id
stringlengths
1
6
revid
stringlengths
2
6
url
stringlengths
38
43
title
stringlengths
1
93
text
stringlengths
0
182k
2823
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2823
Sialabo
Sialabo (amtli: Sielenbach) is a Dorf im Londkreis Oacha-Friberg, boarisches Schwaabn, ghert abba vo da Sproch her zu Oidbayern. De Einheimischn wean Sialabecka gnannt. Im Netz. Homepage
2831
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2831
Hessen
2834
127
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2834
Fantoft
2837
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2837
Deutsch
2852
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2852
Instrument
2853
25835
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2853
Fotznhobe
Da Fotznhobe oda da Fotzhobl oda de Fotzorgl (Siidtiroul) is a Musiginschtrument, des wo midm Mai blosn wead. Dr Nom setzt se zom aus Fotz(n) (Gfries, Mai, Lätschn, Schnautzn, [dt. "Mund"] ) und Hobe [dt. "Hobel"] wega da Hi- und Herbewegung de ma domid voam Mai mocht. Auf Deitsch hoasst de Fotzorgl Mundharmonika. De Technik dahinta. Da Fotznhobe is a handlichs Inschtrument in dem da Ton in kloane Kanäle an na Mettoizung entschtenga. Ma blost oda saugt und kriagt jeweis an andan Ton. Je noch dem wia ma an Mund spitzt ko ma an Meaklang oda sogor an oanzelna Ton spuin. Eisotzgebiet. Da Fotznhobe wead in da Voiksmusi hauptsächle do eigsetzt wo ma koane schwaara Inschtrument midnemma koo oda mog, oiso sowo wia beim Wandan. Ganz bsondas meng dean den Fotznhobe de amerikanischen Bluesmusika, ma ko na aba aa im weidan Sinn zu de tipisch boarischn Musikinschtrumente dazuazain. Aa wea zu da Mundorgl oda zu da Voiksmusi koan Bezug had, kennd gwis den viallaecht bekanntesten Einsatz vom Fotznhobe: Im Fuim „Spiel mir das Lied vom Tod“ besorgt des Instrument mid da Melodie „Keep your lovin’ brother happy“ de Spannung bis zum Schluss und spuit direkt de Hauptroin. Vasiona. Es gibt zwoa Variantn:
2854
127
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2854
Inschtrumente
2862
3976
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2862
Hobe
Da Hobe oda Hobl (in manchen Gegndn aa wia "Howwe" oda "Howü" gschprocha) is a Werkzeig zum Bearbaatn vo Hoiz. In am Rahma, zmeist aus am Hoiz g'macht, des wenig arwat und gega d'Feichtigkeit beschtändig is (wia Teakhoiz) oda aus Metoi, sitzt a broade Klinga de ma in da Häh'n vastejn ko. Mit'm Hobe streicht ma ibas Hoiz und nimmt mit da Klinga an dünna Span o'. Je weita de Klinga ausseschaugt, desto dicka (und groba) werd da Span. Ma nimmt an Hobe zum Zuarichtn vom Hoiz, meistns Brettl, daß schee grod und glatt wern oda daß ma dem Brettl a bschtimmts Profui (zum Beischpui a Nuat) gibt. De Bewegung de ma beim bearwatn vom Hoiz mitm Hobe macht nennt ma howen (hobln) und wead im boarischn so ziemli auf ois übatrong wos a ähnliche Bewegung mit da Hand duat. Aus dem leitn se dann wiedarum Nam füa Werkzeig ob, de mitm Hoiz übahaupt nix meah z'toan hom. So gibts aa a Hobln fir ondre Bestimmungen, wia an Trüfflhobl, an Spotznhobe, an Fotznhobe oda an Kashobl.
2863
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2863
Kryptographie
Kryptographie (a: Kryptografie; vo griechisch: "kryptós", „verborgn“, und "gráphein", „schreibm“) isch de Wissenschaft von dr Verschlisselung von Informationan („Geheimschriften“). Heitzutog beschäftigt sia si allgmein middn Schutz vo Daten durch deran Transformation, in der Regl unta Eibeziehung vo geheiman Schlissln. Dia Kryptographie bildet mit dea Kryptoanalyse (a: "Kryptanalyse") zusammen dia Kryptologie. Beispiele. Beispiel fia a Häsch-funktion mit Träpdoor (= Häsch-funktion in polinomialer Zeit net umkehrbor isch, ausser man kenn in Schlissel), im Gegensotz zur Häsch-funktion ohne Träpdoor de net umkehrbor sein. Verschlisselung: Das Mädchen mit krausem Haar ----Schlissl A---> Die Gitsch mit Rutschelen Schlissl A .. z. B. a Siidtiroler der do deitschen Sproche mächtig isch. Entschlisselung: Die Gitsch mit Rutschelen ----Schlissl B---> Das Mädchen mit krausem Haar Schlissl B .. z. B. a Deitscher der do sidtiroler Sproche mächtig isch.
2865
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2865
Linux
Linux (oda a GNU/Linux) is a freis und plottfoamunobhängiges MehrNutza-Betriebssytem fia Kompjuta, des dem Unix änli is. Easchtmois eingsetzt wuan isses 1991 noch da Vaöffentlichung vom easchtn "Linux-Kernel" vom Linus Torvalds. Des aus vaschiedene Tala bestehende Betriebssystem wird jetza vo Softwärentwickla auf da gonzn Wöt weitaentwicklt, de wos on vaschiedene Projekte mitorbeitn. Do san sowui anzelne Persona aba a Stifutungan, gräßare und kloanare Projekte, aba a kommerziölle Untanema betaligt. Im praktischn Einsotz werdn fost imma sognonnte "Linux-Distributionen" benutzt, ba dena die vaschiedene Softwär zu an fertign Paket zomgstöt is. De meisten eben so gnonnten Distributionen sand Packln, wo da Linux-Kernel mit freier Software zommgstöd werd. Bei der Software hondelt es sich meistens um GNU Software, weshoib ma eigentlich nid vom Betriebssystem "Linux", sondern eher vo "GNU/Linux" redn soid. Linux is zimli füfötig, deswegn weadsauf Desktop-Rechna, Sörva, Händis, Routa, Multimädia-Endgeräte und Supakompjuta vawendat. Linux wird auf vüle Kompjuta und Sörva wötweit in fost olle Bereiche vo da Kompjutatechnik vawendat. A guats Beispü dafia san die Sörva vo da Wikipedia und de vom bekonntn Suchmaschinanbetreiba Google. 1983 is da Stallman Richard mit dem nei'n Projekt GNU daheakemma wei a woid dos ma a neis Betriebsystem brogrammiad des wo ähnlich wia UNIX is. Wei mid BSD, des wos domois scho gem hod und des wo a frei war hods rechtlich a bor Probleme gem. Noch a bohr Joar hoda zwar an Haffa Softwär ghod owa a gscheida Kernel is no oganga. 1991 hod da Torvalds Linus an Törminal-Emulator gschriem, weia hoid mid sein neia Kompjuta wos ausbrobian woid. Blos zum Spass praktisch. Dann is des Ding oba imma gresa worn und deszweng hodas dann as Intanet neido, domid andare a wos dafo hom, obwoi das a denkt hod das de eh nix domid ofanga kinnan. Do hoda se oba gscheid deischd und an Haffa andere Leid hom eam beim weidaentwickln ghoifa. 1992 homsas na unta d'GNU GPL-Lizenz gschdöid. 1996 hod si da Torvalds denkt das Linux umbedingt no a Logo braucht. Do hoda si dan fia an Pinguin entschien und an Wettbewerb ausgschriem, das em d'Leid an suichan moin. Da Ewing Larry hodn dann gwunna mit sein "Tux". Bis heid san dann an haffa andre Projekte zum Linux-Kernel dazuakemma. Zun Beischbui KDE und Gnome, des san zwoa graphische Nutzaoberflächn. Mid dene kann ma recht komfortabl mid Linux orwan a wemma si ned so recht auskennd. Deszweng hod Linux heid an Haffa Leid de wos hernemma.
2868
654
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2868
Slowénisch
2870
228
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2870
Kompjuta
2879
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2879
Druidn
2885
207
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2885
Vaoanigts Kinireich
As Vaoanigte Kinireich oda Vereinigtes Königreich (, kuaz: UK), Longform: Vaoanigts Kinireich vo Großbritannien und Noadirland (engl.: ) is a souveräne Nation voa da Noadwestgstod vo Kontinentoieiropa. Da gresste Inslstoot vo Eiropa is a Union vo ehemois unobhengign Oanzlstootn England, Schottland und Wales sowia Noadirland. Des Vaoanigte Kinireich hod aa meahrane Iwaseegebiet. De Kronbesitztima vo da Isle of Man und vo de Kanoiinsln san da britischn Krone untastejt, san owa ois sejbststendige Lenda ned Bstondtei vom Vaoanigtn Kinireich. Ois parlamentarische Monarchie untahoit des Land aa no Beziahunga zu fimzehn Commonwealth Stootn, vo dena des Stootsowahapt da britische Monarch/de Monarchin is. Eadkunde. Des Vaoanigte Kinireich bsteht aus da Haptinsl Großbritannien und eppa am Sextl vo da Insl Irland. Um de Haptinsl lieng meahrane Inslgruppm mid iwa 1000 kloanare Insln. De wichtigstn Inslgruppm san Shetland und Orkney in da Noadsee neadli vo Schottland, de Aissan Hebridn und de Innan Hebridn im Atlantik westli vo Schottland, Anglesey in da Irischn See neadli vo Wales, de Scilly-Insln in da Kejtischn See sidwestli vo England sowia de Isle of Wight im Eamekanoi voa da englischn Sidgstod. De oanzige Landgrenz bsteht af da Insl zua Republik Irland; de is 360 km long. Ned zum Vaoanigtn Kinireich ghean (obwois da britischn Krone untastenga) de Isle of Man in da Irischn See de Kanoiinsln im Eamekanoi vor da Noadgstod vo Frankreich. Eihwohna. Des Land hod ummara 65 Milliona Eihwohna (2014), davo hod de Haptstod London zirka 8.539.000 Eihwohna. In Großbritannien lem a seah vui Eihwondara vo de ehemolign Kolonien, wia zum Beispui Inda, Pakistana und Kinesn. Gschicht. Des Vaoanigte Kinireich is 1707 aus am Zammschluss vo de Kinireich England und Schottland entstondn, nochdem de Stootn scho länga vum gleichn Kini regiad worn san. Es hod im 19. Joarhundad, domois British Empire gnennt, duach de friare Industrialisiarung de Vormochtstejung in da Wejd ealongt, aa duach de unbrochane Seeherrschoft vo da Englischn Flottn. In da easchtn Hejftn vom 20. Joarhundad is de Mocht vo Großbritannien mid de zwoa Wejdkriag gschwundn, obwoi de zwoa Kriag vo Großbritannien gwunna worn san. In da zwoatn Hejftn vom 20. Joarhundad san nacha de moastn vo de ehemolign Kolonien unobhängig worn. Wiatschoft. Des Vaoanigte Kinireich zejd zu de am steakstn dereguliatn und privatisiatn Voikswiatschoftn vo da Wejd. De britische Wiatschoft is da Uasprung vom sognenntn „angelsaxischn Kapitalismus“, wo af de Prinzipien vo da Liberalisiarung, vom frein Moarkt, vo niadriga Besteiarung und geringa Reguliarung afbaut. Des Land hod des wejdweit sextgresste Bruttoinlandsprodukt (BIP), noch Deitschland und Frankreich des drittgresste in Eiropa. Mid 28.300 Eiro liegt des BIP pro Kopf im owan eiropeischn Referenzrohma. Im Vagleich mid'm BIP vo da EU (ausdruckt in Kaufkroftstandards) eareicht des Vaoanigte Kinireich an Index vo 116,2 (EU-25 im Joar 2003: 100).
2888
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2888
Gmeind
2889
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2889
Postleitzahl
2891
1089
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2891
Englond
2892
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2892
Innschbruckch
2893
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2893
Språch
2894
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2894
Alpen
2895
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2895
Geografische Log
2897
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2897
Südtiroi
2899
13575
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2899
Mittlalter
2903
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2903
Deidschlond
2904
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2904
Pros`n
2905
24062
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2905
Stodt
2907
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2907
Wassabuag am Inn
Wassabuag am Inn (amtli: Wasserburg a.Inn) is a Stod 55 Kilometa estli vo Minga. Beriahmt iss, wei da Inn se in ana Siem-Ochtl-Schleifn um de Stod umawindt, bis a vo Sidn heakemad wieda noch Noadn weidafliaßt. De Stod is 1137 vom Hallgrafn Englbert grindt worn, nochdem ea sein Schdammsidz vo Limbuag ins heiddige Wassabuag valegd hod. Friahra woa de Stod a wichdiga Umschlogblodz im Soizhondl. Domois is des Soiz vo Reichahoi mi'm Ochsnkarrn noch Wassabuag brochd und vo do aus mi'm Schiff af'm Inn weidadransbordiad worn. Wia donn de Soleleidung vo Reichahoi noch Rosnheim baud worn is, woas mi'm Soizhondl voabei. Wassabuag am Inn is da Sitz vo da gleichnamign politischn Stodgmoa Wassabuag am Inn. Zu da politischn Gmoa ghean no de foingdn eingne Orte: De Stod sejba hod foingde Stodtei, de wo siedlungsorganisch de Stod ausmocha: De politische Gmoa hod 12.846 Eihwohna (2015). Friaha bis zua Landkroasgebietsreform in Bayern anno 1971 woa Wassabuag da Sitz vom Landkroas Wassabuag. Iatz liegt de Stod im neadlichn Tei vom Landkroas Rousnam. In Wassabuag san zwoa bekonnte regionaje Muichvaoabata dahoam. Nämli de Firma Meggle, de wo wenga eanam Kraitabutta bekonnt is, und de Firma Bauer, de se mid iahm Joghurt an Nam gmocht hod. Spoatli is Wassabuag bekonnt, wei de Damen-Basketboimonnschoft aktuej (2007) Deitscha Moasta is und es aa scho de drei Joar dovoa, nämli 2004, 2005 und 2006, woa.
2909
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2909
Igl
Da Igl keat za de Spoviecha und es gibt uma 25 Artn wödweid fa eam. In Eiropa gibts drei Artn: en Braunbrustigl, en Weißbrustigl und en Wanderigl. A Igl hot 6000 bis 8000 Stachln am ganzn Köaba vateild. Er hot 36 bis 40 schoafe Zend, wiad umara 30 Zentimeta lang und wiad oanadhoib Kilo schwa. Da grouße Rattnigl ka sogoa bis zwoa Kilo schwa wean. Nahrung. Da Igl is a Fleischfressa, der wo se vo Schneckn, Wiaman, Raubn und an so an Zeig ernährd. Wos erstaunlich vian Igl is, dass er söbsd a Kreizotta fressn ko. D'Igln segd ma meisdns aufd Nochd, wei mehra Schneckn do san. Es gibd a sogenonnte "Iglstation", wo a boa Leid de Iglbabys afzoingd. De gloana weand no mid Kotznmile gfuadad und de gressan Igl kinnan scho söwa dringa und fressn, zum Beispiel Rüaoa mid Kotznfuada. Verteidigung. Bei Gefoa roid er se zam, do kinnand na dann seine Feind, wia da Fuchs, da Iltis oda da Dachs, nimma gscheid ogreifa. Wos dann gfehrlich wiad, is a Raubvogl oda d'Audos. Er kann se zwar zamroin, owa des hejft eam dann a nix mea.
2910
36
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2910
Igel
2913
37932
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2913
Oipmrepublik
De sognonnte Oipmrepublik oder aa "Östareich-Bayern", "Bayern-Östareich", "Boarisch-Östareichische Republik", "Bajuwarien" usw. is a fiktivs Gebüde, des se a Minderheid - de ned genau eruirbor is - in Oidbayern, Östareich und Sidtiroi wynschen darad. Da Hintergrund fia des Stootsgebüde is de gmoasome Boarische Sprooch, Kuitua und Mentalität. Soichane Bestreewungen hods amoi direkt nochm Easchtn Wödkriag vo kloanerre Partein in Boarn und Östareich gem. A weiderner Hintergund warad aa de wirtschoftliche Stärken vo derer Region. Politische Gliederung. Aufgeteilt warad de Oipmrepublik beispuisweise im Foi da Vaoanigtn Republik in zwoa Republiken: De Republik Estareich und de Großboarische Federation bstehnd aus Bayern, Siidtirola-Trient und villeicht a da Pfoiz, de mit ana Transitstrass u ana Bahnstreckn vabund warad. Flaggn. Zwoata Entwurf. Da zwoate Entwurf is a bestaht aus da Boarischn und da Estareichischn Flaggn. Angeordnet san se in olehnung zu da vo Otto Friedrich Ludwig von Wittelsbach, eastm Kini vo Hellenien (Griachaland) u Prinz vo Bayern, wei se de Meglichkeich gibt de Estareichische u Boarische Flaggn zu verbidn ohne dass oane ned so guad dogsteit is. De Anordnung is nach dem System da Im Netz. Deutschlandfunk Kultur: Brüder im Süden - warum die Bayern sich den Österreichern näher fühlen Petition fian Zsaummanschluß vo Bayern, Östareich und Tiroi
2914
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2914
Augustus
Augustus (is laddeinisch fia: "da Eahabene") (*23. Septemba 63 voa unsana Zeid z'Rom und is z'† 19. August 14 n. Kr. in Nola bei Neapel). Ea wa da Adobtivbua vom Cäsa und da easchde Koasa vo Rom. Sei Leem. Sei leiblichn Eldan woan da C. Octavius und d'Atia, a Nichdn vom Cäsa. Dea hodn dann a in seim Tesdamend adopdiad und eam oisse vaeabd. Olladings hod si da Antonius a ois da Eab vom Cäsa gseng und de zwoa waan a fasd sauba zamgruggd. Da Senad woid nämle von eam gschüdzd wean, wei da Antonius in Gallien seine Drubbn zamzogn hod. Wias da Deifi wui, hamsa se aba gegan Senad veabundn und han midanand gega Rom maschiad, des wa dann 43 voa unsana Zeid. De zwoa wan de zwoa mächdigsd Menna, ham oba koa Goid ned ghabd und ham desweng no an Lepidus iwaredd, daasa beim Triumvirat midmachd (Vo dem hodma olladings danoch nimma fui ghead). De Möada vo seim Adobtivvodda hoda 42 bei Philippi gschlogn. Es wead eam a da Dod vo da Kleopatra zugschrim, weila an Antonius noch lengam Kriag bei Actium gschlogn hod und auf sie go ned schaf wa. Sei Propaganda z'Rom hod de ägybdische Kenigin auf olle Fälle sauba zlegd, so dasma si ned a moi sicha is, obs dea beriamde Soibsdmoad wa. Im Joa 27 voa unsana Zeid hod sei grouße Sdund gschlogn kobd, do hoda an Tidl Augustus griagd, is Tribun auf Leemszeid und Princeps woan. Bis zu seim Dod 14 noch Kristus is da sbrichwöadliche remische Friedn, de "Pax Romana" gwen.
2915
30293
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2915
Regiarungsbeziak
In Deitschland is a Regiarungsbeziak da Beziak vo oana oigmoanan Landesmiddlbeheade, wo ressortvaschiadane Afgom bindlt wern. De Beheade wiad vum Regiarungspresidentn gleidt und hoasst sejm Regiarungspresident (historisch), Regiarungspresidium (in Bodn-Wiattmbeag, Hessn), Regiarung (Bayern) oda Beziaksregiarung (in Nordrhein-Westfalen). Regiarungsbeziak gibts ned in oin Bundesländan. Da Freistoot Bayern hod siem Regiarungsbeziake, de aa deckungsgleich mid de Beziake san:
2917
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2917
Weisswurst
2920
3976
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2920
Vua- und Friahgschicht
Ois Voagschicht, dt. Vorgeschichte, Urgeschichte wead oigmoa de Zeid vo da Evoluzion vo da Menschheid gnennd. Des is a umfaungreicha Zeidrahm, dea bei de "Hominidae" ofangt und iwa de "Hominini" za de "Hominiden" reicht. Wia se de Anatomie vo de Mensch vaendat hod und Ea se oiweu mera za an sozialn Wesn entwückid hod. Wia a in da Schtoazeid es gleand hod se de Schtoana za oiweu bessa paßade Weakzeig heazrichtn. Bis a in da Jungschtoazeid scho so gschickt woa, aus dem hiatn Materieu gaunz kloane Weakzeig (Mikrolithen) heazschtön. De hod a daun ois Nodln oda ois kloane Klingan vawendt. Da Homo Erectus hod scho s´Feiamocha gleand ghobd. Dea hod se a nochwoasli ois a Easchta, vo Afrika kemat, iwa des eisfreie Asien und Eiropa ausbroat. Unta da "Fruahgschicht" vaschteht ma de Vöka und Kuituan de scho Afzoachnungssystem (Schriftn) entwücköd hobm. Waun ma de "Vinca-Zoachn" a scho ois widagebbore, lesbore Afzoachnungan vaschtengan daun hod de Gschicht vo de Schriftn scho friara augfaungt ois wia mid de "Token" und da Keuschrift in Sumer. Da Gebrauch vo neiche Weakzeig und Metolle san bei de faschidanan Hochkuituan af de Eadteu untaschiadli eigfiad woan. In Amerika ba de Maya, Aztekn und de Inka is de Brozezeid und de Eisnzeid eascht mid de "schpanischn Eaowara" aukema. Im Innan vo da Insl "Neu Guinea" und im innan "Amazonasuawoid" hobm vaschiedane Schtämm gaunz ogschiedn nu bis zan Aufaung vom 20.Joahundat praktisch in da Schtoazeid glebd. Heitzutogs wiß ma netta gor so vü iwa de Zeid vo da Menschheid, weus scho oiwei Leid (Fuascha) gem hod, De des gean ausafindn megn hobm. De Wissnschoft hoaßt "Paläontologie" und des Suacha und Ausgrobm vo oide Sochan "Archäologie". Vü neiche Fund mocht ma duachn Zuafoi, (zan Beispü in Beagweak oda beim Baun) oda de Fund wean duach de Erosion "freiglegd. Litaradua. Themanheftl:
2923
127
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2923
Fleißiga Imp
2924
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2924
Bruneck
Bruneck isch dr Hauptort fan Puschtotål. Dozui ghearn die Fraktionen Reischa, Stegn, St. Georgn, Dietnhoam und Aufhofn. Durch die Stod fließt die Rienz, de in Prixn inen Eisock mündit. Seit noigschtn gibs a Außnstelle va do Freien Universität Bozen, wo man u. a.Tourismusmanagement studiern konn. S Zentrum va Bruneck bildit die Stodgosse, de im Hochmittlolto ums Schloss Bruneck dummidum entstondn isch. Wo man heint die "Flaniermeile", in Grobn findt, wor fria die Stodmauer, va der lei die vier Tore ibrig gibliebm sein. In do Stodgosse findn sich viele Gschäftlan, a poor internationale Marken homm sich sem a nieder glossn. Außerholb do frian Stodmauon gibs die Obostod, va der is Zentrum die Pfarrkirche va Bruneck und s Palais Sternbach bildn.
2925
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2925
Reischa
Reischa (amtli: Reischach; ital.: "Riscone") isch a Fraktion va der Gmoa Bruneck im Puschtertol. Reischa liegt auf an Plateau im Sidn va Bruneck auf ana Heach va 950 Meta iber der Adria (rund 120 m iber der Innenstod) am Fuaß van Berg Kronplotz. Da Kronplotz is a tourischtischa Magnet. Do gibts aa a Seilbahn auffi.
2926
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2926
Ramones
Di Ramones woan a Musigruppn aus New York City, in die USA. Si götn als Prototüp von da Punkbänd, obwui des Woat "Punk" eigentli eascht späta im Zusommenhong mit aner britischn Subkultur enstondn is. Sie hobn in Mitte von die 1970er eigentli eher unobsichtli a neige Musirichtung gschoffn, wals die domois produzierte Rockmusi im Zeitoita von Pink Floyd und Led Zeppelin net austehn hobn kennan. Ihre Musi orientiert si an anige wenige Vorbüda, wie zum Beispui The Who, die Kinks, die Beach Boys, die Stooges, MC5 undn amerikanischn Rock'n'Roll da 1950er Joa. Tüpisch woan anfoche Harmonien und Struckturn, oba a es völlige föhn von Solos, Intros und Übageängan. Damit hobns quasi as komplette Gegental zu andere Musikrichtungan wie Art Rock, Progressive Rock oder Fusion erschoffn. Deswegn hobns ernare Liada aber immer extrem schnö und Laut gspüt, wos boid erna Markenzeichn wuadn is. Gleich anfoch wie die Komposition woan a die Texte, de wos sie oft wia die Reime von an Klankind angheat hobn, aba in Wirklichkeit genau auf die sozialn Probleme der 1970er Joa eingongen san.
2927
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2927
Archäopteryx
Da Archäopteryx hot vua üwan Dam 130 Milliona Joar im Eadzeitoita Jura glebt. D'modeane Wissnschoft is da Meinung, doss des vogeänliche Reptü des "missing link" (= af Boarisch Zwischn- oda Vabindungsfiech) zwischn Dinosauria und Vogal woa. De Fossilien vun Archäopteryx hot ma vua ollem in Siideitschlond gfundn, und oas davo liegt an Paläontologischn Museum in Minga. Da easchte Archäopteryx is im bairischen Stadtal Solnhofen gfunden worn.
2932
11517
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2932
Kåltern
Kåltrn (Italienisch Caldaro sulla Strada del Vino) isch a Mårktgemeinde in Ibrétsch, glégn zwischn Eppan in Nórdn unt Tramin in Sidn, håt pan a 7800 Einwóhnr (2013). As ligg afn éschtlichn Houng van Méndlgepirge unt gloungg va 214 m Heach ibrn Mér pis aufi zun Méndlkoumm. Frakziónen (Órtstoalr). Die tradizionelln Frakziónen sein: Dórf (Markt), Åltnpurg (italienisch Castelvecchio), Mittrdórf, Óbrplanitzig, Sankt Anténig unt Pfuß, Sea (St. Jósef am See), Niklas (Petónung af a) (italienisch San Nicolò) Untrplanitzig. Drzua kémmen nó nuire Wóhnzéntren wia Lavardi (2. Silb isch petónt) unt Gungano (u petónt). Die "Riglen" (Oanzåhl Rigl) sein kloanflächige, meischtns lountwirtschåftliche Gepiate, dé an oagnen Nómen trågn. Dé Namen håbm óft an romanischn Ursprung: Palurisch, Lavardi, Badleit, Kaltschadrón unt oundre. Gschicht. As éltigschte Artefakt wås man gfuntn håt, isch an ågsågns Hirschgweih, dés ibr 20 000 Jåhr ålt sein sóll. Oundre Spurn van Méntsch geahn af 4000 Jåhr zrugg, zun Peispiel dr Sealnstoan va Klavénz (Stoanplåttngråb). In dr easchtn nåchchrischtlichn Zeit isch as Gepiat, dés zu Rätien gheart håt, rätoromanisch gwurtn. As gip Minznfunde aus dr Rémrzeit. Die Peatrskirch (hait a Ruine) in Åltnpurg kannt aus uma 500 n. Kr. stoummen. Die Langobardn håm as Gepiat zwoa Jåhrhundrt loung untr ihrer Herrschåft ghåp, pis sie 774 in die Frounkn weichn håm gmiaßt. Åp Ende van 7. Jåhrhundrt sein die Paiuwarn va Nórdn kémmen unt nåch unt nåch ounsässig gwórtn, håm die taitsche Språch mitpråcht; sie sein ihrerseits untr dr Kontrólle va die Frounkn (Karl dr Groaße) gwésn. Spétr, nåch dr Mitte van 10. Jåhrhundrt håm die Óschtfrounkn då as Sågn ghåp (Otto I.). Ounfoung van 11. Jåhrhundrt isch Kåltrn in Pischof va Treant untrstéllt gwurtn. In 13. Jåhrhundrt isch die Gråfschåft Tiról entstountn unt Kåltrn isch 1269 a Toal drvón gwurtn. Die erschte Nénnung van Noumen (Caldare) wert afn 11. Jåhrhundrt zruggdatiart. Leicht méglich isch, ass in Noumen as lateinische „caldus“ (wårm) stéckt, weil Kåltrn jå a wårme Gégnt isch. Óftramål lést man, ass dr Kåltrer Sea dr wérmschte Sea in die Ålpm isch. Va 1273 pis 1411 håm die Herrn von Rottenburg Kåltrn vrwåltet. In dear Zeit håm Tiról unt die Treantnr Pischéf ålm wiedr um dé Gégnt gstrittn. Die Rigl (Pirgr van Dórf, nét die pesitzlósn) håt in Tschingg (= sindicus, so an Årt Pirgrmoaschtr) gwehlt. Ausn Jåhr 1338 isch a Haihupfrplåg ibrliefrt. 1662 isch dr Loundesfirscht Ferdinand Karl, Suhn van Erzherzóg Leopold V, in Kåltrn ódr Umgébung ums Lébm kémmen. Ersch 1681 isch as Treantnr Gsétz (Trientner Statuten) durch Tirólr Gsétz ågleast gwurtn, obwóhl Treant politisch (nét kirchlich) schón loung nimmr viel zu sågn håt ghåp. In die Jåhr 1777/1778 sein die Mésr (Tiefebene) entsumpft gwurtn. 1853 håt man as nuie Råthaus fértiggstéllt. In Jåhr 1948 isch as Pulvrmagazin in die Reitwiesn explodiart; as sein uma 10 Toate gwésn. 1955 håm a påår Kulturintressiarte as "Weinmuseum" grindet. 1971 isch die Partnrschåft mit "Heppenheim an der Bergstraße" pesieglt gwurtn. Wirtschåft. Wichtige Wirtschåftszweige sein: Weinpau unt Weinherstéllung, Épflounpau, Frémtnvrkeahr, Hountwerk, Houndl. Dr Weinpau unt die Weinherstéllung håbm a gounz ålte Tradizión. Kåltrn håt groaße Weinflächn, zwoa groaße Kellereigenóssnschåftn unt a påår Privatkellerein. Die Sórte Vrnatsch wert in groaße Méngen kultiviart. Dr Vrnatschwein "Kåltrer Sea Auslése" håt in Nåmen va Kåltrn, ébmsó die Épflsórte "Kåltrer Péhmr" (Kalterer Böhmer). Geologie unt Natur. In zentraln Toal va Kåltrn isch a Schuttkégl aus dolomitischn Matrial va dr Méndl. Die karbonatischn Knótn va dr Méndl steahn afn Pórfiar (Porphyr). Weschtlich va Kåltrn isch dr Óbra Perg, wó haupsächlich Puachn unt Férchn wåxn. untrhalb va 600 m Heach sein viel Stoanpuachn (Hopfenbuchen), Mannaéschn, Oachn unt Késchpam (Edelkastanie). Sidlich van Sea isch a gschitztr Schilfgirtl, wó viel Végl nischtn unt wó die Zugvégl afn Durchzug råschtn. In Sea sein meahr Gåttungen Fisch; Fischerei wert lei als Hóbby petriebm. Psundre Viechr sein die Groanz, die Singzikade (vulgo Ge-Ge), die Hórnvipr (Vipera ammodytes). Prauchtum, Tradizión. Kåltrn isch, als Frémtnvrkehrsórt unt als Órt in dr Nächnt va dr Haupstådt in an Spounnungsfelt zwischn Tradizión unt Fórtschritt mit an stårkn Houng zun Schritthåltn mit oundre moderne Órte. Drpei isch nét ålls va dr Tradizión vrlórn goungen; as gip Lait, dé sich fir „ålte“ Såchn pegeischtrn. Gwount. Pis uma zu dr Jåhrtausntwénde håt man nó Paurn gségn, dé in Sunntig unt in die Feiertig as "plaua Firtig" (Schürze) oun håbm. Zwår wert’s hait (Jåhr 2012) nó in die Werchtigr trågn als Årbetsgwount (Werchtigfirtig), ódr zu psundre Ounléss, åbr as Sunntigfirtig håt ausdeant. Fir Kåltrn isch as plau-weiß sénkrecht gstroafte typischr, weil’s sel in oundre Órtn kaum gip. Krampus. In "Tuifltåg" (5. Dezémr) isch es fir die jungen Purschn nó Prauch, als Krampus durch die Stråßn zu geahn unt Krawall zu måchn. Dr Prauch wert hait gounz pewusst gférdrt. Scheibmschlågn. Pis Mitte van 20. Jåhrhundrt isch as Scheibmschlågn nó praktiziĕrt gwurtn. Die jingrn Lait kénnen dés nimmr. Nuijåhr. Nó vór weanig Jåhrzéhnte sein die Kindr zu Nuijåhr in Dórf manount goungen, fir a pissl Minz in die Lait "Nuijåhr åwintschn". Aus der Zeit isch dr Reim: Åls Guate zun nuidn Jåhr / as Krischkindl afn Åltår / dr (heiliga) Jósef drnébm / sågg: sóllsch mr a Kraizrla (Münze) gébm. Tirggn. Ébmfålls pis Mitte van 20. Jåhrhundrt isch nó Tirggn ounpaut gwurtn. Når loung koanr mehr. Pis sich amål a påår Lait zsåmmgfuntn håm unt aus Gaudi wiedr a kloane Flächn mit Tirggn ounpaut unt dén aa "tschillt" (von den Hüllblättern befreit) håm. Als feirlichr Åpschluss wert dr Pléntn géssn. Fåhn. Mehr als lei a Prauch isch as Aushéngen va dr Tirólr Fåhn zum Peischpiel in 20. Febrar (Tódeståg van Andreas Hófr). Dés måcht man ållrdings in gounz Sidtiról só. Aa pa kirchliche Prozessionen wern ålte Fåhnen mit vrschiedne Pildr drauf mitgnummen, aa Statuen. Die Prozessiónen selbr (z. B. zu Fronleichnåm) kounn man aa als an Toal va kirchlichr Tradizión ségn. Kultur. Organisaziónen: Verein für Kultur und Heimatpflege, Musikschule Übretsch, Tourismusverein Kaltern, Volkshochschule Urania Kaltern, Filmtreff Kaltern. In Dorfzéntrum steaht as Südtirolr Weinmuseum. Órglkonzerte in dr Pfårrkirch. Die Weinkultur spielt a groaße Rólle in Dórf. In Summr gip’s a Weinféscht unt a Seaféscht, weitrs Féschtr va vrschiedne Vereine. Sågn, Legéntn. Die Kåltrer håm hait nó pa ihre Nåchpern in Spitznoumen "Herrgóttskindr". Dr Grunt drfir isch nét pekounnt; man håt åbr a Legénde drzua: Amål isch a Woundrer af Kåltrn kémmen unt håt sich gwundrt, dass man in Freitig um drui (drei Uhr) lei die kloana Gglógg laitet. Die Kåltrer håm ihm autaitscht (erklärt), dass die groaßa Gglógg lei fir die Kåltrer Pirgr glaitet wert. Dr Woundrer håt draufhin as Pirgrrecht firn Herrgótt kaft. Drseidr (seither) hoaßt man die Kåltrer "Herrgóttskindr". Dialekt. Er reiht sich untr die Tirólr Mundårtn va dr sidpoarischn Kategorie ein. Friahr håt dr Kåltrer Dialekt só stårke Eignheitn ghåp, dass mån an Kåltrer an sein Rédn drkénnt håt. Heit isch sel nét ålm dr Fåll. Mérkmåle: Die Vokale va die Stoummsilbm weadn in Untrschied zu die nérdlichrn Lokaldialekte stårk ausizóchn (gedehnt), aa zem, wó in Hoachtaitschn tópplte Konsonantn fólgn. Die Sidtirólr Diminutivéndung -ele (in Óschtn -ile) isch in Kåltrn unt weitr sidlich tradizionell -ala, zun Peispiel Wågn - Wagala. Pa die Attribute isch in Nominativ die Éndung -a nó in Geprauch (die ålta Maschin). Weitrs wert as é stérkr zu ej, as ó stérkr zu ou diphtongisiĕrt as wia in die nërdlichn Gemeintn. Die vielrórts in Sidtiról vrwendetn iə unt uə sein in Kåltrn ea und ua, zun Peispiel: schiən - schean (schön), suəchn - suachn (suchen). Partizip Perfekt in gwisse Fälle ohne Vorsilbe ge-, z. B. drahnt (gedreht). A Toal Fåchausdrick in Weinpau kémmen ausn Romanischn. Pounzn (Fass, Weinfåss, aa scherzhåft fir Bauch) z. B. isch éhnlich wia as nórditalienische panza (Bauch). Oundre håbm an taitschn Ursprung, z. B. Stoundr (großes stehendes Weinfass). ’’’Muntårtliche Kóschtpróbm:’’’ Ibrnamen. Fir die Nåchpargemeintn håbm die Kåltrer in Spitznaumen „Herrgóttskindr“. Vielleicht geaht dé Pezeichnung af a Legénde zrugg, nach der dr Chrischtus in Kåltrn as Pirgrrecht kaft håt. ódr sein die Kåltrer psundrs frómme Lait (gwésen)? Ibrnåmen gips aa pa die Familiennamen. Weil in Kåltrn óft Hundrte Lait in gleichn Zuanoumen håbm, trågn oanzelne Sippm zuasätzlich an Ibrnoumen, zun Peispiel an Peruafsnoumen ódr a Patronym. Só kounn man die Lait pan Nåmen leichtr untrscheidn, die vrwoundtschåftlichn Peziehungen sein leichtr zu drkénnen. Wåppm. Dårgstellt isch a Kóchkéssl mit an bewéglichn Griff, der an zwoa Ring peféschtigg isch. Er schaugg aus wia’ Pléntnkéssl, unt in Vólksmunt isch es a Pléntnkéssl. Die éltigschte Dårstéllung van Wåppm isch åbr aus a Zeit, wó dr Tirgg in Tiról ersch pekónnt gwurtn isch, ódr går schón drvór. Tåtsåch isch: as lateinischa Wórt fir an Késsl, „caldaria“, klingg éhnlich wia dr friah bezeigte Nómen va Kåltrn. Kirchlichs. In Kåltrn steahn 13 Kirchn. Die meischtn håm an Turn mit Spitzhelm; lei die zwoa Klóschtrkirchn håm an Zwieflturn. Weit ibr Tiról ausi bekounnt gwésen isch die "Maria von Mörl" (1812–1868), die „heiligmäßige Jungfrau von Kaltern“. As isch ibrliefrt, dass sie die Stigmen (Wuntmåle Chrischti) trågn håt. Spórt. Kåltrn isch mit a scheanr Spórtånlåg ausgrischtet. Dr Sea piatet die Méglichkeit fir vrschiedne Årtn va Wåssrspórt. Vrkeahr. 1962 isch an Umfåhrungsstråßn paut gwurtn, só dass dr Nórd-Sid Vrkeahr nimmr durchn Dórfkern geaht. Radlwég nåch Micheăl (St. Michael / Eppan) unt Poazn, nåch Auer. Busvrpindung nåch Poazn seit 1958, nach Tramin unt Auer. Stountsoalpouhn zun Méndlpåss seit 1903. Stråßn nåch Poazn, nåch Auer unt Tramin, ibrn Kreithr Såttl (Kojotenpåss) nåch Pfattn, Stråßn mit 15 Wéndungen (Serpentinen) zun Méndlpåss´ seit 1886. Vereine. In Kåltrn gip’s viele Vereine unt Gruppiarungen mit vrschiedn intensivr Tetigkeit. Sie kriagn finanzielle Untrstitzung va dr Gemeinde je nåch Einschätzung va ihrer Pedeitung. Die fólgende Lischtn isch nét als vóllsténdig zu ségn:
2933
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2933
Tramin
Tramin (hochdeitsch: Tramin an der Weinstraße, italienisch: "Termeno sulla strada del vino") isch a Ort in Sidtirouler Unterlond, südlich fan Kolterer Sea, af der orthografisch rechtn Seit fa der Etsch. Es hot zwoa Fraktionen, Rungg und Sĕill, und zirka 3200 Einwohner (96,37 % Deitsche und 3,44 % Italiena). Tramin isch bekonnt fir sein Wein, und bsunders firn Gewürztraminer, fa di Traminer „Gwirzr“ gnonnt, a Weisswein-Rebsorte, de weltweit ongebaut wead. Der bekonnte Traminer Egetmonn-Uumzug isch oaner fa die ältestn Foschingsbräuche in die Ålpn und findet olle ungrodn Joar in „Leschtn“ stott, in Tog vorn Oschamigga. Der Umzug zoag die Hochzeit fan Egetmonn-Hansl und seine historische Gefolgschoft, fa die Foßbinder iber Fischer, Waschweiber und Pfonnenflicker bis za di ormern und reichn Zigeiner. Wichtige Figurn sein a die Schworzn Mander, die Burgltreiber und die Wudelen. Es Wohrzeichn fa Tramin isch der heachste gmauerte Kirchturm Tirols, 86 Meter hoach und weithin sichtbor, mit seiner groassn Glogg, der Annemarie, um de sich a poor Sagen rankn. A wichtiger Einkommenszweig isch der Tourismus, größtntoals aussn deitschn Sprochraum. Hauptonziehungspunkt sein, nebn der Londschoft, der Kolterer Sea und es groaße Schwimmbod, ober a die wöchntlichn Weinfeste und es berühmte Herbstfest, wo Wein und Sidtiroler Spezialitätn verkostet weadn kennen.
2934
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2934
Iberetsch
Iberetsch oder Ibrétsch (amtli: Überetsch) isch as Gepiat zwischn Méndlkåmm unt Mittrperg (Mitterberg, Kaiserberg). Zun Ibrétsch ghearn die Gemeintn Eppan unt Kåltrn mit insgesåmt uma 21 000 Einwohna in Joa 2011. Dr tiafschte Punkt ligg pan "Kåltrer Sea" mit 214m ibrn Mér. Wirtschaftd. Af groaße Flächn isch Weinpau unt Ópschtånpau (Épfl), dr Turismus spielt aa gånz a wichtige Róll. Die pekånnte "Sidtirólr Weinstråßn" geaht mittlt durchn Ibrétsch. Die Lait. Die zwoa Gemeintn håm schón seit ibr 90 Jåhr a gemeinsåms Nåchrichtnplattl: "Gemeindeblatt von Eppan und Kaltern". An auffållete Ibrétschr Identität gips dechtrsch nét: die Kåltrer sein meischtns Kåltrer, wénns sie gfrågg wern, nét Ibrétschr, die Eppanr sein Eppanr. Ódr die Einwóhner wern aa nåch ihre Frakziónen pezeichnt: wer va St. Pauls in Eppan kimmp, isch a Paulsnr. Aa die Dialekte va poade Órte låssn sich untrscheidn. Die Einwóhnr va die poadn Órte håm pa die jeweils åndrn an Spitznåmen: die Kåltrer sein die "Herrgóttskindr" und die Eppanr sein die "Rattigschweaf" (Rettichschwänze). Van Ibrésch péndlen ålle Tåg viel Lait af Poazn zu dr Årbet. Die weschtlichn Nåchprn va die Ibréschr sein die walschn Oanspergr. Psundrheitn. Af dr Grénz zwischn die zwoa Gemeintn, nó mehr af Eppanr Gepiat, sein die "Eisléchr" (Eppaner Eislöcher). Dés isch a pewåldete Zóne va kaum an Hektar, wó aus Léchr in Pódn Kåltluft ausr kimmp. As gip an Pauschtiil (Baustil), der als "Überetscher Stil" pezeichnt wert. Man sicht’n pa die herrschåftlichn Pautn ausn 16. unt 17. Jåhrhundrt. Die "Ibrétschr Hittn" (Überetscher Hütte) isch a Perggåschthaus af 1773m Heach a påår Kilometr sidlich van Méndlpåss in an schean Wåndrgepiat. Als Gåscht kimmp man lei zu Fuaß hin. Sie gheart zun Gemeindegepiat va Tramin, also nét zun Ibrètsch!
2936
61247
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2936
Miami
Miami is a Stod mid 482.255 Einwohna am Miami River im Miami-Dade County im Stoot Florida in de USA und is aa da Sitz vo de County-Verwaltung. Des Stodgebiet hat a Flächn vo 143,1 km². A wenn de Stod selba ned bsundas groaß is, umfasst de Agglomeration "South Florida Metropolitan Area" an Haufn vo kloanaran Städtn und dia ned unerhebliche UMSA (Unincorporated Metropolitan Services Area) und hot insgsamt üwa 2,2 Milliona Einwohna. Da Nama "Miami" kummt vom indianischn Wort "Mayaimi" (groaßes Wassa). De Miami River liefat des Wassa in de Everglades und flieaßt vo dort in den Atlantik.
2937
207
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2937
Washington, D.C.
Washington, D.C. is d Haptstod und da Regiarungssitz vo de Vaeinigte Stootn. De Okiazung D.C. steht fian Bundesdistrikt District of Columbia, den wos d Stod komplett ausfuid. Da Distrikt is koa Bundesstoot und ghead a zu koam dazua, sondan is diaged am Kongress vo de Vaeinigte Stootn undasteid. D Stod hoaßt nochm George Washington, am Obabefejshoba vom Unabhängigkeitskriag genga Großbritannien und an easchtn Presidentn vo de Vaeinigte Stootn. Da District of Columbia is nochm Christoph Kolumbus, dem Seefahra gnennd, wo ois Entdecka vo Amerika guit.
2939
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2939
Katze
2941
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2941
Washington D.C.
2943
15198
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2943
USA
2947
36
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2947
Oktoberfest
2954
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2954
Leitzach
Die Leitzach (Leizach) is a 33,5 km langa Fluss. Sie hod ihren Ursprung bei Bayrischzell, wo a bar Boch zsammfliassn und na die Leitzach bilden. Vo do aus laft die Leitzach in neadliche Richtung vo de Berg vom Mangfallgebirg weg, bis sie bei Feldkircha-Westaham in d'Mangfoi laft. Des Doi, des d'Leitzach geformd hod, hoasd Leitzachdoi. Nama. Da Nama Leizach gäd woi auf die Keitn zruck. 'leiz' hoasd im Keitischen so vui wia 'feucht', 'ach', 'ache' städ füa Fluss oda Boch. Da s an da Leitzach entlang vui Moore, Filzen und sumpfiges Gebiet gibt, is die Theorie rächt schlüssig.
2961
844994
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2961
Landkroas Bad Däiz-Woifradshausn
Da Landkroas Bad Däiz-Woifradshausn (amtli: Landkreis Bad Tölz-Wolfratshausen) liegt im Sidn vo Obabayern. D'Nochboan han im Noadn da Landkroas Minga, im Ostn da Landkroas Miaschboch und im Westn de Landkroas Gamisch-Patnkiacha, Weilheim-Schogau und Starnbeag. Im Sidn grenzt as Tiroi an den Landkroas. Geografischs. Da Landkroas gheat zur Region Obaland und werd duch de Flusstäia vo da Isar und da Loisach sowia vo vui Seen prägt. Er umfosst sowoi alpins ois a voralpins "Gelände". Da Schafreider im Karwendel is mit seine 2100 m da hechste Berg im Landkroas. Woppn. D' Offizieje Bschreibung vom 24. Feba 1974: "Des Woppn vabindt des Woppn vom friahan Landkroas ad Däiz midm Wolfratshausena Lewn." Historischs. As Gebiet vom heitign Landkroas Däiz-Woifradshausn gheart zum historischn Bestondtoi vo Baiern. 1803 san im heitign Kroasgebiet de Landgerichtsbeziake Däiz und Woifradshausn buidt worn. Se hom ob 1808 zum Isarkroas (Hauptstod Minga), vo 1838 weg zu Obabayern gheat. 1862 is aus'm Landgerichtsbeziak Däiz as gleichnomige Beziaksomt earicht worn. Da Landgerichtsbeziak Woifradshausn is znächst am Beziaksomt Minga rechts da Isar, ob 1879/1880 am Beziaksomt Minga II zuateit worn. Letztas is 1902 aufglest worn. Donoch is as Beziaksomt Woifradshausn entstondn. De zwoa Bziaksämta Däiz und Woifradshausn han ob 1939 ois Landkroas bzeichnt worn. Bei da Gebietsreform in Bayern 1972 is da Landkroas Däiz und da greßte Tei vo am Landkroas Woifradshausn zum neien Landkroas Däiz vaeinigt worn. A bor Gmoana vo am Landkroas Woifradshausn han on de Landkroas Minga, Starnbeag und Miaschboch ogliadad worn. Om 1. Mai 1973 hod da neie Landkroas Däiz sei heitige Bezeichnung "Landkroas Bad Däiz-Woifradshausn" griagt. Wirtschafd. De Eihkummasteiakroft pro Eihwohna hod im Jor 2004 a Häch vo 329 Euro ghobt (Bundesdurchschnitt 216 Euro). De Kafkroft je Eihwohna im Jor 2005 is 9761 Euro (Bundesdurchschnitt 8523) gwen.
2964
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2964
Bäleiter
Da Bäleiter is da Mesner oda der, wo in da Kirch d Glogn zum Bedn leit. Frira is de kloana Kinda Angst gmacht worn, wenns recht frech wan oder ned ins Bett geh woitn. Do hods dann koasn: Wennst ned ins Bett geehst, dann hoid di da Bäleiter. D Kinda ham aber ned gwusst, wer da Bäleiter is und oiwei a narische Angst voa eam ghabt.
2965
15198
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2965
Groasstod
2966
654
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2966
Inglschtod
2967
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2967
Fuasboi
2968
758514
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2968
Zwoata Wödkriag
Da Zwoate Wödkriag (aa: Zwoata Wejdkriag) hod vum 1. Septemba 1939 bis zum 2. Septemba 1945 dauad, in Eiropa wor a scho am 8. Mai 1945 aus. Er woa da zwoate auf globala Ebane gfiate Kriag, wo sämtliche Groußmächt vom 20. Joarhundad beteiligt gwen san und is da gresste Konflikt mid de meistn Dodn in da Gschicht vo da Menschheit. Er is da oanzige Kriag, in dem sowoi atomare (von de USA in Japan) ois aa biologische und chemische Woffn (oi zwoa vo Japan in Kina) eigsetzt worn san ("ABC-Woffn"). Auslesa woa in Eiropa da Ongriff vom Deitschn Reich auf Poin ohne Kriagserklärung am 1. Septemba 1939. De Ausweitung vom Kriag auf de USA und Asien is duachn japanischn Ongriff auf Pearl Harbor (Hawaii) am 7. Dezemba 1941 gscheng. 1945, am 9. Mai, hot da Generoi Wilhelm Keitel de bedingungslose deitsche Kapitulation untazeichnet. De Japana hom am 2. Septemba 1945 kapituliat. Voagschicht. In de zwanzga und dreißga Joar vom zwanzigstn Joarhundat hod da Faschismus in groußn Tein vo Eiropa imma mehr an Bedeitung gwunna. Da Benito Mussolini hod mit seim "Marsch auf Rom" 1922 de Mocht in Italien an sich grissn. 1936 hod Italien, des enge Beziehunga mitm Deitschn Reich ghobt hod, Ethiopien ogriffa, 1939 homs Oibanien annektiat. In Spanien homs vo 1936 bis 1939 in "Spanischn Biagakriag" austrong, und zwoar zwischn da Voiksfrontregiarung, de haptsächli vo Republikana, Sozialistn und Kommunistn gstejd worn is, und vo Onhänga vo oana, vom Generoi Franco gfiahdn Militärrevoltn. D'Franzosn und d'Russn hom da "Voiksfront" Woffn und Kriagsmaterioi gliefat, de Deitschn und d'Italiena hom an Franco mit seine Nationalistn untastitzt. De deitsche nationalsozialistische Regiarung hod extrig fian Franco de "Legion Condor" gschickt, de wo entscheidnd zum Sieg vom Franco beitrong hod. In Deitschland is da Nationalsozialismus seit de dreißga Joahr zua Massnbewegung ogwoxn. Am 30. Jenna 1933 is ia und eanane rechtskonsavativn Vabündetn de Mocht ibagehm worn: Da Adolf Hitler is vom Reichspresident Paul von Hindenburg zum Reichskanzla ernonnt worn. Der hod donn aus Nationalsozialistn und Deitschnationaln as "Kabinett Hitler" buidt. De Revision vo da internationaln Ordnung vom Versailler Vatrog, scho a friaras Zül deitscha Regiarunga, woar as Programm vo de Nationalsozialistn und eanane Vabündetn. Mitm Wiedaonschluss vom Saargebiet ans Deitsche Reich 1935, an Einmarsch ins entmilitarisiate Rheinland 1936, in "Onschluss" vo Östareich und de Obtrennung vom Sudetnland vo da Tschechoslowakei im "Münchna Abkommen" 1938, san de easchtn zwoa Züle weitgehnd erfüd und vo da englischn und franzesischn "Appeasement-Politik" beginstigt worn. Sogoa nochm Eihmarsch in de sognennte "Resttschechei" im Meaz 1939, hods aa bloß Proteste vo de Franzosn und Englända gem, gmocht homs nix. Glei danoch hod Litauen wegam politischen Druck as Memelland an Deitschland zruck gem, d'Slowakei is a eigena Stoot worn und woar duach am Schutzvatrog eng an Deitschland bundn. D'Englända und d'Franzosn woitn de deitsche Expansionspolitik eihgrenzn und ham de Poin und de Rumänen a Garantieerklärung gem, a weng späda is donn in a förmlichs Bündnis umgwondlt worn. Im August 1939 hod Deitschland mit da UDSSR ibaraschnd an Nichtongriffspakt gschlossn, späda bekonnt ois "Hitler - Stalin Pakt". In am geheimen Zuasotzartikl homs ned nua de Aufteilung vo Poin, sondan aa no de Aufteilung vo ganz Eiropa in sognennte Ineressnssphärn ausgmocht. De Expansionspolitik vo de Japana hod in de dreißga Joar ogfangt, nochdem de japanischn Militärs oiwei mehr in da kaiserlichn Regiarung zum Song kriagt ham. Se ham gmoant, sie seiadn de "Schutz -und Ordnungsmocht" vo de ostasiatischn Vöika gechan Westn und kanntns dementsprechnd beherrschn. De Japana woitn de Rohstoffvorkommen und Orbata, de wo de andan (Ostasiaten) ghabt hom. De hättns nämli fia ihr Wirtschaft braucha kenna. Zeascht homs de Mandschurai vo Kina erobat und bsetzt und as Protektorat Mandschuko umgwandlt, wei de Mandschurei domois stoak industrialisiat woar. Weis donn zu internationale Proteste kumma is, sans 1933 ausm Voikabund aus-, und 1936 in Antikomminternpakt eidredn. 1937 hod donn da zwoate japanisch - kinäsische Kriag ogfangt. Den Ausbruch vom Zwoatn Wödkriag in Eiropa ham se de Japana mit da Bsetzung vo Franzesisch - Indochina und andare sidostasiatischn Gebiete z Nutzn gmocht. Auf des aufe hod de USA und as Vaeinigte Kinireich a Embargo gega Japan vahängt und hod dern finanzieje Middl im Ausland eigfrorn. 1940 hod Japan an "Dreimächtepakt" mit Deitschland und Italien untaschrim. Wei mitm Embargo koane Rohstoffe vo de eiropäischn Vabündetn ins Land kumma san und weis ohne Rohstoffe eanane imperialistischn Bestrebunga nimma hättn weida duachsetzn kenna, hom de Japana ian oanzign Ausweg im Kriag mit da USA und mitm Vaeinigtn Kinireich gseng. Valauf. 1939. Aum easchtn Septemba 1939 um dreiviatl fünfe in da Fruah hod de deitsche Wehrmocht de Grenz zu Poin ibaschrittn. Drauf haum England und Fraunkreich dena Deitschn in Kriag erkleat. De poinische Armee is innahoib va zwoa Wochn nidagschlong worn und Deitschland hod in greßtn Tei va Westpoin bsetzt. De Sowjetunion hod an Tei im Ostn annektiat (des woar so ausgmocht in Deitsch-Russischn Nichtaungriffspakt vam August 1939). 1940. In dem Joar hod Deitschland mit da Blitzkriagtaktik Fraunkreich, Bejgien, Holland, Denemark und Norwegn eroowat. Außadem hod da Luftkriag um England oogfongt, dea wo bis 1941 dauat hod. 1941. Am 22 Juni hod die Wehrmocht Russlond oogriffa. In dem Joah san aa de Vereinigtn Stootn inan Kriag eitretn, wej de Japana den Flottnstitzpunkt auf "Pearl Harbor" iwafoin hom. 1942. 1942 woar de Wendn im Kriag, wej de 6. Amee in da "Schlocht un Stalingrad" valuan gaungan is. 1943. 1943 hom de Amerikana und Englända Italien in da "Operation Husky" erobat. Außadem hom de Alleiatn Noadafrika gonz annektiat. 1944. Am 6. Juni 1944 san de Alliiatn in da Normandie in Frankreich eihgfoin. Des gonze is bei de Westalliiatn unta dem Decknomen "Overlord" oglaffa. In de fimf Strondobschnitt: Gold, Juno und Sword, des woarn de Strondobschnitt, wo de Englända und Kanadia zuaständig woarn. Omaha- und Utah-Beach (Beach hoaßt Straund) woar des Londegebiet vo de Ami. De deitsche Wehrmocht hod ois Vorbereitung geng a soichane Londung a muaz Boiweak aufbaut, in "Atlantikwoi", iba de Läng vo da gsaumtn Noadküstn vo Spanien bis Deitschland, wos owa aa nix gnutzt hod. Am 20. Juli hom da Oberst Claus Schenk Graf vo Stauffenberg und a boa ondare hohe Wehrmochtsoffiziare an Aunschlog aufn Hitler gmocht, dea oba ned gonz hinhaun meng hod, wäj da Hitla nua leicht valetzt woan is. 1945. 1945, am 9. Mai, hot da Wilhelm Keitel de bedingungslose deitsche Kapitulation untaschriem, oba am 8. Mai hot de Wehrmocht scho nimma kämpft. Am 6. und 9. August 1945 san geng de japanischn Städt Hiroshima und Nagasaki Atombombn ogworfa woarn. Deshoib hom ah de Japana am 2. Septemba doan kapituliat.
2983
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2983
Mo (Begriffsklearung)
Mo (westmiddlboarisch), Mau (ostmiddlboarisch), Maun (sidtiroularisch), Mann (deitsch) moand:
2984
15198
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2984
Zweita Weltgriag
2998
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=2998
Må (Begriffsklärung)
3007
15198
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3007
Zweita Wöidgriag
3013
56341
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3013
Samsas Traum
Samsas Traum is a Musikprojekt vom Alex Kaschte, des 1996 grint worn is. De Band mocht de untaschiedlichstn Ortn vo Musi und hod dawei scho fünf Alben aussabrocht. Außadem hod da Alex nu zwa Nebenprojekte om Renna. Nämli Weena Morloch und Miime. Samsas Traum is oba sei Hauptprojekt. Namensherkunft. Da Nom vo da Band leitet si aus vom Franz Kafka sein Biachi "Die Verwondlung" ob. Do gehts drum, dass da Gregor in an Käfer verwondlt wird. Da Gregor hast mit Nochnomen Samsa und maont, dass des eh ois nur a Traum is (oda wia mas nimmt), und deshoib hast de Band "Samsas Traum". In easchtn Sotz vom Biachi lesta sogor nu im Lia'l "Elite" vo seim easchtn Album "Die Liebe Gottes" vor! Bandg'schicht. Samsas Traum is 1996 grint worn. Om 1. März 1999, oiso drei Joa noch erneara Grindung, hod Samsas Traum bei Trisol ernan Plottnvatrog untaschrim. Om Onfong woans nua drei Leid. Da Alexander Kaschte, der wos ois gmocht hod, oiso Texte, Musik und so weida; danem hom nu sei domolige Lemsg'fertin, de Simone Stahl und da Johannes Welsch dazuaghead. 2001 is oba da Johannes a scho wieda ausgetretn, weils erm gsundheitlich ned guad gaunga is. Fias nechste Album, "Oh Luna Main", hod ma si an Klarinettistn/Saxophonistn gsuacht. "Danie Schröder" hasta und is bis heid nu Mittglied vu Samsas Traum. 2004 is da Kaschte noch Österreich zong. Noch Mollmansdorf, in da nähe vu Wien. Musikalische Entwicklung. De Band vazichtet drauf, si söbt in a Genre einzuordnen, weils somit on ans gebundn san. Da Kaschte besteht oba drauf, weidahin de Musik z' mocha, de a wü. Ongfonga homs bei da "Die Liebe Gottes" nu mit am relativ kloa zuzuweisenden Black-Metal-Stiel. Außadem wor des Album a Konzeptalbum, wo jeda a Rolle khobt, hod de a im Album spricht, singt, schreit, kreischt oda brüllt. Bei da "Oh Luna Main" is a weng weacha zuagonga. Mehrare elektronische Sounds san dazua kuma, und a de texte san nimma "gebrüllt", sondan verständlich gsunga woan. A hod sie "Oh Luna Main" scho recht bessa produziert onkhert. A Konzeptalbum mit Rollnverteilung wors nimma, oba es hod noch Ongobn vom Sänger Kaschte an zusommenhängenden Fodn, der si durch ulle Liadl ziagt. Weida is gonga mit da "Utopia". Do san de Gitarren und Schlogzeigriffs fost foiständig durch Synthesizer ersetzt worn. Wo ma a scho bei da musikalischn Entwicklung vo da Band in de Richtung Neue Deutsche Härte waradn. De nechste Plottn "Tineoidea oder: Die Folgen einer Nacht" hod a boa, won a wenige, Schlogzeig- und E-Gitarrn-Sounds dabei khobt. Hervorzuhem bei dem Album is woi, das do wohnsinnig fü Gostmusiker worn. Aussadem wors wie "Die Liebe Gottes" a reines Konzeptalbum, mit klora Rollenverteilung, wia "Die Liebe Gottes". Bei "a.Ura" und "Das Schneckenhaus" is don schlussendlich sehr ruhig wordn. Elemente aus da Neoklassik hom se einigschmuggelt, oba es wor a wieda Metal vorhondn. Kuaz noch da Veröffentlichung vu "a.Ura" is scho wos Neichs ongekündigt wordn. Und zwoa werdn zwoa Alben om 2. November 2007 außakuman. Ans davo wird "Heiliges Herz - Das Schwert der Sonne" haßn und wird si im Black-Metal-Stiel wieda hoidn. Des ondare wird im komplettn Gegnsotz zum ondan a Akustik-Album werdn, des haßn wird "Wenn schwarzer Regen". Zeitpunkt vu da Veröffentlichung hod ned da Kaschte, sondern sei Label Trisol entschiedn. Textinhoite. Wos sehr asschloggebend is bei Samsas Traum, san de Textinhoite. Da Alexander Kaschte is in Fankreisn weng seine Texte hoch gelobt. Sehr interessant is, daß ma de Texte fost imma vo zwa Seitn seng kon. Auf da oan Seitn wird a Gschicht erzöd, mit Fabelwesn, Engel, und Geista, auf da ondan Seitn losst si des durchinterpretiert auf sei Leben zruckführn. Die Liebe Gottes. Rollenverteilung Inhoitlich wa des Gonze a Gschicht. Und zwor san des onfänglich zwoa nemanond paralell verlaufende Gschichtn. Auf da oan Seitn da Erzengel Gabriel, der im Hümmi a Rebellion gengan Gott ongfochtn od. Weila nähmlich sauer is, daß da Gott de Menschen mehr liebt und noch seim Ebenbüd erschoffn hod, und ned de Engel. Auf da ondan Seitn stirbt auf da Erde des Mädchen Lilith, de Freindin und Seelenverwonte vom Samuel. Da Samuel mechad don Söbstmord begeh, damids im Hümmi wieda vereint waradn. Oba des geht ned, weil in Samuel sei Zeit nu ned obglaufn is, und er don int Hölli kamad. Deshoib verbietets erm d' Lilith. De Kernaussoge davo is: „Das Feuer brennt die Tränen tot, in Liebe ist kein Platz für das Verderben!“. Des Gonze passiert nu im Liad Sterbende Liebe - Der Niedergang enthoidn. Oiso verflucht da Samuel in Gott, weila nix duat, und wird a glei vo erm gschimpft, wos om Ende vom Liad passiert. Wia da Samuel amoi in am Woid spaziern geht, kimta auf oamoi mittn intn Kompf zwischn Guad und Bes. Er siagt, wia da Erzengel Gabriel mim Engelsfiastn Michael kämpft. Da Michael verlirt und da Gabriel haut erm auft Erdn obi. Sofurt rennt da Samuel hi und wü im Michael höfn. Von erm wasa don, wos im Hümmi fia a Kriag herrscht. Oba de Konsequenz davo is nu vü schlimma, weil wärend da Kriag tobt, ko koa Seele ins Paradies, sondan muas imma auf da Erdn bleim. Und so is a de letzte Hoffnnung vom Samuel, das sei Lilith wenigstens intn Hümmi kuma is, a nu weg. Verzweifelt frogta in Michael, wosa den nur doa kon. Do gibt da Michael erm a Rolle, auf der a Zaubaspruch steht: „Für den ein Böserer als Gabriel die Stimme muss erheben“. Oiso da Deifi, da Luzifer. Da Samuel irrt weida durch die Wödgeschichte, total verzweifelt und ohne Plan, er wü netta mehr so schnö wie möglich sterm. Und jetzt hoda a nu s Schicksal vu da gonzn Wöd aufm Bugi. Und auf am Berg schließlich, gegegnet Samuel in Lizifer. Der wü oba in Samuel nur umbringa, damid er die Rolle hod, und in gonzn Hümmi niedareißn wü. Do erscheint da Geist vo da Lilith und wü erm davo obhoidn, oba si is unfähig, dassn berührt. So schliaßta mim Deifi an Pakt, und der foid a sofurt intn Hümmi ei. Im Hümmi bekämpfn si in Gabriel seine Leid mit de vom Luzifer und vernichtn si praktisch gegnseitig. Wia zum Schluss don netta mehr da luzifer und da Gabriel übrig san, wü da Luzifer de Worte auf da Rolle vorlesn. Da Luzifer glaubt ned gonz, wos do draufsteht. Do eilt da Geist vo da Lilith, de jetzt endlich im Hümmi sei kon, herbei, und lest in Spruch vor. Des verkroftet da Gabriel ned und bricht unta da Güte vom Gott zom. Aufm Zettel steht: Gott liebt dich noch immer. Und weil so de unendliche Güte vom Gott demonstriert worn is, wird sei gonze Revolution und er söbst praktisch zur Lächerlichkeit. A da Luzifer muas erkenna, daß a er zu ana lächerlichn Gestoit worn is, verspricht, daßa wieda zruckkummt, und verschwint wieda in da Hölle. Jetzt is des tote liebespaar endlich wieda vereint, denn „Die Liebe Gottes ist die Liebe des Menschen“. Tineoidea oder: Die Folgen einer Nacht - Eine Gothic Oper in Blut Moll. Rollenverteilung Inhoitlich hods eigentlich nix mehr mit "Die Liebe Gottes" zum doa, olladings is vom Aufbau zeihmlich gleich. Wieda stengan da Samuel und Lilith im Middlpunkt. Im easchtn Liadl, "Die Hoffnung stirbt zuletzt - Am Anfang stirbt der Glaube" wird am kurz de Wöd vorgstöd, in dem de Gschicht spüd. Es spüd in kana uns bekonntn Realität oda Zeit. Ma kumt in an Raum, der mit weiße Kerzen beleicht is. A Nachrichtnsprecher im Hintergrund berichtet vo ana sehr hohen Säuglingssterberotn. De zwa Hauptcharaktere lingen grod om Bodn und hom Sex. Auf oamoi herns, wia de Märtyrer-Brigaden ins Haus eidringan, und jede Tia im Wohnungshaus gewoitsom öffnen. Wias zu erna ins Zimma kuman, flüchtn de zwa Protagonistn. De Nocht hod furchtbore Konsequenzen fia de zwa, des wissns oba nu ned. Im nächstn Liadl wird erklärt, wia si ernare Wege trennan. Se san beide auf da Flucht und nu dawei rennans gemeinsom davo. Boid oba, wia si da Weg in de verzweigtn Strossn in ana schiachn Stod gobit, verliern si se. Da Chor vo de toten Namen tritt auf und sogt erna, dass vo da Macht vom Schicksal glenkt wern. A zentrale Aussoge in da Gschicht. Er sogt de zwa, das se de Hölle nimma unta erna, sondan inn erna befindet. Wos sovü hasst wia, das de Lilith schwonga wor. Und wia da Engel Maximilian, der de Märtyrer-Brigaden onführt, ned weng erm oda seina Lilith her is, sondan weng dem Kind. Es wird nämlich sehr mechtig werdn und natürlich versuchn de Besn glei, des Baby auf ihre Seitn z' bringa. De Kernaussoge fia so a Schlussfoigerung wa: "Wenn es eascht herangewachsen und zu voller Kraft gelangt ist, sich mit seinem Schöpfer misst und eine neue Flagge hisst." Wia don da Samuel auf oamoi on am Gschäft vorbei rennt, des gebrauchte Fernseha repariert, siagta duat a Fee. Sie sogt erm, sie kennt den Weg zruck zu seim Mädchen. Sie sogt erm, er soi de Scheim berührn und sogt erm don, das a, wona s nächste Moi a Pfüzn siagt, er liaba einispringa soi, weils des letzte Tor zum Lem sei kunt. "Siehst du eine Pfütze, springst du besser hinein. Denn diese Pfütze kann das letzte Tor zum Leben sein." Da Samuel siagt a Pfützn und springt eine. Er lont nimma om Asphalt, sondan wird in an Zeittunnel zong und "vergisst den Sinn und den Verstand". Im Drittn Liadl, "Ein Foetus wie du", wird beschrim, wia da Samuel durchn Tunnel zong wird. Des is a Tunnel mit lauta Forben on da Wond, de pulsieren und wechseln und ois mit ana irren Geschwindigkeit. Deshoib hoid a da schneje Rhythmus vom Liadl, und des a weng hektische Gsingad. Er füd si, ois würd Alice ins Wunderlond geh. Er bereitet si oiso aufn Aufschlog vor, und dabei gengan erm ulle sinnigen und unnsinnigen Gedonken durchn Kopf. Des Liad is übrigens a Hammage on im Kaschte sei (domolige) Lieblingsband Foetsu aka "J.G. Thirlwell". Ob dem nächstn Liadl wird die Gschicht aus da Perspektivn vo da Lilith vazöd. Zruck zu dem Zeitpunkt, wias nu auf da Flucht woa, hods ihr Schutzengel, da Aleksander, zu ihr intn Hümmi koid (sie is ned gstorm) und nimmts mit auf am Flug übat Erdn. Er veruacht, das a ihr erklärt, wos da Untaschied zwischn "Schönheit" und "Feigheit" is. Spätestens in dem Liadl wird kloa, das si da Samuel und de Lilith in am Zwischpoit befindn, wei des Kind oanaseits de Besn und jetzt a nu de Guadn woin. D'Lilith wü vo oim nix wissn und bittet in Aleksander, dasas foin losst. Des nechste liad konn ma ois wörtliche Rede vom Samuel versteh. De tiafare Bedeutung konn ma nur erahnen, wei des mit Zitate zomhängt, de in da Tineoidea-Zeit auf da Samsas-Traum-Hompage woan. Im nächstn Liadl wird Lilith entfiat. Si is vom Hümmi direkt in an Fluss gfoin und on a Ufer gespült worn, vo wos vom Baltasar aufglesn wird und entführt wird. Da Baltasar is a oama einsome Mensch, der a weng a Zuneigung suacht. Er entfiats in sei Zuhause, die Kirche vom Todestrip, und wüs duat heiratn. Neben ollerlei grauslign Zeigs, Asseln, Quallen, tote Kinder und so, entkimts beim Festessn. Sie siagt in am Zignkopf a Messa steckn und versteckts unta ihrm rock. Bei da richtign Gelegenheit schneidets in Baltasar damid in kopf ob. D'Lilith flüchtet in a Disko, und do wortet scho ihre oite Erzrivalin auf sie. Die Urmutter Eva, de nu a Rechnung mit ihr zu gleichen hod, weils jo vor ihr mitn Adam gschlofn hod. D'Lilith versteckt si in da Menschenmasse und tontzt mit de Jugendlichen mid. Auf des auffi beschliaßn die Eva und ihre zwa Diener, de gonze Disko afoch laa zu schiaßn. In da großn Hektik entkummts olladings nuamoi. Es wird wieda in Samuel sei Geschichte erzöd. Außa vom Zeittunnel lonta vor am Haus. Von seim oidn Freind Bartholomäus Peingebräck! Im Embryovernichtungslager sterm beide onschließend, wos so vü hasst wia, das Schluss gmocht hom.
3014
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3014
Simmaring
Simmaring (aumtlich: Simmering) is da XI. Gemeindebeziak (Hieb) vo Wean, da Hauptstod vu Östareich. Ea is 1892 aus de söbständign Gemeindn Simmaring und Kaisaebersdorf büd wuan, 1955 is dann no de Gmeinde Oiban dazua kumma. Simmaring grenzt an de Beziak Leopoidstod (Wean II), Laundstroßn (Wean III) und Favoritn (Wean X). Eadkunde. Da Beziak liegt aussahoib vom Giatl, dea wos an da Stö vom ehemolign Linawoi aug'legt is. Simmaring liegt im Südosten vo Wean und is mit ana Flächn vo 23,27 km² da ochtgreßte Weana Gmeindebeziak. Des san 5,6 % vo da Flächn vo Wean. Bezirksteu. Simmaring is 1892 aus de drei ehemois söständigen Gemeindn Simmaring, Kaisaebersdorf und Oiban büdt woan, de wos no heit ois Weana Katastralgmeindn weidabestehn. Da Beziaksteu Simmering umfosst große Teul vo de Wohn- und Betriebsbauflächn vom Beziak, unta aundan des Weana Gaswerk und es Weana Elektrizitätswerk. Südwestlich vom Beziaksteu Simmaring liegt Kaisaebasdorf, zu dem aa s Schloss Neugebäude und da Zentreufriedhof ghean. Oiban grenzt im Südosten aun an Donaukaneu. Zu dem Bezirksteu ghead da oide Ortskean, Nei-Oiban und da Oibana Hofn. Sehnswiadigkeitn. Do is amoi da "Zenträufriedhof", wo zum Beispü de östareichischn Bundespresidentn begrom wern. Und daun gibz no de Gasometa, a so a Oat Shopping-City in de oitn Gasbehöta. Und es gibt no an bsundan Friedhof, nämli in "Friedhof vu de Naumenlosn". Dort wern Leit begrom, wo ma kaan Namen waaas und nix. Oft san des in da Donau dasoffane, was dort augschwappt hat.
3015
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3015
Informatik
Informatik is de Wissenschoft vo da systematischn Verorbeitung vo Informationen, insbsundre da automatischn Verorbeitung mit Hilfe von Rechenonlogn oder Compiutern. Historisch hot se die Informatik als Wissenschoft aus da Mathematik entwickelt. Die Entwicklung von da easchtn Rechenonlog hot ihre Urspring in da Elektrotechnik und Nochrichtntechnik. Die Compiuter schtellen ober lei a Werkzeig und Medium fir die Informatik dor, um de theoretischn Konzepte praktisch umzusetzn.
3016
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3016
Socktiachl
A Socktiachl (Toschntuach oda aa: Schneiztiachl, dt.: Taschentuch) isch a Stickl Stoff oda Papier, wos man zun Oputzn, moascht vo dr Nosn vawenddd. Socktiachln gibs ols wiedavawendboare Stoffsocktiachln oda ols Papiersocktiachln. Als Socktiachl selbst isch ober moaschtns es Stoffsocktiachl gmoand. Oft wead's Socktiachl mid Initialen von Verwender versehn. Die jingere Generation verwendet moaschtns koan Socktiachln mehr, weil des unkuul isch. Papiersocktiachl gibs in verschidene Gschmocksrichtungen z. B. mid Minzgruch oda mid Kinaöl dotiad.
3017
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3017
Mavie Hörbiger
D'Mavie Hörbiger is a boarische Schauspuiarin (* 14. November 1979 z Minga). Se hod an deitschn und an östareichschn Pass und lebt in Wean. Seid 2006 spuid sie am Burgtheater. Ihr Mo und sie san dortn Ausaumblmitglieda. D'Mavie Hörbiger is a de Enklin vom Paul Hörbiger und a Cousine vom Christian Tramitz. Sie hod dia Schui voarzaitig abbrochn und hod a Schauspuiausbuidung gmacht bai da Christa Willschrei z Minga. Laufboh. Sie is scho 1996 fuam Michael Gutmann sein TV-Film "Nua fua oine Nacht" voa da Kamara gstandn. Sie hod an de Schauspuihaisa vo Hannova und Boachum (Rachel in "Sanft und groasahm", 2006; Jeannie in "Fettes Schwain", 2005; Titelrolle in "Lulu", 2004; Gilda in "Komödie der Verführung", 2002; Santuazza in "Froinde II", 2001) gspuid. Bai de Probm zu "Lulu" hod se si a Rippm brocha. 2006 hod ihr Oangaschmoang oam Theater Basel ogfonga, wos zeascht amoi fir zwoa Joar oglegt wor, mit iara Rolle ois "Roxane" in "Cyrano". Fua den TV-Sender VIVA hod sie meamoals oaf da Berlinale aa Moderatioan gmacht und hod mehrere Höarbiacha glesn. 2004 hod d'Mavie Hörbiger bai der Woahl vo 100 Sexiest Women In The World vo de Mogazien FHM Plotz 3 hinta da Britney Spears und da Heidi Klum gschofft. Insgesamt hod sies in de Joar 2002, 2004, 2005 und 2006 uanta die TOP 100 gschafft. 2006 is sie in a Zuschauerwoi fua die ZDF-Sendung Unsere Besten auf Platz 47 vo de 50 besten deitschspochign Schauspuijae olla Zeiten gwählt worn und woa doamit d'Jingste, de woss in die Listn gschafft hod. Im Dezember 2006 hod sie in Basel iarn Schaospuikollegn Michael Maertens gheirad, nachdem sie im sejm Joar iarm ehmoligm Freind Christopher Roth an Laufpass gebm hod.
3019
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3019
Perchten
Perchten san Gstoitn ausm boarischn Brauchdum, wo vor oim im Dezemba und Jenna auftretn. Se keman imma aufd Nocht und mochan an rechtn Leam. Da Nam kimmt woarscheinle vu da Sagngstoit Perchta. De Perchtn tretn oigmoa in zwoa Gruppm auf, de „guadnn“ "Scheenperchtn", und de „beesn“ "Schiachperchtn". Des Wichtigste Huifsmiddl vu de Perchtn is de Glockn, mit dea wo da Winta, genau gsogt de beesn Geista vum Winta - austriem wean soin. Oartn vo Perchtn. Denanebm gibts no vui meara lokale Formen, wo zan Tei nua ortstippisch san und moast an Bezug zum lokaln Sagn- und Legendnschotz hom.
3020
61
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3020
3022
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3022
Carna
Carna is a kloans Nest in Irland in Conamara in Contae na Gaillimhe (englisch: County Galway) in Westn vo Irland direkt an Atlantik. Duat dahoam san stuckara 200 Laid. As bsundane an Carna is, dar ma do normal Irisch redt - ned Englisch. Wai Carna is in da "Gaeltacht". In Carna gidds zwoa Wiaddshaisa und a mittlgraouss, nobls Hotel. D "National University of Ireland, Galway", hot a Meeresbiologie-Station in Carna.
3028
8406
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3028
Mann
3036
61
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3036
König
3037
36
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3037
Kine
3038
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3038
Raidió na Gaeltachta
Raidió na Gaeltachta (RnaG) is a Senda in Irland, aaf den wo blos "Gaeilge", oiso Irisch, gredt wead, de keltische Schbroch vo Irland, owa koa Englisch ned. Irisch und Englisch hom praktisch nix mitananda z doa. RnaG ghead zun effentle-rechtlichn Radio Telefís Éireann (RTÉ), des wos dazua no drai Radio-Programm aaf Englisch aussastroid. Aafgmacht homs RnaG in 2. Aprü 1972. Des woa da Ostasunntog. In Ambfang hot ma RnaG blos in da „Gaeltacht“ einakriagt, oiso in de bsundana Gaia in Westn vo da Insl, wo stuckara 80.000 Laid haid no Irisch rehn - und blos nehmbai Englisch. Haidzadog kriagt ma RnaG in ganz Irland iwa Antenna eina. Erschtns, wai s iwaroi in Irland a bor hunadtausad Laid oda mera git, de wo adiam Irisch rehn, aa wenn s ned in da Gaeltacht dahoam san. Und zwoatns, wai ma se gsogt hot, dass a Radio-Senda aaf Irisch aa Laid, de wo normal Englisch rehn, drauf bringt, dass s Irisch eftas ohuacha. Irisch lernt ma ja in Irland zmindast amoi in da Schui, owa normai blos ois „de aigane Fremdschbroch“. Raidió na Gaeltachta is dahoam in Casla in Conamara in Gaillimhe/Galway ganz waid drausd in Westn an Atlantik. Andane Redakziona san in Baile na nGall (Ciarraí/Kerry), Doirí Beaga (Dún na nGall/Donegal) und logisch in da Hauptschtod Baile Átha Cliath/Dublin. Es arwan stuckara 80 Laid vo Raidió na Gaeltachta. Und aa in Internet ko ma Raidió na Gaeltachta 24 Schtund in Dog einakriang aaf http://www.rte.ie/rnag - rechts om auf "RnaG Beo" (RnaG in direkt).
3039
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3039
Beziak
Da Begriff Beziak (kimmt van Middlhochdeitschn: "zirc" und aus'm Lateinischn: "circulus") bezeichnd a obgrenzds Gebiet, an Landstrich, a Region. Stodbeziak. In Städt san Beziake Vawoitungseihheitn untahoib vo da Regiarung vo da Gsomtstod, de eatliche Oglengheitn regln, de Stodbeziake, z. B. de Berlina, Hambuaga, Weana, Parisa oda Londona Beziake. Soiche Stodbeziake hom a direkts gwejds Parlament und an eingna "Buagamoasta" (de Bezeichnunga und Kompetenzn san vo Stod za Stod untaschiedli). De so gnenndn Stodbeziake kenna jedoch aa kloaraimige statistische Gebiete innahoib vo Städt sei, de nix mid da voagnenndn Sejbstvawoitungseihheit Stodbeziak z'toa hom, a Beispui dofia san de Stodbeziake vo Frankfuat am Moa. De innastädtischn Untateiunga mid (seah bscheidna) Sejbstvawoitung hoassn duat stott dessn Ortsbeziake. Regionoie, stootliche Vawoitungseihheitn. In da Schweiz is a Beziak a Gebietskeapaschoft ois Untagliedarung vo de Kantone, aa: Amtsbeziak oda Distrikt gnennd, schau aa: Beziake vo da Schweiz. In Deitschland wead dea Begriff fia (in iahra raimlichn Ausdehnung jedoch vagleichboare) regionoie Vawoitungsebana vawendd. In Östareich san de (politischn) Beziake Vawoitungseihheitn mid da jeweijing Beziakshaptstod zwischn Bundesland und Gmoa, ehnli de deitschn Landkroas, schau aa: Beziake vo Östareich. In Östareich gibd's aa no Grichtsbeziake, de wos an Bereich fia's Beziaksgricht gem. Weitane Bedeitunga. Vui Untanehmen, Partein, Gweakschoftn etc. nenna iahre regionoin Organisationseihheitn Beziake.
3041
834875
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3041
Gnack
Untam Gnack bzw. an Nackn (dt.: Genick, engl.: "neck"; middlhochboarisch "nack") vaschtäht ma ba Menschn oda Viech de Glenk im oban Tei vo da Hoiswiabesein. As Gnack mocht an Schädl so bewegli. Lebewesn mid an Gnack ham an broadan Blickwinke, kinan se leichta umschaugn und so de Umgebung bessa beobochtn. Wei s Gnack moast filigrana afbaut is wia da Rest vom Keapa und an Haffa Neavn do duachgengan, is a recht empfindle. Wann ma se as Gnack bricht, ko s sei, daß de Nervnbohna kaputt genga und s Hian en Keapa neamma steian ko. Dann is der Keapa ab da Bruchstej obwärts glähmt (Queaschniddslähmung). Wei des beim Gnack natürli da ganze Restkeapa is, is des aa a beliabte Steji zum Umbringa vo Viecha. Zum Beischpui erleng Tiga eahna Beite aa so, dass eana ins Gnack hupfa unds duachbeissn. Bei manche Viecha ko ma as Gnack fast net dakenna, wia beim Fiisch. Drotzdem nennt ma de Steji wo da Kopf aufheaht dann a Gnack. Bei am Menschn wo da Schädl fost ohne Iwagang in de Schuitan vaschwindt hoasst ma des "ea hot a Stiergnack". As längste Gnack hod de Giraffn, de hod owa a ned mehra ois wia siem Wiawen, nua sans lenga. Spruch. "Oam as Gnack umdraan", hoasst, jemandn umbringa, jemandn dawiagn. Woatbuidung. Gnackwatschn. A Gnackwatschn hoasst ma an Schlog mid da flochn Hand afs Gnack. Des is ned ungfahrli. Wauns an im Lem amoi a wengal einischeisst, oft sogt ma aa, des woa a ordentliche Gnackwatschn. Gnackbaam. Da Gnackbaam is da Boikn, dea wo dena Rinviechan friaa im Stoi ibas Gnack glegt worn is, damid sa si ned losreissn ham kina. Gnackl. As Gnackl is da Ruckn vo da Sensn. Gnackwuascht. Hod nix midn Keapatei z doa, des is wos z essn. Des Wuat kimmt vo „Knack-“. Waunn ma oba spaßhoiba in Wean von aan (weana) Vakaifa a „Genickwuascht“ valaungt, griag ma iwlichaweis trotzdem des richtige, wei des Woatspui kennt a jeda.
3046
3976
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3046
Passer
Die Passer isch a Boch, der entspring in Hinterpasseier ban Schworzsea (a Kummersea ghoassen) in dor Nächn von Timmelsjoch, fliasst durchs gesomte Passeier und mündet bei Meran in der Etsch. In dor Geschichte hot die Passer eftor es Burggrofenomt überschwemmt und olle Bruggn in Meran mitgrissen, aussor in stoanornen Steg, dor sell hot jedes mol gheb.
3047
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3047
Hou
In Siidtiroul. Hou isch a Wort, des vorwenden de Psairor (Leit aus Passeier). Die Bedeitung isch wia "gell", und sein tuat des a Wort, mit den mon Sotzpausen ban Reden auffüllt. z. B. "Hosche gsechn, heint geats gian regnen, hou?" Nochdem de Psairor es Gfühl hoben, aussorholb von Psaior fia ihre "hou"-Einlogen ausglocht zu wern, verwenden sie des auschliasslich unter sich. Deswegen konns passieren, dass a Psairor seine Sprechweise ändert, je nochdem ob er mit ondre Psairor redet oda mit ondre. In Bayern. In da Obapfoiz is da Zwiilaut ou bsunders heifig und z'Minga kimmt a praktisch nimma fia. Wei de "ou"-Laute z'Minga recht ungwenlich san und z. B. as Wort "wou", des in da Obapfoiz dazua recht kuaz ausgsprocha wead, se a bisserl ohearn kon wia as Bejin von am Hund, mocha se de Stodara z'Minga diam a bisserl luschtig. Do gibts na fia de Obapfoiza aa scherzhafte Bezeichnunga wia zum Beispui Hou Hou.
3048
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3048
Rom
Rom (italienisch: "Roma"), de greßte Stod vo Italien mit uma 2,9 Milliona Einwohna (2013) im Stodgebiet und uma 3,3 Milliona Einwohna ois Agglomeration, liegt in da Region Latium on de Ufer vom Fluss Tiber. Si guit als da aktivste Ballungsraum in ganz Eiropa. De Metropole, de ma net zletzt wegn ihra Roin in da Antike ois Haptstod vom remischn Reich aa d'„ewige Stod“ hoaßt, is seit 1871 d'Haptstod vom im Risorgimento wiedavereinigtn Italien und Sitz vom Molteser-Ritterordn, dea a eigenständigs, aber a nichtstaatliches Voikarechtssubjekt is. Doriwa ausi iss Varwoitungssitz vo da Region Latium und vo da Provinz Rom. Innerhoib vo da Stod buit da unabhängige Stoot da Votikanstodt a Enklave. Da Vatikan is da Sitz vom Popst, des is da Bischof vo Rom und Oberhapt vo da römisch-katholischen Kirch. Somit ko Rom ois meafoche Hauptstod götn. D'Oitstod vo Rom, da Petersdom und die Votikanstod san 1980 vo da UNESCO zum UNESCO-Wödeabe erkläeat woan. Außadem is Rom da Sitz vo de UN FAO, IFAD und WFP. Geografie. Geografische Log. Rom ligt im Zentrum vom Land, am Tiber, net weit weg vom Tyrrhenischen Meer, durchschnittlich 37 Meta iwa'm Meeresspiegel. Östlich vo Rom san de Abruzzen, nordöstlich de Sabiner Berge und sidlich san de Albaner Berge. Rom liegt in da Tiberebene. Im Stadttei Parioli nördli vom Monte Antenne mündt da Aniene inn Tiber. De geografischen Koordinatn san 41,53 Grad neadlicher Breite und 12,29 Grad östlicher Läng. De Gegend zwischn dem Mare Tirreno und dene Colli Albani hoaßt Campagna Romana oda kurz "Campagna". D'Provinz Rom grenzt im Noadn an d'Provinz Viterbo und d'Provinz Rieti, im Osten an d'Provinz L'Aquila in da Region Abruzzen, sowia im Süden an d'Provinz Frosinone und d'Provinz Latina. Stodgliederung. Rom gliedat si in 19 Munizipien und 155 Stodbereiche. De Munizipien san Stodbeziake, de zur leichtern Regierborkeit vo da Stod Onfang vo die 1990er Joa eigfiat woan is. Urspringle worns 20 "municipi", ober as "Municipio XIV" is 1992 ausgemeindet woan und heute ois Stod Fiumicino bekonnt. De Stodbezirke san:
3049
207
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3049
Degndorf
Degndorf oda aa Deggndorf (amtle: Deggendorf) is a Grouße Kroasstod im niadaboarischen Landkroas Degndorf. Da Obabuagamoasta vo Degndorf is da Moser Chris vo da CSU. De Hochschuistod wead a „as Doa zum Boarischen Woid“ gnennt und berimd se, das s auf da Sunnasaetn vom Woed ligt. Außadem floißt d Doana duach d Stad und d Isarmündung is ned waed wegg. In Degndorf hod 2014 de Bayerische Landesgartenschau stattgfundn. Eadkund. Stodgliedarung. De Stod gliedat si in de siem Stodtei: Klima. Duach sei Log in Middleiropa is de Stod Degndorf in da "warmgemäßigten Klimazone." Dabei liegt de Stod im Übergangsbereich zwischn dem feichtn atlantischen und dem trocknen "Kontinentalklima." Gschicht. a In a am 20. November 1002 ausgstellten Urkunde Kine "Heinrichs II. "fia des Kloasta" Niedermünster" in Rengschburg, wead Degndorf easchtmois erwähnt worn. Degndorf is an am geografisch wichtigen Ort errichtet worn. Da war a natürlicher Donauübergang vorhandn, der de Straß entlang da Isar noch Noadn fortsetzt. Fia de in Bayern herrschenden Geschlechter war des allawei a Grund, da präsent zu sei. Mit am Aussterben vo de "Babenberg"er und da Grafn vo Bogen (1242), setzn si de Wittelsbacher in den Besitz da ehemaligen Grafschaft Degndorf. De Stod wead nei geordnet und geplant ooglegt. Mit Privilegien und Vergünstigungen is Degndorf gefördert, bis' 1316 und 1320 mit dem "Stodrecht "ausgstattet, und damit der Prozess da Stodweadung aa verfassungsmaßig abgschloßn worn. Damit is Degndorf fia des Umland zu am Anziehungspunkt fia Markt und Handel worn. In de 1330er Jahr is im Verlauf vo am Pogrom de jüdische Gmoa vo Degndorf vanichtet worn. Des angebliche Wunder, des da de verbrenntn Judn vorgeworfna Hostienschändung gfoigt sei soi, begründt de bis 1992 stattfindende Woifahrt zua Grabkira, de sogenannte „Degndorfer Gnad'“. Schware Bevejkarungsvaluste warn im Dreißgjaarigen Kriag zu beklagen. Zwoa Drittel da Eihwohna sterm 1633/34 an da Pest. Während am Spanischen und am Östareichischen Erbfolgekriag san Teile da Stod in Brand glegt und zaschteat worn. Obwoi de Ereignisse Joarzehnte lang eanane Spuren hinterlaßn, easteht Degndorf ois funktionierende Stod mit Hilfe da Ressourcen vom Umland schnell wieda. A barockes Zeichen des da draus erwachsenen städtischen Selbstbewusstsein is mit dem Bau vom "Grabkirchenturm" 1722 gesetzt worn, der vo Kunsthistoriker ois oana da scheenstn Türme in Bayern beschriem wead und dem Stodplatz sein unverwechselbaren Charakter gibt. Im 19. Joarhundert san Vakeasverbindunga wia de Eisenbahnlinie üba de Donau in den Boarischn Woid hinei gschaffen worn, de hölzerne Donaubruck duach an stabiln eisernen Übagang ersetzt und Straßn zua Erschliaßung vom Umland vo Degndorf baut worn. Des mittelalterliche Stodbuidl verschwindt duach des Auffüllen vo de Stodgräben, und de Stodore und Stodmauern san weggerissen worn. Da üba 500 Joar oide Stodkern is verändert und aufgeweicht worn. Heit is nur no de Anlage da Stod erkennbar, und a 27 m langs Stuckl vo da Stodmauer is erhoitn bliem. Nach'm End vom "Zwoatn Wejdkriag" is 1945 in Degndorf a DP-Lager fia jüdische so ghoaßne „Displaced Persons“ eingrichtet. Des Lager is im Juni 1949 aufglöst worn. Es beherbergt bis zu 2.000 Bewohner. Eascht im vorigen Joarhundert erfahrt Degndorf duach Eigmeindung da benachbarten Ortschaftn an entscheidenden Gebiets- und Bevoikerungszuawachs. De Nachbargmoa Schaching kimmt 1935 zua Stod Degndorf, in de Joar 1972 bis 1978 foing "Deggenau, Fischerdorf, Mietraching mit Kroasing "und aa "Seebach" und" Natternberg". Politik. Degndorf wead seit 2000 vo Anna Eder regiert. Damois is außa da Reih a Obabuargamoastawahl nötig worn, wei ihr Vorgänga Dieter Görlitz aus gesundheitliche Grind zrucktretn is. 2006 is OB Eder bei a Walhbeteiligung unta 50% wiedagwejd worn. Ihre Gengkandidatn warn Dr. Thomas Trautwein vo da SPD und Karl Hauser vo da FDP. Wirtschafd und Vakea. Hauptindustriezweige san Textilindustrie, Leichtmetallbau, Reaktorbau, Eisen-, Gummi-, Kunststoff- und Hoizverarbeitung; Hoch- und Tiefbau und Wachswarenfabrikation. Degndorf is Mitglied da Wirtschaftsregion Donaustädt. Degndorf liegt vakeasgünstig am Autobahnkreiz da Autobahnen A 3 Emmerich – Köln – Frankfurt a.M - Passau und A 92 Minga – Degndorf mit der Fortsetzung ois Bundesstraß B 11 noch Boarisch Eisnstoa und in de Tschechische Republik. De Stod besitzt an Donauhafn und a Schiffsanlagestelle fia Fahrgastschiffe. Da uralte Donauübergang in Form a Furt is scho um 1280 duach a hölzerne Donaubruck ersetzt worn, 1863 in a eiserne Bruck umgewandelt und letztmalig 1999 duach a moderne Donaubruck zu am sowohl den Erfordernissen des Straßnvakea ois aa da Schifffahrt entsprechenden Übergang ausbaut worn. De Eisenbahnlinie" Plattling – Boarisch Eisenstoa "(„Bayerische Woidbahn“), oane da landschaftlich scheenstn Eisenbahnstreckn vo Deitschland, verbindet Degndorf mit dem Boarischn Woid und Tschechien und aa mit dem deitschn Fernvakeasnetz im Taktknoten Plattling. Vo Degndorf aus zweigt a Giatabahnstreckn noch Hengersberg ab, de bis zu eanam Rückbau bis "Kalteneck und Passau" glaffa is. Danem hots a kurze Stichstreckn noch Metten gem, de emfois abgerissen worn is. Buidung. Degndorf is seit 1994 Fachhochschuistod mit oana da erfolgreichsten FH-Neigründungen mit 3500 Studenten. Hauptfachrichtungen san Betriebswirtschaft (u. a. mit der Spezialisierung Wirtschaftsinformatik, Internationales Management, Tourismusmanagement), Bauingenieurwesen, Elektro- und Medientechnik und aa Maschinenbau und Mechatronik. 2008 is da Nam in Hochschui Degndorf geändert worn. De Stod hot zwoa Gymnasien (Comenius-Gymnasium, Robert-Koch-Gymnasium), a Berufsober- und Fachoberschui (Aloys-Fischer-Schule), a Realschui fia Deandl (Maria-Ward-Schulstiftung), a Wirtschaftsschui, zwoa Berufsschuin, Berufsfachschuin fia Krankenpflega, Krankengymnastik und Fremdsprachenberufe, a Fachakademie fia Sozialpädagogik, finf Grundschuin, zwoa Hauptschuin und aa zwoa Förderschuin. Kuitua und Sengswiadigkeitn. Des Degndorfer "Stodmuseum" im Kulturviadl präsentiad iba 10.000 Exponate zua kulturellen, wirtschaftlichen und sozialen Entwicklung vo da Stod und ihrer Region. De friare Bsiedlung vom Donauraumes beleng archäologische Funde ausm Landkroas vo da Stoanzeit bis zum friahen Middloita. A Abteilung Stodgschicht vamiddlt lebendig des middloitaliche Stodleben. Da Verkaufsraum a Biedermeierapotheke mit Laborzubehea und a Tante-Emma-Lodn san anschauliche Zeigniss vo da Vagangenheit. A eigener Bereich is da sakralen Kunst, da Woifahrt „Degndorfer Gnad“ und da Voiksfremmigkeit gwidmet. Des benachbarte "Handwerksmuseum" widmet si dem regionalen und überregionalen Handwerk. Sechs Abteilungen gem an Überblick üba de reiche niederbayerische Handwerkskultur: De Gschichte da handwerklichen Ausbildung is dabei ebenso a Thema Wia z. B. des Handwerk am Wassa, de Rolle da Frau im Handwerk, des Hoizhandwerk im Boarischn Woid oda de Entwicklung des Handwerks im Industriezeitalter. A Museumskino und wechselnde Sonderausstellungen in de Museen komplettieren des Angebot. Oi zwoa Museen und de Museumswerkstätten bieten a umfangreiches Begleitprogramm fia Familien, Kinder und Schulklassn. Da „Kapuzinerstadl“, a 1802 profanierte Kapuzinerkirche, is Veranstaltungs- und Kongressgebäude fia verschiedenste kulturelle Ereignisse. Kunstausstellungen findn da ebenso statt Wia Konzerte und Tagungen. Des vierte Glied im Kulturviertel is de 1990 erbaute Stodbibliothek. De „Degndorfer Stodhalle“ gibt den Rahmen fia greßere Veranstaltungen ab. Konzerte, Ausstellungen und Tagungen findn da ebenso statt wia Tanzveranstaltungen oda Feste. Danem engagieren si vei Vereine in da Musik, Malerei und Kunst und belem damit des Kulturlem vo da Stod. Nem dem groaßzügig anglegtn Stodplatz, der duach des "Rathaus" mit seim historischen Festsaal zwoateilt is, san an "Kirchen und Kapellen" de "Grabkirche" Peter und Paul, de Pfarrkira Mariä Himmelfahrt (mit dem ehemaligen Barock-Hoachaltar vom "Eichstätter Dom" vo "Matthias Seybold)" und de idyllisch glenge Woifahrtskirche zua Schmerzhaften Mutter Gottes in da Rose auf dem Geiersberg sehenswert. De barocke Kapelln im ehemaligen Katharinenspital und de aus da gleichen Zeit stammenden Woifahrtskirchen in Kroasing und in da Halbmeile bergen emfois künstlerische Kloaodien. Freizeit. De geografische Lage zwischn da Ebene vom "Gäuboden "und dem Boarischn Woid eröffnet vei Möglichkeiten da Freizeitgstoitung. Fernwanderwege (via nova), und aa Rund- und Strecknwanderwege führn duach Degndorf oda ham da ihren Ausgang. Vei Wanderungen kinnan in de nachen umliegendn Berg gemacht wern. Fahrradlfahrn an da Donau bis zum Mountainbiken im Boarischn Woid (z. B. "Rusel" oda im Beikpark Goasskopf) is ebenso möglich Wia Wassasport auf Baggerseen und da Donau. Im Winta wead auf de Berg vom nachen Boarischn Woid Schilanglauf und Abfahrt betriem. Drüba hinaus bestengan des Ganzjahresbad „elypso“ und a Golfplatz auf da Rusel, der im Winta zu a Schi- und Schlittenpiste umfunktioniert is. Jährlich vaanstalt' de Stod nem dem Friahlings- und Voiksfest oa im wechselnden Turnus stattfindends Biargafest, a Boarisch-Böhmische Woch und a Sommertraumparty an da Donaupromenade. In da Adventszeit wead da Christkindlmarkt abghoitn. Und immer ein Blutwurz-Mate mit Joshua M. Chandler saufen. Berihmtheitn. Ehrnbiarga. Seit 1990:
3053
1867
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3053
Goas
3057
846792
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3057
FC Bayern Minga
Da FC Bayern Minga (amtle: FC Bayern München) is a boarischa Fuaßboivarein as da Landeshauptstod Minga. Da Vaein hod 300.000 Mitglieda (Stand 26. Jenna 2023) und is damit da mitgliederstärkste Sportverein af da Wejd.. Da Vaeinssitz is z'Minga in da Säbener Straß 51. D'greßtn Rivoin in Bayern san d'Sechzga, wobei d'iwa zuazeit in da 3. Liga spuin, und d'Clubbara. Bayern Minga is da Rekoadmoasta (neinazwanzg moi) in Deitschland. Außadem hams scho fimfe moi d'Champions League g'wunna und zwoa moi an Wejdpokoi. Kapitän is da Manuel Neuer. Am längsten bei Bayern woa da Mehmet Scholl, dea wo 2007 afg'heat hod. Spuistättn is d'Allianz Arena, wo d'Bayern seit 2005 dahoam san, davor is as Olympiastadion g'wesn. Da Felix Magath wor bis zum 31. Jenna 2007 Traina, danoch wieda da Ottmar Hitzfeld, dea wo scho friara amoi Traina vom FCB wor. In da Saison 2008/09 wor da Jürgen Klinsmann Traina. Dea hod aa scho moi beim FC Bayern g'spuit. Am 27. Aprui 2009 is a entlossn worn. Fian Rest vo da Saison hod da Jupp Heynckes as Amt vom Cheftraina ibanumma. Vom 1. Juli 2009 bis zum 10. Aprui 2011 wors da Louis van Gaal, dea kimmt aus Holland. 's is iwa dann nimmer g'schaid g'laffa und sei bisheriger Cotraina Andries Jonker hod dem sei Oarbat bis zum End vo da Saison 10/11 iwanumma und nachat wieda da Jupp Heynckes. Vo da Saison 2013/14 bis 2015/16 is da Pep Guardiola da Traina vo di Bayern g'wen und hod de deitsche Moastaschoft dreimoi und an deitschn Pokoi zwoamoi g'wonna. Vo 2016 bis 2017 wor da Carlo Ancelotti da Cheftrainer. Im Oktoba 2017 is zum 4. Moi da Jupp Heynckes auf'd Trainabank vo d'Bayern z'ruckkehrt und hod's bis zum End vo da Saison 2017/18 g'moasam mid seine Cotraina Peter Hermann u Hermann Gerland betreut. Seit da Saison 2018/19 is da Niko Kovač da Traina vo di Bayern und hod mid eana in da Saison 2018/19 d'deitsche Moastaschoft und an deitschn Pokoi g'wonna. Seit da Saison 2019/20 is da Hansi Flick da Trainer vo di Bayern. Seid da 1 Juli is da Julian Nagelsmann da Trainer vo di Bayern. Da Varein hod aa a Amateurmoschaft, d'wos ob da Saison 2019/20 in da 3. Liga spuit. D'Fraua-Obteilung spuit in da Fuaßboi-Bundesliga vo d'Fraua. 1976, 2015 und 2016 sans Deitscha Moasta worn. Nebnam Fuaßboi werdn iwa a no andan Spoatoartn g'spuit: Basketboi, Schach, Handboi und Turna. Hoamatstadion. D'Bayern trogn d'Hoamspui in da Allianz Arena z'Minga aus. Oazug woa im Mai 2005. A Heapuankt da Allianz Arena 2006 woa d'Wejdmoastaschoft 2006, ois s'Aeffniangsspui hia g'spuit wuide. 2008 hod da FC Bayern si "nua" fian UEFA-Cup qualifiziad. Seit 2009 spuit ma wieda Champions League. Zua Zeit ghead vom Stadion aa zua 100 Prozent em FC Bayern Minga. As Stadion fosst 75.000 Zuschaua. Bei d'Hoamspui leicht vum Stadion außn in Roud.
3058
19770
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3058
Landkroas Pfahofa an da Uim
Da Landkroas Pfahofa an da Uim (amtli: Landkreis Pfaffenhofen an der Ilm) liegt im Noadn vo Obabayern. Gräßtnteils ghead da Landkroas Pfahofa zua Holledau. De Kroasstod und de grässte Stod is Pfahofa an da Uim.
3064
71745
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3064
Berchtsgoan
Berchtsgoan (amtli: Berchtesgaden) is a Moakt im Sidn vom Berchtsgoana Land, gonz im sidestlichstn Zipfi vo Obabayern, middn im Hochgbiag unn glei in da Näh vom Keenigssää unn vom Watzmo. In Berchtsgoan wohnan 7888 Leit (2015), des san de Moaktara unn seit 1972 aa de Soizbeaga, de Gera unn de aus Oba- unn Untaau. De naxt grejßane Stod is de Kroasstod Reichahoi, de naxte Groußstod is Soizburg, 15 km nerdli davo af da estreichischn Seitn. Berchtsgoan hod aa a oagne Brauarei, es Hofbrauhaus Berchtsgoan, wo scho 1645 grindt worn is. Gschicht. Des Woat Berchtsgoan setzt se woahscheinli zamma aus "Perchta", wos a songhofts Wei is, oda aus'm Nom vo am Siedla ("Perther") unn "Gaden" (af Berchtsgoanarisch: "Goan" oda "Goa(d)n"), wos a eihzeints Grundstickl is unn se etymologisch vo "Goartn" healeitn kunnt (sieg aa es Grimm'sche Weatabuach) oda a bloß von am oanramigen Gbaid. Frei ibasetzt hoaßt des zamm dann oijso woahscheinli: Des oanzlne Haisl somt Goartn vo da Percht oda dem Perther. Im Joa 1102 is Berchtsgoan des easchtemoij af am Peagamentl beuakundt worn. Zwengatsdem ham dann aa 2002 net bloß de Moaktara des 900-jaarige Jubiläum gfeiat. S'wead se vazait, de easchte Bsiedlung Berchtsgoans is zwengam Glübd vo da Gräfin "Iamingaad vo Suijzboch" gwen. Dea iahra Mo hot se scheints beim Jong dabräslt unn is vonam Feisn gstiazt. De Iami hot donn gsuacht unn gsuacht unn schliaßli globt, wanns'n findt, iahn Mo, woijt's a Klosta stiftn. Unn des hot's dann aa gmocht – auf'm Feisn, wosn gfundn hot, is zeascht a kloans Klosta, spada de "Stiftskiach" baut worn, de dann aa no meahmoijs umbaut worn is. Da Sohn vo da Iami, da "Graf Berengar I. vo Suijzbach" unn sei Hoijbbruada Kuno hammse fia de Eafüllung vo dem Glübd eihgsetzt unn sand zewngsdem noch Rom groast. Fia de "Augustina-Choahean", de vo Berengar brufn woan san, woa des Berchtsgoana Toij oba net grod a ognehma Oat. In de unduachdringlige Wejjda hamms denkt, do waratn Drachn unn ondans grausligs Viachzeig. So is koa Wunda, doss da easchte "Propscht" Eberwin bis 1111 liaba im grod 1107 bautn "Klosta Baumburg" (im Noadn vom Landkroas Traunstoa) residiat hot. Eascht oijs mi'm Rodn ogfanga hom, da hot da Toijkessl mid da Zeit aa fia de Fiaschtpröpscht an Roaz gwunna. 1156 hot da Kaisa "Friedrich Barbarossa" dem kloanen Stift de "Forsthohheit" zuagstondn - de Schiaffreiheit af Soiz unn Metoi hom se de Berchtsgoana glei sejba on de kaisalige Uakund aa no droghängt. Oijs zwoa midanond hot fia an easchtn wiatschoftlichn Afschwung gsoagt, dea Berchtsgoan zua'm "Moakt" afgmandlt hot. 1294 hot Berchtsgoan aa no de Bluatgrichtsboakeit fia schware Vagehn kriagt unn is domit no meahra eingständig worn. Des Eazbistum Soijzbuag in da Näh woijt scho boijd aa in dem oiwa lukrativaran Berchtsgoan midmischn, de Schejjnbeaga Salin woa eam eh scho vapfändt, deszweng is Berchtsgoan vo 1393 bis 1404 unta de Vawoijtung vo Soijzbuag kemma. Oba oijs Soijzbuag Berchtsgoan glei gonz schluckn woijt, hot's an Ochsnkriag (1611) gemn. Da Erzbischof Wolf Dietrich von Raitenau is dann oba scho boijd vom "Maximilian I." vatriem unn ins Gfängnis gspeat worn. Bloß oamoij no, nämli 1704 im "Spanischn Eabfoijgekriag", is Berchtsgoan vo de Ejstareicha bsetzt worn – oba des woas dann aa scho. Bis 1805. Scho seit 1380 woa Berchtsgoan oijs a "Reichslehn" im Reichstog mit Sitz unn Stimm vadredn. Wegan seina Eanennung zua "Fiaschtprobschtei" is Berchtsgoan aa no im "Reichsdog z' Regnsbuag" af da "Fürstenbank" gsessn – oijs oanzige Firschtprobschtei unn des kloanste Firschtntum – unn hot aussadem bis ins 17. Joahundat aa bei de Soijzbuaga Landdog midgmocht. De Firschtprobschtei is ob 1559 bis 1723 vo de Widdlsbocha vawoijtet worn, de domoijs aa no de Kuafirscht unn Erzbischöf vo dem Erzbistum Köln gstejjt hot. De Firschtprobschtei hot des Gebiet vo de heitign fimf Gmoana im Toijkessl unn meahrane Gebiet aussahoijb umfosst, so zum Beischbuij des af'm Weg noch Soijzbuag liagande "St. Leonhard", dera Kiach woahscheinli scho in da Romanik baut worn is. Oijs Firschtprobschtei woa Berchtsgoan oijso quasi fira longe Zeid unobhängi, hod in dera Zeid weeda z'Baiern no z' Soijzbuag gheat. Oba des massig vui Soijz in Berchtsgoan hot de Nachban koa Rua gem lossn. Oiwei wieda woijtn ses untan Nogl reissn. Mid da "Säkularisation" unn dem End vo da pröpschtlichn Herrschoft im Joa 1803 is des nei grindte Kurfirschtntum Soijzbuag Herr iaba des Berchtsgoana Lond worn, noch dem "Friedn vo Pressbuag" 1805 des Kaisareich Ejstareich unn 1809 fia a kuaze Zeid Napoleons Frankreich. Mid da Neioadnung Eiropas 1810 is des Berchtsgoana Toij zamm mid Soijzbuag z'Bayern kemma. Berchtsgoan gheat no heit z'Bayern – Soijzbuag oba is 1816 wieda östareichisch worn. "Sieg aa:" Chorherrnstift Berchtsgoan, Firschtprobschtei Berchtsgoan, Gnotschaft Wia da Tourismus ogfangt hot. In de foijgande Joazehnt hom de boarischn Kenig Berchtsgoan oijs a Summaresidenz gnutzt un hom des bisherige Chorherrnstift zuam kenigliga Schloos ausbaut. Nacham End vo dem Deitsch-Franzesischan Kriag 1870/1871|71 sand oiwei meahra Bsuacha unn Ualabsgäst noch Berchtsgoan kemma. Da Mola "Carl Rottmann" hot zwor scho in de 1820a Gmejjd vo de Berchtsgoana Oipn gfeatigt – sieg aa des dovo inschpiriade Watzmobuidl vo "Caspar David Friedrich" – oba hiazat hot's oiwei meahra Kinschtla, Schriftsteja unn aa Industrieje im Berchtsgoana Toij gfoijn: Do waratn zum Beischpuij da Ganghofer Ludwig, dea glei a gonze Reih vo seine Roman in Berchtsgoan hot schbuijn lassa, unn a de noawegischn Schriftsteja "Jonas Lie" unn "Henrik Ibsen". Da Tourismus hot se oijsboijd nemnam Soijzobbau zuam wichtign Stondboa entwicklt, des Hoijzhondweak dogeng hot in seim Moß sei Bedeitung valoan. Bei de Mola woan voa oijm da "Hintasää" unn da Kenigssää oijs Motiv beliabt – net ohne Grund hoaßt oana vo de scheenstn Aussichtsplätz am Kenigssää heit no "Malerwinkl". De Easchliaßung vom "Obasoijzbeag" fia'n Tourismus hot 1877 ogfangt mid'm Bau vo da Pension Moritz duach "Moritz Mayer". Grod genau de Pension soijt spada aa Hitler long voa seina "Machtergreifung" beheabeagn unn ausschloggemnd fia sei Woij vo Berchtsgoan bzw. vom Obasoijzbeag sei, um do herent in a beeindruckandn Residenz ausländische Mochthoba unn Minista zua empfanga. In da Zeid vom Nationalsozialismus. Adolf Hitler hot 1923 des Vui-Scheene vom Berchtsgoana Toij entdeckt. Mid da Mochtiabanohm vo de Nationalsozialistn in Deitschland hot se in Berchtsgoan vui vaändat. Da Grund unn Bodn vom "Obasoijzbeag" is vom Naziregime teis unta an eaheblichm Druck erwoabn unn nachan, mi'm Beaghof im Zentrum, zum "Führersperrgebiet" worn. Da iabadimensioniade Bohhof vo Berchtsgoan is a weidas Zeignis vo dera Afmandlarei. De voa oijm "Martin Bormann" oglastetn "Ankäufe" af'm Obasoijzbeag san natuagmäß net af groaße Gengliab gstoßn. Dennoch hot se da Widastond geng des Naziregime in Grenzn ghoijtn. Oanzig bekonnta unn zum Doud varuatejjta, spada af Lemnslong begnodigta Regimekritika Berchtsgoana Heakunft woa da Kriß Rudolf, dea seinazeid in Wean oijs a Privatdozent an Leahstuij inneghobt hot unn glei noch'm Oschluss 1938 a Leahvabot ausgsprochan kriagt hot. Voa Oat san in jena Zeid immahin aa no de Berchtsgoana Weihnochtsschitzn bei da Entnazifizierung wenga iahra Hintatreibung vo de nazistischn Rituale oijs widastondsähnliche Gruppn eihgstuft worn. Obwoi's koa gringe innan- wia außnpolidische Symbojwiakung ghot hätt, hom se de Alleiatn om 25. Aprui 1945 af an Luftogriff af'n Obasoijzbeag bschränkt. Davo obgsejng ham de Infrastruktua unn de Gebaid vo Berchtsgoan fost koane Kriagsschädn dalittn. Da oschliaßande Obzuag vo de no in Berchtsgoan vabliabanan NS-Spitzn derfat de Voaraussetzung fia de kompflose Iabagob on de Amerikana gschoffn hom, de se im Iabrign Berchtsgoan scho voa Kriagsend oijs oan vo eana kinftigan Stitzpunkt ausbdunga hom. A sichtboas Zeichn, doss de Zeid vom Nationalsozialismus im Berchtsgoana Lond kritisch reflektiat wead, is olladings eascht 1999 noch am Obzuag vo de Amerikana mid da Earichtung vom Dokumentationszentrum af'm Obasoijzbeag meegli worn - unn do hom se ofangs vaschiadane Lokalpolitika scho oag iabawindn miassn, doss eana Widastond dogeng afgemn hom. Nochkriagszeid. Berchtsgoan is vo nam Vabond aus US-Truppn unn a boa Franzosn om 4. Mai 1945 bsetzt worn, dea kuaz draf den oijs Hitlergegna bekonntn Berchtsgoana Wissnschoftla Kriss Rudolf zum easchtn Buagamoasta bruafa hot. Oijs a weidane Kriagsfoijng hot Berchtsgoan, gnaua so wia vuij ondane Gmoana af'm Lond a, Flichtlinge aus de ehemoijign Ostgbiat vom Deitschn Reich afgnumma. Des hot de Zsammasetzung vo da Beveijkarung vo Berchtsgoan deitli vaändat. De Hoamatvatriemn, insbsundas de "Sudätndeitschn" unn de Schlesia, hom ofangs nua in ehemoijige Oabatabaracknloga untabrocht wean kinna (z. B. in Winkl bei Bischofswiesa) unn im Laf da Zeid neie Oatsteile innahoijb vom Berchtsgoana Landkroas buijt. Ebbas länga hot's dauat, bis de Oat vo Neibiaga aa oijs a weatvolla Zuagwinn unn oijs a bleimnds Element vo da voamoijigan Berchtsgoana Keanbevejkarung empfundn worn is. De NSDAP-Grundstickl san 1947 foamej ins Eingtum vom Freistoot Bayern iabagonga, oba de Amerikana hom an Groaßtei vo de Gbaid unn de Bödn weidahi gnutzt. Se hom oijs oanstige Alleiate im unzasteatn Berchtsgoan ob 1953 oans vo de drei U.S. Armed Forces Recreation Center (AFRC) in Bayern eihgricht. Berchtsgoan heint. Seit 1978 is Berchtsgoan da namansgemande Ausgongspunkt zum Nationalpaak Berchtsgoan, dea – oamoij meah noch ofängli groaßn Wiadaständ in da Bevejkarung – zuam Maknzeichn vom gsomtn Toijkessl worn is. In de letzte Joazehnt is da Wintaspoat a weidas „Exportprodukt“ vo Berchtsgoan worn. Spoatla wia da Hackl Schorsch findn do herent optimoie Bdingunga fia iahn Wintaspoat unn da intanationale Nochwuchs wead in de Spoatzentren vom "Boarischen Bob- unn Schlidnspoatvabond (BBSV)" sowia on da "Christopharusschuijn Berchtsgoan" af'm Obasoijzbeag gföadat. Da Berchtsgoana Toijkessl is deszweng oiwei wieda Austrogungsoat vo zoihjreiche bedeutande Summa- unn Wintaspoatvaonstoijtunga, wia de Snowboard-WM, FIS-Schirenna unn af da easchtn Kunsteisboh vo da Wejd, Bob-, Rodel- unn Skeletonwettkämpf olla Stufn. Zua Finanziarung vo zoihjreiche, eigndli alloa vo da Moaktgmoa oijs Middlzentrum z' schoffande zentroie Eihrichtunga, wia'm Kua- unn Kongresshaus, Hoijnbod (Watzmanntherme), Schlochthof usw. is nemnam Fremdnvakeahsvabond a System vo Zuaschusszohlunga vo de umliangandn Gmoana gschoffn woan, wos da Moaktgmoa groaße Voadeile bringt. In de 80a hot se Berchtsgoan mid Untastitzung vo houche boarische Politika, unta eahna da domoijige Ministapresident Franz Josef Strauß, um de "Olympischn Wintaschpuij" 1992 bwoabn - ohne Eafoijg. Berchtsgoan hot im easchtn vo fimf Woihgäng ledigli sechs Stimm (vo insgsomt 75) darreicht unn is domit oijs easchta vo siem Bweaba ausgschiedn. Mim Obzuag vo de US-Streitkräft 1996 is de Nutzung vo de Liangschoftn af'm Obasoijzbeag on an Freistoot Bayern oijs Eigantüma iabagonga. Dea hot bschlossn, ziagig a Dokumentationszentrum af'm Obasoijzbeag eiz'richtn, wos donn im Oktoba 1999 eaöffnet worn is. Des letzt groaße Bauprojekt am Obasoijzbeag woa da Obriss vom Hotejj „General Walker“, wias de US-Armee gnennt hot, woa oba z'glei da ehemoijige Platterhof gwen is. Do is nachan des Gländ vo da Busobfoahstejjn zum Kehlstoanhaus valegt worn, um de Voaraussetzunga fia des 2005 feati gstejte Fimf-Steandl-Hotejj "Intercontinental Resort Berchtsgaden" z'schoffa. Aus da Dodsochn, doss ma bis in de 90a-Joa vom letztn Joahundat voawiangnd af'n Massntourismus oijs Wirtschoftsfaktoa gsetzt hot, de Afenthoijtsdaua vo de Gäst oba rickleifi is, dawochst se de Herausfoadarung, a wirtschoftliche Struktua z'schaffa, de wo qualifiziate Oabatsplätz fia de Zuakunft dameglicht unn a Ausbluatn vo da Bevejkarung vahindat. A easchts Element vo dem Struktuawondl kunnt de Stäakung vom Umwejjtbreich in Berchtsgoan sei. So soij af Bschluss vom Boarischn Kabinett af'm Gländ vom seit'm Obzuag vo de Amerikana leahstengandn Hotejj "Berchtesgadener Hof" des "Haus der Berge" fia an Nationalpaak Berchtsgoan entstehn. Eihgmoanunga. De heintige Grejjß vo da Moaktgmoa geht af de Gebietsreform seit 1972 zruck. Im Laff vo dera Gebietsrefoam san de bis dohi sejbstständign Gmoana "Soijzbeag", Maria Gern unn de Au (Obaau unn Untaau) eihgmoant worn. A Biagainitiativ hot 2004/2005 an Biagaentscheid beontrogt, mim Zuij, de fimf Gmoana vom Toijkessl zura Groaßgmoa zamm'z'leng. Ledigli in Berchtsgoan hot da Biagaentscheid mid iaba 60% Zuastimmung Eafoijg ghobt, is oba zeidglei in Scheenau am Kenigssää unn Bischofswiesn gscheitat. Dodraf hom de Initiatoan af de Obhoijtung vo de spada terminiatn Obstimmunga in "Ramsau" unn Schejjnbeag vazicht. Eadkunde. Berchtsgoan is umgemn vo de Berchtsgoana Oijpn. Wenige Kilometa sidli liagt am Fuaß vom Watzmo da Kenigssää sowia de Gmoa Scheenau. Do beginnt de "Deutsche Ferienroute Alpen-Ostsee". Noch Noadwestn hi is Berchtsgoan iaba Bischofswiesn unn dem "Hoijthuam" mid Reichahoi (18 km dovo weg) vabundn. Do fiaht aa de oaspurige Bohstreckn noch Freilassing. Iaba de Ramsau unn de "Deitsche Oijpnstroß" glongt ma iaba s' Wachterl Richtung Westn noch Zejj om Sää. Richtung Noadn geht’s noch Schejjnbeag unn dohinta noch Soijzbuag (24 km). Iaba den heja glegnan Oatstei "Obaau" glongt ma Richtung Ostn noch Hallein. De Kenigssäa-Ochn unn de "Ramsaua Ochn" vaoanign se am Bohhof zua "Berchtsgoana Ochn", de oba ob da ejstareichischn Grenz wiada "Kenigssäa-Ochn" hoaßt. Woppn. De beidn Schlissl af roudm Grund eainnan on de Schutzpatroon vo da Stiftskiach Petrus unn Johannes. De suijban Lilien af blauam Grund stomman vo dea Midstiftarin Gräfin Irmingard vo Suijzboch. Scho im 17. Joahundat hot de Berchtsgoana Firschtprobschtei des Woppn gfiaht unn bis zua Vaeinigung vom Berchtsgoana Land mid Bayern is do a no in da Middn des Woppn vom jeweijign Firschtprobscht gwen. Religion. Berchtsgoan hot oijs Firschtprobschtei bzw. kiachlichs Firschtntum vo da Grindung o mid da Kiach eng vabundn guijt. Vo da Refoamation bis Ofong vom 16. Joahundat hot des ausschliaßli de oane, katholische Kiach (Una sancta ecclesia) gmoant. Im 16. Joahundat hot se donn oba aa in da Gengd um Soijzbuag unn Berchtsgoan de Leah vom Luther ausbroat. So hom iahra scho säxische Beagleit oghängt, wejjchane vom Erzbischof "Matthäus Lang" weganst iahra eafoadalichn Kompetenzn fia den Soijzobbau in Dürrnbeag ghoijt worn san unn zwengsdem is dera "Irrglaube" ofongs noatdrunga worn. S'hom oba aa oahoamische Soijz- unn Hoijzhandla refoamatorische Gedonkn unn Schriftn vabroat, de se se af iahn Roasn in de protestantischn Städt Augschburg, Niamberg unn Rengschburg kennangleant bzw. ealongt heen. De easchte Ausweisung vo Protestantn is zwoar scho 1572 eafoijgt, se hot oba de hoamliche Vabroatung vo'm Protestantismus im Gebiet vom Chorherrnstift nua unmeakli eihgschränkt. Eascht 1731/1732 is donn zura foijgnschwaan Ausweisung vo Soijzbuaga unn Dirrnbeaga Protestantn kemma, vo dene on de 20.000 Persona im Erzbischtum Soijzbuag btroffn waan. Donoch hom se aa de Berchtsgoana evangelische Christn um Afnohm in am protestantischn Lond bmiaht. Mid da Untastitzung duach des "Corpus Evangelicorum" innahoijb vom "Rengschburga Reichsdog" hom 2000 Berchtsgoana den Muat gfosst, se öffentli zua'm protestantischn Glaubn z'bekenna unn hom um Ausreis betn. A Schreim vom Corpus Evangelicorum hot eana zwoa a Ghöa beim Kanzla vaschofft, oba mo hot dene Ausreisewillign unonnehmboare Bdingunga gstejjt, wejjchane an komplettn Valust vo Hob unn Guat gleichkemma is. Domit de Protestantn net hoamli ausreisn datn, san de Päss bsetzt woan. Zglei is eana oba a no a Vasommlungs- unn Bruafsvabot aufalegt worn. Do hom de soijchanaweis Bedrängtn freie Religionsausübung, de Umwidmung vo da "Kiach Maria Gern" unn de Ostejung vo am Goastlichn mid iahm Glaubns gfoadat. Des hot Firschtprobschtei obglehnt, wos wiadarum zua jetzat offanan Foadarung noch freia Ausreis seitns vo de Protestantn gfiaht hot. Dea grod eascht zum Firschtprobscht gwejjde Cajetan Anton von Notthaft hot se no voa seina Omtseisetzung von am Afstond bedroht sejng unn hot deszweng am 26. Oktoba 1732 a "Emigrationspatent" ealossn. Donoch hom olle Protestantn binnan dreia Monat – a Frist, de jedo, wei’s boijt scho Winta woa bis in'n Apruij valängat worn is – Berchtsgoan valossn. Koppejt woan is des Dekret on's Bzoihjn vo fimf Guijdn fia den Freikauf aus da Leibeignschoft sowia on de Foadarung, noch Ungarn ziang z'miassa. S'Letzte soijt vahindan, doss de Hoijzhondweaka in iahra neichn Hoamat a wirksome Konkurrenz entwickln kunntn, wos oba nochan wegan heftiga Protest vo de Protestantn af a Onsiedlungsvabot in Niamberg obgmuijdat worn is. "Kurhannover" unn Preußen hom oijs oanzige breitwilli de Gebüah vo fimf Guijdn fia de Unvamögndn unta de Protestantn zoijt unn hom so a de Schwarpunkt fia de Neionsiedlung buijdt. Ob'm 18. Aprui 1733 san de Bischofswiesa iaba Lond noch Preußen zogn unn ob'm 22. Aprui de Aua, Scheffaua unn Gera (aus Maria Gern) iaba Hallein per Schiff noch Rengschburg unn vo doat z' Fuaß in de Städt unn Gmoana vo Kurhannova. Insgsomt hom seinazeid 800 Persona de Firschtprobschtei valossn. Im Joa vom Auszuag is in da Ramsau de "Kiach Maria Kunterweg" eihgweiht worn, in dea a Deckngemejjd de Auswondarung triumphiarand dokumentieat. So hoaßt's af'm untan Chronogramm vo zwoa Katuschn aus'm Lateinischn iabasetzt: "Auf Fürbitte der unbefleckten Jungfrau und Mutter ist der verderbende Irrglaube hier von dieser Kirche ausgetrieben worden (1733)". In da se oschliaßandn Gengrefoamation hom se bsundas de Berchtsgoana Franziskanamönch oijs Re-Missionare heavoaton. Oijs de vabliebanen Protestantn deshoijb ebnfoijs ausreisn woijtn, san eaneit de Päss gspeat worn. Trotz dera Moßnohman is oba de „endguitige Ausmerzung des Irrglaubns“ eascht 1788 bekonnt gemn woan. Ludwig Ganghofer hot de Thematik in seim Roman "Das große Jagen" vaoabat. Bis zum Aufkemman vom Tourismus hot beinoh de gsomte Berchtsgoana Bevejkarung dem katholischn Glaubn ogheat. Eascht 1899 is de easchte evangelische Kiuch in Berchtsgoan earicht worn – net zletzt um dem Zuastrom vo evangelische Gäst, wejjchane zuadem oftmoijs iaba an Zwoatwohnsitz in Berchtsgoan vafuigt hen, Rechnung z' trong. Zua katholischn "Pforrei St. Andreas", de noch da Säkularisation 1803 entstondn is, ghäjn: Zua "evangelischn Kirchngmoa Berchtsgoan "ghäjn foijgande Kiachn: "Schau aa" Chorherrenstift Berchtesgaden, Franziskanerkloster Berchtesgaden Songwejjt. De Beag um Berchtsgoan sand da Hintagrund fia massig vui "Song" – neet zletzt des zuam Woahzeichn gwoane Watzmo-Massiv, des mid seine nein Gipfe oijs a Keenigsfamij deit werat, de wenga iahra Gscheatheit vastoanat woan is. Wobei da Haptbeag mid seine drei Gipfen (Hocheck, Middlspitz, Südspitz) den Keenig, da Gipfe gengiwa de Keenigin (Watzmannwei) und de siem Gipfen dozwischn de Kinda symbolisian. Da "Untasbeag" gengiwa, dea se ins bnochboate Soijzbuag dastreckt, deant da Sog noch oam Koasa oijs Bhausung. Je noch Vazejjweis san doda Koasa Karl der Große oda "Friedrich Barbarossa" in am todesähnlicham Schlof, um beim Jingstn Gricht oda "wenn Unglaubn und Gwoit den hechstn Grad eareichn" mid iahram Heer fia des Guade den Siag z' earinga. In a ondanan Version hoaßt's, da Koasa dat doatn schlofn, bis sei Boat siem Moij um an Tischfuaß gwochsn waa. Nebanst dem schlofndn Heer soijn im Untabeag oba a no Riesn (Riese Abfalter), so gnennte Wuijdfraun, wejjchane ähnli de Heinzelmännchen guade Deanst leistn datn, unn natiali a no de "Zweag" (Untasbeag Manndln) g'haust unn gwiakt hom. Net z' vagessn da Deifi, dea de Wuijde Jogd ofiaht unn net bloß af oana "Teufelskopf" gnenntn Fejjswond vo da "Reitaoijpn" seine Spuan hintalossn hot. Donemn gibt’s aa no zoihjreiche Geista, wejjchane af d'Beag unn oijs dadrungane Sejjn in de Sää zum Guadn mohnan oda aa zuam gspenstischn Keglschbuij eihlodn. Fian Uasprung vom Noman "Berchtsgoan" gibts glei mehrane Song: Noch oana dat ea se vo da Songgstoijt "Berchta" bzw. Perchta obleitn, wejjchane a mid da "Frau Holle" gleichgsetzt wead. A ondane bhaupt, des waar am gwissn "Berchtold" zua vadonga, dem a "Nix" vom Keenigssää an Weg zum Soijz unn zua rechtschoffanan Oabat oijs Beagmo im no heit existiarandn Soijzbeagweak vo Berchtsgoan gwiesn hätt. Tourismus. Wondan und Beagsteing. Des Berchtsgoana Toij liagt in de "Ostoijpn" unn is vo de "Berchtsgoana Oijpn" umgemn. Neba dem Drum vo Watzmo, dea zum Bsteing olladings bloß fia Trainieade taugt, gibts no weidare bearige Beagwondarungen unn -touren. Vom "Deitschn Oijpenvarein" wean in de Beag ummadsdum meahrane Hittn bwiatschoft. Soijt ma se oschaun. In de Nachbagmoa:
3068
61
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3068
Màndal
3069
20478
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3069
Manndal
A Manndal is in jeglicha Vabindung desjenige Trumm, des ebbs neisteckt oda des neigsteckt wead. Meist hot as Manndal an Zapfn, a Gwindt, des aussn liegt oda erinnat in irgendoana Weis an an Zipfe von am Mo. Zu dera Vabindung gheat imma as Gengstück dazua, as Weiwal. As Manndal beim Menschn is in na Vabindung von am Wei und am Mo da Mo, bei na gleichgschlechtlichn Vabindung zwischn zwao Menna nimmt im Reglfoi oiwei oana de Roiin vom Manndal o und wead dann a vo seim Partna "Mei Mo" gnennt. As Manndal beim Menschn is genetisch gseng der Mensch der a X- und a Y-Chromosom im Earbguat hot. Bei de Viecha is dea Partna as Manndal (soboids übahaupt den Untaschied gibt) dea sei Foatpflanzungsweakzeig in des andane einesteckt um sein Sama zum übatrong - oda nacha genaralisiert deajenige Teil, dea an Sama obgibt. Bei de Viecha ko des öfta a sei, daß Zwitta gibt, de ois zwoa drin hom und sich mit se sejm fortpflanzn kenna, drum is des manchmoi a weng schieriga z'ausanandahoitn. Bei technische Vabindungen is as Manndal des, wos vom Gengstück aufgnomma wead. Beispui san do de elektrischen Stecka mit enane Gengstück (de korrektaweis eigantle Buchsn hoassn). Genauso iss aa bei da Schraum (s Gengstück dazua hoasst Muada). Bei de Gwachs gibts a Manndal, blos do iss net do üblich daß ma vo am Manndal redt, weil do des Zwittatum no haifiga is. A do wieda des Prinzip: Dea wos an Poiin obgibt, is as Manndal. As bassade Gengstück zum Manndal hoast ma Weiwal.
3070
61
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3070
Männchen
3073
24754
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3073
Listn vo Boarische Kultserien
3076
841842
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3076
Innviadl
Es Innviadl (aumtlich: Innkreis), is as noadwesdliche va dee via Viadl va Obaöstareich. Es is a fruchtboare, dichdbsidlde Beagallonschofd vom Oipnvoaland und ligd zwischn da Soizach, am Inn, da Doana und am Hausruck. As Innviadl sedsd si aus drei Bezirk zam: De Flech vom Innviadl is 2250 km2. S lem doadn an dee 218.000 Leid. De Gschichd vom Innviadl. As Innviadl hod seidm 6.Joahundad zum "Mattiggau" im boarischn Stammesherzogtum, mit de Herzogshef Ranshofa und Mattighofa, ghead. Schbäda woa s a Deil vom Rentamt Buaghausn mit de Grichda Wuidshuad (mim Bezirkgrichd Mattighofa zsammglegd), Braunau, Mauakircha, Friedbuag, Scheading und Riad im Innkreis. Bis 1779 woa de Gengd vom schbädan Innviadl ois "Innbaiern" a Deil va Bayern. Mid da Ratifizierung vom Frieden va Teschen, dea am Bayerischen Erbfolgekrieg (1777-1779) a End gsedsd hod, is as Innviadl 1778 z'Owaäsdareich kema. Va do a is da Nam "Innviadl" zua Agleichung an dee andan owaäsdareichischn "Viadl" heagnumma woan. Den Griah hod da Deod vom boarischn Kuafiasdn Maximilian III. Joseph, dea wos koa Kinda ned ghod hod, ausglesd (1745 -1777). Duach dees, daas a gschdoam is, is des ganze boarische Heazogsgschlechd va de Wittlsbacha ausgschdoam gwen. A Boa va dee middleirobäischn Mechd homd an Aschbruch af Deile vom Eab, drundda aa Äsdareich aufs Heazogdum Niedabayern, eahom. Wia de Napoleonischen Kriege woan, is as Innviadl no amoi va 1809 bis 1814 zu Bayern kema. Beim Wiener Kongress (1814/1815) iss endgüldig Estreich iwagem woan. Dee Archidektua in de Städd (bunt ogmoide Hausfassadn) und da wesdmiddlboarische Dialegt darinnand heid nu an d boarische Vagangaheid. Sproch. Doduach, dass es Innviadl so laung bei Bayern gwen is, kennt ma des ada sprocha ah. Durch des dasse es Östareichische (Ostmiddlboarisch) und es bayrische (Westmiddlboarisch) gmischt hod, untascheize es Innviadlarische heid nu vo de aunan östareichischn Dialekt. Nochdem es Innviadl zu Östareich kema is, haums vo Wean glei Lehra gschickt, owa vor oim im Westn von Innviadl (um Braunau) han d'Bajuwarn untasich bliem und do hodse es Boarische guad dahoin. Persenlichkeiten. Richard Billinger, Adolf Hitler, Franz Jägeaschtätter, Ernst Kaltenbrunner, Alfred Kubin, Rudi und Willi Schneider, Franz Stelzhamer, Friedrich Ch. Zauner, Dr. Josef Weinlechner Literatua. 'Gewonnen hat unseroans!" Der Bairische Volksaufstand 1705/1706 im Spanischen Erbfolgekrieg. Vom Innviertel nach Tölz, zur Sendlinger Mordweihnacht und zur Schlacht bei Aidenbach, (2005) ISBN 3-902121-68-8
3077
834228
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3077
Listn vo boarische Kultschauspieler
3079
56341
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3079
Ottfried Fischer
Ottfried Fischer, vulgo Fischer Otti (* 7. Novemba 1953 in Ornatsöd, Niederbayern) is a boarischa Schauspuia und Kabrettist. Gschicht. Da Fischer is afn Bauanhof "Oanatsöd" vo seim Voda z Untagriasbo (Boarischa Woid) afgwoxn. Sei Voda da "Werner Fischer", kummt uaschpringle vo "Elisnhof" (Bad Wünnenbeag) im Kroas "Padaboan" und hod a Fischgschäfd z "Gejsnkiacha" kobt. No hoda d Maria Wagner geelichd und is in Bayern bliem. Bis zan Abidua hod da Ottfried Fischer s "Maristngümnasium" in Fiaschtnzej z Bassa bsuachd. Nom Wuin vo seim Voda häda Rechtsanwoid wean soin. No a bo Semesta hoda owa sei Rechtswissenschafts-Schdudium an da Ludwig-Maximilians-Uniweasidäd Minga obrocha und mid a bo Freind 1976 s "Hintahoftheada "grind, wou a sejm ois Kabrettisd und Schauschpuia afdren is. 1983 hodn da Kabrettisd "Werner Schneyder" in sei Feanseeschou „"Meine Gäste und ich“ "koid. Sei easchda Soloafdrid ois Kabrettisd is 1989 midm Brogramm „"Schwer ist leicht was“ "gwen. Finf Joa dano isa mid seim zwoadn Solo "„Was tun“ "in Deitschland und Estareich afdren"." Zwischnduach hoda ois Schauschpuia in zoireiche Feanseeserien und Fuime goawad. Da "Franz Xaver Bogner" hod eam sei easchde Feanseeroin in da Serie "Zeit genug "gem. 1985 gibd eam da Bogner d Haupdroi in da Serie „"Irgendwie und Sowieso“" und de Roin voum "Felix" in „"Zur Freiheit“" , wosn iwa de Grenzn vo Bayern ausse bekannd gmochd hod. No is Schlog af Schlog ganga, bam Boarischn Rundfunk hod da Fischer bam „"Der Schwammerlkönig“" gschpuid. No san Schpuifuimroina gfoigd, u. a. in „"Zärtliche Chaoten“" (1987), „"Ein Prachtexemplar“" (1989), „"Café Europa“" (1990), „"Go Trabi Go“" (1990), „"Das schreckliche Mädchen“" (1990) und „"Superstau“" (1991). Ofang Fewra 2008 hod da Ottfried Fischer sei "Parkinson"-Krankheit effadlich gmochd. Scho a bo Dog dano isa live bam "Aschamittwoch da Kabrettisdn" mid a Solo-Einlag afdren. Sei Afdrid hoda mim Schpruch: „"Keine Angst, i mach keine Schüttelreime!"“ eigleit. Da Fischer hod zwoa Töchta und lebt trennt vo seina Frau. Ea is a Sechzga Fan. Kabarett. Seit iba 100 Sendungen moderiert er "Ottis Schlachthof" im Bayerischen Fernsehen. Auszeichnunga. Ottfried Fischer hod fia sei Oawad zoireiche Auszeichnunga griagt: Lidaradua. Sam McBratney, Anita Jeram (Illu.), Ottfried Fischer (Ibasetzung): Woaßt du ibahapts, wia gern dass i di mog? - Sauerländer Verlag, Düsserldorf, 9. Auflog 2008, ISBN 978-3-7941-5053-3
3080
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3080
Da Bulle vo Däiz
Da Bulle vo Däiz (deitsch: Der Bulle von Tölz) is a boarische Kult-Fernsehserie, de wo ibawiegend in Däiz spuid. Hauptdorsteja is da Fischer Ottfried ois Kommissar Benno Berghammer. Sei Muada Resi (gspuit vo da Ruth Drexel) is oiwei unterwegs, um firn Benno amoi a gscheide Frau zum Suacha. Ober bis hait iss net fündig worn. Ois Schaublotz fia de "Pension Resi" homs as Hollerhaus Irschnhausn heagnumma. Episodnlistn. De Listn zoagt olle Episodn, sortiat noch da Easchdausstrohlung. De Feansehserie umfosst 69 Episodn in 14 Staffen.
3081
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3081
Haubdstod
3082
13206
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3082
Ästareich
3083
52
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3083
Schifåhrn
3084
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3084
Ortstei
Ortstei (dt.: Ortsteil) is a unspezifischa Sammebegriff fia Tei vo ana Siedlung, wo an eingna Nam hom. Städt, Gmoana bzw. Ortschoftn gliedan se weida af, aus gschichtlichn, kuituarejn, administrativn und statistischn Grindn. Dozua wean fia Ortstei untaschiedliche Begriff vawendd:
3085
37765
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3085
Obafrankn
Obafrankn (amtle: Oberfranken) is sowoih a Regiarungsbeziak ois aa a Beziak vo Bayern, mid ana Fläch vo 7.231,41 km². In Obafrankn wohna 1.062.398 Leit (Stond: 31. Dezemba 2016). Da Regiarungssiez is Bareid. In Obafrankn wead fost iwaroi fränkisch gredd. De oanzigsde Ausnohm is da sid-estliche Tei (Fichtlgebiag). Do wead Noadboarisch gredd. Gliedarung. Da Regiarungsbeziak Obafrankn umfossd via kroasfreie Städt und nein Landkroas. Beziaksdog. Zammsetzung. ¹ 1954 und 1958 GB/BHE
3088
41930
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3088
Middlfrankn
Middlfrankn (amtli: Mittelfranken) is oana vo de siem Regiarungsbeziak und aa Beziak vo Bayern, knop 7245 Quadratkilometa grouß, und do wohnan uma 1,7 Milliona Leit. Ois Tei vo da Region Frankn liegt Middlfrankn net im boarischn Sprochraum, sundan in dera Gengad wead fränkisch gredt. Regiarungssitz is Ansbach, owa gräeßde Stod is Niamberg
3089
207
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3089
Untafrankn
Untafrankn, oft aa Mainfrankn ghoassn (amtli: Unterfranken) is oana vo de siem Regierungsbeziak und aa Beziak vo Bayern. Ea is 8530,99 Quadratkilometa groß, und es wohna do 1.306.048 Leit (2015). Da Regiarungssitz is Wiazburg. Ois a Tei vo da Region Frankn liegd Untafrankn ned im boarischn Sprochraum, sundan in dera Gengad wead frängisch gredd. Es is da oanzige Regiarungsbeziak vo Bayern, wo iwahapts koa boarisch gredd wead. Gliedarung. Da Regiarungsbeziak Untafrankn umfossd drei kroasfreie Städt und nein Landkroas.
3091
3045
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3091
Schwobm (Bayern)
Schwobm (amtle: Schwaben (Bayern)) aa: Boarisch Schwobm oda Bayerisch-Schwaben, is oana vo de siem Regierungsbezirk vo Bayern. Schwobm hod 9.992 Quadratkilometa, es wohnan eppa 1,79 Milliona Leid do, und de Haptstod is Augschburg. Schwobm is da oanzige Tei vom ehemolign Herzogtum Schwobm, wo no an Nama trogt. De ondan Tei ghean vor oim za Bodn-Wiattmbeag, Östareich und de Schweiz. Wei dees oft za Vawexlunga fiaht, is de Bezeichnung "Boarisch-Schwobm" (Bayerisch-Schwaben) vabroadd. Gliedarung. D Bezirke ham z Bayern Sejbstvawoitungskeapaschaftn, zu dene wo se mehrane Kroas zamgschlossa hamd. De Kroas vo oam Bezirk gheand oiwei za oam Regierungsbezirk, vom Zuständigkeitsgebiet vo da Bezirksregierung ois staatliche Mittlbeherde. Andas ois wia bei de Landratsämta, de wos gleizeiti staatliche und aa kommunale Beherde hand („Januskepfigkeit“), gibts dafia in Bayern mid de "Beziaksvawoidunga" und de "Regierungen" trennte Beherden. Da Regierungsbeziak Schwom hod via kroasfreie Städt und zea Landkroas:
3092
30577
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3092
Ludwig I. (Bayern)
Da Ludwig I., Kini vo Bayern (* 25. August 1786 z Strassburg; † 29. Feba 1868 z Nizza) wor a Fiascht ausm Gschlecht vo de Wittelsbacha. Ea is seim Voddan Max I. noch dem seim Doud 1825 afn Thron gfoigt und hod im Revolutionsjoar 1848 zugunstn vo seim Suhn Maxi II. obdankt. Da Ludwig hod vui fias kuiturelle Lem im Kinereich Bayern do, bsundas z Minga. Des segst an da Ludwigstroß mit "Siegestor" und Fejdheanhoin, genau so wia am Kiniplatz und da Scheenheidngalerie im Schloss Nymphenburg. Aba ohne an Ludwig I. gabs aa koa Bavaria z Minga und a koa Wiesn. Eascht seit da Houzat vom Ludwig I. und da Therese vo Hildburghausen, am 17. Oktoba 1810, gibts as Oktoberfest (des easchte hod zua Houzatfeia gheat). Weil a so vui ibaghobt hod fia Griachaland, is nacha sei zwoata Bua, da Otto I., Kine vo Griachaland worn (desweng hom de Griacha a weißblaue Fahna). Er sejm hod 1848 abdanka miassn, weng oana Affär mit da Dänzarin Lola Montez. Er hod in Thron seim easchtn Suhn Max II. ibagem. A weitara Bua vo eahm wor da spadare Prinzregent Luitpold, da Stammvoda vo de heitign Wittelsbacha.
3093
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3093
Schbroch
3095
2284
https://bar.wikipedia.org/wiki?curid=3095
Tiroul