura Curie wynosi od 310 °C. Zastosowanie magnesów neodymowych: * silniki, prądnice * urządzenia elektroniczne * głośniki, mikrofony * zabawki * uchwyty magnetyczne * separatory magnetyczne * magnetyzery wody i inne == Technologia wytwarzania == Po operacji prasowania w polu magnetycznym następuje proces wyżarzania w podwyższonych temperaturach w piecach próżniowych lub w atmosferze ochronnej. Dlatego tak wytworzone magnesy nazywamy magnesami spiekanymi. Ponieważ neodym jest pierwiastkiem bardzo aktywnym chemicznie, magnesy te powlekane są warstwami | 430 | 579 |
mrc_576 | kiedy wybuchła 2 wojna światowa? | 1 września 1939 roku | II wojna światowa – największa wojna w dziejach, zaliczana do wojen totalnych, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku. Walki toczyły się głównie w Starym Świecie (Europie, Azji oraz Afryce) i na wszystkich oceanach, choć miała także epizody w Arktyce i Ameryce Północnej. Oprócz państw Europy, ich kolonii i państw Azji brały w niej udział także państwa obu Ameryk. Głównymi stronami konfliktu były: * państwa Osi – Trzecia Rzesza Niemiecka, faszystowskie Włochy, Imperium Japońskie i ich sojusznicy, początkowo współpracujące także ze Związkiem Radzieckim (ZSRR); * alianci – państwa koalicji antyhitlerowskiej, zapoczątkowanej przez Wielką Brytanię i Francję, do których dołączyły potem między innymi ZSRR, USA i Włochy. W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln | 91 | 111 |
mrc_577 | jaki znany minerał można spotkać nad bałtykiem? | Najbardziej ceniony w jubilerstwie bursztyn bałtycki, znany od pradziejów, po raz pierwszy włączony do wykazów mineralogicznych przez Breithaupta w XIX wieku, inaczej zwany jest sukcynitem. | w Górce Lubartowskiej 1088 ton (w osadach eoceńskiej delty), w Przeróbce 17 ton (złoże wtórne w czwartorzędowym osadzie), w Wiślince 2,7 tony (złoże wtórne w czwartorzędowym osadzie) i w Możdżanowie 10 ton (w krze osadów eoceńskich w obrębie plejstocenu); prócz tego rocznie skupuje się 4–6 ton bursztynu pozyskanego według oficjalnych danych z plaż Bałtyku. Sporadycznie bursztyn był znajdowany również w centralnej Polsce, np. w Warszawie, na południu Polski, w Krakowie, na Górnym i Dolnym Śląsku np. w okolicach Wrocławia, Bytomia, Jaworzna, czy Zabrza. == Zastosowania == Najbardziej ceniony w jubilerstwie bursztyn bałtycki, znany od pradziejów, po raz pierwszy włączony do wykazów mineralogicznych przez Breithaupta w XIX wieku, inaczej zwany jest sukcynitem. Z powodu niewielkiej twardości ulega szybko zarysowaniom oraz zmatowieniu | 577 | 766 |
mrc_578 | kto stał na czele rabacji galicyjskiej? | Najbardziej znanym przywódcą chłopskich oddziałów był Jakub Szela. | Rzeź galicyjska, rzeź tarnowska, rabacja galicyjska, rabacja chłopska – ruchy chłopskie na terenach zachodniej Galicji w drugiej połowie lutego i marcu 1846 roku, mające charakter antyszlachecki i antypańszczyźniany. W swojej pierwszej fazie charakteryzowały się napadami na dwory oraz pogromami ludności ziemiańskiej, urzędników dworskich i rządowych, a także księży. Najbardziej znanym przywódcą chłopskich oddziałów był Jakub Szela. == Przyczyny == W XIX wieku stosunki pomiędzy szlachtą a poddanymi ulegały narastającemu napięciu (co szczególnie uwidoczniło się w Galicji) z powodu bezwzględnego egzekwowania powinności feudalnych, przede wszystkim pańszczyzny. Pomimo że obowiązujące prawo nie zezwalało już szlachcie na bicie chłopa, a jedynie na jego uwięzienie, szlachta nie zwracała na to uwagi i często chłosta kończyła się nawet śmiercią poddanego, a skutki kary zależały jedynie | 369 | 435 |
mrc_579 | kogo synem był bolesław chrobry? | synem Mieszka I, księcia Polski i Dobrawy, czeskiej księżniczki. | Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – władca Polski z dynastii Piastów w latach 992–1025, książę Polski od 992 i pierwszy koronowany król Polski (od 1025), w latach 1003–1004 także książę Czech jako "Bolesław IV". Był synem Mieszka I, księcia Polski i Dobrawy, czeskiej księżniczki. Ani miejsce, ani dokładna data urodzenia Bolesława nie są znane. Objął rządy w 992, wypędzając krótko potem swoją macochę Odę i przyrodnich braci. Wspierał chrystianizację Polski oraz wyprawy misyjne Wojciecha Sławnikowica, biskupa praskiego i Brunona z Kwerfurtu. Męczeńska śmierć tego pierwszego (997) i jego rychła kanonizacja stały się powodem zorganizowania zjazdu gnieźnieńskiego (1000), podczas którego utworzono polskie arcybiskupstwo (metropolię kościelną) w Gnieźnie oraz biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu, a cesarz | 241 | 305 |
mrc_580 | jak rozmnażają się patyczaki? | Płciowe i partenogenetyczne. | Patyczak rogaty ("Medauroidea extradentata", wcześniej znany pod nazwą "Baculum extradentatum") – owad z rzędu straszyków. Inne nazwy to: patyczak igielnik, patyczak annamski, patyczak indochiński. Wyglądem przypomina gałązki, patyki, łodyżki. Zazwyczaj postać imaginalna jest koloru ciemnobrązowego do ciemnozielonego. == Występowanie == * Wietnam południowy. == Wielkość == * Samice osiągają do 10 cm długości, samce do około 7 cm. == Długość życia == * Długość życia w terrarium zależna jest od warunków przetrzymywania i jakości dostarczonego pokarmu. Forma dorosła tzw. imago po przejściu ostatniej wylinki może żyć do roku (w wyjątkach około 1,5 roku). == Rozmnażanie == * Płciowe i partenogenetyczne. Samica w ciągu swojego życia składa około 300 jajeczek. Młode lęgną się po 1,5–2,5 miesiącach inkubacji. == Aktywność == * | 679 | 707 |
mrc_581 | jaką bronią dysponuje polska? | Lista uzbrojenia i sprzętu bojowego używanego przez Wojska Lądowe Sił Zbrojnych RP. == Broń indywidualna == === Pistolety === === Pistolety maszynowe === === Strzelby === === Karabinki automatyczne === === Karabiny wyborowe === === Karabiny maszynowe === == Broń wybuchowa == === Granaty === === Granatniki === === Miny === === Moździerze === === Ręczne przeciwpancerne i przeciwlotnicze zestawy rakietowe === == Pojazdy bojowe == === Czołgi === === Bojowe wozy piechoty === === Wozy rozpoznawcze === === Systemy dowodzenia i łączności === === Stacje radiolokacyjne/Systemy walki elektronicznej === === Samobieżne wyrzutnie pocisków przeciwpancernych === === Artyleria samobieżna === === Broń przeciwlotnicza === == Sprzęt ciężki i logistyka == === Wozy zabezpieczenia technicznego === === Sprzęt inżynieryjny === | Lista uzbrojenia i sprzętu bojowego używanego przez Wojska Lądowe Sił Zbrojnych RP. == Broń indywidualna == === Pistolety === === Pistolety maszynowe === === Strzelby === === Karabinki automatyczne === === Karabiny wyborowe === === Karabiny maszynowe === == Broń wybuchowa == === Granaty === === Granatniki === === Miny === === Moździerze === === Ręczne przeciwpancerne i przeciwlotnicze zestawy rakietowe === == Pojazdy bojowe == === Czołgi === === Bojowe wozy piechoty === === Wozy rozpoznawcze === === Systemy dowodzenia i łączności === === Stacje radiolokacyjne/Systemy walki elektronicznej === === Samobieżne wyrzutnie pocisków przeciwpancernych === === Artyleria samobieżna === === Broń przeciwlotnicza === == Sprzęt ciężki i logistyka == === Wozy zabezpieczenia technicznego === === Sprzęt inżynieryjny === === | 0 | 813 |
mrc_582 | jaki system w iphone? | iOS | iOS – system operacyjny Apple Inc. dla urządzeń mobilnych iPhone, iPod touch oraz iPad. Obecna nazwa funkcjonuje od 7 czerwca 2010, wcześniej system był znany jako iPhone OS. System ten bazuje na systemie operacyjnym Mac OS X 10.5 i tym samym na Darwinie. Oryginalny iOS dostępny jest tylko na urządzeniach firmy Apple. == Nazwa == Po premierze iPhone’a jego system operacyjny nie posiadał oficjalnie nazwy, zwykle nazywano go po prostu MacOS X, do którego jest podobny. Dopiero 6 marca 2008 wraz z premierą SDK dla tego systemu, został on udokumentowany jako iPhone OS. 7 czerwca 2010 zmieniono nazwę na iOS. == iPhone SDK == Wprowadzony 6 marca 2008, SDK ten jest udostępniony członkom programu deweloperskiego za darmo, natomiast aby móc | 0 | 3 |
mrc_583 | gdzie leży wizna? | Wizna – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Wizna. | Wizna – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Wizna. Leży nad Narwią na historycznym Mazowszu. Siedziba gminy Wizna. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1400 roku, zdegradowana w 1870 roku. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego, położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wiskim ziemi wiskiej województwa mazowieckiego. Miejsce obrad sejmików ziemskich ziemi wiskiej od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Bożejewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego. W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Piątnica. == Toponimia == Etymologia nazwy wsi jest niezwykle trudna | 0 | 96 |
mrc_584 | jakie ziemie obejmowało księstwo warszawskie? | Galicja Zachodnia) i skrawek I zaboru austriackiego (cyrkuł zamojski). | wojska polskie i saskie, Księstwo Warszawskie zdołało obronić swoją niepodległość przed naporem wojsk austriackich. Wojska Księstwa Warszawskiego przeszły do kontrofensywy, zajmując należące do zaboru austriackiego Galicję Wschodnią i Zachodnią. Na tym terytorium książę Józef Poniatowski powołał Rząd Centralny Wojskowy Tymczasowy Obojga Galicji, który przejął obowiązki administracji austriackiej. W myśl postanowień zawartego 14 października 1809 pokoju w Schönbrunn, kończącego wojnę francusko-austriacką, Księstwo Warszawskie powiększyło się o obszar III (tzw. wówczas Galicja Zachodnia) i skrawek I zaboru austriackiego (cyrkuł zamojski). Przyniosło to wzrost terytorium państwa z 103 do 155 tys. km², a ludności z 2,6 do 4,3 mln osób. Nowe nabytki podzielone zostały na 4 departamenty (krakowski, lubelski, radomski i siedlecki) i 40 powiatów. Bogaty w złoża soli rejon Wieliczki stał się | 574 | 644 |
mrc_585 | ile hrabstw jest w uk? | 39 hrabstw historycznych, choć pomiędzy XVI a XX wiekiem za 40. hrabstwo uważane było czasem walijskie hrabstwo Monmouthshire. | stanowiły istotny element tożsamości kulturowej ich mieszkańców oraz miały znaczenie geograficzne. Łącznie w Anglii istniało 39 hrabstw historycznych, choć pomiędzy XVI a XX wiekiem za 40. hrabstwo uważane było czasem walijskie hrabstwo Monmouthshire. Wiele z nich przetrwało do dnia dzisiejszego jako hrabstwa administracyjne lub ceremonialne, jednak często w znacznie zmienionych granicach. == Hrabstwa administracyjne == Hrabstwa administracyjne stanowią drugi, po regionach, szczebel podziału administracyjnego Anglii, ustanowiony w 1974 roku ustawą "Local Government Act 1972". Wyróżnia się wśród nich hrabstwa metropolitalne ("metropolitan counties"), obejmujące swoim obszarem większe aglomeracje miejskie oraz niemetropolitalne ("non-metropolitan counties") na pozostałych obszarach. Zadania powierzone władzom hrabstw obejmują m.in. planowanie strategiczne, zapewnianie edukacji i pomocy społecznej, utrzymywanie bibliotek, policji, straży pożarnej, transportu publicznego oraz dróg. W momencie powołania | 125 | 251 |
mrc_586 | kto opatentował papierowe torebki? | Metodę maszynowej produkcji papierowych toreb o płaskim, kwadratowym dnie opracowała Margaret Knight. | Torba papierowa – najczęściej reklamowa torba papierowa tradycyjnie produkowana z papieru wytworzonego z makulatury typu Kraft. Zwykle używany jest papier o gramaturze 80–110 g/m², bardzo często o fakturze prążkowanej. Obecnie papier, z którego wykonuje się torebki, często bywa również kolorowy z kolorowymi nadrukami. Do barwienia i nadruków używa się farb ekologicznych. Metodę maszynowej produkcji papierowych toreb o płaskim, kwadratowym dnie opracowała Margaret Knight. Kategoria:Torby i worki | 374 | 475 |
mrc_587 | co było celem voldemorta? | zapewnienia sobie nieśmiertelności, podporządkowanie świata mugoli czarodziejom z sobą na czele oraz zabicia czarodziejów pochodzenia mugolskiego. | zamienia je w horkruksy. Celem Riddle’a był tak naprawdę miecz Godryka Gryffindora – ostatni przedmiot po założycielach szkoły. Wściekły Riddle prawdopodobnie rzucił klątwę na posadę nauczyciela obrony przed czarną magią, przez co każdy następny nauczyciel tego przedmiotu nie pracował w Hogwarcie dłużej niż rok. Podczas tej wizyty w zamku, Tom ukrył diadem Roveny Ravenclaw w Pokoju Życzeń. ;jako „Lord Voldemort” W latach 60. wraz ze wzrostem potęgi Voldemort rozpoczął wcielanie swoich planów w życie. Dążył do zapewnienia sobie nieśmiertelności, podporządkowanie świata mugoli czarodziejom z sobą na czele oraz zabicia czarodziejów pochodzenia mugolskiego. Masowo mordowano mugoli i czarodziejów, którzy nie walczyli po stronie Czarnego Pana. Narastało wrażenie osaczenia i nieustannego niebezpieczeństwa. Gdy sytuacja zaczęła się dramatycznie pogarszać, Dumbledore, jedyna osoba, przed | 515 | 661 |
mrc_588 | co to jest rozkaz w wojsku? | rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem | podlega natychmiastowemu wykonaniu, chyba że wyraźnie wskazano inny termin na jego realizację. W polskim Kodeksie karnym z 1997 roku rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem (art. 115 § 18 kk). Słowo „Rozkaz!” wypowiedziane przez dowódcę podkreśla bezwarunkowość wydanego polecenia. To samo słowo wypowiedziane przez podwładnego wobec dowódcy potwierdza przyjęcie do wiadomości, że właśnie otrzymał rozkaz. O ile rozkazy wydawane są dla konkretnych czynności, to rozkaz dzienny na piśmie reguluje całodzienny tok służby wojskowej. Wyraz „rozkaz” może też określać sam fakt posiadania podwładnych (zwrot „mieć pod rozkazem grupę osób”). Oznacza także fakt pozostawania w dyspozycji przełożonego co do wykonania przyszłych rozkazów (zwrot: „stawać na rozkaz”). == Musztra == W musztrze | 133 | 287 |
mrc_589 | kto sprawuje nadzór nad bankami? | sprawują banki centralne lub specjalne urzędy współpracujące z bankami centralnymi. | Nadzór bankowy – instytucja monitorująca działalność podległych jej banków komercyjnych, której podstawowym celem jest zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa sektora bankowego, a także tworzenie i kontrola skierowanych do banków norm ostrożnościowych. Nadzór bankowy polega na możliwości arbitralnego wkraczania w działalność instytucji wykonujących czynności bankowe przez odpowiedni organ państwowy. Nadzór bankowy działa w interesie klientów banków, czuwając nad przestrzeganiem przez banki prawa bankowego i innych chroniących klientów przepisów, w celu zapewnienia bezpieczeństwa zgromadzonych przez bank depozytów. Nadzór bankowy w krajach Unii Europejskiej sprawują banki centralne lub specjalne urzędy współpracujące z bankami centralnymi. Z uwagi na brak jednolitości odnośnie do instytucjonalizacji nadzoru bankowego w różnych krajach oraz generowane trudności związane z kontrolowaniem działalności o charakterze międzynarodowym, utworzony został Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego. Instytucja | 666 | 749 |
mrc_590 | kto to jest patron? | Patron − religijny opiekun kraju, miasta, diecezji, przedsięwzięcia, profesji, obiektu budowlanego, konkretnych osób, grup ludzi czy zawodów. | Patron − religijny opiekun kraju, miasta, diecezji, przedsięwzięcia, profesji, obiektu budowlanego, konkretnych osób, grup ludzi czy zawodów. W Kościele katolickim takimi osobami są święci lub błogosławieni, którzy najczęściej stają się opiekunami świątyń i poszczególnych ludzi, noszących ich imię (wezwanie). Każdy ochrzczony ma świętego patrona, którego imię otrzymał na chrzcie świętym i jest to ściśle regulowane w przepisach kościelnych. Dobór patronów zależy z reguły od ich charakterystyki czy losów biograficznych. == Lista patronów katolickich == | 0 | 141 |
mrc_591 | ile w polsce jest ludzi? | W ostatnich latach ludność Polski ustabilizowała się na poziomie 38,1 mln osób | rodzą dzieci. Niemniej jednak z Polski do krajów UE wyemigrowało (według różnych szacunków) od 500 tysięcy do ponad 2 milionów młodych ludzi, którzy pragną założyć rodziny w nowym miejscu zamieszkania. W ostatnich latach ludność Polski ustabilizowała się na poziomie 38,1 mln osób (w okresie od X 2006 do III 2009 liczba ta wahała się w wąskim przedziale 38,11–38,14 mln). Według prognoz GUS z 2010 roku, liczba ludności w Polsce w 2030 miała wynieść ok. 36,8 mln. W 2008 i 2009 roku nastąpił wzrost liczby urodzeń. W 2008 roku w Polsce urodziło się 414 tys. dzieci, a w 2009 roku 418 tys. Przyrost naturalny jest zróżnicowany regionalnie. Przyczyniają się do tego konteksty historyczne i społeczne – np. na Górnym Śląsku występuje | 202 | 280 |
mrc_592 | kto był pierwszym królem izraela? | Saul | Saul (hebr. שָׁאוּל "Šāʾūl", gr. Σαούλ) – postać biblijna, syn Kisza z plemienia Beniamina (ok. XI wieku p.n.e.), według Biblii pierwszy król Izraela. Swoje panowanie rozpoczął być może w 1042 p.n.e. Zginął w 1010 p.n.e. w walce z Filistynami na wzgórzach Gilboa. Poprzednik Dawida. Powołany przez proroka Samuela na wodza; dokonał zjednoczenia plemion izraelskich. Twórca scentralizowanej monarchii na terenie Palestyny. == Chronologia życia i panowania == Rok urodzenia Saula oraz rok jego wstąpienia na tron nie są pewne. 1 Sm 13,1 stwierdza: „Saul miał... lat, gdy został królem, a "dwa lata" panował nad Izraelem” (BT). Od dawna krytycy biblijni uważają, iż ten werset jest skażony przez starożytnych kopistów. Nie dość, że brakuje informacji o wieku Saula w chwili intronizacji, to | 0 | 4 |
mrc_593 | jak nazywa się aktor grający harrego pottera? | Daniel Jacob Radcliffe | Daniel Jacob Radcliffe (ur. 23 lipca 1989 w Londynie) – brytyjski aktor, który zyskał światową sławę, grając tytułową postać w serii filmów o Harrym Potterze. Jako jedenastolatek został obsadzony w pierwszym filmie o przygodach Harry’ego Pottera. W latach 2001–2011 zagrał we wszystkich ośmiu filmach z serii razem z Emmą Watson i Rupertem Grintem. == Życiorys == === Wczesne lata === Urodził się w Fulham. Jego ojciec wychował się w Banbridge, w hrabstwie Down, w Irlandii Północnej, w rodzinie protestanckiej. Uczęszczał do City of London School i Sussex House School. === Kariera === Pierwszy raz wziął udział w castingu w wieku ośmiu lat, starając się o rolę w filmie "Oliver Twist" (1997). Debiutował dwa lata później, w wieku dziesięciu lat, rolą | 0 | 22 |
mrc_594 | z ilu części składa się mecz koszykówki? | składa się z czterech 10-minutowych kwart i ewentualnych dogrywek. | Mecz – w koszykówce składa się z czterech 10-minutowych kwart i ewentualnych dogrywek. Poszczególne części meczu rozdzielone są przerwami meczu. W meczu koszykówki biorą udział dwie drużyny. Jednocześnie na boisku gra po 5 zawodników z każdej drużyny.. Celem gry w meczu jest zdobywanie punktów i legalnym powstrzymywaniu przeciwnika w zdobywaniu punktów dla drużyny przeciwnej. Zwycięzcą meczu zostaje drużyna, która uzyska większą liczbę punktów na koniec czasu gry. Podczas meczu do gry piłką używa się wyłącznie rąk. Piłkę można podawać, kozłować, rzucać, toczyć lub zbijać. Zawodnikowi nie wolno biegać z piłką, umyślnie jej kopać albo blokować jakąkolwiek częścią nogi lub uderzać piłki pięścią. Jednakże przypadkowy kontakt z piłką lub jej dotknięcie jakąkolwiek częścią nogi nie jest błędem. Mecz nadzorują sędziowie boiskowi, | 20 | 86 |
mrc_595 | kiedy żyli rycerze? | Rycerstwo – stan społeczny złożony z konnych wojowników istniejący w Europie w okresie pełnego i późnego średniowiecza. | Rycerstwo – stan społeczny złożony z konnych wojowników istniejący w Europie w okresie pełnego i późnego średniowiecza. Warstwa ta wytworzyła swoisty styl życia, ceremoniał i etykę. W zamian za nadanie ziemskie przyjmowało obowiązek służby pod rozkazami seniora. W późnym średniowieczu przekształciło się w szlachtę. W większości państw europejskich tytuł rycerski stał się jednym z niższych tytułów szlacheckich, np. we Francji jako – "chevalier", w Niemczech i Monarchii Austro-Węgierskiej – "Ritter", w Wielkiej Brytanii – "knight". W Polsce z uwagi na zasadę równości szlacheckiej rycerstwem tytułowano ogół szlachty, stosując też określenia kawaler (tytuł szlachecki) lub formę łacińską – "equitus". == Rys historyczny == Początki rycerstwa sięgają czasów wczesnego średniowiecza. Był to stan o ściśle określonych prawach i obowiązkach. Pierwotnie rycerzem mógł | 0 | 119 |
mrc_596 | kiedy odnaleziono titanica? | Wrak „Titanica” odnaleziono 1 września 1985 r. | dzień znakomicie utrzymane z funduszu powierniczego założonego przez White Star Line i funduszy żydowskiej kongregacji Beth Israel w Halifaxie. Wyglądają identycznie i łączy je opis „zmarł 15 kwietnia 1912 roku”. == Odnalezienie wraku statku == Wrak „Titanica” odnaleziono 1 września 1985 r. na głębokości 3802 m. Jego położenie to: . Ekspedycja na czele z Robertem Ballardem poświęciła wiele czasu na badanie dna morskiego w celu zlokalizowania wraku. O godzinie 0:45, 1 września 1985 r., badacze zobaczyli przed sobą fragment jednego kotła parowego. Położenie resztek statku udało się ustalić w ciągu kilku dni. Do tej pory sądzono, że powinien zachować się w idealnym stanie, co okazało się nieprawdą – z dnia na dzień wrak coraz bardziej niszczeje z powodu działalności bakterii | 245 | 291 |
mrc_597 | gdzie mieszkala marianna z lalki? | Wokulski, każąc Mariannie zamieszkać u Wysockich, lokalizuje mieszkanie furmana na Tamce. | oraz brak osoby, która nadzorowałaby pracę pisarza, sprawiły, że w "Lalce" znaleźć można szereg niekonsekwencji. Niektóre z nich to m.in.: * informacje dotyczące mieszkania Wysockich – podczas spotkania z Wysockim na ulicy Radnej Wokulski dowiaduje się, że furman mieszka właśnie na tej ulicy, w niskiej lepiance. Później jednak Wokulski, każąc Mariannie zamieszkać u Wysockich, lokalizuje mieszkanie furmana na Tamce. Nie może też on nadal mieszkać w nędznej lepiance – Węgiełek wprowadza się do niego „na górę”, co wskazuje, że Wysoccy zamieszkiwali piętrowe mieszkanie. Nigdzie w książce nie pojawia się informacja o przeprowadzce furmana; * lokaj Krzeszowskich – w trakcie powieści imię tej postaci zmienia się z Konstantego na Leona. Nie wiadomo również, gdzie mieszka – baronowa proponuje mu, aby wprowadził | 329 | 418 |
mrc_598 | z jakiej miejscowości pochodzi sara james? | Słubicach | Sara James, właśc. Sara Zofia Egwu-James (ur. 10 czerwca 2008 w Słubicach) – polska piosenkarka i kompozytorka popowa. Zwyciężczyni czwartej edycji programu "The Voice Kids" (2021). Reprezentantka Polski w 19. Konkursie Piosenki Eurowizji dla Dzieci (2021). Finalistka 17. edycji talent show "America’s Got Talent" (2022). == Życiorys == === Rodzina i wykształcenie === Jest córką Polki i Nigeryjczyka, Arlety Dancewicz i Johna Jamesa. Jej ojciec również jest piosenkarzem: wystąpił w "Bitwie na głosy" jako członek chóru Mezo i stworzył duet Loui & James, z którym wystąpił m.in. w "Dzień dobry TVN". Ma troje rodzeństwa: Michelle James, Johna Jamesa Juniora oraz Jakuba Dancewicza. Uczyła się w szkole podstawowej w Ośnie i uczęszczała do szkoły muzycznej I stopnia w Słubicach, gdzie uczyła | 64 | 73 |
mrc_599 | kogo wsypał masa? | Po jego zeznaniach dokonano aresztowania członków tzw. zarządu Pruszkowa. | Jarosław Sokołowski, pseudonim „Masa” (ur. 1962 w Pruszkowie) – polski gangster i przestępca zajmujący w latach 90. wysoką pozycję w gangu pruszkowskim, od 2000 roku świadek koronny. Został zatrzymany przez policję 30 grudnia 1999 pod zarzutem wymuszenia rozbójniczego. W połowie czerwca 2000, po pięciu miesiącach wyszedł z aresztu i zaczął współpracować z prokuraturą. Sąd, w toczącym się na Bemowie w Warszawie (we wrześniu 2002) procesie gangu pruszkowskiego, nadał mu status świadka koronnego. Po jego zeznaniach dokonano aresztowania członków tzw. zarządu Pruszkowa. == Życiorys == === Początki === Mieszkaniec Komorowa koło Warszawy. Ojciec Jarosława Sokołowskiego był pięściarzem. Trenował w Legii Warszawa. Nie odnosił jednak większych sukcesów sportowych. Kiedy Jarosław Sokołowski miał dwa lata, ojciec porzucił rodzinę. Ciężar wychowania jedynego syna spadł | 499 | 572 |
Subsets and Splits