clui/it_pl_opus_dataset · Datasets at Hugging Face

it stringlengths 2 991 ⌀	pl stringlengths 1 1.19k ⌀
In pratica stiamo dicendo che , forse , quello è un habitat adatto alla vita nel sistema solare .	Przypuszczamy , że może to być środowisko odpowiednie dla życia .
Beh , lasciatemelo dire , quella di prima era solo computer grafica . Voglio farvi vedere questa foto .	To była grafika a teraz zdjęcie .
Un' altra foto di Encelado .	To kolejne zdjęcie Enceladusa .
Fatta quando la sonda Cassini ha volato sotto Encelado .	Kiedy Cassini przeleciał pod nim ,
Ha volato molto bassa , solo poche centinaia di chilometri sopra la superficie .	bardzo nisko , jedynie kilka setek km. ponad powierzchnią .
E questa è , ripeto , una vera foto delle fontane di ghiaccio che si alzano nello spazio , assolutamente bellissima .	To zdjęcie fontann wystrzeliwujących lód w przestrzeń kosmiczną , piękne .
Ma non è il candidato principale per trovare la vita nel sistema solare .	Ale to nie główny kandydat na kolebkę życia .
E ' probabilmente questo luogo , una luna di Giove , Europa .	Jest nim ten księżyc Jowisza , Europa . Jest nim ten księżyc Jowisza , Europa .
E di nuovo abbiamo dovuto volare fino al sistema di Giove per capire finalmente che questa luna , come molte , non è solo una palla di roccia morta .	Musieliśmy podlecieć do Jowisza , żeby zauważyć , że ten księżyc nie był tylko kulą skały .
In realtà è una luna di ghiaccio .	To księżyc lodowy .
State guardando la superficie della luna Europa , che è uno spesso strato di ghiaccio , probabilmente spesso un centinaio di chilometri .	Patrząc na jego powierzchnię , widzimy pokrywę lodową , głęboką na setki km .
Misurando il modo in cui Europa interagisce con il campo magnetico di Giove , ed osservando come quei canyon nel ghiaccio che potete vedere nell' animazione si muovono , abbiamo dedotto con grande convinzione che ci debba essere un oceano di liquido intorno a tutta la superficie di Europa .	Dzięki pomiarom tego , w jaki sposób Europa reaguje na pole magnetyczne Jowisza , i obserwacjom pęknięć lodu , które widać na tej grafice , podejrzewamy , że pod lodem jest płynny ocean pokrywający całą powierzchnię Europy .
Quindi sotto il ghiaccio c' è un oceano di liquido intorno a tutta la luna .	Pod lodem , jest ocean pokrywający cały księżyc .
Pensiamo che potrebbe essere profondo centinaia di chilometri .	Może mieć setki km. głębokości .
Pensiamo che sia acqua salata , e vorrebbe dire che c' è più acqua su quella luna di Giove che in tutti gli oceani della Terra messi insieme .	Myślimy , że ma słoną wodę , co może oznaczać , że na księżycu Jowisza jest więcej wody , niż we wszystkich ziemskich oceanach .
Quindi è quel luogo , una piccola luna intorno a Giove , ad essere il candidato più probabile per trovare la vita su una luna o su un corpo al di fuori della Terra , tra quelli che conosciamo .	Mały księżyc Jowisza , jest głównym kandydatem , na znalezienie życia na księżycu , albo innym ciele niebieskim poza Ziemią .
Una scoperta importantissima e meravigliosa .	To niesamowite odkrycie .
La nostra esplorazione del sistema solare ci ha insegnato quanto sia splendido .	Eksploracja Układu Słonecznego pokazała nam jaki jest piękny .
Ma ci ha anche puntato nella direzione giusta per rispondere ad una delle più profonde domande che si possano chiedere , che è " " Siamo soli nell' universo ? " " C' è qualche altra utilità nell' esplorazione e nella scienza , oltre ad un senso di meraviglia ?	Pokazała nam też jak będzie można odpowiedzieć na pytanie : " Czy jesteśmy sami we Wszechświecie ? " Czy prócz zachwytu są powody by zajmować się nauką ?
Beh ... certo .	Oczywiście .
Questa è una foto molto famosa scattata , in realtà , la mia prima vigilia di Natale , il 24 dicembre 1968 , quando avevo circa 8 mesi .	To znane zdjęcie zrobione w Wigilię Bożego Narodzenia , 24 grudnia , 1968 roku , miałem wtedy osiem miesięcy
E ' stata scattata dall' Apollo 8 quando ha completato l' orbita dietro alla Luna .	Zrobił je Apollo 8 , zza naszego księżyca .
L' alba della Terra vista dall' Apollo 8 .	To wschód Ziemi z Apolla .
Una foto famosa ; molte persone hanno detto che è stata questa foto a salvare il 1968 , un anno molto turbolento ... le rivolte studentesche a Parigi , l' apice della guerra in Vietnam .	To znane zdjęcie odkupiło rok 1968 , To znane zdjęcie odkupiło rok 1968 , to był niespokojny rok ... bunt studentów w Paryżu , eskalacja wojny w Wietnamie .
Il motivo per cui molte persone la pensano così su questa foto , come Al Gore ha detto molte volte , anche dal palco di TED , è che questa foto è stata , probabilmente , l' inizio del movimento ambientalista .	To zdjęcie tyle dla nas znaczy ... Al Gore powiedział to już na forum TED . Bo zapoczątkowało ono ruch ochrony środowiska .
Perché per la prima volta , abbiamo visto il nostro mondo non come un luogo solido , immobile , e praticamente indistruttibile ma come un mondo piccolo e fragile appeso all' oscurità dello spazio .	Pierwszy raz nasz świat ukazał się nie jako pewne i niewzruszone , niezniszczalne miejsce , ale jako świat mały i delikatny , zawieszony w czarnej przestrzeni .
Un' altra cosa poco menzionata dell' esplorazione spaziale , del programma Apollo , è il contributo economico che ha dato .	Nieczęsto wspomina się też , w nawiązaniu do programu Apollo , o zyskach ekonomicznych .
Mentre si può sostenere che è stato un risultato meraviglioso , spettacolare , ed ha prodotto foto come questa , è anche costato parecchio , no ?	Można mnożyć argumenty jakim wspaniałym był on osiągnięciem , pokazywać zdjęcia , ale sporo kosztował , prawda ?
In realtà sono stati condotti molti studi sull' efficacia economica ... sull' impatto economico dell' Apollo .	Ukazało się wiele prac , na temat wydajności ekonomicznej , i ekonomicznego wpływu Apolla .
Il più completo è stato fatto nel 1975 dalla Chase Econometrics .	W 1975 Chase Econometrics wykazała ,
Ed ha dimostrato che per ogni dollaro speso per l' Apollo ne sono tornati indietro 14 nell' economia degli USA .	że na każdy wydany na Apolla dolar , do gospodarki USA powróciło 14 .
Quindi il programma Apollo ha ripagato se stesso , in termini di ispirazione , ingegneria , risultati e , penso , nell' ispirare giovani scienziati ed ingegneri , 14 volte .	Program Apollo się opłacił , w inspiracji , w inżynierii , osiągnięciach . Dał inspirację młodym naukowcom po 14-kroć . Dał inspirację młodym naukowcom po 14-kroć .
Quindi l' esplorazione può finanziare se stessa .	Eksploracja płaci sama za siebie .
E le scoperte scientifiche ?	A co z odkryciami naukowymi ?
Cosa dire dello spingere l' innovazione ?	Co z napędzeniem innowacji ?
Questa sembra una foto di quasi niente .	To wygląda jak zdjęcie niczego .
In realtà è una foto dello spettro dell' idrogeno .	Ale to spektrum wodoru . Ale to spektrum wodoru .
Tornando indietro al 1880 , 1890 , molti scienziati e molti osservatori studiavano la luce che veniva emessa dagli atomi .	W latach 80 i 90 XIX w , wielu naukowców i obserwatorów przyglądało się światłu atomów .
E vedevano foto strane come questa .	Oglądali takie dziwne zdjęcia .
Ciò che si osserva quando usiamo un prisma è che se l' idrogeno viene scaldato non si illumina normalmente come una luce bianca , ma emette luce solo di particolari colori , rosso , azzurro , alcuni blu scuri .	Odkryli , że jeśli rozszczepić światło to podgrzany wodór nie będzie jarzył się jak światło białe , ale wyemituje różne kolory , czerwony , jasno i ciemno niebieskie .
Questo ha portato a capire la struttura degli atomi perché ciò si può spiegare solo descrivendo gli atomi come un singolo nucleo con gli elettroni intorno .	To pomogło w rozumieniu struktury atomowej , dzięki wyjaśnieniu , że atomy mają pojedyncze jądra z elektronami wokół nich .
Gli elettroni possono essere solo in luoghi ben precisi .	Elektrony mogą się znajdować w określonych miejscach .
E quando saltano verso il luogo adiacente a loro permesso , o quando tornano indietro , emettono luce di colori particolari .	A kiedy przeskakują z orbity na orbitę A kiedy przeskakują z orbity na orbitę powstają różne kolory światła .
Quindi il fatto che gli atomi , quando vengono riscaldati , emettono luce soltanto di colori molto specifici è stato uno dei punti chiave che ha portato allo sviluppo della teoria quantistica , la teoria della struttura degli atomi .	Fakt , że atomy , jeśli je podgrzać emitują określone kolory światła był jednym z czynników , które doprowadziły do rozwoju teorii kwantowej , teorii opisującej strukturę atomów .
Vorrei farvi vedere questa foto perché è molto importante .	Chcę pokazać to ciekawe zdjęcie .
Questa è una foto dello spettro del sole .	To spektrum Słońca .
Una foto degli atomi nell' atmosfera del Sole che assorbono luce .	Pokazuje w jaki sposób atomy w atmosferze Słońca pochłaniają światło .
Essi assorbono solo la luce di particolari colori quando gli elettroni saltano su e cadono giù , saltano su e cadono giù .	Ale tylko określonych kolorów , przez elektrony , które przemieszczają się między orbitami .
Ma guardate il numero di linee nere in quello spettro .	To te czarne linie w spektrum .
L' elemento elio è stato scoperto semplicemente guardando la luce del Sole perché fu osservato che quelle linee nere non corrispondevano ad alcun elemento conosciuto .	Wodór został odkryty , dzięki wpatrywaniu się w Słońce , bo niektóre z tych czarnych linii , nie odpowiadały znanym pierwiastkom .
Ecco perché l' elio si chiama elio .	Dlatego wodór nazywa się ' helium ' .
Viene da " " Helios " " ... il dio del Sole .	Od ' helios ' czyli Słońca .
Può sembrare esoterico , e forse è stata davvero una ricerca bizzarra , ma la teoria quantistica ha portato rapidamente alla comprensione del comportamento degli elettroni nei materiali , come ad esempio il silicio .	To brzmi tajemniczo , ale tak to wyglądało . Teoria kwantowa szybko pozwoliła zrozumieć zachowanie elektronów w materiałach takich jak krzem .
Il modo in cui il silicio si comporta , il fatto che si possono costruire i transistor , è un fenomeno puramente quantistico .	Dzięki własnościom krzemu można budować tranzystory , to zjawisko czysto kwantowe .
Quindi , senza quella comprensione spinta dalla curiosità di capire la struttura degli atomi che ha portato a questa teoria piuttosto bizzarra , la meccanica quantistica , non avremmo i transistor , non avremmo i chip a base di silicio , non avremmo quella che è in pratica la base dell' economia moderna .	Bez zrozumienia struktury atomu osiągniętego dzięki ciekawości i uwieńczonego tajemniczą mechaniką kwantową , nie byłoby tranzystorów i układów scalonych , nie byłoby podwalin naszej gospodarki .
C' è un altro colpo di scena meraviglioso in questa storia .	A teraz jeszcze jeden zwrot akcji .
In " " Wonders of the Solar System " " abbiamo ripetuto più volte che le leggi della fisica sono universali .	W " " Cudach Układu Słonecznego " " podkreślaliśmy znaczenie uniwersalnych praw fizyki .
Una delle cose più incredibili della fisica e della comprensione della natura che si può ottenere sulla Terra è che si può trasportare non solo su altri pianeti , ma fino alle più lontane stelle e galassie .	Mają one niesamowitą własność , bo ich zrozumienie na Ziemi , pozwala ich użyć , nie tylko na innych planetach ale też na gwiazdach i galaktykach .
Ed una delle previsioni stupefacenti della meccanica quantistica , semplicemente guardando la struttura degli atomi - la stessa teoria che descrive i transistor - è che non ci possono essere stelle nell' universo che abbiano raggiunto la fine della loro vita e che siano più grandi , molto precisamente , di 1,4 volte la massa del Sole .	Jednym z przewidywań mechaniki kwantowej , dzięki badaniu struktury atomów - to ta sama teoria która dała nam tranzystory - jest to , że nie istnieją we Wszechświecie gwiazdy , które zakończą żywot , które są większe niż dokładnie 1.4 masy Słońca .
E ' un limite imposto alla massa delle stelle .	To jest limit wielkości gwiazd .
Potete fare i calcoli in laboratorio su un foglio di carta , prendere un telescopio , puntarlo al cielo , e troverete che non ci sono stelle morte più grandi di 1,4 volte la massa del Sole .	Można to wyliczyć na kartce papieru , przyjrzeć się gwiazdom przez teleskop i zobaczyć , że nie ma martwych gwiazd większych niż 1.4 masy Słońca .
E ' una previsione stupefacente .	To niesamowita prognoza .
Cosa succede se c' è una stella proprio al limite di quella massa ?	A co jeśli gwiazda jest na granicy przekroczenia tej masy ?
Ecco una foto .	Widać to na zdjęciu .
E ' la foto di una galassia , una galassia comune nei nostri paraggi , con quante ? ... 100 miliardi di stelle come il nostro sole .	To zdjęcie galaktyki , podobnej do naszej . Jest tam 100 mld. gwiazd podobnych do Słońca .
E ' solo una dei miliardi di galassie nel nostro universo .	To tylko jedna z miliardów galaktyk .
C' è un miliardo di stelle nel cuore della galassia , che è il motivo per cui è così luminoso .	W centrum galaktyki są miliardy gwiazd , dlatego jest tam tak jasno .
Questa è a circa 50 milioni di anni luce , quindi è una di quelle più vicine .	To 50 milionów lat świetlnych stąd , sąsiadująca z nami galaktyka .
Ma la stella brillante che si vede è in realtà una delle stelle della galassia .	Ale ta jasna gwiazda , też należy do tej galaktyki .
Quindi anche quella stella è lontana 50 milioni di anni luce .	Jest tak samo daleko , 50 milionów lat świetlnych .
E ' parte di quella galassia , e sta brillando tanto intensamente quanto il centro della galassia che ha un miliardo di soli al suo interno .	Jest częścią tamtej galaktyki , a świeci tak jasno jak centrum tej galaktyki , jak miliardy gwiazd .
Quella è una supernova di tipo 1A .	To wybuch supernowej Typu Ia .
E ' un fenomeno incredibile , perché se ne sta lì ...	Niesamowite zjawisko , bo tam jest gwiazda .
E ' chiamata una nana bianca al carbonio e ossigeno .	To karzeł węglowo-tlenowy .
Se ne sta lì , a circa 1,3 volte la massa del sole .	Jej masa to 1.3 masy Słońca .
Ed ha una compagna binaria che le orbita attorno , quindi una stella grande , un' enorme palla di gas .	W tym układzie podwójnym jest też inna duża gwiazda .
E quello che fa è risucchiare gas dalla sua stella compagna fino ad arrivare ad un limite chiamato Limite di Chandrasekhar , ed a quel punto esplode .	Karzeł wysysa gaz , z tej drugiej gwiazdy , aż do osiągnięcia granicy Chandrasekhara , wtedy wybucha .
Quando esplode brilla con la stessa intensità di un miliardo di soli per circa due settimane , rilasciando nell' universo non solo energia , ma un' enorme quantità di elementi chimici .	W czasie wybuchu przez dwa tygodnie świeci tak jasno jak miliard gwiazd , wyzwalając nie tylko energię , ale mnóstwo pierwiastków w przestrzeń .
Quella è una nana bianca al carbonio e ossigeno .	To karzeł węglowo-tlenowy .
Ora , non c' erano carbonio ed ossigeno nell' universo al momento del Big Bang .	Węgiel i tlen jeszcze nie istniały zaraz po Wiekim Wybuchu .
E non c' erano carbonio ed ossigeno nell' universo per tutta la prima generazione di stelle .	Nie było węgla i tlenu we Wszechświecie , podczas gdy świeciły gwiazdy pierwszego pokolenia .
Sono stati creati in stelle come quella , intrappolati e poi restituiti all' universo in esplosioni come quelle per poi ricondensarsi in pianeti , stelle , nuovi sistemi solari e , alla fine , persone come noi .	Te pierwiastki wytworzyły się w takich gwiazdach , a ich wybuch uwalniał je do przestrzeni kosmiczniej gdzie mogły zacząć tworzyć planety , nowe gwiazdy , układy słoneczne i ludzie - jak my .
Penso che questa sia una dimostrazione impressionante del potere , della bellezza e dell' universalità delle leggi della fisica : noi possiamo comprendere quel processo perché comprendiamo la struttura degli atomi qui sulla Terra .	To niesamowita demonstracja siły , piękna i uniwersalności praw fizyki , bo dzięki nim rozumiemy ten proces , rozumiemy strukturę atomów na Ziemi. rozumiemy strukturę atomów na Ziemi .
Ecco una bellissima citazione che ho trovato - si parla di coincidenze fortunate qui - di Alexander Fleming . " " Quando mi sono svegliato poco dopo l' alba del 28 settembre 1928 , di certo non avevo pianificato di rivoluzionare tutta la medicina scoprendo il primo antibiotico al mondo . " " Gli esploratori del mondo dell' atomo non avevano intenzione di inventare il transistor .	Zacytuję wam piękny fragment , Alexander Fleming mówi o szczęśliwym trafie : " " Kiedy wstałem wraz ze świtem 28 Września , 1928 roku , nie planowałem zrewolucjonizować medycyny odkrywając pierwszy antybiotyk . " " Naukowcy zajmujący się atomami , nie planowali wynaleźć tranzystorów .
E di sicuro non avevano intenzione di descrivere la meccanica dell' esplosione di una supernova , che ci ha anche rivelato dove i componenti fondamentali della vita venivano creati nell' universo .	Na pewno nie planowali odkryć więcej o eksplozjach supernowych , co doprowadziło nas do zrozumienia gdzie części składowe życia powstały we Wszechświecie .
Penso che la scienza possa essere ... le coincidenze fortunate sono importanti .	Odkrywanie rzeczy dzięki szczęśliwym trafom jest ważne .
Può essere bellissima . Può rivelare cose stupefacenti .	Może wyjawić niesamowite rzeczy .
E può , alla fine , scoprire le idee più profonde sul nostro posto nell' universo ed la reale importanza del nostro pianeta .	Może też wyjawić odpowiedzi na najważniejsze dla nas pytania na najważniejsze dla nas pytania , o nasze miejsce we wszechświecie , i nauczyć nas szanować Ziemię .
Questa è una foto spettacolare del nostro pianeta .	To niesamowite zdjęcie naszej planety .
Non sembra per niente il nostro pianeta .	Nie wygląda jak ona ?
Assomiglia a Saturno perché , ovviamente , lo è .	Bo to oczywiście Saturn .
E ' stata fatta dalla sonda Cassini .	Zdjęcie zrobił Cassini .
E ' una foto famosa , non per la bellezza e la maestà degli anelli di Saturno , ma in realtà per un piccolo , debole puntino che si vede subito sotto uno degli anelli .	Jest słynne , nie z powodu piękna i majestatu pierścieni Saturna , ale z powodu tego małego kleksa wiszącego pod jednym z pierścieni .
Se la ingrandisco , potete vederlo anche voi .	Gdyby go powiększyć ,
Sembra una luna , ma , in effetti , è una foto della Terra .	wyglądałby jak księżyc , ale to jest zdjęcie Ziemi .
Una foto della Terra catturata nella cornice di Saturno .	To zdjęcie zrobione obok Saturna .
Quello è il nostro pianeta da 1.200 milioni di km di distanza .	z odległości 1,2 miliarda km .
Credo che la Terra abbia questa strana proprietà per cui più lontano si va da lei , più sembra bellissima .	Ziemia ma dziwną właściwość , że im dalej od niej się znajdziesz , tym piękniejsza się wydaje .
Ma questa non è la più lontana né la più famosa delle foto del nostro pianeta .	Ale to nie najbardziej odległe lub najsłynniejsze zdjęcie .
E ' stata fatta da questo oggetto , la sonda spaziale Voyager .	To jest sonda Voyager

In pratica stiamo dicendo che , forse , quello è un habitat adatto alla vita nel sistema solare .

Przypuszczamy , że może to być środowisko odpowiednie dla życia .

Beh , lasciatemelo dire , quella di prima era solo computer grafica . Voglio farvi vedere questa foto .

To była grafika a teraz zdjęcie .

Un' altra foto di Encelado .

To kolejne zdjęcie Enceladusa .

Fatta quando la sonda Cassini ha volato sotto Encelado .

Kiedy Cassini przeleciał pod nim ,

Ha volato molto bassa , solo poche centinaia di chilometri sopra la superficie .

bardzo nisko , jedynie kilka setek km. ponad powierzchnią .

E questa è , ripeto , una vera foto delle fontane di ghiaccio che si alzano nello spazio , assolutamente bellissima .

To zdjęcie fontann wystrzeliwujących lód w przestrzeń kosmiczną , piękne .

Ma non è il candidato principale per trovare la vita nel sistema solare .

Ale to nie główny kandydat na kolebkę życia .

E ' probabilmente questo luogo , una luna di Giove , Europa .

Jest nim ten księżyc Jowisza , Europa . Jest nim ten księżyc Jowisza , Europa .

E di nuovo abbiamo dovuto volare fino al sistema di Giove per capire finalmente che questa luna , come molte , non è solo una palla di roccia morta .

Musieliśmy podlecieć do Jowisza , żeby zauważyć , że ten księżyc nie był tylko kulą skały .

In realtà è una luna di ghiaccio .

To księżyc lodowy .

State guardando la superficie della luna Europa , che è uno spesso strato di ghiaccio , probabilmente spesso un centinaio di chilometri .

Patrząc na jego powierzchnię , widzimy pokrywę lodową , głęboką na setki km .

Misurando il modo in cui Europa interagisce con il campo magnetico di Giove , ed osservando come quei canyon nel ghiaccio che potete vedere nell' animazione si muovono , abbiamo dedotto con grande convinzione che ci debba essere un oceano di liquido intorno a tutta la superficie di Europa .

Dzięki pomiarom tego , w jaki sposób Europa reaguje na pole magnetyczne Jowisza , i obserwacjom pęknięć lodu , które widać na tej grafice , podejrzewamy , że pod lodem jest płynny ocean pokrywający całą powierzchnię Europy .

Quindi sotto il ghiaccio c' è un oceano di liquido intorno a tutta la luna .

Pod lodem , jest ocean pokrywający cały księżyc .

Pensiamo che potrebbe essere profondo centinaia di chilometri .

Może mieć setki km. głębokości .

Pensiamo che sia acqua salata , e vorrebbe dire che c' è più acqua su quella luna di Giove che in tutti gli oceani della Terra messi insieme .

Myślimy , że ma słoną wodę , co może oznaczać , że na księżycu Jowisza jest więcej wody , niż we wszystkich ziemskich oceanach .

Quindi è quel luogo , una piccola luna intorno a Giove , ad essere il candidato più probabile per trovare la vita su una luna o su un corpo al di fuori della Terra , tra quelli che conosciamo .

Mały księżyc Jowisza , jest głównym kandydatem , na znalezienie życia na księżycu , albo innym ciele niebieskim poza Ziemią .

Una scoperta importantissima e meravigliosa .

To niesamowite odkrycie .

La nostra esplorazione del sistema solare ci ha insegnato quanto sia splendido .

Eksploracja Układu Słonecznego pokazała nam jaki jest piękny .

Ma ci ha anche puntato nella direzione giusta per rispondere ad una delle più profonde domande che si possano chiedere , che è " " Siamo soli nell' universo ? " " C' è qualche altra utilità nell' esplorazione e nella scienza , oltre ad un senso di meraviglia ?

Pokazała nam też jak będzie można odpowiedzieć na pytanie : " Czy jesteśmy sami we Wszechświecie ? " Czy prócz zachwytu są powody by zajmować się nauką ?

Beh ... certo .

Oczywiście .

Questa è una foto molto famosa scattata , in realtà , la mia prima vigilia di Natale , il 24 dicembre 1968 , quando avevo circa 8 mesi .

To znane zdjęcie zrobione w Wigilię Bożego Narodzenia , 24 grudnia , 1968 roku , miałem wtedy osiem miesięcy

E ' stata scattata dall' Apollo 8 quando ha completato l' orbita dietro alla Luna .

Zrobił je Apollo 8 , zza naszego księżyca .

L' alba della Terra vista dall' Apollo 8 .

To wschód Ziemi z Apolla .

Una foto famosa ; molte persone hanno detto che è stata questa foto a salvare il 1968 , un anno molto turbolento ... le rivolte studentesche a Parigi , l' apice della guerra in Vietnam .

To znane zdjęcie odkupiło rok 1968 , To znane zdjęcie odkupiło rok 1968 , to był niespokojny rok ... bunt studentów w Paryżu , eskalacja wojny w Wietnamie .

Il motivo per cui molte persone la pensano così su questa foto , come Al Gore ha detto molte volte , anche dal palco di TED , è che questa foto è stata , probabilmente , l' inizio del movimento ambientalista .

To zdjęcie tyle dla nas znaczy ... Al Gore powiedział to już na forum TED . Bo zapoczątkowało ono ruch ochrony środowiska .

Perché per la prima volta , abbiamo visto il nostro mondo non come un luogo solido , immobile , e praticamente indistruttibile ma come un mondo piccolo e fragile appeso all' oscurità dello spazio .

Pierwszy raz nasz świat ukazał się nie jako pewne i niewzruszone , niezniszczalne miejsce , ale jako świat mały i delikatny , zawieszony w czarnej przestrzeni .

Un' altra cosa poco menzionata dell' esplorazione spaziale , del programma Apollo , è il contributo economico che ha dato .

Nieczęsto wspomina się też , w nawiązaniu do programu Apollo , o zyskach ekonomicznych .

Mentre si può sostenere che è stato un risultato meraviglioso , spettacolare , ed ha prodotto foto come questa , è anche costato parecchio , no ?

Można mnożyć argumenty jakim wspaniałym był on osiągnięciem , pokazywać zdjęcia , ale sporo kosztował , prawda ?

In realtà sono stati condotti molti studi sull' efficacia economica ... sull' impatto economico dell' Apollo .

Ukazało się wiele prac , na temat wydajności ekonomicznej , i ekonomicznego wpływu Apolla .

Il più completo è stato fatto nel 1975 dalla Chase Econometrics .

W 1975 Chase Econometrics wykazała ,

Ed ha dimostrato che per ogni dollaro speso per l' Apollo ne sono tornati indietro 14 nell' economia degli USA .

że na każdy wydany na Apolla dolar , do gospodarki USA powróciło 14 .

Quindi il programma Apollo ha ripagato se stesso , in termini di ispirazione , ingegneria , risultati e , penso , nell' ispirare giovani scienziati ed ingegneri , 14 volte .

Program Apollo się opłacił , w inspiracji , w inżynierii , osiągnięciach . Dał inspirację młodym naukowcom po 14-kroć . Dał inspirację młodym naukowcom po 14-kroć .

Quindi l' esplorazione può finanziare se stessa .

Eksploracja płaci sama za siebie .

E le scoperte scientifiche ?

A co z odkryciami naukowymi ?

Cosa dire dello spingere l' innovazione ?

Co z napędzeniem innowacji ?

Questa sembra una foto di quasi niente .

To wygląda jak zdjęcie niczego .

In realtà è una foto dello spettro dell' idrogeno .

Ale to spektrum wodoru . Ale to spektrum wodoru .

Tornando indietro al 1880 , 1890 , molti scienziati e molti osservatori studiavano la luce che veniva emessa dagli atomi .

W latach 80 i 90 XIX w , wielu naukowców i obserwatorów przyglądało się światłu atomów .

E vedevano foto strane come questa .

Oglądali takie dziwne zdjęcia .

Ciò che si osserva quando usiamo un prisma è che se l' idrogeno viene scaldato non si illumina normalmente come una luce bianca , ma emette luce solo di particolari colori , rosso , azzurro , alcuni blu scuri .

Odkryli , że jeśli rozszczepić światło to podgrzany wodór nie będzie jarzył się jak światło białe , ale wyemituje różne kolory , czerwony , jasno i ciemno niebieskie .

Questo ha portato a capire la struttura degli atomi perché ciò si può spiegare solo descrivendo gli atomi come un singolo nucleo con gli elettroni intorno .

To pomogło w rozumieniu struktury atomowej , dzięki wyjaśnieniu , że atomy mają pojedyncze jądra z elektronami wokół nich .

Gli elettroni possono essere solo in luoghi ben precisi .

Elektrony mogą się znajdować w określonych miejscach .

E quando saltano verso il luogo adiacente a loro permesso , o quando tornano indietro , emettono luce di colori particolari .

A kiedy przeskakują z orbity na orbitę A kiedy przeskakują z orbity na orbitę powstają różne kolory światła .

Quindi il fatto che gli atomi , quando vengono riscaldati , emettono luce soltanto di colori molto specifici è stato uno dei punti chiave che ha portato allo sviluppo della teoria quantistica , la teoria della struttura degli atomi .

Fakt , że atomy , jeśli je podgrzać emitują określone kolory światła był jednym z czynników , które doprowadziły do rozwoju teorii kwantowej , teorii opisującej strukturę atomów .

Vorrei farvi vedere questa foto perché è molto importante .

Chcę pokazać to ciekawe zdjęcie .

Questa è una foto dello spettro del sole .

To spektrum Słońca .

Una foto degli atomi nell' atmosfera del Sole che assorbono luce .

Pokazuje w jaki sposób atomy w atmosferze Słońca pochłaniają światło .

Essi assorbono solo la luce di particolari colori quando gli elettroni saltano su e cadono giù , saltano su e cadono giù .

Ale tylko określonych kolorów , przez elektrony , które przemieszczają się między orbitami .

Ma guardate il numero di linee nere in quello spettro .

To te czarne linie w spektrum .

L' elemento elio è stato scoperto semplicemente guardando la luce del Sole perché fu osservato che quelle linee nere non corrispondevano ad alcun elemento conosciuto .

Wodór został odkryty , dzięki wpatrywaniu się w Słońce , bo niektóre z tych czarnych linii , nie odpowiadały znanym pierwiastkom .

Ecco perché l' elio si chiama elio .

Dlatego wodór nazywa się ' helium ' .

Viene da " " Helios " " ... il dio del Sole .

Od ' helios ' czyli Słońca .

Può sembrare esoterico , e forse è stata davvero una ricerca bizzarra , ma la teoria quantistica ha portato rapidamente alla comprensione del comportamento degli elettroni nei materiali , come ad esempio il silicio .

To brzmi tajemniczo , ale tak to wyglądało . Teoria kwantowa szybko pozwoliła zrozumieć zachowanie elektronów w materiałach takich jak krzem .

Il modo in cui il silicio si comporta , il fatto che si possono costruire i transistor , è un fenomeno puramente quantistico .

Dzięki własnościom krzemu można budować tranzystory , to zjawisko czysto kwantowe .

Quindi , senza quella comprensione spinta dalla curiosità di capire la struttura degli atomi che ha portato a questa teoria piuttosto bizzarra , la meccanica quantistica , non avremmo i transistor , non avremmo i chip a base di silicio , non avremmo quella che è in pratica la base dell' economia moderna .

Bez zrozumienia struktury atomu osiągniętego dzięki ciekawości i uwieńczonego tajemniczą mechaniką kwantową , nie byłoby tranzystorów i układów scalonych , nie byłoby podwalin naszej gospodarki .

C' è un altro colpo di scena meraviglioso in questa storia .

A teraz jeszcze jeden zwrot akcji .

In " " Wonders of the Solar System " " abbiamo ripetuto più volte che le leggi della fisica sono universali .

W " " Cudach Układu Słonecznego " " podkreślaliśmy znaczenie uniwersalnych praw fizyki .

Una delle cose più incredibili della fisica e della comprensione della natura che si può ottenere sulla Terra è che si può trasportare non solo su altri pianeti , ma fino alle più lontane stelle e galassie .

Mają one niesamowitą własność , bo ich zrozumienie na Ziemi , pozwala ich użyć , nie tylko na innych planetach ale też na gwiazdach i galaktykach .

Ed una delle previsioni stupefacenti della meccanica quantistica , semplicemente guardando la struttura degli atomi - la stessa teoria che descrive i transistor - è che non ci possono essere stelle nell' universo che abbiano raggiunto la fine della loro vita e che siano più grandi , molto precisamente , di 1,4 volte la massa del Sole .

Jednym z przewidywań mechaniki kwantowej , dzięki badaniu struktury atomów - to ta sama teoria która dała nam tranzystory - jest to , że nie istnieją we Wszechświecie gwiazdy , które zakończą żywot , które są większe niż dokładnie 1.4 masy Słońca .

E ' un limite imposto alla massa delle stelle .

To jest limit wielkości gwiazd .

Potete fare i calcoli in laboratorio su un foglio di carta , prendere un telescopio , puntarlo al cielo , e troverete che non ci sono stelle morte più grandi di 1,4 volte la massa del Sole .

Można to wyliczyć na kartce papieru , przyjrzeć się gwiazdom przez teleskop i zobaczyć , że nie ma martwych gwiazd większych niż 1.4 masy Słońca .

E ' una previsione stupefacente .

To niesamowita prognoza .

Cosa succede se c' è una stella proprio al limite di quella massa ?

A co jeśli gwiazda jest na granicy przekroczenia tej masy ?

Ecco una foto .

Widać to na zdjęciu .

E ' la foto di una galassia , una galassia comune nei nostri paraggi , con quante ? ... 100 miliardi di stelle come il nostro sole .

To zdjęcie galaktyki , podobnej do naszej . Jest tam 100 mld. gwiazd podobnych do Słońca .

E ' solo una dei miliardi di galassie nel nostro universo .

To tylko jedna z miliardów galaktyk .

C' è un miliardo di stelle nel cuore della galassia , che è il motivo per cui è così luminoso .

W centrum galaktyki są miliardy gwiazd , dlatego jest tam tak jasno .

Questa è a circa 50 milioni di anni luce , quindi è una di quelle più vicine .

To 50 milionów lat świetlnych stąd , sąsiadująca z nami galaktyka .

Ma la stella brillante che si vede è in realtà una delle stelle della galassia .

Ale ta jasna gwiazda , też należy do tej galaktyki .

Quindi anche quella stella è lontana 50 milioni di anni luce .

Jest tak samo daleko , 50 milionów lat świetlnych .

E ' parte di quella galassia , e sta brillando tanto intensamente quanto il centro della galassia che ha un miliardo di soli al suo interno .

Jest częścią tamtej galaktyki , a świeci tak jasno jak centrum tej galaktyki , jak miliardy gwiazd .

Quella è una supernova di tipo 1A .

To wybuch supernowej Typu Ia .

E ' un fenomeno incredibile , perché se ne sta lì ...

Niesamowite zjawisko , bo tam jest gwiazda .

E ' chiamata una nana bianca al carbonio e ossigeno .

To karzeł węglowo-tlenowy .

Se ne sta lì , a circa 1,3 volte la massa del sole .

Jej masa to 1.3 masy Słońca .

Ed ha una compagna binaria che le orbita attorno , quindi una stella grande , un' enorme palla di gas .

W tym układzie podwójnym jest też inna duża gwiazda .

E quello che fa è risucchiare gas dalla sua stella compagna fino ad arrivare ad un limite chiamato Limite di Chandrasekhar , ed a quel punto esplode .

Karzeł wysysa gaz , z tej drugiej gwiazdy , aż do osiągnięcia granicy Chandrasekhara , wtedy wybucha .

Quando esplode brilla con la stessa intensità di un miliardo di soli per circa due settimane , rilasciando nell' universo non solo energia , ma un' enorme quantità di elementi chimici .

W czasie wybuchu przez dwa tygodnie świeci tak jasno jak miliard gwiazd , wyzwalając nie tylko energię , ale mnóstwo pierwiastków w przestrzeń .

Quella è una nana bianca al carbonio e ossigeno .

To karzeł węglowo-tlenowy .

Ora , non c' erano carbonio ed ossigeno nell' universo al momento del Big Bang .

Węgiel i tlen jeszcze nie istniały zaraz po Wiekim Wybuchu .

E non c' erano carbonio ed ossigeno nell' universo per tutta la prima generazione di stelle .

Nie było węgla i tlenu we Wszechświecie , podczas gdy świeciły gwiazdy pierwszego pokolenia .

Sono stati creati in stelle come quella , intrappolati e poi restituiti all' universo in esplosioni come quelle per poi ricondensarsi in pianeti , stelle , nuovi sistemi solari e , alla fine , persone come noi .

Te pierwiastki wytworzyły się w takich gwiazdach , a ich wybuch uwalniał je do przestrzeni kosmiczniej gdzie mogły zacząć tworzyć planety , nowe gwiazdy , układy słoneczne i ludzie - jak my .

Penso che questa sia una dimostrazione impressionante del potere , della bellezza e dell' universalità delle leggi della fisica : noi possiamo comprendere quel processo perché comprendiamo la struttura degli atomi qui sulla Terra .

To niesamowita demonstracja siły , piękna i uniwersalności praw fizyki , bo dzięki nim rozumiemy ten proces , rozumiemy strukturę atomów na Ziemi. rozumiemy strukturę atomów na Ziemi .

Ecco una bellissima citazione che ho trovato - si parla di coincidenze fortunate qui - di Alexander Fleming . " " Quando mi sono svegliato poco dopo l' alba del 28 settembre 1928 , di certo non avevo pianificato di rivoluzionare tutta la medicina scoprendo il primo antibiotico al mondo . " " Gli esploratori del mondo dell' atomo non avevano intenzione di inventare il transistor .

Zacytuję wam piękny fragment , Alexander Fleming mówi o szczęśliwym trafie : " " Kiedy wstałem wraz ze świtem 28 Września , 1928 roku , nie planowałem zrewolucjonizować medycyny odkrywając pierwszy antybiotyk . " " Naukowcy zajmujący się atomami , nie planowali wynaleźć tranzystorów .

E di sicuro non avevano intenzione di descrivere la meccanica dell' esplosione di una supernova , che ci ha anche rivelato dove i componenti fondamentali della vita venivano creati nell' universo .

Na pewno nie planowali odkryć więcej o eksplozjach supernowych , co doprowadziło nas do zrozumienia gdzie części składowe życia powstały we Wszechświecie .

Penso che la scienza possa essere ... le coincidenze fortunate sono importanti .

Odkrywanie rzeczy dzięki szczęśliwym trafom jest ważne .

Può essere bellissima . Può rivelare cose stupefacenti .

Może wyjawić niesamowite rzeczy .

E può , alla fine , scoprire le idee più profonde sul nostro posto nell' universo ed la reale importanza del nostro pianeta .

Może też wyjawić odpowiedzi na najważniejsze dla nas pytania na najważniejsze dla nas pytania , o nasze miejsce we wszechświecie , i nauczyć nas szanować Ziemię .

Questa è una foto spettacolare del nostro pianeta .

To niesamowite zdjęcie naszej planety .

Non sembra per niente il nostro pianeta .

Nie wygląda jak ona ?

Assomiglia a Saturno perché , ovviamente , lo è .

Bo to oczywiście Saturn .

E ' stata fatta dalla sonda Cassini .

Zdjęcie zrobił Cassini .

E ' una foto famosa , non per la bellezza e la maestà degli anelli di Saturno , ma in realtà per un piccolo , debole puntino che si vede subito sotto uno degli anelli .

Jest słynne , nie z powodu piękna i majestatu pierścieni Saturna , ale z powodu tego małego kleksa wiszącego pod jednym z pierścieni .

Se la ingrandisco , potete vederlo anche voi .

Gdyby go powiększyć ,

Sembra una luna , ma , in effetti , è una foto della Terra .

wyglądałby jak księżyc , ale to jest zdjęcie Ziemi .

Una foto della Terra catturata nella cornice di Saturno .

To zdjęcie zrobione obok Saturna .

Quello è il nostro pianeta da 1.200 milioni di km di distanza .

z odległości 1,2 miliarda km .

Credo che la Terra abbia questa strana proprietà per cui più lontano si va da lei , più sembra bellissima .

Ziemia ma dziwną właściwość , że im dalej od niej się znajdziesz , tym piękniejsza się wydaje .

Ma questa non è la più lontana né la più famosa delle foto del nostro pianeta .

Ale to nie najbardziej odległe lub najsłynniejsze zdjęcie .

E ' stata fatta da questo oggetto , la sonda spaziale Voyager .

To jest sonda Voyager