id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_6400 | jaki przemysł dominuje w polsce? | najbardziej rozwinięty jest przemysł motoryzacyjny, spożywczy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, a także przemysł elektromaszynowy, w tym m.in. precyzyjny, elektroniczny i elektrotechniczny, środków transportu, włókienniczy i odzieżowy. | w prywatnych rękach przez okres socjalizmu. Około 2 miliony prywatnych gospodarstw rolnych wykorzystuje 90% ziem uprawnych. Polska jest europejskim liderem w produkcji ziemniaków i buraka cukrowego. ==== Leśnictwo ==== ==== Rybołówstwo ==== ==== Przemysł wydobywczy ==== === Sektor drugi === ==== Przemysł przetwórczy ==== W Polsce najbardziej rozwinięty jest przemysł motoryzacyjny, spożywczy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, a także przemysł elektromaszynowy, w tym m.in. precyzyjny, elektroniczny i elektrotechniczny, środków transportu, włókienniczy i odzieżowy. Dużą rolę odgrywa wydobycie oraz przetwórstwo surowców mineralnych. Polska baza przemysłowa ucierpiała przez II wojnę światową. Socjalizm wykreował w późniejszych latach 40. duży i szybko rozwijający się system, który opierał się głównie na kontroli centralnej. Po II wojnie światowej polski przemysł skoncentrowany był głównie na surowcach, tekstyliach, środkach chemicznych, | 332 | 574 |
mrc_6401 | w którym roku jest 3 rozbiór? | 1795 | III rozbiór Polski (1795) – ostatni z trzech rozbiorów Polski, do których doszło pod koniec XVIII wieku. Już w czasie trwania insurekcji kościuszkowskiej 11 lipca 1794 poseł pruski w Petersburgu Leopold Heinrich von der Goltz pisał w swym raporcie, że "cała Rosja domaga się rozbioru Polski i wymazania imienia polskiego". Niecały rok po upadku insurekcji, 24 października 1795, monarchowie Rosji, Prus i Austrii (a właściwie imperium Habsburgów) uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Jedynie Imperium Osmańskie nie uznało nigdy rozbiorów Polski. == Podział terytorialny == Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km²). Na zabranych terenach utworzono gubernie: wołyńską ze stolicą w Izasławiu, grodzieńską, mińską oraz litewską z siedzibą | 20 | 24 |
mrc_6402 | dlaczego kościół czci świętych? | Celami tego kultu są: chwała Boża, umocnienie świętości ludu Bożego, przykład do naśladowania i wstawiennictwo przed Bogiem. | Kult świętych w katolicyzmie i prawosławiu oznacza szczególną cześć oddawaną osobom uważanym za zbawione, oraz świętym aniołom. Kult świętych istnieje też w innych wyznaniach chrześcijańskich i w innych religiach. == Chrześcijaństwo == === Katolicyzm === W katolicyzmie szczególny szacunek należy się Maryi, jako matce Jezusa Chrystusa, która według katolików z uwagi na brak grzechu pierworodnego (niepokalane poczęcie) i uczynkowego jest najwyższym wzorem świętości (poza Trójcą Świętą). Kult świętych w katolicyzmie oznacza przede wszystkim zwracanie się do świętych z prośbami o wstawiennictwo i wyproszenie w ten sposób łask u Boga. Każda modlitwa adresowana do świętych faktycznie polega na zwróceniu się do Boga. Celami tego kultu są: chwała Boża, umocnienie świętości ludu Bożego, przykład do naśladowania i wstawiennictwo przed Bogiem. Do świętych | 720 | 844 |
mrc_6403 | które drużyny awansują do ekstraklasy? | Awans do Ekstraklasy uzyskały zespoły Miedzi Legnica, Widzewa Łódź i Korony Kielce. | 2022 roku rozegrały 34 kolejki meczów. Sezon zakończyły baraże o miejsce w Ekstraklasie w następnym sezonie. Pierwszą bramkę zdobył Krzysztof Drzazga w 11. minucie meczu Odra Opole - Miedź Legnica (mecz zakończony wynikiem 1:4). Awans do Ekstraklasy uzyskały zespoły Miedzi Legnica, Widzewa Łódź i Korony Kielce. == Drużyny == == Rozgrywki == W sezonie 2021/2022 drużyny rozegrają 34 kolejki ligowe po dziewięć meczów (razem 306 spotkań) w dwóch rundach – jesiennej i wiosennej. Do Ekstraklasy awansują trzy zespoły – dwa czołowe miejsca w końcowej tabeli premiowane będą awansem bezpośrednim, zaś ostatniego awansującego wyłonią baraże między drużynami z miejsc 3–6. Natomiast do II ligi spadną 3 najgorsze zespoły. === Tabela === === Lider kolejka po kolejce === ImageSize = width:1020 height:80 | 229 | 312 |
mrc_6404 | kto znajdował się na zielonym banknocie 500 zł w prl? | górników podczas pracy w kopalni. | widok Tatr. Decyzja czynników politycznych, że na nowych banknotach mają być umieszczane wizerunki „ludzi pracy” doprowadziła ostatecznie do umieszczenia głowy rybaka i widoku portu w Gdyni. 50-złotówkę według socrealistycznego wzoru drukowano w Szwecji, Czechosłowacji i Warszawie zmieniając sposób oznaczenia serii i numeracji, jak również gamę koloru i wielkość rozety z podaną cyfrą „50”. W XXI w. znane są wydrukowane egzemplarze pierwszej wersji nominału 50 złotych emisji 1 lipca 1948. * Przy projekcie nominału 100 złotych emisji 1 lipca 1948 r. modelem wizerunku był autentyczny robotnik – kierowca PWPW Bronisław Tomaszewski. * Wizerunki umieszczone na 500-złotówkach z 1 lipca 1948 r. powstały na podstawie autentycznych zdjęć, szkiców i rysunków górników podczas pracy w kopalni. == Banknoty polskie w latach 1974–1996 == | 758 | 791 |
mrc_6405 | kim był kajko i kokosz? | dwaj słowiańscy wojowie, mieszkający w grodzie kasztelana Mirmiła. | Kajko i Kokosz – seria komiksów autorstwa Janusza Christy, która stała się jego najpopularniejszym dziełem. Bohaterami komiksu są tytułowi Kajko i Kokosz, dwaj słowiańscy wojowie, mieszkający w grodzie kasztelana Mirmiła. Ich głównymi wrogami są Zbójcerze pod komendą Hegemona i jego zastępcy Kaprala. Do innych ważnych bohaterów komiksu należą: żona Mirmiła, Lubawa, mały Smok Miluś, czarownica Jaga i jej mąż – zbój Łamignat oraz ciamajdowaty zbójcerz Oferma. Pierwszy pasek z ich przygodami ukazał się w „Wieczorze Wybrzeża” w 1972 i zawierał części historii "Złote prosię", wydanej później pod zmienionym tytułem "Złoty puchar". Kolejnymi wydanymi w ten sposób tomami były: "Szranki i konkury" i "Woje Mirmiła". Wkrótce autor przeszedł do „Świata Młodych”. Jedna historia ukazała się w magazynie „Relax”, dwie kolejne zostały | 155 | 221 |
mrc_6406 | czym zakonczyla sie 1 wojna swiatowa? | Wojna zakończyła się klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza oraz powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. | I wojna światowa (przed II wojną światową nazywana Wielką Wojną) – wojna światowa, trwająca od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą (Trójporozumieniem), tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917) a państwami centralnymi (Trójprzymierzem), tj. Austro-Węgrami i Niemcami, wspieranymi przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię. Był to największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza oraz powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji lutowej (1917) i rewolucji październikowej (1918) w Rosji. W jej wyniku zginęło ponad 14 milionów ludzi. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi, wojna ta nie rozwiązała większości | 476 | 641 |
mrc_6407 | kiedy jan gutenberg wynalazł druk? | Różne lata są przyjmowane umownie jako rok, w którym po raz pierwszy Gutenberg użył ruchomej czcionki – najczęściej 1440 albo 1450. | Johannes Gutenberg, właśc. Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg (ur. ok. 1400 w Moguncji, zm. 3 lutego 1468 tamże) – niemiecki rzemieślnik, złotnik i drukarz, twórca pierwszej przemysłowej metody druku na świecie. Nie ma zgody wśród badaczy, czy pierwsze druki powstały już podczas jego pobytu w Strasburgu (1434–1444), czy dopiero w drukarni założonej przez niego w 1448 roku w Moguncji. Różne lata są przyjmowane umownie jako rok, w którym po raz pierwszy Gutenberg użył ruchomej czcionki – najczęściej 1440 albo 1450. Jego najdoskonalszą publikacją była Biblia 42-wierszowa, znana jako Biblia Gutenberga, drukowana w latach 1452–1455. Gutenberg opracował własną wersję czcionek, wykonanych z metalu, ale ich technika pozostaje niejasna. Skonstruował aparat do ich odlewania, w którym nowością było używanie wymiennych matryc. | 397 | 528 |
mrc_6408 | gdzie znajdował się sierociniec gdzie ania została oddana? | w Hopetown | rodziną dwa lata, aż do śmierci pana Hammond. Wdowa podzieliła dzieci między rodzinę i wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Ania trafiła do sierocińca w Hopetown. Po czterech miesiącach trafiła do domu rodzeństwa Cuthbertów – Matthew (w polskim przekładzie: Mateusz) i Marilli (w polskim przekładzie: Maryla; z uwagi na posłużenie się odpowiednikiem imienia Marilla polskiemu czytelnikowi może umknąć fakt, że najmłodsza córka Ani, Marilla – zdrobniale Rilla – nosi imię właśnie po niej), którzy mieszkali w Avonlea (zdarzenie miało miejsce jedenaście lat później – w 1877 roku). Okazało się jednak, że chcieli oni adoptować chłopca, który pomagałby w gospodarstwie i nastąpiła brzemienna w skutki pomyłka. Maryla była przeciwna adopcji dziewczynki, Mateusz zaś bardzo ją polubił. Rozmowa z panią Spencer zdecydowała, że Ania | 149 | 159 |
mrc_6409 | jaka jest głębokość oceanu? | Średnia głębokość wynosi 4280 m p.p.m. | Indonezji a Kolumbii i Peru – jest to 19,8 tys. km, czyli prawie połowa obwodu kuli ziemskiej i pięć razy więcej niż średnica Księżyca. Granicami oceanu są wybrzeża: Ameryki Północnej i Południowej na wschodzie, Azji i Australii na zachodzie oraz lody Arktyki i Antarktyki odpowiednio na północy i południu. Pojemność oceanu szacowana jest na 764,836 mln km³, co stanowi 46% ziemskich zasobów wód. Tradycyjnie dzieli się go wzdłuż równika na część północną i południową, ale wyjątkami są tutaj wyspy Gilberta i Galapagos w całości uznawane za Południowy Pacyfik. Na tym Oceanie znajduje się Rów Mariański, który osiąga głębokość 10 924 m, oraz druga co do wielkości wyspa świata Nowa Gwinea. Średnia głębokość wynosi 4280 m p.p.m. === Granice === Granice | 692 | 730 |
mrc_6410 | skąd się wzięła nazwa węgry? | Podstawą dzisiejszych nazw jest etnonim "onogur", stanowiący złożenie bułgarsko-tureckich słów "on" „dziesięć” + "ogur" „plemię”, prawdopodobnie pochodzący z V w., gdy Madziarzy byli ściśle związani ze związkiem plemion Hunów i Protobułgarów, zwanym Onogurami. Stykający się z oboma ludami Słowianie przenieśli etnonim "onogur" na Madziarów, skrócili go do formy "og(ъ)r –" (forma cerkiewna "ągri") i wymawiali z początkowym przydechowym "w-" jako "W-ągri | koczowniczych plemion węgierskich: Meder/Megyer, Tarján, Jenő, Kér, Keszih, Kürt-Gyarmat i Nyék. W końcu X w. plemieniu Magyarów (pod wodzą Arpada) udało się zjednoczyć pozostałe sześć pod swoim przewodnictwem. W większości języków europejskich nazwa narodu węgierskiego nie ma jednak nic wspólnego z nazwą rodzimą. Podstawą dzisiejszych nazw jest etnonim "onogur", stanowiący złożenie bułgarsko-tureckich słów "on" „dziesięć” + "ogur" „plemię”, prawdopodobnie pochodzący z V w., gdy Madziarzy byli ściśle związani ze związkiem plemion Hunów i Protobułgarów, zwanym Onogurami. Stykający się z oboma ludami Słowianie przenieśli etnonim "onogur" na Madziarów, skrócili go do formy "og(ъ)r –" (forma cerkiewna "ągri") i wymawiali z początkowym przydechowym "w-" jako "W-ągri". Stąd wywodzą się dzisiejsze „Węgrzy/Węgier” w języku polskim (dawniej również „Węgrzyn”, dziś zarezerwowane dla wina z | 316 | 771 |
mrc_6411 | kto jest najstarszym człowiekiem na świecie? | Hiszpanka Maria Branyas Morera (ur. 4 marca 1907) | żyjącym człowiekiem jest Hiszpanka Maria Branyas Morera (ur. 4 marca 1907). Tytuł ten przypadł jej 17 stycznia 2023 roku po śmierci Francuzki Lucile Randon. Najstarszym żyjącym mężczyzną jest obecnie Wenezuelczyk Juan Vicente Pérez Mora (ur. 27 maja 1909). Ranking najstarszych ludzi prowadzi wiele organizacji i naukowców, w tym eksperci Księgi Rekordów Guinnessa (od 1995 roku) i Gerontologicznej Grupy Badawczej, która czasami korzysta z ich informacji (to jej dane są przedstawione w tym haśle; nie uwzględnia ona mieszkańców Chin, Indii, Indonezji i krajów byłego ZSRR). Osoby, które przekroczyły 110 lat, zwane są superstulatkami. == 10 najstarszych ludzi w historii == == 10 najstarszych żyjących ludzi na świecie == == 10 najstarszych mężczyzn w historii == == 10 najstarszych żyjących mężczyzn == | 25 | 74 |
mrc_6412 | w jakim województwie jest warszawa? | województwa mazowieckiego | Warszawa, miasto stołeczne Warszawa (m.st. Warszawa) – stolica Polski i województwa mazowieckiego, największe miasto w kraju, położone w jego centralnej części, na Nizinie Środkowomazowieckiej, na Mazowszu, nad Wisłą. Prawa miejskie uzyskała przed 1300. W 1569 mocą unii lubelskiej Warszawa została ustanowiona miejscem obrad sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od 1573 odbywały się tam wolne elekcje. Po 1596 do Warszawy przeniesiono dwór królewski i urzędy centralne, a w 1611 w rozbudowanym Zamku Królewskim na stałe zamieszkał król Zygmunt III Waza. Miejsce obrad sejmików generalnych województwa mazowieckiego i sejmików ziemskich ziemi warszawskiej od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Warszawa jest największym miastem w Polsce pod względem liczby ludności i powierzchni. W jej skład wchodzi 18 jednostek pomocniczych – dzielnic m.st. Warszawy. | 72 | 97 |
mrc_6413 | gdzie leży połaniec? | Połaniec – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim. | Połaniec – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim. Jest siedzibą miejsko-wiejskiej gminy Połaniec. Miasto królewskie w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI wieku. Miasto w starostwie sandomierskim w 1629 roku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego. W Zawadzie k. Połańca znajduje się jedna z największych w Polsce elektrowni cieplnych, Enea Połaniec S.A o mocy 1800 MW. Otwarty w 2013 Zielony Blok o mocy 205 MW stał się największym na świecie blokiem energetycznym opalanym w 100% biomasą. Na terenie miasta i gminy Połaniec znajduje się również podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice, obejmująca obszar 22,3 ha i zagospodarowana w ponad 41%. Przez Połaniec przebiegają również dwie istotne drogi – Droga wojewódzka nr 764 | 0 | 104 |
mrc_6414 | na jakim stadionie gra szachtar donieck? | Obecnie w wyniku inwazji Rosji na Ukrainę zespół tymczasowo rozgrywa swoje mecze na Stadionie Wojska Polskiego, który został mu udostępniony przez Legię Warszawa. | Futbolnyj kłub „Szachtar” Donieck (; , "Futbolnyj kłub „Szachtior” Donieck") – ukraiński klub piłkarski. Pierwotnie z siedzibą w Doniecku w regionie Donbasu, po zajęciu terytorium przez prorosyjskich separatystów w 2014 r. najpierw przeniesiony do Lwowa (Arena Lwów), a potem (od początku 2017) do Charkowa (obiekt Metalista Charków). Obecnie w wyniku inwazji Rosji na Ukrainę zespół tymczasowo rozgrywa swoje mecze na Stadionie Wojska Polskiego, który został mu udostępniony przez Legię Warszawa. Założony w roku 1936 jako Stachanowiec Stalino. Występuje w rozgrywkach ukraińskiej Premier-lihi. Obok Dynama Kijów jeden z najlepszych i najbogatszych zespołów ligi. 20 maja 2009 po zwycięstwie w dogrywce 2:1 z Werderem Brema jako ostatnia drużyna w historii zdobyła Puchar UEFA. == Historia == Chronologia nazw: * maj 1936: Wuhilnyky | 335 | 497 |
mrc_6415 | co to jest radiologia i diagnostyka obrazowa? | to sposób przedstawienia w formie obrazów wszelkich zmian zachodzących w ciele człowieka, daje wgląd do wnętrza ludzkiego organizmu bez konieczności przeprowadzania operacji chirurgicznej. Obrazy otrzymane w ten sposób wykorzystywane są do celów badawczych, diagnostycznych, terapeutycznych lub edukacyjnych. | radiologii ważną postacią był Mikołaj Brunner z Warszawy. Miał on znakomite przygotowanie lekarskie jak i w zakresie fizyki, szczególnie dotyczące elektryczności. W badaniach eksperymentalnych miał możliwość używania takich samych lamp Crookesa jak Roentgen. Już pod koniec stycznia 1896 r. otworzył prywatną pracownie rentgenowską, która służyła również chorym szpitali warszawskich. Obecnie (2021) radiologia i diagnostyka obrazowa jest jedną ze specjalizacji lekarskich, a jej konsultantem krajowym od 3 kwietnia 2017 jest prof. dr hab. Jerzy Walecki. == Obrazowanie == Obrazowanie medyczne to sposób przedstawienia w formie obrazów wszelkich zmian zachodzących w ciele człowieka, daje wgląd do wnętrza ludzkiego organizmu bez konieczności przeprowadzania operacji chirurgicznej. Obrazy otrzymane w ten sposób wykorzystywane są do celów badawczych, diagnostycznych, terapeutycznych lub edukacyjnych. Główne zastosowania obrazowania: * | 594 | 902 |
mrc_6416 | kto wygrał wybory prezydenckie w niemczech? | Franka-Waltera Steinmeiera | Wybory prezydenckie w Niemczech w 2022 roku odbyły się 13 lutego 2022 roku w Berlinie. 17. Zgromadzenie Federalne dokonało reelekcji Franka-Waltera Steinmeiera. == Zasady wyboru Prezydenta RFN == W Niemczech prezydenta federalnego wybiera Zgromadzenie Federalne, złożone po połowie z członków Bundestagu i przedstawicieli parlamentów regionalnych. Wedle artykułu 54. Konstytucji Niemiec, prezydentem zostaje osoba, która uzyskała bezwzględną większość głosów (50% ogólnej liczby członków Zgromadzenia Federalnego i jeden głos) w dwóch pierwszych turach głosowania lub zwykłą większość w trzeciej turze. Głową państwa może zostać osoba, która posiada obywatelstwo niemieckie, ukończyła 40. rok życia oraz posiada prawa wyborcze do Bundestagu. == Kandydaci == Wedle § 9 ust. 1 Ustawy o Wyborze Prezydenta Federalnego kandydatury muszą być zgłoszone pisemnie z dołączoną zgodą kandydata; do | 133 | 159 |
mrc_6417 | w jaki sposób zginął święty wojciech? | Wojciech zginął od wielu ran włóczniami, które rzucono na rozkaz pogańskiego kapłana Sicco. Potem tubylcy odcięli głowę biskupa i nadziali ją na pal. | kwietnia 997 roku odprawili rano mszę na polanie, a następnie odpoczywali. Następnie otoczył ich agresywny miejscowy tłum, który zaczął ich atakować. Wojciech zginął od wielu ran włóczniami, które rzucono na rozkaz pogańskiego kapłana Sicco. Potem tubylcy odcięli głowę biskupa i nadziali ją na pal. Radzima i Benedykta Prusi puścili wolno. Miejsce śmierci, znajdujące się według źródeł w pobliżu pruskiego grodu "Cholin" lub "Chollinun" lokalizuje się albo na południowych brzegach jeziora Drużno (tradycyjnie w pobliżu wsi Święty Gaj koło Pasłęka w powiecie elbląskim lub według Gerarda Labudy w pobliżu wsi Pachoły koło Dzierzgonia w powiecie sztumskim) albo na Sambii (dziś w obwodzie kaliningradzkim, np. w miejscowości Tenkity, dziś Letnoje, lub Rybaki, dziś Primorsk). Głowę z pala zdjął potajemnie i przewiózł do | 150 | 299 |
mrc_6418 | jaki czas ma polska? | Obecnie czas środkowoeuropejski obowiązuje w Polsce, tak jak w całej Unii Europejskiej, od ostatniej niedzieli października do ostatniej niedzieli marca, a w pozostałym okresie roku obowiązuje czas środkowoeuropejski letni, UTC+2, jest nazywany także czasem wschodnioeuropejskim. | państwa – Kresy Wschodnie – znajdowała się w strefie odpowiadającej temu czasowi) na środkowoeuropejski. Po II wojnie światowej stosowanie na obszarze Polski na przemian czasu letniego i czasu standardowego (zimowego) wprowadzono w 1946 roku; uchwałą Rady Ministrów z 21 września 1949 uchylono tę decyzję i wprowadzono stosowanie czasu środkowoeuropejskiego bez zmian w ciągu roku. Czas letni obowiązywał ponownie w latach 1957–1964 i od 1977 roku. Obecnie czas środkowoeuropejski obowiązuje w Polsce, tak jak w całej Unii Europejskiej, od ostatniej niedzieli października do ostatniej niedzieli marca, a w pozostałym okresie roku obowiązuje czas środkowoeuropejski letni, UTC+2, jest nazywany także czasem wschodnioeuropejskim. == Planowane zmiany == W Anglii, Walii i Irlandii Północnej rozważano ponowne przejście na czas środkowoeuropejski, ale ostatecznie zarzucono tę | 449 | 728 |
mrc_6419 | czym dla człowieka jest władza? | możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania (władza nad sobą – indywidualna) lub postępowania innych osób (władza nad innymi – społeczna). | Władza – możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania (władza nad sobą – indywidualna) lub postępowania innych osób (władza nad innymi – społeczna). Władza społeczna jest zdolnością ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego, czy jest to zgodne z ich interesem i wolą. Tam, gdzie przeważa zgodność interesów i woli współzależnych osobników, zbędne są stosunki władcze. Ze względu na charakter relacji można mówić o władzy: * indywidualnej – panowania nad sobą i swym postępowaniem względem innych przez wybór między alternatywnymi wariantami zachowań; * wspólnotowej – wynikającej z bezpośrednich relacji międzyosobniczych (np. rodzinnych, sąsiedzkich, towarzyskich, mafijnych), * publicznej – obejmującej duże, niepowiązane więzami osobistymi społeczności, występującej w formie władzy państwowej, ekonomicznej, ideologicznej. | 9 | 247 |
mrc_6420 | w jakich wojnach walczył skawiński? | walczył w wielu wojnach oraz powstaniach (powstanie listopadowe, wojna secesyjna itd). | od powstania listopadowego, w którym Skawiński brał udział. == Bohaterowie == === Skawiński === Główny bohater to stary Polak, tułacz poszukujący spokojnej posady w miejscu, gdzie mógłby zamieszkać na stałe. Urodził się w Polsce. Wiódł burzliwe życie, walczył w wielu wojnach oraz powstaniach (powstanie listopadowe, wojna secesyjna itd). Następnym etapem jego życia było „szukanie swego miejsca” – podejmował się wówczas wielu zawodów – był m.in. harpunnikiem, poszukiwaczem diamentów i właścicielem fabryki cygar. Wszystkie te stanowiska tracił w tajemniczych okolicznościach, sam sobie tłumaczył to prześladującym go pechem. Przełomowym momentem w jego życiu było objęcie pracy latarnika w Aspinwall. Tam odnalazł swój upragniony spokój i wiódł ascetyczne życie, praktycznie nie wychodząc z latarni. W lekturze nie ma informacji o jego imieniu. === | 252 | 338 |
mrc_6421 | na jakich falach nadaje radio maryja? | Od 23 sierpnia do 24 września nadawało próbną transmisję na falach krótkich | nadawanie za pośrednictwem satelity Eutelsat II. 28 czerwca 1994 Radio zostało zaproszone przez ówczesnego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Lecha Wałęsę, do Pałacu Prezydenckiego, gdzie odpowiadał on na pytania słuchaczy. 27 października 1994 Radio Maryja rozpoczęło nadawanie programu za pośrednictwem satelity Galaxy VII na obszar Ameryki Północnej i Środkowej, a 20 lipca 1995 za pośrednictwem satelity Hot Bird 1. Od 23 sierpnia do 24 września nadawało próbną transmisję na falach krótkich, przeznaczoną dla Polaków na Wschodzie. W grudniu 1998 roku powstała strona internetowa Radia Maryja pod adresem URL www.radiomaryja.pl, która w maju 2000 roku przekształciła się w portal internetowy stacji radiomaryja.pl. Od 2 maja 2006 nadzór nad programem i treściami emitowanymi w radiu sprawuje 8-osobowa Rada Programowa, w której skład wchodzi 4 | 423 | 498 |
mrc_6422 | ile metrów ma jelito cienkie? | Średnia długość jelita cienkiego to 5–6 m | Jelito cienkie (łac. "intestinum tenue") – najdłuższa część przewodu pokarmowego, położona pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym, od którego oddziela się poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą. W obrębie jamy brzusznej jelito cienkie zajmuje okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe, a częściowo też miednicę małą. Jego długość jest osobniczo zmienna, zależy też od wieku i od stanu skurczu błony mięśniowej. Średnia długość jelita cienkiego to 5–6 m, natomiast na zwłokach wynosi ona od 6 do 8. Średnica (czyli inaczej światło jelita) ma około 3 cm. U noworodków i dzieci jelito cienkie jest stosunkowo dłuższe niż u dorosłych – przypuszczalnie w związku z większą pojemnością jamy brzusznej. == Podział anatomiczny == Jelito cienkie dzielimy na trzy podstawowe części. Są to, kolejno: dwunastnica, jelito czcze | 416 | 457 |
mrc_6423 | kto użyczył głosu komputerowi lucas w filmie pan kleks w kosmosie? | Henryk Talar | kierowniczka PDD w Maliszewie * Henryk Talar – komputer „Lucas” (głos) * Irena Kwiatkowska – Kula Informacyjna (głos) * Marek Sierocki – prezenter stacji „Internews” *Maria Probosz – Sandy *Marian Glinka – strażnik złomowiska robotów * Mariusz Leszczyński – robot Silver (głos) * Bruno O’Ya – dowódca transportowca ARGO 1417 *Zdzisława Specht – Gloria Cassate *Nina Gocławska – Gina Cassate *Marlena Drozdowska – siostry Cassate (wokal) *Witold Dębicki – młody doktor Paj-Chi-Wo * Ján Mildner – cesarz Chin *Leon Niemczyk – „portugalski mnich” #2 na chińskim dworze * Marcin Troński – premier planety * Jan Himilsbach – portier kosmicznego hotelu * Beata Kozidrak – księżniczka z Rock-Komety *Jerzy Moes – przedstawiciel ambasady witający Bronowskiego na lotnisku * Iza Miko – | 32 | 44 |
mrc_6424 | kto jest następcą tronu w anglii? | Książę Karol | – patron od 2009; * The British Film Institute, którego patronem jest od 1979; * The Royal Opera – patron od 1975; * The Royal Opera House – patron od 2009; * The Royal Television Society – patron od 1997. === Oczekiwanie na objęcie tronu === Książę Karol był najstarszym następcą tronu w dziejach brytyjskiego królestwa, był również osobą, która najdłużej oczekiwała na objęcie tronu. Jest to temat często poruszany przez media brytyjskie i światowe. W chwili objęcia tronu był najstarszym brytyjskim monarchą w historii, rozpoczynającym swoje panowanie. W przypadku śmierci królowej Elżbiety II kolejność następujących po sobie wydarzeń określał plan, nazwany "Operation London Bridge". Książę Walii automatycznie został królem Zjednoczonego Królestwa, co zostało oficjalnie potwierdzone następnego dnia na specjalnym | 243 | 255 |
mrc_6425 | gdzie aktualnie znajduje się betlejem? | w Autonomii Palestyńskiej. | Betlejem (, ', dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskie "Bet Lechem"; , '; dosłownie „dom mięsa”) – miasto w muhafazie Betlejem w Autonomii Palestyńskiej. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miejsce narodzin Jezusa Chrystusa. == Położenie == Miasto jest położone w zachodniej części Judei na wysokości około 775 m n.p.m. Leży w odległości 10 km na południe od Jerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego i 75 km na zachód od Ammanu – stolicy Jordanii. W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedla Gillo, Bajt Safafa, Giwat ha-Matos i Har Homa), Bajt Dżala i Bajt Sahur, miasteczko Al-Chadr, kibuc Ramat Rachel oraz wsie Al-Asakra, Hindaza i Artas. Muhafaza Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Bajt | 126 | 152 |
mrc_6426 | z czego powstaje wodór? | Wodór po raz pierwszy otrzymano sztucznie na początku XVI wieku w reakcji metalu z kwasem. | mechaniki kwantowej. Wodór po raz pierwszy otrzymano sztucznie na początku XVI wieku w reakcji metalu z kwasem. W latach 1766–1781 Henry Cavendish był pierwszą osobą, która stwierdziła, że wodór jest oddzielną substancją chemiczną, po spaleniu której powstaje woda. Ta właściwość zadecydowała o nazwie tego pierwiastka chemicznego, ponieważ w języku greckim "υδρογόνο" ("ydrogóno") oznacza „tworzący wodę”. Produkcja przemysłowa wodoru odbywa się głównie metodą reformingu parowego gazu ziemnego, rzadziej zaś przy użyciu bardziej energochłonnych metod, takich jak elektroliza wody. Zdecydowana większość otrzymanej w ten sposób substancji spożytkowywana jest w okolicach miejsca produkcji. Dwa największe obszary zastosowań tak otrzymanego wodoru to przetwarzanie paliw kopalnych (np. hydrokraking) i produkcja amoniaku, głównie do zastosowania na rynku nawozowym. == Pochodzenie i występowanie == Stanowiąc około 75% | 21 | 111 |
mrc_6427 | jaki organ z ue wybierany jest w wyborach bezpośrednich? | Parlament Europejski | posłów. Od tego czasu deputowani są wybierani w powszechnych i bezpośrednich wyborach przez obywateli państw członkowskich. Nie istnieje jednolita ordynacja wyborcza do PE. Wybory są przeprowadzane z zastosowaniem procedur ustalanych przez państwa członkowskie. Początkowo był on organem konsultacyjnym i nie posiadał realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu z Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1999) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady). Zmianie uległa również jego struktura i stan osoby. Było to konsekwencja pogłębiania się i rozszerzenia zakresu podmiotowego i terytorialnego integracji europejskiej oraz działań samego Parlamentu na rzecz zmiany swojej pozycji w systemie instytucjonalnym Wspólnot Europejskich. == Kompetencje == Parlament jest przede wszystkim organem prawodawczym, który wspólnie z Radą stanowi akty | 455 | 475 |
mrc_6428 | kto stworzył hymn niemiec? | Autorem tekstu był niemiecki poeta, językoznawca i historyk literatury August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. | Das Deutschlandlied (pol. Pieśń Niemiec), nazywany także jako Das Lied der Deutschen (pol. Pieśń Niemców) – pieśń będąca hymnem państwowym Republiki Weimarskiej (1918–1933), III Rzeszy (1933–1945), Republiki Federalnej Niemiec (od r. 1952). == Historia == Autorem tekstu był niemiecki poeta, językoznawca i historyk literatury August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. Pieśń powstała w 1841 na wyspie Helgoland. Składała się z trzech zwrotek, z których pierwsza zaczynała się od słów "Deutschland, Deutschland über alles". Zapożyczono melodię z ówczesnego hymnu austriackiego "Kaiserlied", którą skomponował Joseph Haydn. Pieśń ta pisana była w czasie rozbicia Niemiec i pierwsza zwrotka wzywała do porzucenia partykularyzmów w dążeniu do jedności. W 1922 za hymn oficjalnie uznał ją pierwszy prezydent Republiki Weimarskiej, Friedrich Ebert – wcześniej, w czasach Cesarstwa | 256 | 369 |
mrc_6429 | jaką rolę odgrywał w okresie oświecenia mecenat królewski? | Królewski mecenat obejmował nie tylko literatów, ale i roztaczał opiekę nad malarzami, rzeźbiarzami, architektami. | i wpływom zagranicznym. W późniejszych latach ważną rolę w rozwoju komedii odegrał Franciszek Zabłocki, a w rozpowszechnianiu teatru – Wojciech Bogusławski. spowodowało zawieszenie – na siedem lat – działalności teatru publicznego i osłabienie bojowej publicystyki „Monitora”. Król nie ustawał w wysiłkach mających na celu wydźwignięcie kraju z zacofania kulturalnego i społecznego. Gromadził na Zamku (latem w Łazienkach) najwybitniejszych poetów, publicystów i działaczy polskiego oświecenia (Bohomolec, Konarski, Naruszewicz, Trembecki, Wybicki, Zamoyski i czasami Krasicki). Spotkania te nazwano obiadami czwartkowymi (lub literackimi, uczonymi czy rozumnymi). Dyskutowano na nich o projektach reform ustrojowych, przedstawiano poważne prace literackie, ale i zabawiano się swawolnymi wierszami. Królewski mecenat obejmował nie tylko literatów, ale i roztaczał opiekę nad malarzami, rzeźbiarzami, architektami. Stanisław August sprowadził do Polski wybitnych | 800 | 914 |
mrc_6430 | kto napisał pieśń o rolandzie? | Autor jest nieznany, jedyną wzmianką o nim jest adnotacja na końcu rękopisu wspominająca osobę o imieniu Turold. | Pieśń o Rolandzie () – francuska pieśń, najstarszy i najbardziej znany francuski epos rycerski, należący do tzw. "chansons de geste" (pieśni o bohaterskich czynach). Utwór datowany jest na XI wiek, a znany jest z anglo-normandzkiego rękopisu oksfordzkiego z 1170. Autor jest nieznany, jedyną wzmianką o nim jest adnotacja na końcu rękopisu wspominająca osobę o imieniu Turold. Polski przekład "Pieśni o Rolandzie" pochodzi z roku 1932, jego autorem jest Tadeusz Boy-Żeleński. == Tło historyczne == Utwór opisuje starcie dwóch cywilizacji: chrześcijańskiej i muzułmańskiej (chociaż wykreowanej w sposób odległy od rzeczywistości), przedstawiając dzieje wyprawy wojennej Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciw Saracenom w roku 778, a szczególnie bitwę w wąwozie Roncevaux. Wydarzenia przedstawione są w sposób poważnie odbiegający od prawdy historycznej, a znaczenie | 264 | 376 |
mrc_6431 | co robi artur boruc? | polski piłkarz, który występował na pozycji bramkarza. | Artur Boruc (ur. 20 lutego 1980 w Siedlcach) – polski piłkarz, który występował na pozycji bramkarza. Reprezentant Polski w latach 2004–2017. Uczestnik Mistrzostw Świata 2006 oraz Mistrzostw Europy 2008 i 2016. == Kariera klubowa == === Początki === Pochodzi z usportowionej rodziny, jego ojciec w czasach młodości przez wiele lat uprawiał hokej na lodzie w barwach siedleckiej Pogoni. Boruc zainteresował się piłką nożną w drugiej klasie szkoły podstawowej. Na pierwszy trening 9-letniego Boruca zaprowadził jego starszy brat, Robert. Wkrótce został pierwszym golkiperem zespołu juniorów młodszych Pogoni. W 1993 wraz z juniorami Pogoni wziął udział w międzynarodowych mistrzostwach w piłce nożnej dzieci i młodzieży "Dana Cup" w duńskim Hjørring. W wieku 16 lat Boruc zaliczył pierwszy mecz w gronie seniorów – | 47 | 101 |
mrc_6432 | ile metrów ma sky tower? | 207 metrów do dachu, a wraz z anteną 238 metrów | według starego projektu, gdyż inwestor nie podjął jeszcze ostatecznej decyzji co do wysokości wieżowca. Leszek Czarnecki, który jest właścicielem Sky Tower oznajmił pod koniec października 2009, że według nowego projektu wieżowiec będzie mierzył 207 metrów do dachu, a wraz z anteną 238 metrów, dzięki czemu po wybudowaniu będzie najwyższym budynkiem w Polsce, przewyższając obecnego lidera – Pałac Kultury i Nauki w Warszawie o metr. W październiku 2009 okazało się, że światowy kryzys przełomu lat 2008/2009 i wynikający zeń spadek koniunktury nie był jedyną bezpośrednią przyczyną zahamowania prac przy budowie Sky Tower; drugim powodem były nieporozumienia pomiędzy inwestorem i projektantami na tle opóźnień w przekazywaniu dokumentacji projektowej, do jakich miało dochodzić po rozpoczęciu realizacji przedsięwzięcia i idące w ślad za tymi | 246 | 293 |
mrc_6433 | gdzie zostały napisane dziady cz 3? | w Dreźnie | Dziady część III – utwór dramatyczny Adama Mickiewicza należący do cyklu dramatów "Dziady". Utwór powstawał w roku 1832 w Dreźnie. Opublikowany został po raz pierwszy w 1832 roku jako IV tom "Poezji" (w wydaniu zbiorowym), oraz rok później w edycji osobnej. Utwór niekiedy określany mianem "Dziady drezdeńskie", ze względu na miejsce powstania. == "Dziady" część III == Trzecia, ostatnia ukończona część dramatu, została napisana wiosną 1832 roku (wiąże się to z pobytem Mickiewicza w Dreźnie). Przez badaczy ta część "Dziadów" jest uważana za arcydzieło polskiego dramatu romantycznego, m.in. ze względu na połączenie w jednym utworze problematyki polityczno-historycznej z metafizyczną. Charakterystyczną cechą tego dramatu jest jego nieciągłość, fragmentaryczność i otwarta, swobodna kompozycja. Żaden z licznych wątków fabularnych nie został ukończony, losy | 120 | 129 |
mrc_6434 | kto pierwszy użył słowa foton? | a stworzona przez Gilberta N. Lewisa | Foton (gr. φῶς – "światło", w dopełniaczu – φωτός, nazwa stworzona przez Gilberta N. Lewisa) – cząstka elementarna z grupy bozonów, będąca nośnikiem oddziaływań elektromagnetycznych (bozon cechowania). Nie posiada ładunku elektrycznego ani momentu magnetycznego, jego masa spoczynkowa jest zerowa ("m"0 = 0), a liczba spinowa "s" ma wartość 1. Wykazuje dualizm korpuskularno-falowy, więc równocześnie ma cechy cząstki i fali elektromagnetycznej. W fizyce foton jest kwantem pola elektromagnetycznego, np. światła widzialnego. W mechanice kwantowej pole elektromagnetyczne zachowuje się jak zbiór cząstek (fotonów). Z kwantowego punktu widzenia światło jest dużym strumieniem fotonów. Bardzo czułe instrumenty optyczne potrafią rejestrować pojedyncze fotony. W zależności od energii fotonów, promieniowanie, na które się składają, ma inną nazwę. I tak mówi się (poczynając od najwyższej energii fotonu) | 55 | 91 |
mrc_6435 | jaka jest sztuka? | Zdaniem niektórych, pojęcie sztuka jest niemożliwe do kompletnego określenia, albowiem jej granice są redefiniowane w sposób ciągły i w każdej chwili może pojawić się dzieło, które w arbitralnie przyjętej, domkniętej definicji się nie mieści. | Sztuka – część dorobku kulturowego cywilizacji, manifestująca się poprzez utwory, w tym dzieła artystyczne. Zdaniem niektórych, pojęcie sztuka jest niemożliwe do kompletnego określenia, albowiem jej granice są redefiniowane w sposób ciągły i w każdej chwili może pojawić się dzieło, które w arbitralnie przyjętej, domkniętej definicji się nie mieści. Sztuka spełnia rozmaite funkcje, m.in. estetyczne, społeczne, dydaktyczne, terapeutyczne, jednak nie stanowią one o jej istocie. == Dzieje pojęcia sztuki == === Starożytność === Wyraz sztuka (łac. "ars", gr. "techne") w starożytności i średniowieczu oznaczał tyle, co znajomość ściśle określonych reguł i postępowanie zgodnie z nimi, czyli tyle, co rzemiosło. I w istocie, w poczet sztuk zaliczano, oprócz malarstwa i rzeźby, wiele rzemiosł, jak garncarstwo, czy krawiectwo, ale także np. retorykę, czy | 108 | 350 |
mrc_6436 | ile zwycięstw ma max verstappen? | trzy zwycięstwa | o prowadzenie, odnosząc trzecie zwycięstwo w sezonie. Ostatnią eliminację sezonu 2019, czyli Grand Prix Abu Zabi, Verstappen ukończył na drugim miejscu. W klasyfikacji kierowców, Verstappen zajął trzecie miejsce z 278 punktami, zdobywając trzy zwycięstwa, dziewięć miejsc na podium, dwa pola position i trzy najszybsze okrążenia. ==== 2020 ==== Przed sezonem 2020, Max Verstappen liczył, że będzie w stanie walczyć o tytuł mistrzowski. Do wyścigu o Grand Prix Austrii ruszał z drugiego pola startowego, jednak nie ukończył go z powodu problemów z samochodem. Przed startem do Grand Prix Węgier, Holender rozbił się w mokrych warunkach, gdy jechał na pola startowe, jednak mechanicy w porę naprawili samochód kierowcy, który ostatecznie dojechał do mety na drugiej pozycji. Verstappen wygrał wyścig o Grand Prix | 239 | 254 |
mrc_6437 | kto zainicjował narodowe czytanie? | prezydent Polski Bronisław Komorowski | Narodowe Czytanie – polska akcja społeczna propagująca znajomość literatury narodowej, w której obszerne fragmenty dzieł odczytywane są publicznie, również w środkach masowego przekazu; zapoczątkowana w 2012. == Historia == Akcję zapoczątkowano w 2012 z okazji 200-lecia Drugiej Wojny Polskiej i najazdu Napoleona na Rosję, podczas którego miał miejsce opisany w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza "ostatni zajazd na Litwie". Akcję zorganizował prezydent Polski Bronisław Komorowski, a pomysłodawcą była Agnieszka Celeda, dyrektor Biura Kultura - wcześniej m.in. wicedyrektor TVP Kultura. Pomysłodawcy pragnęli tego, by literatura narodowa nie była tylko przedmiotem nauczania szkolnego, ale by stała się obecna w szeroko rozumianym życiu społecznym. Publiczne czytanie "Pana Tadeusza" odbyło się 8 września 2012 w dziesiątkach miejscowości z udziałem rzesz słuchaczy. Warszawskie oficjalne czytanie epopei | 444 | 481 |
mrc_6438 | ile osób było w kosmosie? | Od tego czasu w przestrzeni kosmicznej znalazło się 569 osób. | turystami), którzy opuścili atmosferę ziemską – wznieśli się minimum 100 km ponad powierzchnię Ziemi. Pierwszym człowiekiem w przestrzeni kosmicznej był radziecki astronauta Jurij Gagarin. Jego misja o nazwie Wostok 1 rozpoczęła się 12 kwietnia 1961 roku o godzinie 6:07 UTC, a zakończyła tego samego dnia o godzinie 7:47 UTC. Od tego czasu w przestrzeni kosmicznej znalazło się 569 osób. 49 spośród nich odbyło swój pierwszy lot w latach 1961–1970. W latach 1971–1980 w przestrzeni kosmicznej znalazło się po raz pierwszy 51 osób, w latach 1981–1990 – 140, w latach 1991–2000 – 158, w latach 2001–2010 – 122, zaś w latach 2011–2020 – 48. == Lista == Legenda: Astronauta, który jest obecnie w kosmosie Turysta kosmiczny (7) – Mężczyzna-astronauta Kobieta-astronautka (60) | 327 | 388 |
mrc_6439 | w którym roku założono rzym? | 753 p.n.e. | Tybru). Ludności zaczęło przybywać i zasiedlono Eskwilin i Kapitol. Według tradycji, przekazanej nam przez Liwiusza, Rzym założył Romulus 21 kwietnia 753 p.n.e. i został jego pierwszym królem. Od tej daty liczona była historia miasta – „Ab urbe condita” lub A.U.C. ("od założenia miasta", zobacz też kalendarz rzymski). Jak podaje Gajusz Juliusz Solinus, zdaniem niektórych starożytnych historyków pierwszym, który użył nazwy Roma, był Ewander. Wedle legendy wkrótce po założeniu miasta Rzymianie z powodu braku kobiet w mieście postanowili je zdobyć, napadając osadę sąsiednich Sabinów, położoną na wzgórzu Kwirynale. Zuchwały plan porwania Sabinek powiódł się. Gdy Sabinowie próbowali odbić kobiety, te namówiły ich do zawarcia rozejmu, a potem sojuszu z Rzymianami (zobacz: porwanie Sabinek). W rzeczywistości między Rzymianami i Sabinami faktycznie musiało | 150 | 160 |
mrc_6440 | w którym roku powstało lego? | 10 sierpnia 1932 roku | Lego (nazwa stylizowana: LEGO) – przedsiębiorstwo zabawkarskie, założone przez Ole Kirka Christiansena 10 sierpnia 1932 roku w Billund w Danii. W początkowych latach istnienia przedsiębiorstwo zajmowało się między innymi produkcją drewnianych zabawek, następnie zabawki stały się jedynym profilem jego działalności. == Historia == Nazwę Lego przedsiębiorstwo przyjęło w 1934 r. Jest to skrót utworzony od duńskiego zwrotu „leg godt” (baw się dobrze), natomiast jednym ze znaczeń tego wyrazu po łacinie jest „składam”. W 1947 przedsiębiorstwo Lego zaczęło produkować zabawki z tworzywa sztucznego. Wielki światowy sukces przyniosły przedsiębiorstwu klocki-cegiełki, składane razem za pomocą systemu wypustek i odpowiadających im gniazd, pozwalające na uzyskiwanie wielu możliwych kombinacji połączeń. Pierwszy rodzaj klocków wyprodukowany został w 1949 roku, w ciągu następnych lat przedsiębiorstwo stopniowo poszerzało | 103 | 124 |
mrc_6441 | jaki powiat w krakowie? | Powiat krakowski | Powiat krakowski – powiat w Polsce (województwo małopolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą Starostwa Powiatowego jest Kraków. W skład powiatu wchodzą: * gminy miejsko-wiejskie: Krzeszowice, Skała, Skawina, Słomniki, Świątniki Górne * gminy wiejskie: Czernichów, Igołomia-Wawrzeńczyce, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Kocmyrzów-Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Sułoszowa, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki * miasta: Krzeszowice, Skała, Skawina, Słomniki, Świątniki Górne * Według danych z 31 grudnia 2019 roku powiat zamieszkiwało 279 239 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 280 403 osoby. == Komunikacja == === Port lotniczy === * Port lotniczy Kraków-Balice (kod IATA: KRK, kod ICAO: EPKK) – międzynarodowy port lotniczy położony 11 km na zachód od centrum Krakowa. Lotnisko zlokalizowane jest na terenie gminy Zabierzów | 0 | 16 |
mrc_6442 | kto skazał fieldorfa nila? | władze komunistyczne PRL | August Emil Fieldorf, ps. „Weller”, „Jordan”, „Nil” (ur. 20 marca 1895 w Krakowie, zm. 24 lutego 1953 w Warszawie) – żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego II RP, organizator i dowódca Kedywu Armii Krajowej i zastępca Komendanta Głównego AK, generał brygady Polskich Sił Zbrojnych. Oskarżony, skazany na karę śmierci i stracony przez władze komunistyczne PRL. Kawaler Krzyża Złotego i Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari, pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. == Życiorys == Urodził się 20 marca 1895 w Krakowie przy ul. Lubicz 24 (obecnie nr 32). Był wnukiem pochodzących z Moraw Andrzeja (sierżant saperów armii austriackiej, pracownik kolejowy, 1823-1881) i Eleonory z domu Gazda (1827-1912) oraz synem Andrzeja Franciszka (1866-1954, ślusarz i także pracownik kolei) i Agnieszki z domu | 362 | 386 |
mrc_6443 | jaką dyscyplinę sportu uprawia robert korzeniowski? | chodzie sportowym | Robert Marek Korzeniowski (ur. 30 lipca 1968 w Lubaczowie) – polski lekkoatleta, chodziarz, czterokrotny mistrz olimpijski, trzykrotny mistrz świata i dwukrotny mistrz Europy, były rekordzista świata w chodzie sportowym, najbardziej utytułowany polski sportowiec pod względem zdobytych tytułów mistrza olimpijskiego. == Życiorys == Syn Zdzisława i Emilii Korzeniowskich. W wieku sześciu lat zaczął odczuwać pierwsze reumatyczne bóle stawów. Posługuje się językami francuskim i hiszpańskim. W 1984 podczas zgrupowania sportowego w Rumunii handlował okularami i dżinsami w ramach grupy RWPG. Jest pierwszym zawodnikiem w historii chodu światowego i pierwszym polskim sportowcem, który zdobył złote medale na trzech igrzyskach z rzędu, a także pierwszym zawodnikiem, który wygrał rywalizację na 20 i 50 km podczas jednych igrzysk. Również jako reprezentant WKS Wawel Kraków i | 202 | 219 |
mrc_6444 | w ilu miastach euro 2020? | w 11 miastach-gospodarzach | Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020, oficjalnie UEFA Euro 2020 – 16. edycja mistrzostw Europy w piłce nożnej mężczyzn. Turniej rozpoczął się 11 czerwca i trwał do 11 lipca 2021 w 11 miastach-gospodarzach i w 10 państwach. Pierwotnie turniej zaplanowany był w dniach od 12 czerwca 2020 do 12 lipca 2020, w 12 miastach-gospodarzach i w 11 państwach, jednak 17 marca 2020 UEFA podjęła decyzję o przeniesieniu imprezy na rok 2021 w związku z pandemią COVID-19, a 23 kwietnia 2020 podała informację o utrzymaniu obecnej nazwy mistrzostw. 23 kwietnia 2021 ograniczono turniej do 11 miast-gospodarzy w 10 państwach. Status organizatora mistrzostw utraciła Irlandia z Dublinem, z kolei w Hiszpanii – Sewilla zastąpiła zgłoszone wcześniej Bilbao. Tytułu broniła reprezentacja Portugalii, ale | 180 | 206 |
mrc_6445 | kto dowodził wojskami polskimi w bitwie pod kircholmem? | Wojsko polsko-litewskie pod dowództwem hetmana polnego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza | Bitwa pod Kircholmem (obecnie miejscowość Salaspils na Łotwie, 25 km na południowy wschód od Rygi) – bitwa stoczona 27 września 1605 w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty w latach 1600–1611. Przyczyną bitwy były zmagania o . Dodatkowym czynnikiem była walka o tron szwedzki między Karolem Sudermańskim a Zygmuntem III Wazą. == Wstęp == Było to jedno z najświetniejszych zwycięstw I Rzeczypospolitej. Wojsko polsko-litewskie pod dowództwem hetmana polnego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza (1040 piechoty, 2400 jazdy i 4 bądź 7 dział, w tym chorągwie kozackie, tatarskie i kurlandzkie), głównie dzięki użyciu przez wodza litewskiego husarii jako siły przełamującej, rozgromiły ponad trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Wazy (8500 piechoty, 2500 jazdy i 11 dział – oprócz Szwedów walczyli zaciężni | 406 | 497 |
mrc_6446 | do czego służy dławik zwarciowy? | Dławiki do ograniczania prądów zwarciowych stosowane są wówczas gdy w określonej części sieci układu elektroenergetycznego istnieje konieczność obniżenia parametrów zwarciowych elementów sieci (łączników, szyn, kabli, przekładników prądowych i osprzętu). | dławika. Podczas przepływu prądu zwarciowego powstaje na nim duży indukcyjny spadek napięcia, wskutek czego napięcie przyłożone do obwodu zwarciowego zostaje wydatnie obniżone. Tym samym prąd w obwodzie zwarciowym staje się mniejszy. Dławiki do ograniczania prądów zwarciowych stosowane są wówczas gdy w określonej części sieci układu elektroenergetycznego istnieje konieczność obniżenia parametrów zwarciowych elementów sieci (łączników, szyn, kabli, przekładników prądowych i osprzętu). Krajowe zastosowanie dotyczyło sieci średniego napięcia, w tym głównie miejskich linii kablowych. Sieci dużych miast mają stosunkowo małe opory pozorne co wynika z faktu, że na małym obszarze przesyłane są dość duże moce. Natomiast przewaga stosowania w liniach kablowych wynika z większej wartości prądów zwarcia. W liniach napowietrznych bowiem prądy zwarcia są mniejsze co wynika z ich większych reaktancji indukcyjnych | 234 | 488 |
mrc_6447 | czym jest tragedia? | Tragedia to utwór dramatyczny, w którym ośrodkiem akcji jest nieprzezwyciężalny i kończący się nieuchronną klęską konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi – losem, fatum, prawami historii, prawami moralnymi, czy prawami społecznymi. | Tragedia (łac. "tragoedia", z gr. "tragōdía", od wyrazów "tragos" „kozioł” i "ōdḗ" „pieśń”) – obok komedii i dramatu właściwego jeden z trzech podstawowych gatunków dramatu. Tragedia to utwór dramatyczny, w którym ośrodkiem akcji jest nieprzezwyciężalny i kończący się nieuchronną klęską konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi – losem, fatum, prawami historii, prawami moralnymi, czy prawami społecznymi. Konflikt ten określa się jako konflikt tragiczny, stanowi on występujący w większości tragedii model sytuacji człowieka, zarazem jako kategoria estetyczna tragizmu stanowiąc o estetycznej wymowie tragedii. Konflikt tragiczny stanowi przeciwieństwo dwóch racji równowartościowych, dlatego też mający dokonać między nimi wyboru musi ponieść klęskę, a jego działania kończą się katastrofą. == Tragedia grecka == === Geneza tragedii === Źródłem tragedii greckiej są obrzędy religijne na | 174 | 411 |
mrc_6448 | kto podzielił cesarstwo na wschodnio i zachodniorzymskie? | Teodozjusz Wielki | udawało się to państwo zjednoczyć. Ostatecznego podziału dokonał w 395 r. Teodozjusz Wielki w swoim testamencie po śmierci. Jego synowie Honoriusz, któremu przypadł Zachód i Arkadiusz, któremu przypadł Wschód, objęli rządy. W ten sposób Honoriusz został pierwszym władcą cesarstwa zachodniorzymskiego. Ponieważ był osobą małoletnią, praktyczną władzę w państwie posiadał jego opiekun Stylicho. ==== Struktura militarna i administracyjna ==== U schyłku IV wieku siły zbrojne cesarstwa rzymskiego liczyły ok. 500 tys. żołnierzy. Wojska pograniczne ("limitanei") chroniły granice imperium stacjonując w garnizonach, natomiast porządek wewnętrzny utrzymywały wojska rezerwowe (określane jako: "palatini" i "comitatenses") stacjonujące w ważniejszych strategicznie miastach. Na początku V w. imperium rzymskie dzieliło się na: 4 prefektury (każdą z nich zarządzał "praefectus praetorio"), 13 diecezji (na czele każdej stał "vicarius") | 74 | 91 |
mrc_6449 | jaki charakter miała 2 wojna światowa? | zaliczana do wojen totalnych | II wojna światowa – największa wojna w dziejach, zaliczana do wojen totalnych, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku. Walki toczyły się głównie w Starym Świecie (Europie, Azji oraz Afryce) i na wszystkich oceanach, choć miała także epizody w Arktyce i Ameryce Północnej. Oprócz państw Europy, ich kolonii i państw Azji brały w niej udział także państwa obu Ameryk. Głównymi stronami konfliktu były: * państwa Osi – Trzecia Rzesza Niemiecka, faszystowskie Włochy, Imperium Japońskie i ich sojusznicy, początkowo współpracujące także ze Związkiem Radzieckim (ZSRR); * alianci – państwa koalicji antyhitlerowskiej, zapoczątkowanej przez Wielką Brytanię i Francję, do których dołączyły potem między innymi ZSRR, USA i Włochy. W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln | 49 | 77 |
mrc_6450 | co warunkuje przyjaźń? | serdeczne stosunki oparte na wzajemnej życzliwości. | Przyjaźń – serdeczne stosunki oparte na wzajemnej życzliwości. Większość ludzi uważa, że ich przyjaciele dobrze ich znają. Jednak badania wykazały, że w większości przypadków jest to złudzenie związane z chęcią poprawy samooceny. Wierząc, że przyjaciołom zależy na nas, budujemy poczucie własnej wartości. Przyjaźń w kontekście socjologicznym jest silnie związana z nieprzyjaźnią. Wspólny wróg bardzo skutecznie cementuje więzi między przyjaciółmi, a jednym z narzędzi służących do tego jest plotka. Przyjaciele mają tendencję do wyolbrzymiania negatywnych cech swych nieprzyjaciół i pomijania ich cech pozytywnych. Zawieranie przyjaźni odbywa się w różny sposób, zależnie od kultury i powiązań religijnych. Niektóre przyjaźnie są zawierane poprzez zapytanie: „Czy chciałbyś/chciałabyś zostać moim przyjacielem?” lub w inny podobny sposób, czasem towarzyszą temu obietnice i przysięgi. Coraz rzadziej spotykana | 11 | 62 |
mrc_6451 | jakie były przyczyny wojny secesyjnej? | Większość historyków amerykańskich uznaje spór o niewolnictwo za główną przyczynę wybuchu wojny secesyjnej. | mienie o wartości 5 mld dolarów, wolność uzyskały 4 miliony niewolników. == Przyczyny wojny == === Niewolnictwo === Większość historyków amerykańskich uznaje spór o niewolnictwo za główną przyczynę wybuchu wojny secesyjnej. Przeciwne zdanie wyraża jedynie niewielka mniejszość negacjonistów historycznych, mała część historyków amerykańskich oraz część opinii publicznej. Ponieważ ruch abolicjonistyczny nie cieszył się w latach 50. XIX wieku wystarczającym poparciem na Południu, radykalne reformy nie były realnym rozwiązaniem. Na tym etapie politycy północnych stanów kierowali się głównie pragnieniem zachowania Unii. Południe jednak czuło się zagrożone i ostatecznie ogłosiło secesję, mając na celu przede wszystkim obronę instytucji niewolnictwa. Zostało to otwarcie wyrażane w deklaracjach secesji. Sam Abraham Lincoln napisał w pojednawczym liście do przyszłego wiceprezydenta Konfederacji, Alexandra Stephensa w grudniu 1860: | 116 | 223 |
mrc_6452 | jaka właściwość wody umożliwia organizmom termoregulacje? | parowani | Termoregulacja – zdolność do utrzymania temperatury ciała w zakresie optymalnym dla organizmu. Najczęściej ten mechanizm występuje u ptaków i ssaków. U ludzi można wyróżnić dwa rodzaje termoregulacji: # behawioralną – świadomą, polegającą na ubieraniu się adekwatnym do warunków i temperatury otoczenia, # fizjologiczną – opartą na odruchach bezwarunkowych (np. dreszcze przy obniżeniu temperatury, pocenie się) == Sposoby wymiany ciepła z otoczeniem == Wymiana ciepła z otoczeniem następuje gdy temperatura otoczenia jest różna od temperatury organizmu. Wymiana taka może następować na drodze: * promieniowania, * konwekcji, * przewodzenia, * parowania. == Sens termoregulacji == Zgodnie z regułą van ’t Hoffa enzymy działają skuteczniej przy wyższej temperaturze. Wyższa aktywność enzymów skutkuje podwyższonym tempem metabolizmu, który jest od nich całkowicie zależny. Górna granica | 644 | 652 |
mrc_6453 | kto jest w reprezentacji polski? | W reprezentacji mogą występować wyłącznie zawodnicy posiadający obywatelstwo polskie. | Reprezentacja Polski w piłce nożnej mężczyzn – drużyna piłkarska reprezentująca Rzeczpospolitą Polską w zawodach międzynarodowych. Za jej funkcjonowanie odpowiedzialny jest Polski Związek Piłki Nożnej, organ zarządzający piłką nożną w Polsce. W reprezentacji mogą występować wyłącznie zawodnicy posiadający obywatelstwo polskie. Reprezentacja Polski swój pierwszy mecz międzypaństwowy rozegrała w 1921 przeciwko Węgrom. Głównym stadionem, na którym podejmuje rywali w roli gospodarza, jest obecnie Stadion Narodowy w Warszawie. Z kolei jedynym obiektem posiadającym nadane przez PZPN miano "narodowego" jest Stadion Śląski w Chorzowie. Polska bierze udział w rozgrywkach Pucharu Świata FIFA (mistrzostw świata) oraz mistrzostw Europy UEFA (EURO), które odbywają się naprzemiennie co dwa lata. Uczestniczyła w ośmiu z dwudziestu jeden turniejów finałowych MŚ oraz w czterech z szesnastu turniejów finałowych ME. Najlepszym | 243 | 328 |
mrc_6454 | kto jest twórcą bitcoina? | Craig Steven Wright | wokół postaci twórcy === W grudniu 2015 roku amerykańskie portale Wired i Gizmodo, po przeprowadzeniu śledztwa dziennikarskiego, zasugerowały, iż twórcą bitcoina może być australijski przedsiębiorca z branży IT – Craig Steven Wright. Australijski biznesmen w celu zakończenia spekulacji na swój temat oficjalnie przyznał się i przedstawił dowody, iż to on pod pseudonimem Satoshi Nakamoto stworzył najpopularniejszą wirtualną walutę, niemniej jednak społeczność bitcoina uważa, że to oszustwo. == Specyfikacja techniczna == Bitcoin jest implementacją konceptu b-money, autorstwa Wei Daia oraz bitgold, autorstwa Nicka Szabo, opartą na sieci P2P. Zasady funkcjonowania systemu są opisane w specyfikacji technicznej stworzonej i opublikowanej w 2008 roku przez Satoshiego Nakamoto. === Adresy === Każda osoba uczestnicząca w sieci bitcoin ma portfel zawierający dowolną liczbę par kluczy | 213 | 232 |
mrc_6455 | co przedstawia obraz wędrowiec nad morzem mgły? | przedstawia postać samotnego wędrowca, odwróconego do widza plecami, stojącego spokojnie na skalistym szczycie nad przepaścią. Poniżej wędrowca zalega „morze mgieł” zasłaniające ziemski świat. | Wędrowiec nad morzem mgły () – obraz olejny niemieckiego malarza okresu romantyzmu Caspara Davida Friedricha, namalowany w 1818. Słynny obraz Friedricha przedstawia postać samotnego wędrowca, odwróconego do widza plecami, stojącego spokojnie na skalistym szczycie nad przepaścią. Poniżej wędrowca zalega „morze mgieł” zasłaniające ziemski świat. | 153 | 345 |
mrc_6456 | kto jest legendarnym zalozycielem polski? | Lech | Lech – legendarny protoplasta Polaków, jeden z trzech braci-założycieli państw słowiańskich. Twórca państwa Polan oraz jego pierwszej stolicy – Gniezna. Brat Czecha i Rusa. Tradycja przypisuje mu stworzenie nazwy pierwszej stolicy Polski i określenie godła państwa – Orła Białego. Legenda o nim pojawiła się m.in. w Kronice wielkopolskiej. Od jego imienia pochodzi nazwa Wzgórza Lecha w Gnieźnie. == Legenda == Lech w źródłach pojawia się po raz pierwszy w legendzie o Lechu, Czechu i Rusie, która spisana została w "Kronice Wielkopolskiej", napisanej po łacinie w II połowie XIII wieku. Według anonimowego kronikarza bracia pochodzili z Panonii i po przybyciu na północ założyli państwa nazwane ich imionami. Legendy czeskie podają, że Czech osiedlił się na górze Říp, a Lech ruszył dalej | 0 | 4 |
mrc_6457 | jak nazywa się obecny papież 2021? | Franciszek | Pawła za Murami, a także ze spotkania z korpusem dyplomatycznym. 11 stycznia 2021 opublikowanym w motu proprio "Spiritus Domini" papież dokonał zmiany w prawie kanonicznym zezwalając kobietom na posługę akolity i lektora. 4 lipca 2021 papież Fraciszek w klinice Gemelli został poddany zabiegowi chirurgicznemu uchyłkowatości okrężnicy, który polegał na wycięciu części jelita grubego (tzw. hemikolektomia). W związku z rekonwalescencją papieża Franciszka po operacji, po raz pierwszy od swojego pontyfikatu modlitwie Anioł Pański przewodniczył z apartamentu w klinice, w tym samym, w którym kilka razy przebywał Jan Paweł II. Pobyt w klinice papież zakończył 14 lipca 2021. 16 lipca 2021 papież Franciszek wydał list apostolski motu proprio "Traditionis custodes", którym ograniczył możliwość korzystania z tak zwanej liturgii przedsoborowej. Zniósł tym samym | 695 | 705 |
mrc_6458 | z czego składa się instalacja elektryczna? | Instalacja elektryczna w budynku mieszkalnym składa się z układu zasilania niskiego napięcia, obejmującego: * przyłącze i złącze kablowe, * tablicę rozdzielczą, * piony i linie zasilające, * instalację odbiorczą, * odpowiednią liczbę obwodów. | elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym do 1000 V prądu zmiennego i 1500 V prądu stałego, przeznaczona do doprowadzania energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorników. Potocznie, jako instalację elektryczną rozumie się często tylko ułożenie na stałe przewodów elektrycznych. Instalacja elektryczna w budynku mieszkalnym składa się z układu zasilania niskiego napięcia, obejmującego: * przyłącze i złącze kablowe, * tablicę rozdzielczą, * piony i linie zasilające, * instalację odbiorczą, * odpowiednią liczbę obwodów. Instalacja taka obejmuje nie tylko przewody i kable elektroenergetyczne, urządzenia zabezpieczające i przyrządy łączeniowe, zabezpieczające, ochronne, sterujące i pomiarowe wraz z ich obudowami i konstrukcjami wsporczymi, lecz także rezerwowe źródła energii elektrycznej, takie jak baterie akumulatorowe, urządzenia bezprzerwowego zasilania (UPS) oraz zespoły prądotwórcze, wraz z instalacjami przynależnymi | 324 | 566 |
mrc_6459 | czym zajmują się związki zawodowe? | obrona interesów społeczno-ekonomicznych. | Związek zawodowy – masowa organizacja społeczna zrzeszająca ludzi pracy najemnej na zasadzie dobrowolności. Jej celem jest obrona interesów społeczno-ekonomicznych. Tworzona może być według kryteriów gałęzi produkcji, zawodu lub regionu, w którym operuje. Związki ponadto mogą rozwijać działalność samopomocową, edukacyjną czy kulturalną. == Historia == Pierwsze organizacje związkowe (znane jako kluby zawodowe) utworzone zostały już w XVIII wieku w Wielkiej Brytanii. Początkowo miały one charakter cechów zrzeszających pracowników jednej specjalności i były rozdrobnione. W połowie wieku XIX istniało w Wielkiej Brytanii około 1600 takich związków. Małe związki zaczęły się jednoczyć z inspiracji Roberta Owena, który w 1833 roku utworzył Krajowy Związek Zawodowy. W 1868 roku powołano ogólnokrajową centralę Krajowy Związek Zawodowy. W tym czasie w innych krajach powstawały podobne organizacje, w | 123 | 164 |
mrc_6460 | jaką funkcję pełnią wyrazy dźwiękonaśladowcze? | e imitują odgłosy otaczającego nas świata. | (pełnić funkcję orzeczenia) lub występować samodzielnie (np. "precz", "huzia", "jazda", "wara", "won"). * Wykrzykniki onomatopeiczne (wykrzykniki dźwiękonaśladowcze) to wykrzykniki, które mogą wchodzić w związki składniowe z innymi wyrazami. Wyrazy te imitują odgłosy otaczającego nas świata. Występują one samodzielnie, ale mogą też pełnić funkcję orzeczenia (np. "hop", "bęc", "bzz", "chlup", "skrzyp", "szur", "ciach", "hyc", "buch"). === Ogólny podział wyrazów ze względu na odmianę (kryterium morfologiczne) === Kryterium to dzieli części mowy na odmienne i nieodmienne. Odmienne z kolei można podzielić na kilka innych grup według różnych kryteriów morfologicznych. Wykrzykniki zaliczamy do nieodmiennych części mowy. Jest jednak pewna grupa wykrzykników, która wykazuje charakterystyczne cechy części mowy odmiennej (budowa słowotwórcza). Są to wyrazy pochodzące od innych części mowy. Nie mogą być one jednak | 250 | 292 |
mrc_6461 | ile metrów głębokości ma wisła? | wynosi około 2 m, w czasie stanów wysokich dochodzi do około 7 m, a lokalnie głębokość rzeki wzrasta wtedy nawet do 15 m. | Głębokość == W czasie niskich stanów głębokość nurtu najbardziej dynamicznych strumieni Wisły wynosi około 2 m, w czasie stanów wysokich dochodzi do około 7 m, a lokalnie głębokość rzeki wzrasta wtedy nawet do 15 m. Wahania zwierciadła wody w Wiśle wynoszą około 8 metrów. Przy wysokich stanach wody Wisła często wylewa się na znajdującą się w międzywalu część tarasu zalewowego. Natomiast przy niskim poziomie wody kępy wiślane wystają 2-5 metrów powyżej niego, wyłaniają się też nieustabilizowane niższe kępy oraz piaszczyste odsypy korytowe. W wyniku nadmiernej eksploatacji piasku powyżej gorsetu po drugiej wojnie światowej powstał w dnie rzeki tak zwany wybój warszawski. Poskutkowało to obniżeniem zwierciadła niskich wód Wisły o 2 m oraz obniżeniem poziomu wód gruntowych w okresie niskich stanów | 94 | 215 |
mrc_6462 | kiedy układamy poszkodowanego w pozycji bezpiecznej? | Stosuje się ją u poszkodowanych nieurazowych, posiadających oddech i inne funkcje życiowe. | z pozycji bezpiecznych, umożliwiająca bezpieczne bezprzyrządowe utrzymanie drożności górnych dróg oddechowych. Stosuje się ją u poszkodowanych nieurazowych, posiadających oddech i inne funkcje życiowe. Pozycja boczna ustalona uniemożliwia zapadanie się języka na tylną ścianę gardła, co u nieprzytomnego może spowodować niedrożność dróg oddechowych i w wyniku tego śmierć. Dzięki jej zastosowaniu zmniejsza się ryzyko zadławienia się osoby poszkodowanej treścią ewentualnych wymiocin, bądź płynów znajdujących się w jamie ustnej, które (jeśli zaistnieją) samoistnie z niej wypływają. Kobiety w ciąży należy układać na lewym boku w celu uniknięcia zespołu aortalno-żylnego (aortalno-kawalnego) – upośledzenia krążenia w aorcie brzusznej i żyle głównej dolnej ze względu na nacisk wywierany przez płód. Nauka ułożenia osoby w pozycji bocznej ustalonej jest częścią szkolenia w wykonywaniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). | 111 | 201 |
mrc_6463 | kim jest jarosław bieniuk? | polski piłkarz występujący na pozycji obrońcy, reprezentant Polski. | Jarosław Bieniuk (ur. 4 czerwca 1979 w Gdańsku) – polski piłkarz występujący na pozycji obrońcy, reprezentant Polski. == Kariera klubowa == Karierę rozpoczynał w sezonie 1994/95, występując w zespole Ogniwo Sopot. W następnym roku przeniósł się do Lechii Gdańsk. === Amica Wronki === Przed sezonem 1998/1999 przeniósł się do Amiki Wronki. W polskiej ekstraklasie debiutował 22 maja 1999 w spotkaniu Amiki Wronki z Polonią Warszawa, zakończonym zwycięstwem wronczan 1:0. Wywalczył też z Amiką Puchar Polski. W sezonie 1999/2000 stał się podstawowym graczem drużyny. Zagrał w niej 21 meczów ligowych (6. miejsce w Ekstraklasie) oraz zdobył kolejny Puchar Polski (w finale Amica pokonała w dwumeczu Wisłę Kraków – 2:2 i 3:0). W sezonie 2000/2001 strzelił swoją pierwszą bramkę w Ekstraklasie, w | 50 | 117 |
mrc_6464 | kiedy powstała ewangelia św jana? | Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I wieku | Ewangelia Jana [J, Jn lub Jan] – lub Ewangelia według świętego Jana – jedna z czterech Ewangelii Nowego Testamentu, której autorstwo przypisuje się Janowi Apostołowi, Janowi prezbiterowi lub bliżej nieidentyfikowalnemu „umiłowanemu uczniowi”. Prawdopodobnie jest to ewangelia chronologicznie najpóźniejsza ze wszystkich ewangelii nowotestamentowych i wyraźnie odróżnia się od pozostałych, tzw. synoptycznych. Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I wieku, a jako miejsce jej powstania wskazuje się zwykle Efez, jakkolwiek brane są pod uwagę również i inne miejsca (Antiochia Syryjska, Aleksandria). Wskazywano, że czwarta Ewangelia uzupełnia informacje podane przez synoptyków. Wyjątkowo dużo miejsca autor poświęca wyjaśnieniu znaczenia śmierci Jezusa, słownictwo jest ubogie, wieloznaczne i celowo dobrane. Uważa się dziś, że jest inną wersją tej samej tradycji o działalności Jezusa. Ewangelia | 409 | 460 |
mrc_6465 | z jakiej rośliny jest majeranek? | Lebiodka majeranek, majeranek ogrodowy ("Origanum majorana" L.) | Lebiodka majeranek, majeranek ogrodowy ("Origanum majorana" L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych ("Lamiaceae" Lindl.). Inne nazwy zwyczajowe: majoran, mariolka. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, ale obecnie rośnie dziko tylko na Cyprze i w Turcji. Jest natomiast uprawiany w wielu rejonach świata. Używany jest jako przyprawa, roślina lecznicza i kosmetyczna. == Morfologia == ; Pokrój: Roślina osiąga do 50 cm wysokości. Łodygi wzniesione, silnie rozgałęzione, wcześnie drewniejące u podstawy. Cała roślina szaro omszona. ; Liście: Liście drobne, krótkoogonkowe, podługowatoeliptyczne, łopatkowate, całobrzegie, z gruczołkami. ; Kwiaty: Kwiaty małe, białe do różowych, o niepodzielonej górnej wardze, osadzone w pachwinach okrągłych podsadek, okółkowo zebrane w czterokanciaste, kłosokształtne główki na szczytach pędów. Kwitnie od lipca do pierwszych przymrozków. ; Owoce: Rozłupnia. Nasiona bardzo | 0 | 63 |
mrc_6466 | jak się nazywa stadion w gdańsku? | Stadion w Gdańsku, znany również pod komercyjną nazwą Polsat Plus Arena Gdańsk | Stadion w Gdańsku, znany również pod komercyjną nazwą Polsat Plus Arena Gdańsk – stadion piłkarski w Gdańsku, znajdujący się przy ulicy Pokoleń Lechii Gdańsk 1, w dzielnicy Letnica. Stanowi własność miasta Gdańska, a jego głównym użytkownikiem jest klub piłkarski Lechia Gdańsk. Stadion został oddany do użytku 19 lipca 2011 roku, a pierwszym oficjalnym meczem było spotkanie Lechii z Cracovią rozegrane 14 sierpnia tego samego roku. 26 maja 2021 roku stadion gościł finał Ligi Europy. Stadion jest piątym co do wielkości największym obiektem piłkarskim w Polsce. Wyprzedzają go jedynie Stadion Narodowy im. Kazimierza Górskiego w Warszawie, Stadion Śląski w Chorzowie, Stadion Poznań oraz Stadion Wrocław. Pojemność stadionu wynosi 41 620 miejsc. Jest on stadionem czwartej kategorii UEFA. Jest to pierwszy stadion | 0 | 78 |
mrc_6467 | kim są rodzice sanah? | Jej matka jest z zawodu lekarzem weterynarii | Sanah (zapis stylizowany: sanah), właśc. Zuzanna Irena Grabowska) – polska piosenkarka, skrzypaczka, autorka tekstów i kompozytorka, wykonująca muzykę z pogranicza indie pop i art pop, a także pop cyfrowy. Pseudonim „sanah” powstał po skróceniu angielskiej wersji pierwszego imienia piosenkarki – Susannah. == Życiorys == === Dzieciństwo, edukacja i rodzina === Ma sześcioro rodzeństwa. Jej matka jest z zawodu lekarzem weterynarii (studiowała weterynarię na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie). Od dzieciństwa mieszka w Starych Babicach (powiat warszawski zachodni). Naukę w szkole muzycznej rozpoczęła w wieku sześciu lat; w czwartym roku życia zaczęła naukę gry na skrzypcach, a w piątej klasie szkoły podstawowej na fortepianie. W latach 2004–2013 uczęszczała do Zespołu Państwowych Ogólnokształcących Szkół Muzycznych im. Grażyny | 387 | 431 |
mrc_6468 | jaką funkcje pełni wakuola? | W komórkach roślinnych główną funkcją wakuoli jest magazynowanie wody, soli mineralnych oraz związków organicznych. | zjawisko analogiczne do umieszczenia komórki roślinnej w roztworze hipotonicznym. Całość systemu wakuolarnego komórki nazywana jest wakuomem. == Funkcje == Pełnione w komórce funkcje mogą zależeć zarówno od organizmu, jak i typu tkanki w skład której wchodzi komórka. W komórkach roślinnych główną funkcją wakuoli jest magazynowanie wody, soli mineralnych oraz związków organicznych. Ze względu na obecność w wakuoli związków osmotycznie czynnych oraz gromadzenie znacznych ilości wody, ta struktura komórkowa jest głównym elementem regulującym gospodarkę wodną komórki, odpowiada też za turgor komórek i tkanek. Liczne gromadzone w wakuoli jony takie jak Na+, K+, Ca2+, Cl−, SO42−, NO3−, PO43− i inne, pozwalają utrzymać stały i bezpieczny dla metabolizmu komórki poziom jonów w cytozolu. U halofitów stężenie jonów w wakuoli dochodzi do 800 mM. | 268 | 383 |
mrc_6469 | które części warzyw są jadalne? | Częściami użytkowymi roślin warzywnych mogą być całe rośliny lub tylko: liście, owoce, kwiatostany, bulwy, łodygi i korzenie. | Rośliny warzywne, warzywa, jarzyny – rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny, które w całości lub w części stanowią pokarm człowieka. Mogą być spożywane w stanie surowym lub po obróbce cieplnej. Częściami użytkowymi roślin warzywnych mogą być całe rośliny lub tylko: liście, owoce, kwiatostany, bulwy, łodygi i korzenie. W formalnej klasyfikacji towarów spożywczych warzywa to grupa produktów roślinnych przeznaczonych do spożycia, obejmująca poza tym co tradycyjnie uznawane jest za warzywa, także jadalne grzyby oraz pąki kwiatowe kaparów i owoce oliwek (z wyjątkiem stosowanych do produkcji olejów), mimo że są to składowe roślin krzewiastych i drzewiastych. Z kolei owoce truskawek, poziomek i ananasów, mimo że są to rośliny zielne, klasyfikowane są jako owoce. Uprawą i produkcją warzyw zajmuje się warzywnictwo. Warzywa są bardzo | 197 | 322 |
mrc_6470 | o czym jest iliada? | Tematem utworu jest gniew Achillesa i związane z nim epizody wojny trojańskiej. | Iliada (gr. "Iliás") – obok "Odysei" drugi z eposów, których autorstwo tradycja przypisuje Homerowi. Oba utwory datuje się na VIII lub VII wiek p.n.e. – stanowią więc one najstarsze zabytki literatury greckiej i europejskiej w ogóle. Oba poematy są eposami heroicznymi. Powstały prawdopodobnie w Jonii na wybrzeżu Azji Mniejszej – świadczy o tym przede wszystkim ich język, który można scharakteryzować jako archaiczny dialekt joński z elementami dialektu eolskiego. Metrum stanowi heksametr daktyliczny. Tematem utworu jest gniew Achillesa i związane z nim epizody wojny trojańskiej. Tytuł utworu pochodzi od wyrażenia "he Ilias poiesis" – pieśń o Ilionie (Troi). == Autorstwo i czas powstania == Datowanie utworów jest sporne. Panuje szeroka zgoda, że "Iliada" jest starsza niż "Odyseja". Oba utwory muszą być | 505 | 584 |
mrc_6471 | jakie zwierzęta mieszkają w oborze? | bydła domowego | Obora – budynek, rzadziej wyodrębniona część budynku, używany jako pomieszczenie dla bydła domowego. Obory są niemal zawsze obiektami murowanymi. Tradycyjnie obora traktowana była jako miejsce całodobowego pobytu bydła tylko w zimie; w pozostałych porach roku była jedynie miejscem nocnego wypoczynku zwierząt. Obecnie, zwłaszcza w wyspecjalizowanych gospodarstwach rolnych, często w budynkach tych bydło przebywa przez cały rok (utrzymanie alkierzowe). W typowej oborze znajdowało się od 1 do kilku krów, jedynie w bardzo bogatych gospodarstwach chłopskich oraz w oborach należących do dworu (po wojnie do PGR-u) przebywało od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu krów. W tym wypadku wnętrze podzielone było na boksy dla poszczególnych osobników lub ich grup. Podłoga obory wyścielana była słomą, która wraz z odchodami zwierząt stanowiła cenny nawóz organiczny, nazywany | 85 | 99 |
mrc_6472 | co wpływa na szybkość parowania cieczy? | Szybkość procesu parowania zależy od temperatury oraz ciśnienia parcjalnego pary nad cieczą. | Parowanie (ewaporacja) – proces zmiany stanu skupienia, przechodzenia z fazy ciekłej danej substancji w fazę gazową (parę) zachodzący z reguły na powierzchni cieczy. Może odbywać się w całym zakresie ciśnień i temperatur, w których mogą współistnieć z sobą obie fazy. Szybkość procesu parowania zależy od temperatury oraz ciśnienia parcjalnego pary nad cieczą. Gdy ciśnienie pary jest równe ciśnieniu pary nasyconej w danej temperaturze, to parowanie nie zachodzi. Stan też określa się jako równowagę między parowaniem a skraplaniem. Obniżenie ciśnienia oraz napływ gazu o mniejszym stężeniu pary, zwiększa szybkość parowania. Gdy ciśnienie pary nasyconej zrówna się z ciśnieniem otoczenia, wówczas proces parowania – zwany wówczas wrzeniem – zaczyna zachodzić również w całej objętości cieczy. Parowanie zachodzi wtedy, gdy cząsteczka ma dostatecznie | 268 | 360 |
mrc_6473 | do jakiej rodziny należy bambus? | należący do rodziny wiechlinowatych. | Bambus ("Bambusa" Shreb.) – rodzaj roślin wieloletnich o drewniejących łodygach, należący do rodziny wiechlinowatych. Stanowi jeden z kilkudziesięciu rodzajów zwyczajowo określanych mianem „bambusów”, wchodzących w skład podrodziny bambusowych ("Bambusoideae"). Rodzaj liczy ok. 130 gatunków występujących w tropikalnej i subtropikalnej części Azji, poza tym niektóre gatunki są szeroko rozpowszechnione w uprawie. == Morfologia == Rośliny drewniejące o pędach wzniesionych lub wspinających się i przewisających, o pokroju krzewiastym lub nawet drzewiastym i wysokości od 1 do 20 m. Może być drzewiasty, płożący się, kępiasty bądź krzewiasty. Odgałęzienia boczne od kilku do wielu, przy czym dominujących pędów jest zwykle od 1 do 3. Pochwy liściowe odpadające, czasem trwałe. Liście zwykle wyprostowane, różnych rozmiarów. Kwiaty zebrane w silnie rozgałęziony kwiatostan. == Systematyka == ; | 81 | 117 |
mrc_6474 | kto był dowódcą dywizjonu 303? | Witolda Urbanowicza, dowódcy dywizjonu 303. | "Dywizjon 303" z albumu Szlakiem przelanej krwi. === Film === Dywizjon upamiętniony został na taśmie filmowej w: * angielskim filmie fabularnym "„Bitwa o Anglię”" z 1969 roku reż. Guy Hamilton, * jednym z odcinków angielskiego miniserialu dokumentalnego "„Bloody Foreigners”" (pol. "„Ci cholerni cudzoziemcy”") z 2010 roku pod tytułem "„The Polish Battle of Britain”" (pol. "„Polska bitwa o Brytanię”") wyprodukowanym przez Hardy Pictures dla brytyjskiej stacji telewizyjnej Channel 4, * dwóch filmach fabularnych z 2018 roku – "„303. Bitwa o Anglię”" (ang. „"Hurricane: Squadron 303"”) oraz "„Dywizjon 303. Historia prawdziwa”" === Pomniki === 19 września 2011 roku w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera odsłonięto wierną replikę myśliwca Hawker Hurricane Mk I (skala 1:1) pomalowanego w barwach samolotu Witolda Urbanowicza, dowódcy dywizjonu 303. | 816 | 859 |
mrc_6475 | jaką najwyższą rzędowość ma mioglobina? | trzeciorzędowa | Mioglobina (oznaczana również: Mb) – złożone białko globularne biorące udział w magazynowaniu tlenu w mięśniach czerwonych (poprzecznie prążkowanych). Jest pojedynczym łańcuchem białkowym, o masie cząsteczkowej 17053 Da, zbudowanym ze 153 reszt aminokwasowych. Jej budowa drugorzędowa i trzeciorzędowa jest bardzo podobna do budowy podjednostki β w hemoglobinie. W 1958 roku John Kendrew i współpracownicy wyznaczyli dokładną strukturę mioglobiny stosując rentgenografię strukturalną. Była to pierwsza poznana struktura białka. Za odkrycie Kendrew otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w roku 1962, dzieląc ją z Maxem Perutzem. == Budowa == Mioglobina jest silnie upakowaną, w przybliżeniu kulistą cząsteczką o wymiarach 4,5 x 3,5 x 2,5 nm. Około 75% łańcucha występuje w formie ośmiu prawoskrętnych helis α o długości 7–20 aminokwasów. Poszczególne helisy oznacza się | 287 | 301 |
mrc_6476 | co to tysiąclecie? | pozaukładowa jednostka miary czasu obejmująca 1000 lat. | Tysiąclecie (także milenium, millennium, z łac. "mille annum" – tysiąc lat) – pozaukładowa jednostka miary czasu obejmująca 1000 lat. Tysiąclecia kalendarzowe (w kalendarzu gregoriańskim i większości innych) liczone są od roku kończącego się cyframi „001” do najbliższego roku kończącego się trzema zerami, a więc II tysiąclecie trwało od roku 1001 do 2000, a wraz z rokiem 2001 rozpoczęło się III tysiąclecie. Natomiast w przypadku stosowania kalendarza zawierającego rok zerowy (np. opartego na standardzie ISO 8601) uzasadnione jest liczenie tysiącleci od roku kończącego się trzema zerami do najbliższego roku kończącego się trzema dziewiątkami. | 78 | 133 |
mrc_6477 | kiedy rozpoczął się antyk? | mniej więcej od I tysiąclecia p.n.e. | * antyk (z łac. "antiquus" – "dawny") – określenie świata starożytnego, głównie okresu rozkwitu cywilizacji i kultury starożytnej Grecji i Rzymu, mniej więcej od I tysiąclecia p.n.e. do końca starożytności w V wieku n.e. * antyk – zabytkowy przedmiot sztuki dawnej. | 146 | 182 |
mrc_6478 | jaka istota jest w rdzeniu kręgowym? | Istota biała | Istota biała === Należą do niej trzy sznury: przedni, boczny i tylny (łac. "funiculus anterior, lateralis et posterior"), pooddzielane od siebie wcześniej wspomnianymi bruzdami. Oba sznury przednie łączą się ze sobą przez spoidło białe (łac. "commissura alba"), leżące pomiędzy spoidłem szarym przednim a dnem szczeliny pośrodkowej przedniej. Istota biała składa się z pęczków pojedynczych wypustek komórek nerwowych – aksonów. === Zestawienie dróg rdzenia kręgowego (według Bochenka) === * Sznur tylny ** Drogi rdzeniowo-mózgowe *** Pęczek smukły *** Pęczek klinowaty ** Drogi własne rdzenia *** Pęczek własny sznura tylnego *** Pęczek międzypęczkowy *** Pęczek przegrodowo-brzeżny * Sznur boczny ** Drogi rdzeniowo-mózgowe *** Droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna *** Droga rdzeniowo-pokrywowa *** Droga rdzeniowo-siatkowa *** Droga rdzeniowo-szyjna *** Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna *** Droga rdzeniowo-móżdżkowa | 0 | 12 |
mrc_6479 | jakie zastosowanie ma siarka? | Siarka pierwiastkowa jest używana jako substrat do produkcji innych związków. W USA około 90% siarki jest przetwarzane na Kwas siarkowy (dane za lata 1995–2020). Jako że ma on kluczowe znaczenie dla światowej gospodarki, jego produkcja i konsumpcja jest wskaźnikiem rozwoju przemysłowego danego kraju. | toksycznych. == Zastosowania siarki == Siarka pierwiastkowa jest używana jako substrat do produkcji innych związków. W USA około 90% siarki jest przetwarzane na Kwas siarkowy (dane za lata 1995–2020). Jako że ma on kluczowe znaczenie dla światowej gospodarki, jego produkcja i konsumpcja jest wskaźnikiem rozwoju przemysłowego danego kraju. Głównym zastosowaniem kwasu siarkowego jest wytwarzanie nawozów fosforowych i procesy ługowania rud. === Nawozy sztuczne === Siarka jest coraz częściej używana jako składnik nawozów mineralnych. Najważniejszą postacią siarki na nawozy sztuczne jest siarczan wapnia. Pierwiastkowa siarka jest hydrofobowa, stąd też nie może być bezpośrednio wykorzystywana przez rośliny. Bakterie glebowe przekształcają siarkę w rozpuszczalne pochodne. Siarka również poprawia efektywność wykorzystania innych podstawowych składników odżywczych, zwłaszcza azotu i fosforu. Biologicznie wytwarzane cząsteczki siarki są | 39 | 340 |
mrc_6480 | kto jest przewodniczącym po? | Grzegorz Schetyna | ogłoszono, że w wyniku głosowania, w którym wzięło udział około 52% uprawnionych działaczy PO, nowym przewodniczącym ugrupowania został Grzegorz Schetyna, który otrzymał 91% głosów. Wcześniej z kandydowania na to stanowisko zrezygnowali Tomasz Siemoniak i Borys Budka. Z inicjatywy nowego przewodniczącego, przy partii powołano na terenie całego kraju Kluby Obywatelskie, których działalność zainaugurowano 7 marca 2016. 20 lipca tego samego roku z PO wykluczeni zostali m.in. posłowie Jacek Protasiewicz, Stanisław Huskowski i Michał Kamiński (prezentując nastawienie bardziej opozycyjne wobec rządu Beaty Szydło). 21 września tego samego roku, wraz ze Stefanem Niesiołowskim, który tego dnia wystąpił z partii, założyli oni koło poselskie (początkowo pod nazwą Europejscy Demokraci), a w listopadzie współtworzyli partię Unia Europejskich Demokratów (powstałą z przekształcenia Partii Demokratycznej). Ponadto w | 136 | 153 |
mrc_6481 | w jakim kraju znajduje się dubaj? | Zjednoczone Emiraty Arabskie. | Dubaj (arab. دبي, trl. "Dubayy", trb. "Dubajj"; oficjalnie arab. إمارة دبي, trl. "Imārat Dubayy", trb. "Imarat Dubajj") – jeden z siedmiu emiratów tworzących Zjednoczone Emiraty Arabskie. Stolicą tej jednostki administracyjnej jest miasto Dubaj. Emirat Dubaj jest najbardziej zaludnionym i drugim co do wielkości emiratem w ZEA po Abu Zabi. Wyróżnia się spośród innych części kraju niskim dochodem z wydobycia ropy naftowej, stanowiącym 6% PKB. Główne dochody emirat czerpie z Jebel Ali Free Zone oraz turystyki. == Historia == Tereny dzisiejszego miasta były zamieszkane już 3 tys. lat p.n.e. Najstarsze miejsce, gdzie został wspomniany Dubaj to arabska książka "Majam Ma Ostojam men Asmae Al beelad wal Mawadhea" z roku 1095. Z czasem, gdy coraz większą rolę zaczął odgrywać handel perłami łowionymi | 158 | 187 |
mrc_6482 | jaki pierścień tworzy glukoza? | Sześcioczłonowy pierścień hemiacetalu | czasem "cukrem gronowym") i miodzie. W organizmach jest składowana w postaci dwóch polimerów: skrobi u roślin i glikogenu u zwierząt. == Budowa cząsteczki == Krystaliczna glukoza ma budowę cykliczną. Sześcioczłonowy pierścień hemiacetalu powstaje w wyniku reakcji grupy aldehydowej przy atomie węgla C1 z grupą hydroksylową przy atomie węgla C5 w łańcuchu. Możliwe są zatem dwa anomery – α oraz β w zależności od położenia grupy OH przy pierwszym atomie węgla formy cyklicznej. W roztworze wodnym oba anomery mogą ulegać reakcji otwarcia pierścienia i ponownego zamknięcia z utworzeniem ponownie takiego samego lub przeciwnego anomeru. Proces taki nazywa się mutarotacją. Forma otwartołańcuchowa występuje wyłącznie w roztworze wodnym, a jej termodynamiczna stabilność jest znacznie mniejsza od formy cyklicznej, dlatego równowaga procesu mutarotacji przesunięta | 200 | 237 |
mrc_6483 | kogo zabił brutus? | zaplanowała zamach na Cezara. Dyktator zlekceważył ostrzeżenia i 15 marca 44 roku p.n.e. przyszedł na obrady senatu, do kurii przy kamiennym teatrze zbudowanym przez Pompejusza. Nieuzbrojony, bez ochrony, zginął pod ciosami kilkudziesięciu sztyletów. Wśród zabójców był Brutus. | serdeczne węzły, jakie od dawna łączyły obu republikanów. === Zabójstwo Cezara === Brutus był potomkiem Lucjusza Juniusza Brutusa, który wypędził niegdyś ostatniego króla rzymskiego, Tarkwiniusza. Wiązano więc z nim nadzieje na obalenie dyktatury. O jego dziedzictwie nie pozwalały mu zapomnieć napisy pojawiające się co noc na urzędowym krześle, na którym zasiadał jako pretor – "Ty śpisz, Brutusie" albo "Ty nie jesteś Brutus". Nic dziwnego więc, że był jednym z przywódców (obok Kasjusza) grupy spiskowców, liczącej od sześćdziesięciu do osiemdziesięciu zwolenników republiki, która zaplanowała zamach na Cezara. Dyktator zlekceważył ostrzeżenia i 15 marca 44 roku p.n.e. przyszedł na obrady senatu, do kurii przy kamiennym teatrze zbudowanym przez Pompejusza. Nieuzbrojony, bez ochrony, zginął pod ciosami kilkudziesięciu sztyletów. Wśród zabójców był Brutus. Po | 586 | 863 |
mrc_6484 | ilu więźniów jest w polsce? | ok. 81 tys. | z lawinowym wzrostem wydawanych wyroków pozbawienia wolności. == System więzienny w Polsce == W polskim systemie penitencjarnym jest 87 zakładów karnych oraz 34 oddziały zewnętrzne zakładów karnych różnego typu, na które łącznie przypada około 83 tys. miejsc więziennych. Osadzonych jest ok. 81 tys., a oczekujących na osadzenie 30 tys. W polskich więzieniach jest więc przestrzegane prawo minimum 3 m² w celi na osadzonego. (dane z grudnia 2011 r.). Rocznie zakłady karne w Polsce opuszcza około 90 tys. osób średnio w miesiącu 7650 a przyjmowanych jest około 7400 skazanych. Problemem są narkomani, którzy na leczenie w specjalnym zakładzie muszą czekać nawet 2 lata. Oprócz kary pozbawienia wolności polskie ustawodawstwo przewiduje inne środki walki z przestępczością: karę ograniczenia wolności i dozór kuratora. | 288 | 299 |
mrc_6485 | kto stworzył kino? | Za pierwszych twórców w historii kina uznawani są bracia Auguste i Louis Lumière | widzenia. W latach 1907-1913 kilkadziesiąt takich urządzeń skonstruowano i wprowadzono na rynek amerykański, z takim skutkiem jak w Europie. == Film niemy (lata 90. XIX wieku – koniec lat 20. XX wieku) == === Kino atrakcji i kształtowanie się filmu fabularnego (1895–1917) === Za pierwszych twórców w historii kina uznawani są bracia Auguste i Louis Lumière, którzy 13 lutego 1895 roku opatentowali urządzenie zwane kinematografem, a 28 grudnia 1895 roku zorganizowali pierwszy publiczny pokaz filmowy, który odbył się w Paryżu. Wśród ich pierwszych filmów znalazły się dokumentalne "Wyjście robotników z fabryki Lumière w Lyonie" (1895), pierwsza komedia filmowa "Polewacz polany" (1895) i "Wjazd pociągu na stację w La Ciotat" (1896). Choć bracia Lumière uważali, że film nie ma przyszłości jako | 277 | 357 |
mrc_6486 | jaką działalnością zajmuje się malala yousafzai? | na rzecz praw kobiet, zwłaszcza na rzecz ich prawa do nauki | Malala Yousafzai (paszto ملاله یوسفزۍ, "Malālah Yūsufzay"; urdu ملالہ یوسف زئی, "Malālah Yūsufzay"; ur. 12 lipca 1997 w Mingorze) – pakistańska działaczka na rzecz praw kobiet, zwłaszcza na rzecz ich prawa do nauki, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla (2014). == Życiorys == Malala urodziła się 12 lipca 1997 roku, w prowincji Swat (znanej też jako Szwajcaria Wschodu) w rodzinie niższej klasy średniej. Jest córką Ziauddina Yousafzaia i Tor Pekai Yousafzai. Jej ojciec jest poetą, nauczycielem i założycielem sieci prywatnych szkół. Ponieważ rodzina nie miała dość pieniędzy na poród w szpitalu, dlatego Yousafzai urodziła się w domu z pomocą sąsiadów. Otrzymała imię Malala (co oznacza „pogrążony w smutku”) po Malalai z Maiwand, poetce z plemienia Pasztunów, wojowniczce z południowego Afganistanu. Jej nazwisko, | 155 | 214 |
mrc_6487 | ile mostów wroclaw? | 118 (w tym 27 kładek) | Wrocławskie mosty i kładki – przed II wojną światową były w obecnych granicach miasta Wrocławia 303 mosty i kładki różnej wielkości. Według obecnych rachunków (opartych na nieco innych kryteriach, niż przedwojenne) jest ich 118 (w tym 27 kładek)(według spisu ZDiUM 101 mostów i 33 kładki). Największe i najważniejsze z nich przerzucone są nad głównym i pobocznymi nurtami rzeki Odry (Stara Odra, Odra Północna i Południowa) i kanałów: Powodziowego, Żeglugowego, Bocznego, Miejskiego, Granicznego, Odpływowego i kilku pozostałych, których nazw w powszechnym obiegu się nie używa. W obrębie Wrocławia przepływa też kilka mniejszych rzek, na ogół dopływów Odry: Ślęza, Oława (która rozdziela się tu na dwa nurty – Oławę Górną i Dolną), Bystrzyca, Widawa, Dobra (dopływ Widawy), a z pomniejszych – Ługowina, | 224 | 245 |
mrc_6488 | kiedy skończyło się powstanie warszawskie? | Walki zbrojne zakończyły się natomiast 2 października 1944 w godzinach wieczornych. | Przebieg powstania == Powstanie warszawskie zostało rozpoczęte zbrojnym wystąpieniem oddziałów Armii Krajowej 1 sierpnia 1944 o godz. 17.00 (tzw. Godzina „W”). Walki zbrojne zakończyły się natomiast 2 października 1944 w godzinach wieczornych. Pułkownik Adam Borkiewicz zaproponował następującą periodyzację powstania: ogólne natarcie powstańcze dla opanowania Warszawy (1–4 sierpnia), okres powstańczej obrony zaczepnej (5 sierpnia – 2 września), walka o przetrwanie (3 września – 2 października). Generał Jerzy Kirchmayer podzielił natomiast powstanie na dwa okresy: okres polskiego natarcia (1–4 sierpnia) oraz okres polskiej obrony (5 sierpnia – 2 października). Plan powstania został opracowany przez komendanta Okręgu Warszawskiego AK, pułkownika Antoniego Chruściela „Montera”. Przyjęto w nim założenie, że oddziały polskie będą w stanie prowadzić działania zaczepne przez 2–3 dni, a w razie niekorzystnego | 160 | 243 |
mrc_6489 | kiedy był rozpad zsrr? | przez Radę Najwyższą ZSRR 26 grudnia 1991. | Rozpad ZSRR – proces rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ówcześnie największego państwa świata) zapoczątkowany ogłoszeniem suwerenności przez Estońską SRR 16 listopada 1988 i zakończony deklaracją o samorozwiązaniu ZSRR uchwaloną przez Radę Najwyższą ZSRR 26 grudnia 1991. W okresie tym wszystkie piętnaście republik ZSRR ogłosiło suwerenność, wystąpiło z ZSRR i stało się niepodległymi państwami. == Geneza == 10 marca 1985 roku zmarł Konstantin Czernienko. Dzień później władzę w ZSRR objął Michaił Gorbaczow. Gospodarka ZSRR była w bardzo złym stanie. Nierentowne górnictwo, zacofanie techniczne, głód mieszkaniowy, koszty wyścigu zbrojeń i wojny w Afganistanie oraz niewykonywalne plany gospodarcze doprowadziły do sytuacji, w której Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR) musiała zaakceptować istnienie wolnego rynku wbrew ideologii. Podczas pierwszych lat rządów Gorbaczow zrestrukturyzował biurokrację państwową | 249 | 291 |
mrc_6490 | jakiej narodowości jest sobel? | polski | Sobel, właściwie Szymon Sobel (ur. 22 listopada 2001 w Świdnicy) – polski piosenkarz popowy i hip-hopowy, autor tekstów, kompozytor oraz producent muzyczny. Popularność zyskał po wydaniu singla „Impreza”, który dostał certyfikat diamentowej płyty. Sukces powtórzył w 2020 roku singlem „Daj mi znać” nagranym z Michałem Szczygłem oraz solowym utworem „Fiołkowe pole” z 2021. Nominowany do Nagrody Muzycznej Fryderyk 2021 w kategorii Fonograficzny Debiut Roku. Raper wydał jeden album "Pułapka na motyle" z 2021 roku oraz minialbum "Kontrast" z 2020 roku. == Dyskografia == === Albumy studyjne === === Minialbumy === === Single === ==== Jako główny artysta ==== ==== Jako gość ==== ==== Single promocyjne ==== === Inne notowane lub certyfikowane utwory === | 67 | 73 |
mrc_6491 | z jakiej ryby jest kawior? | ryb jesiotrowatych (kawior czarny lub rosyjski), łososiowatych (kawior czerwony), dorszowatych (kawior norweski) lub innych ryb. | Kawior – solona ikra ryb jesiotrowatych (kawior czarny lub rosyjski), łososiowatych (kawior czerwony), dorszowatych (kawior norweski) lub innych ryb. Kawiorem nazywa się również jajka ślimaków (kawior ślimaczy lub biały kawior, popularny szczególnie we Francji – "caviar d'escargots"). == Historia == W Rosji tajemnicę otrzymywania kawioru rybacy znali od XII w. Iwan IV na stałe wprowadził jesiotra i kawior do kremlowskiego jadłospisu. Na początku XVIII wieku, za czasów panowania Piotra I, połów jesiotra i produkcja kawioru stały się monopolem państwowym. Centrum przemysłu rybnego, które przetrwało do dziś, ulokowano w Astrachaniu. Kawior niejako stał się kulinarnym symbolem Rosji. == Sposób podania == Kawior podaje się schłodzony z tostami z masłem lub blinami. Kawior nakłada się na pieczywo, a nie rozsmarowuje. Do kawioru | 21 | 149 |
mrc_6492 | ile wynosi pierwsza prędkość kosmiczna? | Pierwsza prędkość kosmiczna to najmniejsza prędkość, jaką należy nadać obiektowi względem przyciągającego go ciała niebieskiego, aby poruszał się on po zamkniętej orbicie. | Prędkość kosmiczna – prędkość początkowa, jaką trzeba nadać dowolnemu obiektowi, by dzięki energii kinetycznej pokonał on grawitację wybranego ciała niebieskiego. Obliczenia wykonuje się przy założeniu, że nie ma innych ciał niebieskich, i pominięciu sił oporu. == Pierwsza prędkość kosmiczna == Pierwsza prędkość kosmiczna to najmniejsza prędkość, jaką należy nadać obiektowi względem przyciągającego go ciała niebieskiego, aby poruszał się on po zamkniętej orbicie. Z tak określonych warunków wynika, że dla ciała niebieskiego o kształcie kuli orbita będzie okręgiem o promieniu minimalnie większym niż promień tego ciała. Obiekt staje się wtedy satelitą ciała niebieskiego. === Wyprowadzenie wzoru === Pierwszą prędkość kosmiczną można wyznaczyć, zauważając, że podczas ruchu orbitalnego po orbicie kołowej siła grawitacji stanowi siłę dośrodkową :: \frac{mv^2}{R} = \frac{GMm}{R^2} :: v^2 | 296 | 467 |
mrc_6493 | kiedy wyemitowano pierwszy odcinek familiady? | 17 września 1994 roku | Familiada – polski teleturniej emitowany na antenie TVP2 od 17 września 1994 roku, oparty na amerykańskim formacie "Family Feud". Jego prowadzącym od samego początku jest Karol Strasburger, choć według wstępnych planów funkcję tę miał pełnić Paweł Wawrzecki. Program nagrywany jest w studiu telewizyjnym w Warszawie przy ul. Inżynierskiej 4, w budynku dawnego kina „Syrena”. We wrześniu 2015 roku nadawca zaczął udostępniać bieżące odcinki programu w serwisie TVP VOD. Z powodu ograniczeń licencyjnych kolejne wydania są po pewnym czasie wycofywane z platformy. == Historia emisji == Informacje sprzed września 2006 roku pochodzą z archiwalnych programów telewizyjnych ze zbiorów Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Informacje dotyczące emisji po lecie 2006 roku pochodzą z archiwalnego i bieżącego programu dla prasy Telewizji Polskiej. Teleturniej po | 60 | 81 |
mrc_6494 | dlaczego maradona zmarł? | na skutek ataku serca. | połowie listopada Maradona wypisał się ze szpitala na własne życzenie i wrócił do rodzinnego domu. Zmarł 25 listopada 2020 roku w godzinach porannych na skutek ataku serca. Po jego śmierci w Pałacu Prezydenckim w Buenos Aires wystawiono trumnę z ciałem legendarnego piłkarza. Ostatnie pożegnanie nastąpiło 26 listopada 2020 na cmentarzu Jardín de Bella Vista w okolicy Buenos Aires. == Życie prywatne == Jego bracia Hugo i Raúl również byli piłkarzami. Jego synem jest włoski piłkarz i zawodnik piłki plażowej Diego Sinagra. Maradona został teściem piłkarza Sergio Agüero. Był silnym zwolennikiem polityki lewicowej. Wielokrotnie udzielał poparcia południowoamerykańskim politykom, m.in. Fidelowi Castro czy też Hugo Chávezowi. W jednym z wywiadów przyznał, że nienawidzi wszystkiego, co amerykańskie. Wyrażał podziw wobec rewolucjonisty Che, na | 150 | 172 |
mrc_6495 | ile krajów wzięło udział we wszystkich zimowych igrzyskach olimpijskich? | dwanaście państw (Austria, Finlandia, Francja, Kanada, Norwegia, Polska, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Włochy oraz Wielka Brytania) wysłało swoich reprezentantów na wszystkie dwadzieścia zimowych igrzysk olimpijskich. | Do 2006 w zimowych igrzyskach olimpijskich uczestniczyło 96 państw reprezentowanych przez narodowe komitety olimpijskie. Zimowe igrzyska olimpijskie odbywały się co cztery lata (jeden raz podczas każdej olimpiady) od 1924, prócz lat 1940 i 1944, kiedy to zostały odwołane, oraz w 1994, kiedy zostały one przesunięte na środek olimpiady, dwa lata po każdych letnich igrzyskach. Pomiędzy 1924 a 2006 z 205 Narodowych Komitetów Olimpijskich 96 brało udział przynajmniej raz w zimowych igrzyskach; dodatkowo dwanaście państw (Austria, Finlandia, Francja, Kanada, Norwegia, Polska, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Włochy oraz Wielka Brytania) wysłało swoich reprezentantów na wszystkie dwadzieścia zimowych igrzysk olimpijskich. Warunek ten spełniają też Czechy i Słowacja zakładając, że kontynuują one osiągnięcia Czechosłowacji. == Historia == === Początki zimowych igrzysk i pierwsze | 504 | 738 |
mrc_6496 | w jakiej strefie leży polska? | strefy Schengen. | Polska, Rzeczpospolita Polska (RP) – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w przeważającej części w dorzeczu Wisły i Odry. Od północy Polska graniczy z Rosją (z jej obwodem kaliningradzkim) i Litwą, od wschodu z Białorusią i Ukrainą, od południa ze Słowacją i Czechami, od zachodu z Niemcami. Większość północnej granicy Polski wyznacza wybrzeże Morza Bałtyckiego. Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna na Bałtyku graniczy ze strefami Danii i Szwecji. Granice z Ukrainą, Białorusią i Rosją stanowią równocześnie granicę zewnętrzną Unii Europejskiej i strefy Schengen. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 696 km² i 9. w Europie. Zamieszkana przez 38 179 800 ludzi (marzec 2021), zajmuje pod względem liczby ludności 38. miejsce na | 628 | 644 |
mrc_6497 | po co zbudowano wieżę eiffla? | Miała upamiętnić setną rocznicę rewolucji francuskiej oraz zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. | Wieża Eiffla (, wym. []) – najbardziej znany obiekt architektoniczny Paryża, uznawany za symbol tego miasta i niekiedy całej Francji. Jest najwyższą budowlą w Paryżu, a w momencie powstania była najwyższą budowlą na świecie. „Żelazna dama” stoi w zachodniej części miasta, nad Sekwaną, na północno-zachodnim krańcu Pola Marsowego. Wieżę zbudowano specjalnie na paryską wystawę światową w 1889 roku. Miała upamiętnić setną rocznicę rewolucji francuskiej oraz zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Projekt podkreślał architektoniczne walory stali, wbrew dominującemu w XIX wieku akademizmowi, który uważał żelazo za prosty materiał budowlany. Projekt wykorzystywał doświadczenia epoki i jej konstruktora, Gustave’a Eiffela, w budowie kolejowych mostów stalowych. Po 20 latach budowla miała być rozebrana, | 399 | 605 |
mrc_6498 | w którym roku powstała pierwsza polska strona internetowa wikipedia? | Polskojęzyczna Wikipedia została założona 26 września 2001 roku | Nupedia i Wikipedia istniały równocześnie do 2003 roku, gdy wyłączono serwery Nupedii, a jej zawartość została przeniesiona do Wikipedii. Polskojęzyczna Wikipedia została założona 26 września 2001 roku przez lekarza internistę Krzysztofa Jasiutowicza oraz fizyka Pawła Jochyma. Początkowo, jako samodzielny projekt Polska Wolna Encyklopedia Sieciowa, umieszczona była pod adresem wiki.rozeta.com.pl. 12 stycznia 2002 roku, zgodnie z sugestią twórców wersji angielskiej, została przyłączona do przedsięwzięcia międzynarodowego i przeniosła się na pl.wikipedia.com. 22 listopada 2002 roku polską Wikipedię umieszczono na serwerze z nową wersją oprogramowania. Obawiający się reklamowania i braku kontroli w anglocentrycznej Wikipedii uczestnicy projektu hiszpańskojęzycznej Wikipedii stworzyli fork Wikipedii, "Enciclopedia Libre" w lutym 2002 roku. 20 czerwca 2003 roku założyciele Wikipedii i Nupedii postanowili powołać do życia Wikimedia Foundation. Wikipedia i | 138 | 201 |
mrc_6499 | ile miejsc w operze leśnej? | Widownia opery mieści aktualnie 5047 widzów, przy złożonych przednich sektorach łączna liczba miejsc stojących oraz siedzących wynosi 5579. | Opera Leśna (niem. "Die Waldoper") – leśny amfiteatr o powierzchni 4 ha otwarty w lipcu 1909 w Sopocie. Opera Leśna znajduje się na skraju Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego w kompleksie leśnym Lasów Oliwskich. Obiekt charakteryzuje się przede wszystkim bardzo dobrą akustyką i atrakcyjną lokalizacją. W okresie od września 2009 do czerwca 2012 roku obiekt przeszedł gruntowną modernizację. Widownia opery mieści aktualnie 5047 widzów, przy złożonych przednich sektorach łączna liczba miejsc stojących oraz siedzących wynosi 5579. Scena (o głębokości 19 m i powierzchni 430 m²) oraz orkiestron jest w stanie pomieścić ponad 100 osobową orkiestrę. Sceneria Opery Leśnej jest kojarzona przede wszystkim z odbywającym się tu corocznie festiwalem. Scena opery to również miejsce licznych koncertów muzyki poważnej, koncertów bluesowych, rockowych, pokazów mody | 392 | 531 |
Subsets and Splits