id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_6300 | w którym roku rozpoczęła się ii wojna światowa? | 1 września 1939 roku | II wojna światowa – największa wojna w dziejach, zaliczana do wojen totalnych, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku. Walki toczyły się głównie w Starym Świecie (Europie, Azji oraz Afryce) i na wszystkich oceanach, choć miała także epizody w Arktyce i Ameryce Północnej. Oprócz państw Europy, ich kolonii i państw Azji brały w niej udział także państwa obu Ameryk. Głównymi stronami konfliktu były: * państwa Osi – Trzecia Rzesza Niemiecka, faszystowskie Włochy, Imperium Japońskie i ich sojusznicy, początkowo współpracujące także ze Związkiem Radzieckim (ZSRR); * alianci – państwa koalicji antyhitlerowskiej, zapoczątkowanej przez Wielką Brytanię i Francję, do których dołączyły potem między innymi ZSRR, USA i Włochy. W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln | 91 | 111 |
mrc_6301 | gdzie użyto po raz pierwszy gazów bojowych? | na froncie zachodnim, gdzie w okolicach Neuve Chapelle | w zawojowanym państwie etc.” W XIX wieku trucizn bojowych zabronił Kodeks Liebera, Deklaracja brukselska (1874) i Regulamin wojny lądowej z 1899, powtórzony w 1907. Instytut Prawa Międzynarodowego w ósmym artkule "Oksfordskiego Podręcznika Zasad Wojny" zabrania używania trucizn. === I wojna światowa === Gazy bojowe po raz pierwszy zastosowano na większą skalę w trakcie I wojny światowej. Pierwsze użycie przez Niemców miało miejsce już 17 października 1914 na froncie zachodnim, gdzie w okolicach Neuve Chapelle Na froncie wschodnim 31 stycznia 1915 (według niektórych źródeł 30 stycznia albo też 31 grudnia 1914) nad rzeką Rawką pod Bolimowem Niemcy ostrzelali pozycje rosyjskie artyleryjskimi pociskami wypełnionymi środkiem "T-Stoff" (bromkiem ksylilu mogącym zawierać także inne substancje). 12 lipca 1917 roku, również pod Ypres, Niemcy użyli | 460 | 514 |
mrc_6302 | kto zmarł z zespołu kelly family? | ojciec Kellych | 2002, po długiej chorobie, zmarł ojciec Kellych. Zespół wydał jeszcze dwa studyjne albumy "Homerun" (2004) oraz charytatywny "Hope" (2005). W kolejnych latach członkowie zespołu zajęli się głównie karierą solową. Co jakiś czas, w różnych składach, tworzyli także wspólne projekty (trasa Good News, występy z Cyrkiem Roncalli). Sukcesem była świąteczna trasa Stille Nacht (2011 i 2012) z udziałem Paddy’ego, Patricii, Kathy, Joeya i Paula. Na jednym z koncertów tej trasy gościnnie wystąpiła także Barby. W ramach solowych projektów członkowie Kelly Family (Angelo, Jimmy, Patricia, Kathy i Paddy) wielokrotnie występowali w Polsce. Po niemal 12 latach zespół powrócił na scenę, a niedługo później wszedł do studia, aby nagrać nowy album studyjny pt. "We Got Love". Nowa płyta trafiła do sprzedaży 24 marca | 33 | 47 |
mrc_6303 | kto stworzył prawo? | ustawodawca | tworzone przez człowieka, ustawodawcę, suwerena. Prawo to ma postać ogólnych rozkazów (imperatywów), jakie jego adresaci mają wykonać pod groźbą kary, zwłaszcza zastosowania wobec nich środków przymusu fizycznego. Potencjalna treść takich rozkazów (imperatywów) nie napotyka tu na żadne ograniczenia, w szczególności nie musi się ona pokrywać z tym, co moralnie uchodzi za słuszne, zasadne czy sprawiedliwe. Sędziowie są tu tylko wykonawcami prawa, monteskiuszowskimi „ustami ustawy”. Samemu nie mogą go oni ani tworzyć, ani nie wolno im wpływać na jego kształt ponad to, na co wyraźnie zezwolił im ustawodawca. * Normatywizm Hansa Kelsena - przyjmuje się w nim, że prawo składa się z norm, które stanowią „czyste” powinności – czyli są niezależne od tego, czy za ich nieprzestrzeganie spotka kogoś jakaś kara | 599 | 610 |
mrc_6304 | jakie państwa zostały zaatakowane przez niemcy w 1939? | Polskę | wypadku ich niespełnienia. W 1938 i 1939 roku Rzesza zajęła terytoria Austrii i Czechosłowacji. W sierpniu 1939 roku Hitler podpisał pakt z Józefem Stalinem, w wyniku postanowień którego we wrześniu tego samego roku zaatakowano Polskę, rozpoczynając w Europie II wojnę światową. Wspólnie z Włochami i mniejszymi państwami Osi, Niemcy podbiły znaczną część Europy i zagroziły Wielkiej Brytanii. Kontrolę nad podbitymi obszarami przejęły "Reichskommissariaty", a w pozostałej w Polsce infrastrukturze powstała niemiecka administracja. Żydzi i inne narody postrzegane przez Niemców jako niepożądane zostały uwięzione, zamordowane w obozach koncentracyjnych i obozach zagłady lub rozstrzelane. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku, wojna powoli obróciła się przeciwko nazistom, którzy ponieśli poważne porażki wojskowe w 1943 roku. W kolejnym roku nasiliły się wielkoobszarowe | 228 | 234 |
mrc_6305 | kiedy odbyły sie pierwsze zimowe igrzyska olimpijskie? | Zawody odbywały się od 25 stycznia do 5 lutego 1924 r. | nazwę I zimowych igrzysk olimpijskich. Zawody odbywały się od 25 stycznia do 5 lutego 1924 r. Oficjalne otwarcie nastąpiło 25 stycznia 1924 r. na stadionie olimpijskim w Chamonix. Dokonał tego podsekretarz stanu ministerstwa edukacji i wychowania Gaston Vidal. Następnie przyrzeczenie olimpijskie wypowiedział narciarz Camille Mandrillon. W igrzyskach startowało 314 zawodników (w tym 13 kobiet) z 19 krajów. Wśród nich była Polska. Zawody zostały rozegrane w 7 dyscyplinach: bobslejach, curlingu, łyżwiarstwie figurowym (dyscyplina rozegrana również podczas Letnich IO w 1908 i 1920 roku), hokeju na lodzie (dyscyplina rozegrana również podczas Letnich IO w 1920 roku), patrolu wojskowym (prekursor biathlonu), narciarstwie klasycznym i łyżwiarstwie szybkim. Rywalizację w bobslejach wygrała druga osada szwajcarska z czasem 5:45:54 pokonując drugą osadę brytyjską i pierwszą osadę | 39 | 93 |
mrc_6306 | kiedy wyszedł iphone 11? | zaprezentowany 10 września 2019 r. | iPhone 11 – następca telefonu iPhone Xr firmy Apple zaprezentowany 10 września 2019 r. podczas Jest to tańsza wersja względem sztandarowego modelu zaprezentowanego tego dnia (iPhone 11 Pro). Zmianie uległ również design telefonu, na jego pleckach pojawiła się wyspa z aparatami, która jest powielana w następnych generacjach iPhone. Jest dostępny w 6 kolorach: czarnym, zielonym, żółtym, fioletowym, czerwonym (Product RED) i białym. Wprowadzenie iPhona 11 nadało nowy porządek w nazewnictwie telefonów firmy Apple. == Aparaty fotograficzne == Telefon został wyposażony w dwa tylne aparaty o matrycy 12 Mpx każdy. == Nowości względem poprzednika – iPhone Xr == * 2 aparaty (nowy ultraszerokokątny aparat) * Przednia kamera 12Mpx (poprzednio 7Mpx) * Czip A13 Bionic z systemem Neural Engine trzeciej generacji * | 52 | 86 |
mrc_6307 | jak nazywały się ogromne rzymskie majątki ziemskie? | latyfundi | zasadzie faktycznego zajmowania, bez tytułu własności ("possessio"). Teoretycznie można było użytkować jedynie do 500 "iugera" ziemi (125 hektarów), w praktyce jednak zamożni Rzymianie bezustannie przekraczali ten limit. Wielka własność ziemska zaczęła powstawać już podczas podboju Italii, a rozrosła się ogromnie gdy po II wojnie punickiej do "ager publicus" włączono tereny południowej Italii skonfiskowane sprzymierzeńcom, którzy zdradzili Rzym podczas wojny z Hannibalem. Podczas gdy większość ziemi skonfiskowanej w Galii Cisalpejskiej została rozdzielona pomiędzy rzymskich obywateli, ziemia publiczna południowej Italii stała się obszarem na którym na zasadzie "possessio" istniały wielkie majątki ziemskie. Ich istnienie było możliwe także dlatego, że w wyniku podbojów do Rzymu napłynęło tysiące niewolników, którzy stali się pracownikami latyfundiów, i to od tego momentu niewolna siła robocza zaczyna odgrywać | 849 | 858 |
mrc_6308 | na jaka głębokość człowiek może nurkować „na bezdechu? | 214 metrów | ulepszone, metody nurkowania na wstrzymanym oddechu. W czasie naukowo-badawczej fazy swojej kariery próbował odpowiedzieć na pytanie, czy człowiek ma ukryty podwodny potencjał, który może zostać obudzony poprzez rygorystyczny fizyczny i psychologiczny trening. Rekord w wolnym nurkowaniu (kategoria no limits), który wynosi obecnie 214 metrów i został ustanowiony 14 czerwca 2007 przez Austriaka Herberta Nitscha, zdaje się potwierdzać tę hipotezę. Koncepcję jedności człowieka z oceanem, w tym z delfinami – "Homo Delphinus" – Mayol przedstawił w biograficznej książce o tym samym tytule, która do dzisiaj jest biblią dla wszystkich freediverów (osób nurkujących na zatrzymanym oddechu). Mając ponad 70 lat Jacques Mayol wciąż nurkował i pływał niemal codziennie. Potrafił przebywać pod wodą nawet przez cztery minuty i nurkować na głębokość 40 metrów. | 332 | 342 |
mrc_6309 | jakie rośliny można spotkać w rezerwacie czerwone bagno? | brzoza niska | ssaka kopytnego – łosia ("Alces alces"), a także jelenia ("Cervus elaphus") i sarny ("Capreolus capreolus"). Na terenach rezerwatu żyją w warunkach naturalnych liczne watahy wilków. Ponadto tereny te doskonale nadają się na lęgowiska i gniazdowiska dla ptaków: bielika ("Haliaeetus albicilla"), orła przedniego ("Aquila chrysaetos") oraz orlika krzykliwego ("Aquila pomarina") będących pod całkowitą ścisłą ochroną. == Flora == Cennym walorem Czerwonego Bagna są nie tylko naturalne warunki siedliskowe zwierząt, ale również unikalna szata roślinna. Przez rezerwat prowadzi kilka znakowanych szlaków turystycznych oraz 700-metrowa ścieżka dydaktyczna, która kończy się platformą widokową, z której można podziwiać panoramę. Gatunki roślin objęte ścisłą ochroną: * brzoza niska ("Betula humilis" Schrank) – krzew silnie rozgałęziony z gatunku roślin wieloletnich należący do rodziny brzozowatych, osiągający wysokość do | 764 | 776 |
mrc_6310 | co oznacza wyrażenie belle epoque? | nazwa nadana okresowi od zakończenia wojny francusko-pruskiej w 1871 roku do wybuchu I wojny światowej. | La belle époque (fr. "La Belle Époque" – piękna epoka, piękny okres, piękny czas) – nazwa nadana okresowi od zakończenia wojny francusko-pruskiej w 1871 roku do wybuchu I wojny światowej. Miała miejsce w czasie trwania Trzeciej Republiki Francuskiej oraz Cesarstwa Niemieckiego i była uważana za okres rozkwitu, postępu i spokoju w Europie. Postęp techniczny (m.in. wynalezienie telefonu, radia, autochromu, samochodu, samolotu) sprawiał, że życie stawało się łatwiejsze, a życie kulturalne również osiągnęło niedościgniony poziom. Powstał i rozwijał się kabaret, kino, a w sztuce panowała secesja i impresjonizm. Ówczesne społeczeństwa wierzyły w postęp i dobrobyt, jakkolwiek jednocześnie pojawił się dekadentyzm, szczególnie związany z pojęciem fin de siècle. W czasach belle époque wykreowano też pojęcie "homoseksualizmu" (użyte po raz pierwszy przez Karla-Marię | 84 | 187 |
mrc_6311 | w jakiej miejscowości jest suntago? | Wręcza | Park of Poland – park rozrywki i wypoczynku w Polsce, w miejscowości Wręcza na terenie gminy Mszczonów w powiecie żyrardowskim, otwarty dla gości od 20 lutego 2020 roku. Pierwsza część inwestycji, tropikalny park wodny Suntago, kosztowała 150 milionów euro i zapewnia 600 miejsc pracy. == Historia == Plany wybudowania takiego obiektu pojawiły się już w 2011 roku. Zapowiedziano wtedy, że budowa ruszy w 2013 roku. Od tego czasu kilkukrotnie rozpoczęcie budowy przekładano. Ostatecznie nastąpiło to w maju 2017 roku. Prace konstrukcyjne pierwszego etapu parku, „Suntago Wodny Świat”, zakończyły się w sierpniu 2019 roku. Otwarcie parku nastąpiło 20 lutego 2020 r. == Kompleks == Docelowo Park of Poland ma zająć blisko 400 ha gruntów, które zakupił w okolicy inwestor Global City | 69 | 75 |
mrc_6312 | która aktorka zagrała w filmach lara croft? | Alicia Vikander | zagrać Croft, chociaż w 2004 zapowiedziała, że nie zamierza wracać do tej roli. W 2009 zapowiedziano produkcję trzeciego filmu, jednak już z inną aktorką w roli głównej. Producent, Dan Lin, zamierzał stworzyć reboot, koncentrujący się na młodej Croft i stanowiący film z rodzaju „geneza”. Film pierwotnie zadebiutować miał w 2013. Jego producentem jest Graham King, a wytwórnią Metro-Goldwyn-Mayer, we współpracy ze studiem GK Films należącym do Kinga. 28 kwietnia 2016 ogłoszono, że w postać Lary Croft wcieli się Alicia Vikander. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się 23 stycznia 2017, a zakończyły 9 czerwca. Światowa premiera filmu, zatytułowanego "Tomb Raider", którego reżyserem został Roar Uthaug, miała miejsce 2 marca 2018 w Berlinie. == Wpływ na kulturę == Debiut Croft w 1996 często | 515 | 530 |
mrc_6313 | jak nazywała się postać która pojawiła się w reklamach marlboro w latach '50? | Marlboro Man | papierosów zaczerpnięto od ulicy, przy której mieściła się fabryka Philipa Morrisa w Londynie (Great Marlborough Street). Papierosy Marlboro miały pierwotnie czerwone ustniki, aby nie było widać na nich śladów szminki, gdyż były przeznaczone głównie dla kobiet. Od lat 50. XX wieku reklamy Marlboro zostały skierowane również do mężczyzn. Symbolem marki stał się wówczas Marlboro Man – niezłomny i wolny kowboj, budzący zazdrość mężczyzn i pożądanie kobiet. Skuteczna kampania reklamowa wymyślona przez Amerykanina Leo Burnetta sprawiła, że Marlboro stało się najlepiej sprzedającą się marką papierosów na świecie. Marlboro Man reprezentował styl życia, w którym papieros jest nieodłącznym atrybutem męskości. W rzeczywistości stał się natomiast symbolem zmierzchu ery nikotynowej. Wszyscy trzej mężczyźni, reklamujący w kolejnych okresach świetności wyroby Phillipa Morrisa (Wayne McLaren, | 371 | 383 |
mrc_6314 | kto napisał nie boską komedię? | Zygmunta Krasińskiego | "Nie-Boska komedia" – dramat romantyczny Zygmunta Krasińskiego napisany w roku 1833, wydany w 1835 w Paryżu (później wielokrotnie wznawiany). Początkowo utwór miał nosić nazwę "Mąż" i być pierwszą częścią trylogii. Tytuł, inspirowany dziełem Dantego ("Boska komedia"), może być interpretowany dwuznacznie: określa historię jako dzieło ludzkości lub ukazuje "komedię" dziejącą się bez boskiej interwencji, przeczącą planom boskim. Jak uważał autor, działania człowieka są względne i ostatecznie poddane woli Boga. Tak więc dwie skrajnie odmienne racje w utworze tracą na znaczeniu w obliczu interwencji racji uniwersalnej, Absolutu. Najważniejszym problemem poruszanym w dziele Krasińskiego jest konflikt polityczno-społeczny czyli, jak pisał, walka „arystokracji i demokracji”. W utworze zawarta jest także krytyka typowo romantycznego nastawienia do rzeczywistości. Akcja dramatu rozgrywa się w przyszłości. Autor korzystał | 41 | 62 |
mrc_6315 | jak długo budowano piramidę cheopsa? | W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. | Piramida Cheopsa, Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa (egip. "Chu-fu"), prawdopodobnie według projektu Hemona. W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. Wielka Piramida jest częścią nekropolii memfickiej. W starożytności uznana została za jeden z siedmiu cudów świata i jako jedyny z nich dotrwała epoki nowożytnej, chociaż nie bez szwanku: straciła licówkę i . Piramida Cheopsa wraz z piramidą Chefrena i piramidą Mykerinosa stanowią najokazalszy i najbardziej znany w świecie zespół piramid. W ich pobliżu znajduje się Wielki Sfinks. Wielka Piramida postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm. | 268 | 331 |
mrc_6316 | kogo uwolnił piłat? | Wybrano Barabasza, mordercę, uczestnika zamieszek religijnych. | mojego głosu”, na co Piłat miał odpowiedzieć: „Cóż to jest prawda?” (). Następnie Piłat pozwolił Żydom wybrać jednego więźnia do uwolnienia, jak nakazywała tradycja Paschy. Wybrano Barabasza, mordercę, uczestnika zamieszek religijnych. Rozdział 18. Ewangelii Jana wyjaśnia, że Piłata nie interesował konflikt pomiędzy kapłanami i Chrystusem, nie widział też w osobie Jezusa zagrożenia dla Cesarstwa rzymskiego. Jednak w obawie przed kolejnym buntem Żydów – „Jeżeli go uwolnisz nie jesteś przyjacielem cezara. Każdy, kto się czyni królem, sprzeciwia się cezarowi.” J 19, 12 – wydał na Jezusa wyrok śmierci. Przyczyna oficjalna śmierci Jezusa była podana na krzyżu: . Należy jednak przypuszczać, że prawdziwą przyczyną wydania wyroku śmierci na Jezusa była współpraca Piłata z arcykapłanem, Kajfaszem. Polegała ona ze strony arcykapłana na zapobieganiu | 173 | 235 |
mrc_6317 | jak były ogrzewane zamki? | w średniowieczu między innymi w zamku w Malborku i prawdopodobnie w zamku w Szydłowie. System "hypocaustum" wykorzystywano do ogrzewania domów, term publicznych i prywatnych gorącym powietrzem. | Hypocaustum (łac. "hypocaustum" z gr. "ὑποκαυστός") – rzymski system centralnego ogrzewania / ogrzewania podłogowego. Stosowany od IV w. p.n.e. w starożytnej Grecji i od I w. p.n.e. w starożytnym Rzymie, a w średniowieczu między innymi w zamku w Malborku i prawdopodobnie w zamku w Szydłowie. System "hypocaustum" wykorzystywano do ogrzewania domów, term publicznych i prywatnych gorącym powietrzem. Termin ten dosłownie oznacza „podogień”, od greckiego słowa "hypo" – poniżej lub pod spodem, i "kaiein" – spalić lub rozpalić ogień. W centralnym pomieszczeniu pod posadzką ustawiony był piec, który ogrzewał powietrze. Posadzkę układano na kamiennych lub ceglanych słupkach o wysokości ok. 80 cm. Przestrzeń między nimi tworzyła system kanałów wypełnianych gorącym powietrzem. Dodatkowo pomieszczenia były niekiedy ogrzewane przez kanały utworzone w ścianach | 206 | 399 |
mrc_6318 | w jaki sposób walczyli powstańcy styczniowi? | Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. | międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Przez oddziały powstania styczniowego przewinęło się około 200 tys. osób, zarówno z rodzin szlacheckich, jak też w mniejszym stopniu z chłopstwa i mieszczaństwa. W niektórych rejonach ziem zabranych, np. na Żmudzi i rozrzuconych ośrodkach na Białorusi i w Inflantach Polskich zryw przybrał charakter masowy. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się przegraną powstańców, z których ok. 10-20 tysięcy poległo w walkach, blisko 1 tys. stracono, ok. 38 tys. skazano na katorgę lub zesłanie na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Wojska rosyjskie pacyfikowały powstanie z dużą determinacją i okrucieństwem. Miejscowości, które udzieliły schronienia powstańcom, były palone, zdarzały się również przypadki rzezi ludności cywilnej. Niszczono dobra kultury, np. | 35 | 116 |
mrc_6319 | kiedy ogłoszono niepodległość meksyku? | 24 sierpnia 1821 | Historia Meksyku jako niepodległego państwa ma swój początek 24 sierpnia 1821, kiedy to po trwającej ponad 10 lat wojnie o niepodległość wojska hiszpańskie zostały pokonane przez oddziały kreolskie pod dowództwem Agustína de Iturbide, a wicekról Juan Ruiz de Apodaca musiał abdykować. Na terenach współczesnego Meksyku istniało kilka cywilizacji prekolumbijskich, m.in. Olmekowie, Zapotekowie, Majowie, Toltekowie i najbardziej znani – Aztekowie. Ci ostatni stworzyli potężne imperium ze stolicą w Tenochtitlán, położoną w miejscu obecnego miasta Meksyk. Państwo Azteków istniało od około połowy XIII wieku do 1521 i obejmowało w szczytowym okresie potęgi znaczną część Mezoameryki. Cywilizacja i imperium Azteków zostały zniszczone przez hiszpańskich konkwistadorów pod wodzą Hernána Cortésa w latach 1518–1521. Dzięki przebiegłości, wykorzystaniu wewnętrznych słabości państwa Azteków, przewadze uzbrojenia i dużej | 61 | 77 |
mrc_6320 | która kalenica jest główna? | Najwyższa kalenica powstała na przecięciu górnych krawędzi połaci to tzw. kalenica główna | Kalenica inaczej kipa, warst, wierch, linia szczytowa – krawędź dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych. Najwyższa kalenica powstała na przecięciu górnych krawędzi połaci to tzw. kalenica główna, podczas gdy linie przecięcia skośnych krawędzi połaci tworzą tzw. kalenice narożne oraz tzw. kosze. Nazwa staropolska, pochodzi od czynności „skalania” czyli łączenia słomy maczanej w rozrobionej glinie i układanej na grzbiecie dachu w celu uzyskania większej szczelności strzechy. | 112 | 201 |
mrc_6321 | w którym roku powstała konstytucja polski? | 1791 | Historia konstytucji w Polsce – Polska stała się państwem konstytucyjnym w XVIII wieku, kiedy 3 maja 1791 obradujący od 1788 r. Sejm Czteroletni przyjął Konstytucję 3 maja. == Prawa kardynalne == Ustawy przeforsowane w latach 1767–1768 w Warszawie na sejmie, zwanym „Repninowskim”. Obejmowały podstawowe zasady ustroju demokracji szlacheckiej, gwarantujące szlachcie: wolną elekcję, utrzymanie liberum veto na sejmach, prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi, nietykalność osobistą (neminem captivabimus), przywileje w sprawowaniu rządów oraz posiadania ziemi i władzy nad chłopstwem. Miały charakter ustawy zasadniczej. == Konstytucja 3 maja == Konstytucja 3 maja z 1791 roku (według wielu autorów pierwsza konstytucja w Europie, druga na świecie), będąca wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów (po pierwszym rozbiorze Polski), wprowadziła nowoczesną monarchię parlamentarną. | 101 | 105 |
mrc_6322 | ile klubów piłkarskich jest w polsce? | Obecnie w Polsce działa prawie 6000 klubów piłkarskich | akcyjne; * Półprofesjonalne (półzawodowe) – działające jako spółki akcyjne, sportowe spółki akcyjne, bądź stowarzyszenia kultury fizycznej; * Nieprofesjonalne (amatorskie) – działające jako stowarzyszenia kultury fizycznej. Każdy klub piłkarski występuje w rozgrywkach piłkarskich (ligowych różnego szczebla lub pucharowych) kraju, w którym posiada on swoją siedzibę. Dodatkowo najlepsze kluby piłkarskie każdego kontynentu zgłaszane są przez macierzyste federacje piłkarskie do rozgrywek pucharowych danego kontynentu. Klub piłkarski może posiadać kilka drużyn piłkarskich (pierwszą, drugą, trzecią itd.) w jednej lub różnych kategoriach wiekowych, tj: seniorów, juniorów starszych, juniorów młodszych, trampkarzy starszych, trampkarzy, trampkarzy młodszych, młodzików, żaków, orlików, oldbojów, weteranów. Obecnie w Polsce działa prawie 6000 klubów piłkarskich, grających na dziewięciu, ośmiu lub siedmiu (w zależności od województwa) poziomach ligowych – od Ekstraklasy po Klasę C. | 808 | 862 |
mrc_6323 | jak inaczej nazywa się biały barszcz zupa na zakwasie z chleba i mąki żytniej? | żur | przyrządzaną na bazie mąki żytniej, zaś barszcz biały na bazie mąki pszennej. Z kolei inne zwyczaje nakazują żurkiem nazywać zakwaszaną zupę postną podawaną z jajkiem lub ziemniakami, zaś barszcz biały miałby być zupą zakwaszaną przyrządzaną na bazie wywaru z boczku i kiełbasy. Są to jednak sprzeczności wynikłe z zamieszania przesiedleńczego w całej Polsce. Żur znany jest z zakwasu chlebowego z mąki żytniej, ponieważ ta była najbardziej popularna i najlepiej się przygotowywała; współcześnie przygotowuje się go również z wykorzystaniem zakwasów chlebowych pszennych, owsianych czy orkiszowych. == Regionalne przepisy == Kuchnie regionalne mają własne różnorodne przepisy. Jest to danie staropolskie – stąd czasami nazywana "żur staropolski". Czasami podawana z osobno ugotowanymi ziemniakami okraszonymi stopioną słoniną lub boczkiem, kiełbasą wędzoną lub parzoną, podrobami | 109 | 112 |
mrc_6324 | kto opracował ekonomiczne założenia nowego ładu? | program reform ekonomiczno-społecznych wprowadzonych w Stanach Zjednoczonych przez prezydenta Franklina Delano Roosevelta | Nowy Ład (z ang. "New Deal") – program reform ekonomiczno-społecznych wprowadzonych w Stanach Zjednoczonych przez prezydenta Franklina Delano Roosevelta w latach 1933–1939, którego celem było przeciwdziałanie skutkom wielkiego kryzysu lat 1929–1933. Obejmował reformy prawne stabilizujące gospodarkę, instytucje pobudzające gospodarkę i walczące z bezrobociem, wprowadzenie powszechnej opieki społecznej, programy na rzecz sztuki, pomoc dla rolników, budownictwo komunalne, wprowadzenie prawa pracy, programy ochrony przyrody i wiele pomniejszych działań. == Geneza == W 1929 wybuchł ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, który został zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych w wyniku krachu na Wall Street. Kryzys spowodował w stosunku do 1928 r. znaczne obniżenie kursów akcji (do 30 w 1932, 1928 = 100), spadek produkcji przemysłowej o 46% oraz wysokie bezrobocie, wynoszące w 1933 roku 27% ludności czynnej | 31 | 152 |
mrc_6325 | kiedy obchodzi sie swieto policji? | 24 lipca | Święto Policji – polskie święto obchodzone 24 lipca przez Policję, ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 21 lipca 1995, przy nowelizacji ustawy o Policji. Dzień ten nie jest dniem wolnym od pracy. == Historia == Święto Policji przypada w rocznicę powołania w 1919 polskiej Policji Państwowej (PP). ; Kalendarium * 24 lipca 1919 - powołanie Policji Państwowej (istniejącej do 15 sierpnia 1944), * 7 października 1944 - powołanie Milicji Obywatelskiej (MO); Święto Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa obchodzono 7 października do 1989 roku, * 6 kwietnia 1990 - ponowne powołanie Policji, * 21 lipca 1995 - ustanowienie Święta Policji (24 lipca). == Obchody == Z reguły w przeddzień święta w Komendzie Stołecznej Policji odbywa się uroczystość wręczenia odznaczeń i aktów mianowania | 43 | 51 |
mrc_6326 | kiedy powstał pierwszy smartfon? | Pierwszy historycznie "smartfon" powstał w 1992 roku – było to prototypowe urządzenie o nazwie Simon, które IBM pokazał na targach COMDEX i wprowadził na rynek w 1993 roku. | Smartfon () – przenośne, multimedialne urządzenie, łączące w sobie funkcje telefonu komórkowego i komputera przenośnego (PDA – Personal Digital Assistant). == Historia == Pierwszy historycznie "smartfon" powstał w 1992 roku – było to prototypowe urządzenie o nazwie Simon, które IBM pokazał na targach COMDEX i wprowadził na rynek w 1993 roku. Oprócz funkcji telefonu komórkowego oferowało ono kalendarz, książkę adresową, kalkulator, notatnik, pocztę elektroniczną i gry. Użytkownik korzystał z rysika. Przez pewien czas używane było określenie Palmofon (PDA Phone, Palm Phone) na określenie palmtopa z wbudowanym modułem telefonicznym. Z biegiem lat, smartfony oprócz funkcji telefonu, zaczęły łączyć funkcje poczty elektronicznej, przeglądarki sieciowej, pagera, GPS, jak również cyfrowego aparatu fotograficznego, dyktafonu i kamery wideo, zarządzania informacjami osobistymi (ang. "Personal Information Management") | 171 | 343 |
mrc_6327 | gdzie leży słowacki? | złożone obok Adama Mickiewicza w krypcie Wieszczów Narodowych w katedrze na Wawelu. | złożone obok Adama Mickiewicza w krypcie Wieszczów Narodowych w katedrze na Wawelu. Słowacki był ulubionym poetą Józefa Piłsudskiego. Odnowiony, pierwotny grób Juliusza Słowackiego, zaprojektowany przez przyjaciela poety, francuskiego artystę Charles’a Pétiniaud-Dubos, można nadal oglądać na Cmentarzu Montmartre. == Twórczość == Mimo iż Słowacki żył zaledwie 39 lat, jego twórczość literacka była obfita i różnorodna; poeta pozostawił po sobie 13 dramatów, blisko 20 poematów, setki wierszy, listów oraz jedną powieść. Stworzył również spójny system filozoficzny, który nazwał filozofią genezyjską. Jako że spuścizna literacka Słowackiego była bogata tematycznie, jego twórczość podzielić można na cztery okresy. Na przemiany filozoficzno-estetyczne twórczości Słowackiego decydujący wpływ miało uwielbienie literatury klasycystów, jakie panowało w domu poety. Włodzimierz Szturc uważał, że Słowacki zaczynał tworzyć jako pseudoklasyk, a patronowali | 0 | 83 |
mrc_6328 | jaka jednostka jest używana dla opisania prędkości dysków twardych? | obr./min | dysk twardy) do 26 TB, natomiast w laptopach od kilkudziesięciu gigabajtów do kilku terabajtów. Opracowano również miniaturowe dyski twarde typu microdrive, o pojemnościach od kilkuset MB do kilku GB, przeznaczone dla cyfrowych aparatów fotograficznych i innych urządzeń przenośnych. Dla dysków twardych najważniejsze są następujące parametry: pojemność, szybkość transmisji danych, czas dostępu do danych, prędkość obrotowa dysków magnetycznych (obr./min) oraz średni czas bezawaryjnej pracy. Kilka dysków twardych można łączyć w macierz dyskową, dzięki czemu można zwiększyć niezawodność przechowywania danych, dostępną przestrzeń na dane, zwiększyć szybkość odczytu/zapisu. == Historia == Użycie sztywnych talerzy i uszczelnienie jednostki umożliwia większą precyzję zapisu niż na dyskietce, w wyniku czego dysk twardy może zgromadzić o wiele więcej danych niż dyskietka. Ma również krótszy czas dostępu do | 447 | 455 |
mrc_6329 | w którym roku zmarł paul walker? | 30 listopada 2013 | Paul William Walker IV (ur. 12 września 1973 w Glendale, zm. 30 listopada 2013 w Santa Clarita) – amerykański aktor i producent filmowy, model. Odtwórca roli Briana O’Connera w serii filmów "Szybcy i wściekli". == Życiorys == === Wczesne lata === Urodził się w Glendale w Kalifornii jako najstarsze z czworga dzieci Cheryl Ann Crabtree, modelki, i Paula Williama Walkera III, emerytowanego krawca i fotografa. Jego ojciec był też wykonawcą kanałów i byłym bokserem-amatorem, dwukrotnym mistrzem Golden Gloves. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, niemieckie, szkockie, irlandzkie i szwajcarskie. Dziadek Walkera ze strony ojca, William, miał krótkotrwałą karierę bokserską jako „irlandzki” Billy Walker, podczas gdy inny ścigał się samochodami fabrycznymi dla Forda w latach 60. Wychowywał się w mormońskiej rodzinie członków | 61 | 78 |
mrc_6330 | jak długo trwał pontyfikat jana pawła ii? | blisko 26 i pół roku (1978–2005) | Pochodzi od łac. słowa "pontifex" (budowniczy mostów), a oznaczającego pontyfika – kapłana należącego do kapłańskiego kolegium w starożytnym Rzymie. Termin "pontificatus" oznaczający początkowo władzę pontyfika przeniesiono później na władzę papieża i biskupa. Długość pontyfikatu papieskiego dotychczas wynosiła średnio ok. 8 lat. Spośród papieży oficjalnie uznanych przez Stolicę Apostolską najkrótszy pontyfikat miał Urban VII – 12 dni (1590) – a spośród wszystkich wymienianych – Stefan II – 4 dni (752). Do tej pory najdłuższy był pontyfikat 37-letni świętego Piotra. Drugim co do długości według tradycji, ale najdłuższym udokumentowanym, jest pontyfikat Piusa IX – prawie 32 lata (1846–1878) – a trzecim pontyfikat Jana Pawła II – blisko 26 i pół roku (1978–2005). == Lista najdłuższych pontyfikatów == == Lista najkrótszych pontyfikatów == | 738 | 770 |
mrc_6331 | kiedy urodziła się anna przybylska? | Urodziła się 26 grudnia 1978 | Anna Maria Przybylska (ur. 26 grudnia 1978 w Gdyni, zm. 5 października 2014 tamże) – polska aktorka i fotomodelka. == Życiorys == === Wczesne lata === Urodziła się 26 grudnia 1978 o godz. 3:20 w Gdyni. Była córką Bogdana Przybylskiego (1942–1995) – oficera marynarki wojennej w stopniu komandora porucznika. Miała siostrę, Agnieszkę (ur. 1974). W dzieciństwie występowała w dziecięcym zespole wokalno-tanecznym Jantarki. W 1997 ukończyła IX Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gdyni. Studiowała pedagogikę obronną na Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, ale przerwała studia po pierwszym roku. === Kariera === Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej należała do agencji modelek Perfect Studio. W 1994 dotarła do pierwszej trójki konkursu Twarz Roku. Jako aktorka zadebiutowała w 1997, odgrywając postać „Suczki” w | 151 | 179 |
mrc_6332 | ile zwrotek ma hymn? | siedem | oficjalnym hymnem narodowym, promieniowała na ludy ościenne. W czasie powstania listopadowego 1831 roku "Mazurek Dąbrowskiego" zawędrował na Żmudź jako pieśń ludowa pod tytułem. „Pieśń Żmudzinów telszewskiego powiatu w wojnie r. 1831”. Do melodii polskiego hymnu napisano siedem zwrotek tekstu po żmudzku. Pierwsza zwrotka w polskim tłumaczeniu brzmi: „Jeszcze Polska nie zginęła, gdy Żmudzini żyją I Żmudź walkę rozpoczyna, gdy się w Polsce biją. Polacy z Rusią, ze Żmudzią i Litwą Wywalczą swobody tak świętą bitwą”. == Tekst == == Analiza tekstu == Pierwsza zwrotka hymnu nawiązuje do ostatniego rozbioru Polski. Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej, w 1795 terytorium Rzeczypospolitej zostało całkowicie rozdzielone pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. Zwrotka wyraża zatem patriotyzm i wiarę w odzyskanie niepodległości. Po III rozbiorze Rzeczypospolitej znaczna | 272 | 278 |
mrc_6333 | według jakiego kalendarza żyjemy? | kalendarz gregoriański | słonecznego, został więc zastąpiony przez obecnie obowiązujący kalendarz gregoriański. Do dzisiaj jednak jest podstawą roku liturgicznego w Kościele Prawosławnym. == Tydzień == W IV w. n.e. pod wpływem religii orientalnych zaczęto stosować podział miesiąca na tygodnie. Dni tygodnia nazywały się jak następuje: * "dies Solis" – dzień słońca – niedziela * "dies Lunae" – dzień księżyca – poniedziałek * "dies Martis" – dzień Marsa – wtorek * "dies Mercurii" – dzień Merkurego – środa * "dies Iovis" – dzień Jowisza – czwartek * "dies Veneris" – dzień Wenus – piątek * "dies Saturni" albo "Sabbatum" – dzień Saturna – sobota == Tabela przeliczania dat == Sposób przeliczania dat na rachubę naszego czasu przedstawia się w następujący sposób. Do dni 28, | 63 | 85 |
mrc_6334 | kiedy odbyła się bitwa warszawska? | Bitwa Warszawska – operacja wojskowa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku | Bitwa Warszawska – operacja wojskowa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy nacierającą na Warszawę i na północny zachód od niej Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim, zgrupowanym nad Wisłą i Wieprzem, decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej. Znalazłszy się w krytycznej sytuacji, u progu spodziewanej przez wielu klęski, oddziały Wojska Polskiego zdołały odepchnąć i pokonać nacierające wojska Frontu Zachodniego Armii Czerwonej, dowodzone przez Michaiła Tuchaczewskiego. Zwycięstwo strony polskiej w bitwie radykalnie zmieniło przebieg wojny, pozwoliło zachować niepodległość odradzającej się Rzeczypospolitej, a także przekreśliło radzieckie plany ustanowienia w Polsce republiki sowieckiej, ofensywy na Europę Zachodnią oraz plany wywołania międzynarodowej rewolucji. Kluczową rolę odegrała kontrofensywa Wojska Polskiego na lewe skrzydło nacierającej na Warszawę i na północ od niej Armii Czerwonej. Plan bitwy został | 0 | 79 |
mrc_6335 | jakie panstwa uznaja palestyne? | Chile, Gujana, Paragwaj, Cypr, Syria, Honduras, Salwador, Belize i Islandia. | zrobiły to Chile, Gujana, Paragwaj, Cypr, Syria, Honduras, Salwador, Belize i Islandia. Według władz palestyńskich w połowie 2011 roku Palestynę za państwo uznawały 122 państwa członkowskie ONZ. Informacje te jednak są niewiarygodne, brak w nich potwierdzeń uznania przez zainteresowane państwa, a w niektórych wypadkach podano nieprawdę – m.in. Polska dotychczas nie uznała Państwa Palestyna. Z drugiej strony, Ambasada Palestyny istnieje w Warszawie, a w roku 1988 w trakcie dyskusji w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ nad rezolucją 43/177 wiceminister spraw zagranicznych PRL Jan Majewski uznał "suwerenny akt parlamentu palestyńskiego dotyczący deklaracji o stworzeniu państwa". 31 października 2011 roku Palestyna oficjalnie została 194. członkiem UNESCO (107 państw zagłosowało za, 14 było przeciw, a 52, w tym Polska, wstrzymało się od głosu). 17 grudnia | 11 | 87 |
mrc_6336 | kto zginie w czasie honoru? | w odc. 13 Czesława Konarskiego (Jan Englert) | danego odcinka. Są to urywki ukazujące autentyczne realia Warszawy i obrazujące dany kontekst fabuły. Incydentalnie śmierć serialowych postaci bądź zmiana aktorów grających role spowodowane były decyzjami aktorów. Stało się tak w przypadku uśmierconych postaci: w odc. 13 Czesława Konarskiego (Jan Englert)) oraz zmiany aktorki wcielającej się w postać Wandy Ryszkowskiej (Maja Ostaszewska w I sezonie, Magdalena Różczka od II sezonu). == Muzyka == Autorem muzyki do serialu jest Bartosz Chajdecki. Została ona bardzo dobrze przyjęta przez widzów oraz krytyków. 29 listopada 2010 roku w sklepach rozpoczęła się sprzedaż płyt CD z muzyką do serialu wydanych przez Polskie Radio. Za pracę przy "Czasie honoru" Chajdecki został nominowany do nagród IFMCA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Muzyki Filmowej) za najlepszą muzykę do serialu telewizyjnego. | 262 | 306 |
mrc_6337 | z jakiego drzewa spadają żołędzie? | dęb | Żołądź, żołędź (określenie gwarowe, czasem też obecne w publikacjach specjalistycznych) – nazwa określająca owoc szupinkowy (pozorny) roślin z rodzaju dąb ("Quercus") składający się z orzecha i miseczki owocowej, ewentualnie odnosząca się do samego orzecha, czyli owocu właściwego. == Budowa == Owoce dębów rozwijają się w zmięśniałej i drewniejącej miseczce (kupuli, szupince) powstającej z wieńca liści przykwiatowych. Kupula ta ma u różnych gatunków różną wielkość i kształt (od głębokiej czarki po płytką miseczkę) i zwykle obejmuje tylko nasadę orzecha, czasem też obrasta go w znacznej części lub nawet w całości. Od zewnątrz na kupuli znajdują się mniej lub bardziej wydatne łuseczki przylegające (końce liści przykwiatowych), odstające lub odgięte, niekiedy frędzlowate, ale nigdy niezakończone haczykowato. Sam orzech jest kulisty lub owalny, zawsze | 301 | 304 |
mrc_6338 | gdzie jest gibraltar? | Gibraltar (zniekształcone arab. جبل طارق – "Dżabal Tarik", „góra Tarika”) – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, w Europie Południowej. | Gibraltar (zniekształcone arab. جبل طارق – "Dżabal Tarik", „góra Tarika”) – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, w Europie Południowej. Zajmuje powierzchnię 6,55 km² i jest zamieszkiwany przez 34 003 mieszkańców. Gibraltar jest przedmiotem sporu terytorialnego pomiędzy Wielką Brytanią i Hiszpanią. Spór ten zaostrzył się po decyzji Wielkiej Brytanii o wyjściu z UE. 31 grudnia 2020 roku, Hiszpania i Wielka Brytania osiągnęły porozumienie w sprawie umieszczenia Gibraltaru w bezgranicznej strefie Schengen. == Historia == W 711 roku Gibraltar był miejscem lądowania berberskiego generała Tarika ibn Zijada, który rozpoczął tam arabski podbój Półwyspu Iberyjskiego. Od 1309 roku królowie Kastylii toczyli z mauretańskimi władcami Fezu i Grenady walki o Gibraltar, w ich toku doszło do serii ośmiu oblężeń. W 1309 | 0 | 177 |
mrc_6339 | kto wynalazł pióro wieczne? | Nicolas Bion | z zapasem atramentu. W 1707 roku Nicolas Bion, nadworny inżynier Ludwika XIV, wynalazł wieczne pióro pozwalające pisać nieprzerwanie przez dłuższy czas. W latach 1808/1809 powstały pierwsze zaawansowane pióra metalowe. Nie stały się one popularne ze względu na wysoką cenę. Dopiero w 1822 roku zaczęto je produkować maszynowo za sprawą Samuela Harrisona, który ok. 1780 roku zbudował prototyp pióra. W 1884 roku Lewis Waterman (założyciel firmy Waterman) opracował system „zasilania kanalikowego”, który zapobiegał robieniu kleksów dzięki regulacji dopływu atramentu. Ważnym etapem w rozwoju produkcji piór było wynalezienie nowych materiałów, które posłużyły do wytwarzania korpusu pióra (były to m.in. ebonit (w 1839 roku) i celuloid (w 1870 roku), oraz opracowanie przez firmę Parker systemu uniemożliwiającego samorzutne ściekanie atramentu ze stalówki. Kategoria:Artykuły piśmienne | 33 | 45 |
mrc_6340 | gdzie odkryto pierwsze ślady pisma? | w sumeryjskim Uruk – konkretnie w warstwie Uruk IV–III (datowanej na lata 3300–2900 p.n.e.), ale także w Niniwie, na terenach Syrii, zachodniego Iranu, aż po wschodni Iran (niedaleko obecnego Afganistanu) | okresu panowania hellenistycznej dynastii Seleucydów w II w. p.n.e. == Rozwój pisma == Wynalezienie pisma klinowego nastąpiło w IV tysiącleciu p.n.e. Przez szereg lat wynalazek ten przypisywano Sumerom, chociaż w ostatnich latach pogląd ten został podważony z uwagi na znaleziska najstarszych zabytków pisma nie tylko w sumeryjskim Uruk – konkretnie w warstwie Uruk IV–III (datowanej na lata 3300–2900 p.n.e.), ale także w Niniwie, na terenach Syrii, zachodniego Iranu, aż po wschodni Iran (niedaleko obecnego Afganistanu). Odkrycia te nie wykluczają roli Sumerów w powstaniu pisma, jednakże wskazują również na inne ośrodki, gdzie mogło ono powstać. Najstarsze formy Sumeru i Elamu zawierały ciągi kropek, oznaczające poszczególne zwierzęta w stadzie właściciela. Około 3300 roku p.n.e. do kropek dołączano, obok odcisku pieczęci cylindrycznej właściciela, | 318 | 522 |
mrc_6341 | w którym roku polska była mistrzem świata w siatkówce? | 1974 | == Udział Polski == Polscy siatkarze zadebiutowali w mistrzostwach świata już w pierwszej edycji – w 1949 w Pradze (w swym inauguracyjnym meczu pokonali 3:0 Holandię). W 1974 w Meksyku po raz pierwszy wywalczyli złoty medal (wygrali wszystkie spotkania). Był to zarazem pierwszy medal zdobyty przez jakąkolwiek drużynową reprezentację biało-czerwonych w mistrzostwach świata. Kolejny medal – tym razem srebrny – Polacy wywieźli z Japonii w 2006. Trzeci medal, a drugi złoty "biało-czerwoni" wywalczyli w 2014 na własnych parkietach. Po raz trzeci złoty medal zdobyli w 2018. Trzeci z rzędu medal, srebrny, reprezentacja Polski wywalczyła w 2022. Polska uczestniczyła w 18 z 20 turniejów mistrzowskich (stan po MŚ 2022) - nie zakwalifikowała się jedynie do mistrzostw w 1990 i w 1994. | 170 | 174 |
mrc_6342 | z którym krajem polska ma najkrótszą granicę? | z Litwą | Granice Polski – pod względem powierzchni (312 679 km²) Polska zajmuje 9. miejsce wśród 48 państw Europy. Graniczy z 7 krajami: Niemcami na zachodzie, Słowacją i Czechami na południu, Rosją i Litwą na północy, Białorusią i Ukrainą na wschodzie. Na północy granica państwa przebiega wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Razem granice Polski wynoszą 3511 km. == Długość granic Polski == Długość granic: * Ogółem – 3511 km * z Czechami – 796 km * ze Słowacją – 541 km * z Ukrainą – 535 km * z Niemcami – 467 km * z Białorusią – 418 km * z Rosją – 210 km * z Litwą – 104 km * morska – 440 km (jest to długość odcinków rozgraniczających obszar morza | 551 | 558 |
mrc_6343 | do kogo naleza wyspy owcze? | Archipelag należy do Królestwa Danii | Wyspy Owcze – region autonomiczny położony w Europie Północnej, na północ od Wielkiej Brytanii, na Morzu Norweskim, będący częścią Oceanu Atlantyckiego. Jest to archipelag złożony z 18 wysp wulkanicznych, których łączna powierzchnia wynosi 1393 km². Nie ma tam żadnych granic lądowych z jakimkolwiek innym państwem. Archipelag należy do Królestwa Danii, ale posiada szeroką autonomię. == Ogólne dane geograficzne == * Najwyższą górą archipelagu jest Slættaratindur (882 m n.p.m.) * Najniższą górą jest Høganes (115 m n.p.m.) * Najniższy zaś punkt to Ocean Atlantycki (0 m n.p.m.) ; Najdalej na północ wysunięty kraniec Wysp Owczych: 62°29′12” szer. geogr. pn. - przylądek Enniberg, najbliższa miejscowość - Viðareiði, gmina Viðareiði, region Norðoyar, wyspa Viðoy. Najwyższy, nadmorski klif Europy. ; Najdalej na południe wysunięty | 316 | 352 |
mrc_6344 | jakie bitwy wygrał napoleon? | Po dwóch zwycięskich starciach 16 czerwca pod Quatre Bras i Ligny | Po dwóch zwycięskich starciach 16 czerwca pod Quatre Bras i Ligny Napoleon stanął oko w oko z Wellingtonem pod Waterloo. Zwycięska początkowo bitwa po nadejściu armii Blüchera przemieniła się w klęskę, a armia francuska przestała istnieć. Napoleon musiał ponownie abdykować w dniu 22 czerwca. Bitwa, jedna z najważniejszych bitew w dziejach świata, legła u podstaw nowego porządku, który na podstawie postanowień kongresu wiedeńskiego miał panować w Europie przez całe następne stulecie. == Tło bitwy == Wieczorem 16 czerwca, po bitwie pod Quatre Bras, stojący wobec korpusu marszałka Neya Wellington oczekiwał informacji o wyniku starcia pod Ligny, ale kuriera od Blüchera nie było. Wódz angielski wysłał więc na zwiady huzarów, jednak ci nie natrafili na Prusaków, mimo że otarli się o | 0 | 65 |
mrc_6345 | który polski król nigdy się nie ożenił? | Władysław III nie był żonaty oraz nie miał dzieci. | Warną nad Morzem Czarnym, która skończyła się klęską armii sojuszniczej i śmiercią Władysława III 10 listopada. Według niektórych relacji, głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, dlatego szerzyły się opowieści o jego cudownym ocaleniu. Władysław III nie był żonaty oraz nie miał dzieci. == Okres po śmierci króla == Po trzyletnim bezkrólewiu po śmierci Władysława Warneńczyka koronę królewską przejął jego młodszy brat, wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk (1447–1492). Długi okres oczekiwania Kazimierza z koronacją wynikał z konfliktu pomiędzy wielkim księciem i polskimi możnowładcami o układ sił politycznych w państwie a pretekstem do oddalania rozstrzygnięć i koronacji były utrzymujące się pogłoski o przeżyciu przez Władysława bitwy, | 348 | 398 |
mrc_6346 | kto zbudował spodek w katowicach? | Wykonawcą konstrukcji był Andrzej Żórawski | Spodek – hala widowiskowo-sportowa, zlokalizowana w Katowicach przy Alei Wojciecha Korfantego 35, stanowiąca własność miasta Katowic, a zarządzana przez PTWP Event Center Sp. z o.o. Została wybudowana pod nazwą Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa w Katowicach, pod którą jest znana w literaturze architektonicznej i pod którą funkcjonowała do 1997. == Historia == Idea utworzenia hali widowiskowo-sportowej na terenie Katowic (ówcześnie Stalinogrodu) pojawiła się już w 1955. Początkowo obiekt miał znajdować się na obrzeżach miasta, na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku. W 1959 Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło konkurs na wykonanie projektu wspomnianej hali. Zwycięzcą konkursu został zespół projektantów z Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowany przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego. Wykonawcą konstrukcji był Andrzej Żórawski, według | 883 | 925 |
mrc_6347 | kiedy rozpoczął się pozytywizm? | Pozytywizm – kierunek w filozofii i literaturze zainicjowany przez Auguste'a Comte'a w drugiej połowie XIX wieku | Pozytywizm – kierunek w filozofii i literaturze zainicjowany przez Auguste'a Comte'a w drugiej połowie XIX wieku ("Kurs filozofii pozytywnej"). Został rozwinięty przez J.S. Milla oraz H. Spencera. Był kontynuowany w XIX w. jako empiriokrytycyzm (II fala) i w XX w. jako pozytywizm logiczny (III fala). Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedyną pewną wiedzą jest wiedza naukowa. Ta może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej weryfikacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej. Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej i naukowości, a wzorem są w nim nauki przyrodnicze. Odrzuca przez to teologię oraz klasyczną metafizykę jako nieuprawnione spekulacje (ale nie zawsze ontologię jako ogólną naukę o bytach). Elementem pozytywizmu jest naturalizm, często też fizykalizm i ateizm, rzadziej materializm. Pozytywizm przeważnie odrzuca istniejące religie jako | 0 | 112 |
mrc_6348 | jakie są cztery żywioły? | czerwony z ogniem, niebieski z powietrzem, zielony z wodą, a popielaty ("cinereum") z ziemią. | Leon Battista Alberti łączył czerwony z ogniem, niebieski z powietrzem, zielony z wodą, a popielaty ("cinereum") z ziemią. Podobnie uznawał Leonardo da Vinci, łącząc jednak ziemię z kolorem żółtym. Łączenie kolorów z żywiołami wskazywało na symboliczną więź między estetyką a podstawowymi strukturami rzeczywistości materialnej. W medycynie humoralnej Galena żywioły wiązano z czterema esencjami, od których równowagi zależało zdrowie człowieka. Czerwona krew łączona była z powietrzem (temperament sangwiniczny), biały śluz (flegma) z wodą (flegmatyczność), jasna żółć z ogniem (choleryczność), natomiast czarna żółć z ziemią (melancholiczność). Wraz z upadkiem cesarstwa rzymskiego, pisma Arystotelesa zostały w kręgu kultury łacińskiej zapomniane, jednak nauka o czterech żywiołach była nadal przekazywana. Pisma Stagiryty były badane przez uczonych arabskich. Arystotelesowską koncepcję żywiołów rozwijali m.in. Al-Kindi, ar-Razi czy | 29 | 122 |
mrc_6349 | kto napisał muzykę do władcy pierścieni? | Howard Leslie Shore | Howard Leslie Shore (ur. 18 października 1946 w Toronto) – kanadyjski kompozytor muzyki filmowej i dyrygent. Zdobywca trzech Oscarów. == Kariera == Studiował muzykę w Berklee College of Music w Bostonie. W latach 1975–1980 był dyrektorem muzycznym pierwszych pięciu serii programu "Saturday Night Live" telewizji NBC. Shore jest autorem muzyki do ponad 50 filmów, z których najbardziej znane są "Władca Pierścieni", "Hobbit", "Filadelfia", "Siedem", "Klient", "Ed Wood", "Pani Doubtfire", "Milczenie owiec", "Gra", "Gangi Nowego Jorku" i "Aviator". == Nagrody == Pierwszego Oscara zdobył w 2002 roku za muzykę do pierwszej z części trylogii "Władca Pierścieni" – "Drużyny Pierścienia". Kolejne dwie Nagrody Akademii w 2004 roku za muzykę i piosenkę do trzeciej części sagi – "Powrotu króla". Zdobył trzy Złote Globy. | 0 | 19 |
mrc_6350 | gdzie jest obecnie obraz bitwa pod grunwaldem? | od 1945 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (nr inw. MP 443 MNW), w latach 1976–1982 w depozycie w Muzeum Zamkowym w Malborku. | Bitwa pod Grunwaldem – obraz olejny Jana Matejki namalowany w latach 1872–1878, w 1878 wystawiony w pałacu Wielopolskich w Krakowie, od 1902 w zbiorach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, dar społeczeństwa Królestwa Polskiego; od 1945 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (nr inw. MP 443 MNW), w latach 1976–1982 w depozycie w Muzeum Zamkowym w Malborku. Obraz ma rozmiar 426 x 987 cm. == Opis obrazu == Wśród przedstawionego na obrazie walczącego tłumu wyróżniono wiele postaci historycznych z obu stron starcia. Obraz symbolicznie przedstawia bitwę w momencie, kiedy wciąż toczą się zacięte walki, ale szala zwycięstwa przechyla się już na stronę polsko-litewską. Środek obrazu W centrum obrazu znajduje się wielki książę litewski Witold; bez pancerza i hełmu, ubrany w czerwony żupan, | 227 | 358 |
mrc_6351 | ile kilometrów długości ma polska? | 3511 km | Granice Polski – pod względem powierzchni (312 679 km²) Polska zajmuje 9. miejsce wśród 48 państw Europy. Graniczy z 7 krajami: Niemcami na zachodzie, Słowacją i Czechami na południu, Rosją i Litwą na północy, Białorusią i Ukrainą na wschodzie. Na północy granica państwa przebiega wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Razem granice Polski wynoszą 3511 km. == Długość granic Polski == Długość granic: * Ogółem – 3511 km * z Czechami – 796 km * ze Słowacją – 541 km * z Ukrainą – 535 km * z Niemcami – 467 km * z Białorusią – 418 km * z Rosją – 210 km * z Litwą – 104 km * morska – 440 km (jest to długość odcinków rozgraniczających obszar morza | 346 | 353 |
mrc_6352 | kto jest obecnym rzecznikiem praw obywatelskich? | Od 23 lipca 2021 urząd ten pełni Marcin Wiącek. | Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – polski jednoosobowy organ państwowy ustanowiony w 1987, utworzony w 1988. Rzecznik praw obywatelskich pełni funkcję ombudsmana. Urząd RPO został utworzony 1 stycznia 1988. Pierwszym rzecznikiem została Ewa Łętowska, powołana przez Sejm 19 listopada 1987. Od 23 lipca 2021 urząd ten pełni Marcin Wiącek. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP (art. 208–212) oraz ustawa z dnia 15 lipca 1987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Jednostką pomocniczą Rzecznika Praw Obywatelskich jest Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Jego siedziba główna znajduje się przy al. „Solidarności” 77 w Warszawie, część jednostek organizacyjnych Biura mieści się przy ul. Długiej 23/25. == Rzecznicy praw obywatelskich == == Zastępcy rzecznika praw obywatelskich == * Stanisław Trociuk – od 1 stycznia 2002 * dr Valeri Vachev | 291 | 338 |
mrc_6353 | ilu wiezniow ucieklo z alcatraz? | trzech uciekinierów (Frank Morris oraz bracia John i Clarence Angilowie) | do więzienia. == Więźniowie i ucieczki == Oficjalnie przez 29 lat działalności więzienia odnotowano 14 prób z udziałem 34 więźniów, w tym dwóch, którzy próbowali uciec dwa razy; sześciu uciekinierów zastrzelono, dwóch utonęło, pięciu nie odnaleziono, pozostałych złapano. Dwóch wydostało się z wyspy, ale zostało pojmanych, jeden w 1945, drugi w 1962 roku. Podczas najsłynniejszej próby ucieczki w dniu 11 czerwca 1962 roku trzech uciekinierów (Frank Morris oraz bracia John i Clarence Angilowie) zdołało wydostać się za mury więzienia. Przeprowadzono zakrojone na szeroką skalę poszukiwania, aby odnaleźć zbiegłych więźniów. Stróże prawa byli pewni, że odnajdą ich ciała, ale nigdy im się to nie udało. Na podstawie opowieści o tych ucieczkach powstało kilka filmów, m.in. "Ucieczka z Alcatraz" z Clintem Eastwoodem. | 424 | 496 |
mrc_6354 | gdzie jest położony kraków? | Kraków jest położony w południowej Polsce, w środkowo-zachodniej części województwa małopolskiego nad Wisłą; na jego terenie znajdują się ujścia wiślanych dopływów: Białuchy (dolny bieg Prądnika), Rudawy, Dłubni, Drwiny Długiej i Wilgi. | Literatury, Centrum Operacji Specjalnych, Narodowe Centrum Rugby. Miasto na prawach powiatu pełni funkcję centrum administracyjnego, kulturalnego, edukacyjnego, naukowego, gospodarczego, usługowego i turystycznego. Kraków jest drugim co do wielkości, po Warszawie, rynkiem nowoczesnej powierzchni biurowej (ponad milion metrów kwadratowych powierzchni biurowej), a także jednym z kluczowych węzłów kolejowych w Polsce. == Położenie == Kraków jest położony w południowej Polsce, w środkowo-zachodniej części województwa małopolskiego nad Wisłą; na jego terenie znajdują się ujścia wiślanych dopływów: Białuchy (dolny bieg Prądnika), Rudawy, Dłubni, Drwiny Długiej i Wilgi. Kraków jest położony u zbiegu kilku krain geograficznych: Bramy Krakowskiej, Kotliny Oświęcimskiej, Kotliny Sandomierskiej, Pogórza Zachodniobeskidzkiego, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Położenie Krakowa sprawia, że jest on bazą dla wycieczek w polskie góry, czy wypadów do malowniczej Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Miasto | 435 | 671 |
mrc_6355 | kto wynalazł czołg? | Lancelot Eldin De Mole | Lancelot Eldin De Mole (ur. 13 marca 1880 w Adelaide, zm. 6 maja 1950 w Sydney), australijski inżynier i wynalazca. Projektant prawdopodobnie pierwszego czołgu. W 1911 w czasie prac mierniczych w okolicach Geraldton wpadł na pomysł opancerzonego pojazdu gąsienicowego i rok później wysłał do brytyjskiego War Office (ministerstwa ds. wojny) opis i rysunki takiego pojazdu. W 1913 otrzymał odpowiedź, że War Office nie jest zainteresowany jego wynalazkiem. W 1915 De Mole ponownie próbował zainteresować rząd brytyjski swoim wynalazkiem. Tym razem otrzymał odpowiedź, że zanim jego pomysł będzie mógł zostać oceniony, musi on zaprezentować jego działający model. De Mole zbudował model czołgu, ale nie posiadał wystarczających funduszy na podróż do Londynu. Próbował się zaciągnąć do australijskiej armii, ale został odrzucony z | 0 | 22 |
mrc_6356 | kto jest przywódcą talibów? | Hibatullah Achundzada | Hibatullah Achundzada (ur. prawdopodobnie 1961 w południowym Kandaharze) – afgański duchowny islamski, przywódca (emir) ruchu talibów od 2016. == Życiorys == Pochodzi z plemienia Nurzaj z południowego Kandaharu. Większość życia spędził w Afganistanie, nie podróżował, utrzymywał jedynie kontakty z organizacją talibów z Kwety w Pakistanie. Według innego źródła związał się z talibami dopiero po wycofaniu wojsk radzieckich. W latach rządów talibów w Afganistanie (1996-2001) pracował w wymiarze sprawiedliwości, początkowo w prowincji Farah. Po zajęciu przez talibów Kandaharu zasiadał w utworzonym przez nich trybunale wojskowym dla tej prowincji, później powierzono mu stanowisko przewodniczącego trybunału wojskowego w prowincji Nagarhar. Doszedł do stanowiska przewodniczącego sądu wojskowego talibów i zastępcy przewodniczącego sądu najwyższego. Po obaleniu rządów talibów przez Amerykanów wszedł do rady uczonych islamskich | 0 | 21 |
mrc_6357 | co się mieści w pałacu kultury? | Pałac jest siedzibą Rady m.st. Warszawy, która obraduje w Sali Warszawskiej. | Pałac Kultury i Nauki, PKiN (do 1956 Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina) – drugi pod względem wysokości całkowitej budynek w Polsce. Znajduje się w śródmieściu Warszawy, przy placu Defilad 1. Właścicielem gmachu jest miasto stołeczne Warszawa, zarządza nim miejska spółka Zarząd Pałacu Kultury i Nauki Sp. z o.o. Pałac jest siedzibą Rady m.st. Warszawy, która obraduje w Sali Warszawskiej. W 2007 budynek został wpisany do rejestru zabytków. Pałac stanowił „dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego”. Wybudowany został w latach 1952–1955 według projektu radzieckiego architekta Lwa Rudniewa, który inspirował się moskiewskimi drapaczami chmur (znanymi poza Rosją jako Siedem Sióstr), wzorowanymi na amerykańskich wieżowcach w stylu "art déco". Architektonicznie jest mieszanką realizmu socjalistycznego i historyzmu. Razem ze wspornikiem antenowym, będącym | 319 | 395 |
mrc_6358 | kto pozował do syrenki warszawskiej? | Do opracowania głowy i korpusu Syreny Nitschowej pozowała studentka etnografii Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska. | Pomnik Syreny – monument znajdujący się przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie. == Opis == Pomnik autorstwa Ludwiki Nitschowej powstał z inicjatywy prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Pierwotna koncepcja monumentalnego monumentu wykonanego z zielonego szkła, o wysokości ok. 20 metrów, przedstawiającego postać Syreny ustawioną na filarze pośrodku Wisły, okazała się zbyt kosztowna i trudna technicznie w realizacji. Dla prac nad rzeźbą Syreny Starzyński udostępnił rzeźbiarce halę nieczynnej kotłowni na terenie Zespołu Stacji Filtrów przy ul. Koszykowej 81. Do opracowania głowy i korpusu Syreny Nitschowej pozowała studentka etnografii Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska. Twarz Syreny nie jest jednak jej twarzą, a rzeźbę zaczęto kojarzyć z Krahelską po wojnie, kiedy Nitschowa w jednym z wywiadów ujawniła jej nazwisko. Model rzeźby został zaprezentowany po raz | 572 | 697 |
mrc_6359 | gdzie odbyły się letnie igrzyska olimpijskie? | Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji | Igrzyska olimpijskie – najstarsza i zarazem największa międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata (zarówno letnie, jak i zimowe, ale w odstępie 2 lat od siebie) w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. == Historia == === Starożytne igrzyska olimpijskie === Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin "olimpiada", który oznaczał czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania konfliktów ogłaszano „pokój boży” i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Igrzyska trwały 5 dni, reszta czasu była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym | 361 | 422 |
mrc_6360 | gdzie budowano greckie teatry? | w miejscach takich jak w Epidauros, Eretria, Oropos, Delos, Priene. | okresie klasycznym. Najlepiej zachowanym teatrem greckim jest zbudowany około 330 p.n.e. teatr w Epidauros. Teatr zaprojektował Poliklet Młodszy. Widownia, rozmieszczona w 52 rzędach, mogła pomieścić około 14 000 widzów. == Okres hellenistyczny == W okresie hellenistycznym zachowano podstawowe elementy teatru greckiego, zmieniono jednak jego proporcje. Pogłębiono i podniesiono proskenion – cofnięto paraskeniony a sam proskenion oparto na słupach, otrzymując pod proskenionem przestrzeń zwaną hyposkenionem. Z hyposkenionu wychodzili aktorzy grający duchy lub bogów podziemia, schodami przechodzili na proskenion, gdzie mogli wygłaszać swoje kwestie. Wzbogaceniu uległy także dekoracje. Wprowadzono periakty – graniastosłupy trójkątne, na ścianach których były wymalowane różne obrazy. Obrót graniastosłupa umożliwiał szybką zmianę tła. Budowle hellenistyczne można wciąż oglądać w miejscach takich jak w Epidauros, Eretria, Oropos, Delos, Priene. Wszystkie | 883 | 950 |
mrc_6361 | kiedy pierwszy statek parowy? | Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. | Parowiec – statek lub okręt o napędzie parowym, napędzany tłokową maszyną parową (SS) lub turbiną parową (TSS). == Historia == W 1783 roku francuski arystokrata, markiz (1751–1832), zbudował łódź z napędem kołowym (bocznokołowiec), napędzaną maszyną parową. Wynalazca nazwał łódź ' (ognisty statek) i pomyślnie przeprowadził na rzece Saona próby pierwszego parowca. Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. Początkowo parowce były dość niebezpieczne, gdyż często zdarzały się eksplozje niewystarczająco wytrzymałych kotłów. Udoskonalono je w drugiej połowie XIX wieku i wówczas rejsy parowcami stały się powszechne. Jednym z pionierów w dziedzinie wykorzystania pary do poruszania m.in. jednostek pływających był polski konstruktor Józef Bożek, który w 1817 r. przeprowadził w Pradze na Wełtawie próby łodzi z parowym silnikiem, napędzającym koła łopatkowe. | 366 | 412 |
mrc_6362 | kto uczył bruce lee? | Wiele źródeł podaje, że jednym z najsłynniejszych uczniów Yip Mana był Bruce Lee, ale część badaczy wątpi w prawdziwość tego twierdzenia. | Chińczyków. Pierwszymi uczniami byli między innymi Leung Sheung, Lok Yiu, Chu Shong-tin i Wong Shun Leung. W roku 1968 wycofał się z nauczania. Założył Hong Kong Ving Tsun Athletic Association (香港詠春拳體育會). Ustalił tym samym zachodnią pisownię stylu. Zmarł 2 grudnia 1972 na raka gardła. Powodem choroby mogła być duża liczba wypalanych papierosów, jak również opium. Wiele źródeł podaje, że jednym z najsłynniejszych uczniów Yip Mana był Bruce Lee, ale część badaczy wątpi w prawdziwość tego twierdzenia. Jak w wielu innych szkołach walki, nauczaniem młodszych adeptów zajmowali się z reguły najstarsi uczniowie mistrza, a ten jedynie od czasu do czasu udzielał dodatkowych wskazówek. Dlatego najbardziej prawdopodobne jest, że Bruce Lee uczył się od swoich starszych kolegów. Jednym z kolegów Bruce'a Lee | 366 | 503 |
mrc_6363 | w ilu krajach mówi się po hiszpańsku? | Po hiszpańsku mówi się w 135 krajach lub terytoriach | Rozmieszczenie geograficzne języka hiszpańskiego lub języka kastylijskiego (określane również terminem "Hispanofonia") oznacza analizę rozmieszczenia ponad 500 milionów użytkowników tego języka na świecie. Jest językiem oficjalnym wielu krajów, głównie w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Łacińskiej, Afryce i na Półwyspie Iberyjskim. == Język hiszpański jako język mówiony == Po hiszpańsku mówi się w 135 krajach lub terytoriach, chociaż głównie w 55 z nich, jest językiem najczęściej używanym w 27: * Ameryka Północna (2): Stany Zjednoczone i Meksyk. * Ameryka Środkowa (7): Gwatemala, Salwador, Belize, Honduras, Nikaragua, Kostaryka i Panama. * Karaiby (5): Kuba, Dominikana, Portoryko i w mniejszej mierze Antyle Holenderskie i Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych. * Ameryka Południowa (9): Kolumbia, Wenezuela, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj, Urugwaj, Argentyna i Chile. * Europa (3): | 374 | 426 |
mrc_6364 | kiedy weszło ppk? | 1 stycznia 2019 roku | Pracownicze plany kapitałowe, PPK – dobrowolny, prywatny system długoterminowego oszczędzania wchodzący w skład tzw. III filaru polskiego systemu emerytalnego. Jest on tworzony wspólnie przez pracownika, pracodawcę oraz państwo. PPK powstały w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego co najmniej 60. roku życia. System został powołany ustawą z 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku. Za wdrożenie oraz ewidencjonowanie całego programu odpowiedzialny jest Polski Fundusz Rozwoju oraz powołana w drodze art. 77 ustawy o PPK spółka zależna PFR Portal PPK. Nadzór nad systemem sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. == Wdrożenie pracowniczych planów kapitałowych == Wdrożenie PPK zostało podzielone na kilka etapów, by zachować jak | 510 | 530 |
mrc_6365 | kto zaprojektował stadion narodowy? | warszawska firma projektowa JSK Architekci Sp. z o.o. | Centrum Sportu Sp. z o.o., którego zadaniem miała być budowa stadionu w Warszawie. 29 listopada 2007 nowy minister sportu Mirosław Drzewiecki podczas konferencji prasowej na Torwarze poinformował, że spośród trzech firm zakwalifikowanych do przetargu: APA KA (Kuryłowicz & Associates), HOK Sport oraz JSK, warszawska firma projektowa JSK Architekci Sp. z o.o. wygrała konkurs na zaprojektowanie Stadionu Narodowego w Warszawie. 17 grudnia 2007 zatwierdził on jednak koncepcję budowy obiektu w niecce Stadionu Dziesięciolecia. === Budowa === 1 lutego 2008 konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o., Gerkan, Marg und Partner International GmbH we współpracy ze Schlaich Bergermann & Partner GmbH przedstawiło projekt koncepcyjny (wizualizację i makietę) nowego stadionu. Pierwsze roboty budowlane rozpoczęły się 15 maja 2008 od próbnego palowania (126 betonowymi palami) | 306 | 359 |
mrc_6366 | kto częściej wnosi pozew o rozwód? | W 66,6% przypadków powództwo wnosiła kobieta. | wyłącznie 0,07%, w połączeniu z innymi przyczynami 0,98%; * dłuższa nieobecność: wyłącznie 0,96%, w połączeniu z innymi przyczynami 0,58%; * różnice światopoglądowe: wyłącznie 0,38%, w połączeniu z innymi przyczynami 0,21%; * niedobór seksualny: wyłącznie 0,14%, w połączeniu z innymi przyczynami 0,16%; * inne: 1,78% W 66,6% przypadków powództwo wnosiła kobieta. 80% rozwodów nie kończy się orzekaniem o winie. Prawie cztery razy częściej rozwodzą się mieszkańcy miast niż osoby mieszkające na wsi. Statystyki wskazują, jak dużą grupę wśród rozwodzących się stanowią bardzo młodzi małżonkowie. W 2021 roku 36% rozwodzących się mężczyzn stanowili panowie pomiędzy 25. a 29. rokiem życia, a 44% kobiet panie w wieku 20 do 24 lat. == Czas oczekiwania na prawomocny wyrok rozwodowy == Z danych statystycznych roku | 318 | 363 |
mrc_6367 | ilu frankowiczów jest w polsce? | liczbę omawianych umów kredytowych w skali kraju szacowano na 1 milion, łącznie zaś były one obciążeniem dla około 4 milionów obywateli. | Frankowicze – potoczna nazwa grupy osób w Polsce, które w latach 90. XX wieku i później zaciągnęły kredyty (głównie mieszkaniowe, hipoteczne) denominowane lub indeksowane we frankach szwajcarskich. Na przestrzeni kilku lat, w przypadku większości takich kredytów, mimo regularnego spłacania rat, w wyniku zmian kursu walutowego zobowiązania kredytobiorców wzrosły o kilkadziesiąt procent. Wzrosła także wysokość rat. Według ogólnej kalkulacji „Gazety Finansowej” z lutego 2017 liczbę omawianych umów kredytowych w skali kraju szacowano na 1 milion, łącznie zaś były one obciążeniem dla około 4 milionów obywateli. == Inicjatywy środowiska kredytobiorców == Część "frankowiczów" utworzyła struktury organizacyjne oraz wielokrotnie urządzała manifestacje publiczne w obronie swoich praw. Pierwszą organizacją w Polsce zrzeszającą "frankowiczów" było założone z inicjatywy Tomasza Sadlika stowarzyszenie "Pro Futuris". Stowarzyszenie to | 477 | 613 |
mrc_6368 | kto skomponował muzykę do hymnu polskiego? | pozostaje nieznany. | Mazurek Dąbrowskiego () – polska pieśń patriotyczna z 1797 roku, od 26 lutego 1927 oficjalny hymn państwowy Rzeczypospolitej Polskiej. == Historia hymnu == Słowa hymnu – nazywanego "Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech" – zostały napisane przez Józefa Wybickiego. Autor melodii, opartej na motywach ludowego mazurka (właściwie mazura) pozostaje nieznany. Początkowo sądzono, że melodię tę skomponował książę Michał Kleofas Ogiński (twórca poloneza – "Pożegnanie ojczyzny"), potem materiały archiwalne temu zaprzeczyły i do dziś najczęściej autorzy śpiewników i prac naukowych podają określenie „melodia ludowa” (a niektórzy dodają do tego asekuracyjny znak zapytania). Pieśń powstała w mieście Reggio nell’Emilia w ówczesnej Republice Cisalpińskiej (obecnie północne Włochy), jednak dokładna data i okoliczności jej napisania oraz pierwszego wykonania nie są pewne, do dziś pozostając przedmiotem | 336 | 355 |
mrc_6369 | na czym polegały represje? | masowe aresztowania grup ludności dokonywane w imię przekonania o odpowiedzialności zbiorowej określonego społeczeństwa. | cywilów. Zarząd NKWD część jeńców (ok. 40 tys.. == Aresztowania 1939–1941 == Podstawowym instrumentem radzieckiej polityki wobec narodów ujarzmionych były masowe aresztowania grup ludności dokonywane w imię przekonania o odpowiedzialności zbiorowej określonego społeczeństwa. W latach 1939–1941 aresztowano na wschodnich obszarach II RP 110 tysięcy osób. Los aresztowanych był różny. Około 40 tysięcy osób trafiło do obozów pracy na Workucie. Grupę aresztowanych znajdujących się w więzieniach na Białorusi oraz Ukrainie wymordowano wiosną 1940 roku w Bykowni pod Kijowem oraz Kuropatach pod Mińskiem (łącznie 7305 osób). Około 10 tysięcy więźniów wymordowano podczas ewakuacji więzień przed nadchodzącą armią niemiecką latem 1941 roku. Los wielu więźniów pozostaje nieznany. == Prześladowania Kościoła == Komuniści radzieccy widzieli w Kościele katolickim ostoję polskiej tożsamości, co łącznie z | 155 | 275 |
mrc_6370 | ile kilometrów miał most krymski? | 4,5 km | Krymu. Tuż po wyzwoleniu Krymu spod okupacji niemieckiej budowa mostu została podjęta przez władze radzieckie z materiałów pozostawionych przez Niemców. Kolejowy most został ostatecznie ukończony w listopadzie 1944; miał 4,5 km długości, 22 m szerokości, a średnia wysokość wynosiła 50 m (w najwyższym punkcie 68 m). Most nie przetrwał długo, ponieważ już podczas pierwszej zimy został zniszczony przez krę. W 1952 utworzone zostało w miejscu zniszczonego mostu połączenie promowe, które obsługiwane było zarówno przez jednostki przystosowane do przewozu pociągów, jak i później przez promy samochodowe. W latach 60. XX wieku resztki mostu stały się na tyle groźne dla żeglugi, że zostały ostatecznie uprzątnięte. W końcu lat 80. połączenie zostało zawieszone. Temat odbudowy powrócił po rozpadzie Związku Radzieckiego, jednak Cieśninę Kerczeńską | 221 | 227 |
mrc_6371 | z jakich skał zbudowane są bieszczady? | Bieszczady zbudowane są ze skał osadowych, łupków ilastych i marglistych oraz piaskowców, które określane są ogólnie fliszem karpackim. | górskich w Bieszczadach zbudowane są najczęściej z twardszych piaskowców, natomiast w dolinach przeważają szybciej wietrzejące, bardziej miękkie łupki. Bieszczady zbudowane są ze skał osadowych, łupków ilastych i marglistych oraz piaskowców, które określane są ogólnie fliszem karpackim. Osady te utworzone zostały w okresie kredy do starszego trzeciorzędu (paleogenu), a następnie wypiętrzone i sfałdowane w okresie młodszego trzeciorzędu (neogenu). Najstarszymi utworami geologicznymi obszaru Bieszczadów są tzw. wkładki skał dolnokredowych znajdujących się w okolicach Baligrodu, Wetliny i Ustrzyk Górnych, jak również łupki i piaskowce górnej kredy zwane piaskowcami inoceramowymi. Najwyższe szczyty Bieszczadów zbudowane są głównie z piaskowców i łupków krośnieńskich, które zawierają blisko 40% węglanu wapnia. Obniżenia terenu i dna dolin rzecznych zajmują utwory aluwialne i deluwialne. Badania szlifów skalnych wykazały, że większość | 152 | 287 |
mrc_6372 | kto dowodzi kutrem? | Kierownik maszyn (k.m.) podlega bezpośrednio dowódcy kutra /p.j.p./ | do niego przydzielonych. Dowódca grupy (d.g.) podlega bezpośrednio dowódcy działu i jest przełożonym całej obsady grupy. Na okrętach drugiej rangi dowódcy niektórych grup podlegają temu dowódcy grupy, który jest zastępcą dowódcy działu. Dowódca grupy kieruje szkoleniem techniczno – specjalistycznym podległej grupy oraz użyciem uzbrojenia i sprzętu technicznego. Kierownik maszyn (k.m.) podlega bezpośrednio dowódcy kutra /p.j.p./, a pod względem specjalistycznym – zastępcy dowódcy zespołu do spraw technicznych. Jest przełożonym osób funkcyjnych o specjalnościach elektromechanicznych. Bosman okrętowy (b.o.) podlega bezpośrednio z.d.o. i jest przełożonym drużyny bosmańskiej. Pod względem porządku i toku życia okrętowego bosmanowi okrętowemu podlega cała załoga z wyjątkiem oficerów, chorążych i kierownika maszyn. Bosman okrętowy jest pomocnikiem z.d.o. w utrzymaniu porządku na okręcie, organizowaniu i prowadzeniu szkolenia morskiego oraz wszelkiego | 364 | 431 |
mrc_6373 | kim byl włodzimierz wielki? | władca ruski z dynastii Rurykowiczów, książę Nowogrodu, wielki książę kijowski i władca Rusi Kijowskiej od ok. 980 do 1015 roku. | Włodzimierz I Wielki, Włodzimierz Światosławowicz (, "Volodiměrъ Svętoslavičь"), właściwie Waldemar (), występuje z przydomkami Święty, Wielki lub Chrzciciel (ur. ok. 958, zm. 15 lipca 1015) – władca ruski z dynastii Rurykowiczów, książę Nowogrodu, wielki książę kijowski i władca Rusi Kijowskiej od ok. 980 do 1015 roku. W 988 roku wprowadził na Rusi chrześcijaństwo. Święty kościoła prawosławnego i katolickiego. == Życiorys == Był wnukiem Igora (Ingwara), władcy Rusi Kijowskiej (nord. "Gardariki") i nieślubnym synem księcia Światosława I i jego konkubiny Małuszy, którą sagi norweskie opisują jako wróżkę przepowiadającą przyszłość i żyjącą do wieku 100 lat. Według najnowszych badań, książę Włodzimierz urodził się na Wołyniu we wsi Budziatycze (ukr. Будятичі), obecnie w obwodzie wołyńskim, w pobliżu monasteru w Zimnem. W podziale ojcowizny | 193 | 321 |
mrc_6374 | jak zakończyły się rządy władysława warneńczyka? | skończyła się klęską armii sojuszniczej i śmiercią Władysława III 10 listopada. | Warną nad Morzem Czarnym, która skończyła się klęską armii sojuszniczej i śmiercią Władysława III 10 listopada. Według niektórych relacji, głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, dlatego szerzyły się opowieści o jego cudownym ocaleniu. Władysław III nie był żonaty oraz nie miał dzieci. == Okres po śmierci króla == Po trzyletnim bezkrólewiu po śmierci Władysława Warneńczyka koronę królewską przejął jego młodszy brat, wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk (1447–1492). Długi okres oczekiwania Kazimierza z koronacją wynikał z konfliktu pomiędzy wielkim księciem i polskimi możnowładcami o układ sił politycznych w państwie a pretekstem do oddalania rozstrzygnięć i koronacji były utrzymujące się pogłoski o przeżyciu przez Władysława bitwy, | 32 | 111 |
mrc_6375 | czym zajmują się archeolodzy? | zajmuje się badaniem minionych kultur i cywilizacji oraz ich relacjami z otaczającym środowiskiem. Archeolodzy gromadzą, dokumentują i analizują materiał pochodzący z wykopalisk lub odnaleziony w inny sposób (elementy architektoniczne, rękodzieło, pozostałości biologiczne oraz szczątki ludzkie). | Archeolog − osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami, która wyspecjalizowana jest w dziedzinie archeologii, zajmuje się badaniem minionych kultur i cywilizacji oraz ich relacjami z otaczającym środowiskiem. Archeolodzy gromadzą, dokumentują i analizują materiał pochodzący z wykopalisk lub odnaleziony w inny sposób (elementy architektoniczne, rękodzieło, pozostałości biologiczne oraz szczątki ludzkie). == Archeolog w Polsce == W Polsce archeolog to jeden z zawodów regulowanych. Badania archeologiczne może prowadzić osoba, która posiada tytuł zawodowy magistra, uzyskany po ukończeniu wyższych studiów na kierunku archeologia oraz odbyła co najmniej 12-miesięczną praktykę zawodową. Posiadany tytuł archeologa pozwala na podejmowanie pracy na stanowiskach eksperckich, np. rzeczoznawca ministra kultury ds. archeologii. Archeologię można studiować na następujących uczelniach w Polsce: * Uniwersytet Gdański * Uniwersytet Jagielloński w Krakowie | 144 | 440 |
mrc_6376 | jaka jest rola libero w siatkówce? | zawodnik w piłce siatkowej, którego zadaniem jest tylko gra obronna | Libero – (wł. "wolny") zawodnik w piłce siatkowej, którego zadaniem jest tylko gra obronna, ubrany jest w koszulkę innego koloru w celu odróżnienia od pozostałych graczy. == Zasady gry == Może brać udział jedynie w grze obronnej oraz przyjęciu zagrywki i nie wolno mu atakować z żadnego miejsca boiska i strefy wolnej, jeżeli w momencie kontaktu z piłką ta ostatnia jest powyżej górnej taśmy siatki. Nie może też zagrywać, blokować czy podejmować próby bloku. Zawodnik nie może wykonać spełnionego ataku powyżej górnej krawędzi siatki, gdy piłka jest do niego wystawiona palcami sposobem górnym przez libero, znajdującego się w polu ataku lub jego przedłużeniu. W przypadku wystawienia przez libero piłki sposobem dolnym lub wykonanej spoza pola ataku (lub jego przedłużenia) piłka | 23 | 90 |
mrc_6377 | kiedy us open 2022? | ł się w dniach 29 sierpnia–11 września | US Open 2022 – ostatni, czwarty w sezonie tenisowy turniej wielkoszlemowy, który odbywał się w dniach 29 sierpnia–11 września, tradycyjnie na twardych kortach nowojorskiego USTA Billie Jean King National Tennis Center. Była to 142. edycja rozgrywek. Pula nagród wynosiła 60,1 mln dolarów amerykańskich. Obrońcami tytułów w grze singlowej byli Daniił Miedwiediew oraz Emma Raducanu. W grze pojedynczej mężczyzn Carlos Alcaraz pokonał w finale 6:4, 2:6, 7:6(1), 6:3 Caspera Ruuda. Dzięki triumfowi w zawodach awansował na pozycję lidera rankingu singlowego ATP, stając się najmłodszą osobą, która tego dokonała. W grze pojedynczej kobiet Iga Świątek triumfowała nad Uns Dżabir, uzyskując w meczu finałowym wynik 6:2, 7:6(5). W deblu mężczyzn tytuł sprzed roku obronili Rajeev Ram i Joe Salisbury, którzy triumfowali w finale | 87 | 125 |
mrc_6378 | kto wyreżyserował krzyżaków? | Aleksandra Forda | Krzyżacy – polski barwny film historyczny z 1960 roku w reżyserii Aleksandra Forda, oparty na powieści Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem. Osią fabularną filmu jest wielka wojna z zakonem krzyżackim widziana oczyma Zbyszka z Bogdańca (Mieczysław Kalenik) – zakochanego w Danusi (Grażyna Staniszewska), córce Juranda ze Spychowa (Andrzej Szalawski) – oraz jego stryja Maćka z Bogdańca "("Aleksander Fogiel). Film Forda był pierwszą polską superprodukcją, w której nakręcenie były zaangażowane najwyższe władze państwowe. Na potrzeby filmu zaangażowano około tysiąca statystów i nakręcono z rozmachem kulminacyjną sekwencję bitwy pod Grunwaldem. Autorem zdjęć do filmu, barwionych za pomocą technologii Technicolor, był Mieczysław Jahoda, natomiast scenografie wykonał Roman Mann. Film Forda po premierze okazał się najbardziej dochodowym dziełem i filmem o największej oglądalności | 66 | 82 |
mrc_6379 | czym jest wielki szlem? | w tenisie odniesienie zwycięstw przez zawodnika, zawodniczkę lub parę (męską, żeńską albo mieszaną) we wszystkich czterech największych turniejach w danej konkurencji, tzn. albo w grze pojedynczej, albo w grze podwójnej, albo w grze mieszanej. | Wielki Szlem – w tenisie odniesienie zwycięstw przez zawodnika, zawodniczkę lub parę (męską, żeńską albo mieszaną) we wszystkich czterech największych turniejach w danej konkurencji, tzn. albo w grze pojedynczej, albo w grze podwójnej, albo w grze mieszanej. Wspomniane cztery turnieje – międzynarodowe mistrzostwa Australii, Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych – nazywane są "turniejami wielkoszlemowymi". Wyróżnia się kilka rodzajów tenisowych Wielkich Szlemów: * Klasyczny lub Kalendarzowy Wielki Szlem – jeśli zawodnik wygra cztery turnieje wielkoszlemowe w jednym sezonie * Niekalendarzowy Wielki Szlem – jeśli zawodnik wygra cztery turnieje wielkoszlemowe z rzędu, ale na przełomie dwóch sezonów * Karierowy Wielki Szlem – jeśli zawodnik wygra w trakcie całej kariery sportowej każdy z turniejów wielkoszlemowych co najmniej raz * Złoty Wielki Szlem | 15 | 258 |
mrc_6380 | co było inspiracją do napisania wesela? | Pisząc "Wesele", Wyspiański inspirował się dramatami Mickiewicza, Fredry i Słowackiego oraz malarstwem Malczewskiego i Maksymiliana Gierymskiego. | w bazylice Najświętszej Maryi Panny w Krakowie, wesele zaś w podkrakowskiej wsi Bronowice, w dworku Włodzimierza Tetmajera, nazwanym później Rydlówką. Ślub był przedmiotem dużych kontrowersji. Pisząc "Wesele", Wyspiański inspirował się dramatami Mickiewicza, Fredry i Słowackiego oraz malarstwem Malczewskiego i Maksymiliana Gierymskiego. == Budowa i styl dramatu == "Wesele" składa się z trzech aktów. Akt I jest aktem realistycznym, napisanym w konwencji komedii realistycznej, akt II jest natomiast aktem symboliczno-wizyjnym, obie te konwencje przeplatają się w akcie trzecim. Utwór ma budowę szopkową. Jest kontynuacją dramatów romantycznych. Przedstawia sytuację duchową narodu, nawiązując m.in. do rzezi galicyjskiej z 1846. Autor pokazuje, dlaczego Polacy nie potrafią wywalczyć niepodległości. === Stylizacja językowa === Stylizacja w "Weselu" pełni funkcję lokalizującą, charakteryzującą i indywidualizującą. Wyspiański wykorzystał elementy | 193 | 338 |
mrc_6381 | jaką masę ma proton? | masie spoczynkowej równej ok. 1 u | Proton, p (z – ‘pierwsze’) – trwała cząstka subatomowa z grupy barionów o ładunku +1 i masie spoczynkowej równej ok. 1 u. Jeden z podstawowych składników materii. Promień protonu został oszacowany na 0,84184 ± 0,00067 fm. Protony wraz z neutronami stanowią nukleony, elementy jąder atomowych. Liczba protonów w jądrze danego atomu jest równa jego liczbie atomowej, która jest podstawą uporządkowania pierwiastków w układzie okresowym. Protony są głównym składnikiem pierwotnego promieniowania kosmicznego. Proton według modelu standardowego jest cząstką złożoną, zaliczaną do hadronów, a ściślej barionów, zbudowaną z trzech kwarków: dwóch kwarków górnych „u” i jednego kwarku dolnego „d” (układ uud) związanych silnym oddziaływaniem przenoszonym przez gluony. Zanim model standardowy został powszechnie przyjęty, proton uważany był za cząstkę elementarną. Czynnik Landégo protonu: | 87 | 120 |
mrc_6382 | czym zajmowali się rzemieślnicy w starożytnym egipcie? | widać różnorodność zawodów i wyspecjalizowanie poszczególnych grup rzemieślników: stolarzy, złotników, jubilerów, budowniczych, rzeźbiarzy (rzeźbiarstwo było traktowane jako rzemiosło i sztuka), garbarzy, garncarzy, wytwórców naczyń kamiennych, powroźników, ceglarzy, tkaczki, piekarzy, kucharzy, rzeźników czy browarników. | papirusu. Ostatni etap łowienia ryb często musiał być wykonywany przy pomocy sieci lub specjalnych koszy albo ręcznych siatek. Spotykane są też przedstawienia polowania na hipopotamy, co najprawdopodobniej było koniecznością, a nie sportem. == Rzemiosło == Ważną rolę w gospodarce starożytnego Egiptu miało także rzemiosło. W źródłach archeologicznych, zarówno grobowych reliefach i malowidłach, jak również modelach widać różnorodność zawodów i wyspecjalizowanie poszczególnych grup rzemieślników: stolarzy, złotników, jubilerów, budowniczych, rzeźbiarzy (rzeźbiarstwo było traktowane jako rzemiosło i sztuka), garbarzy, garncarzy, wytwórców naczyń kamiennych, powroźników, ceglarzy, tkaczki, piekarzy, kucharzy, rzeźników czy browarników. Oprócz wytwarzania na potrzeby własne gospodarstw rolnych, powstawały wyspecjalizowane manufaktury, zajmujące się produkcją dla państwa i bogatych właścicieli. == Wyprawy handlowe == Egipt podejmował wyprawy handlowe do innych państw basenu Morza Śródziemnego, | 417 | 740 |
mrc_6383 | gdzie jest położony dubaj? | Jest położony na południowym wybrzeżu Zatoki Perskiej. | Dubaj (arab. دبي, "trl. Dubayy, trb. Dubajj") – największe miasto w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Stolica emiratu Dubaj. Jest położony na południowym wybrzeżu Zatoki Perskiej. W 2023 liczył ok. 3,55 mln mieszkańców. Znaczący ośrodek turystyczny. W 2019 Dubaj odwiedziło 16,3 mln turystów, było to siódme najczęściej odwiedzane miasto świata. == Demografia == Większość populacji Dubaju stanowią obcokrajowcy m.in. z Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej, 25% populacji ma korzenie irańskie. W Dubaju mieszka także m.in. ponad 100 tys. Brytyjczyków. Jednakże naturalizacja jest znacznie utrudniona.{ "version": 2, "width": 500, "height": 200, "data": [ { "name": "table", "values": [ { "x": 1822, "y": 1200 }, { "x": 1900, "y": 10000 }, { "x": 1930, "y": 20000 }, { "x": 1940, "y": 38000 }, { | 126 | 180 |
mrc_6384 | kto chciał zabić pana jezusa? | Przywódcy faryzeuszy postanowili pojmać go i zabić | niż odzienie”. === Pojmanie, męczeńska śmierć i zmartwychwstanie === Na tydzień przed Świętem Paschy Jezus wyruszył do Jerozolimy. Po uroczystym wjeździe do Jerozolimy nie pozwolił pielgrzymom obwołać się królem. Podjął konfrontację w świątyni z głównymi frakcjami religijnymi Izraela: faryzeuszami i saduceuszami. Konfrontację tę można obserwować w ostatnich rozdziałach Ewangelii. Przywódcy faryzeuszy postanowili pojmać go i zabić (J 11, 52–53). Zdecydowali tak, ponieważ: * obawiali się, iż jego działalność rozbudza u Żydów nadzieje mesjańskie, co mogło prowadzić do wybuchu powstania przeciw Rzymowi i ściągnąć krwawą zemstę rzymskich legionów (J, 11,48); * Jezus rościł sobie prawo do tytułu Mesjasza i Syna Bożego, co w oczach starszyzny żydowskiej było bluźnierstwem (J 4,25–26; J 10,30–31); * krytykował faryzeuszy (Łk 11, 37–48); * wobec ludu | 383 | 433 |
mrc_6385 | ile liczyła chorągiew? | W okresie od XV do XVI wieku chorągiew liczyła około 500 żołnierzy. W XVII wieku liczyła już tylko od 50 do 200 żołnierzy | Chorągiew (staropol. "rota") – podstawowa jednostka organizacyjno-taktyczna jazdy rycerskiej o różnej liczebności w dawnej Polsce istniejąca od XIV do XVIII wieku. == Historia == Początkowo chorągwie istniały tylko w pospolitym ruszeniu (chorągwie ziemskie i chorągwie rodowe) i królewskim wojsku nadwornym (chorągwie nadworne). W wojsku zaciężnym chorągwie pojawiły się w XV wieku, kiedy to często zwano je również rotami. Później nazwa chorągiew odnosiła się głównie do jazdy narodowego autoramentu, natomiast w autoramencie cudzoziemskim częściej nazywana była kompanią. W okresie od XV do XVI wieku chorągiew liczyła około 500 żołnierzy. W XVII wieku liczyła już tylko od 50 do 200 żołnierzy (najczęściej nieco ponad 100 żołnierzy – na przykład w 1608 roku Chodkiewicz miał w 18 chorągwiach 2019 jeźdźców, także podczas bitwy | 574 | 695 |
mrc_6386 | jak przedstawiano ozyrysa? | Przedstawiany był w postaci człowieka w koronie "atef" na głowie z insygniami władzy królewskiej w dłoniach – berłem "heka", symbolizującym władzę, oraz biczem "neheh", symbolizującym wieczność, spowity w bandaże na kształt mumii z twarzą malowaną zielonym kolorem. | żyzne wylewy rzeki). Po ponownym ożywieniu Ozyrysa spłodził on z Izydą boga Horusa, jednak bez prącia nie mógł żyć na Ziemi, a jedynie w zaświatach. Został zabity, a następnie wskrzeszony przez Izydę, by stać się władcą świata podziemnego i sędzią zmarłych. Z biegiem czasu przemienił się w uniwersalnego boga – najważniejszy przejaw panteistycznego bytu. == Sposób przedstawiania == Przedstawiany był w postaci człowieka w koronie "atef" na głowie z insygniami władzy królewskiej w dłoniach – berłem "heka", symbolizującym władzę, oraz biczem "neheh", symbolizującym wieczność, spowity w bandaże na kształt mumii z twarzą malowaną zielonym kolorem. Symbolem Ozyrysa był filar "Dżed". Jego personifikacją było lunarne bóstwo Jah. == Znaczenie == Za inkarnacje Ozyrysa uważani byli faraonowie. Za panowania Ptolemeusza I (IV-III | 384 | 649 |
mrc_6387 | kto stworzył tiktoka? | przez chińskie przedsiębiorstwo ByteDance we wrześniu 2016. | TikTok (w Chinach jako Douyin) – mobilna aplikacja internetowa, której główna funkcja polega na możliwości publikowania krótkich materiałów wideo, w założeniu formą zbliżonych do teledysków muzycznych. Stworzona przez chińskie przedsiębiorstwo ByteDance we wrześniu 2016. Dostępna w kilkudziesięciu wersjach językowych. W kwietniu 2020 korzystało z niej dwa miliardy użytkowników, była to najczęściej pobierana aplikacja na świecie. We wrześniu 2017 przedsiębiorstwo ByteDance, będące właścicielem TikToka, przejęło za cenę miliarda USD popularną w Europie i Stanach Zjednoczonych konkurencyjną aplikację "musical.ly". 41% użytkowników TikToka jest w wieku od 16 do 24 lat. W debacie publicznej prowadzonej w niektórych krajach (m.in. Bangladeszu, Indonezji, Indiach, Pakistanie) wyrażane są opinie, wedle których aplikacja przyczynia się do rozpowszechnia treści mających charakter nieobyczajny. Brytyjski dziennik The Guardian ujawnił, że | 212 | 271 |
mrc_6388 | kiedy założono nato? | 4 kwietnia 1949 roku | Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego. Głównym celem istnienia NATO w chwili utworzenia była obrona militarna przed atakiem ze strony ZSRR i jego państw satelickich, od 1955 zorganizowanych w strukturę Układu Warszawskiego. Po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu Układu Warszawskiego w 1991 roku, pełni rolę stabilizacyjną, podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów regionalnych. Pełni także rolę gwaranta bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich. Sojusz opiera się na zasadzie kolektywnej obrony, zgodnie z jego podstawowym założeniem, że napaść zbrojna na jednego z członków uważana jest za atak przeciw wszystkim członkom. == Zadania i cele == Podstawowym aktem prawnym, będącym podstawą działania NATO jest podpisany 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie "Traktat północnoatlantycki", zwany też traktatem waszyngtońskim. Umowa jest dokumentem złożonym z 14 artykułów określających najważniejsze zobowiązania sojuszników wobec | 750 | 770 |
mrc_6389 | w jakich okolicznościach hitler doszedł do władzy? | 30 stycznia 1933, dzięki poparciu sfer konserwatywnych, większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i finansjery, został kanclerzem | dużo bardziej niż chrześcijaństwo. Dlaczego musiało to być chrześcijaństwo z jego potulnością i słabością...”." === Okres po dojściu do władzy === 30 stycznia 1933, dzięki poparciu sfer konserwatywnych, większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i finansjery, został kanclerzem (powołany na to stanowisko przez Paula von Hindenburga), i stanął na czele koalicyjnego rządu. Poparcia specjalnym pełnomocnictwom dla jego gabinetu udzieliła chadecka Partia Centrum. 27 lutego 1933 spłonął Reichstag. Hitler – przy biernej postawie prezydenta Hindenburga, rozwiązał parlament i wykorzystał pożar do rozprawy z komunistami i uchwalenia 28 lutego 1933 ustawy "O ochronie narodu i państwa" (niem. "Zum Schutz von Volk und Staat"), faktycznie zawieszającej prawa obywatelskie i konstytucję Republiki Weimarskiej. 23 marca 1933 przyjęto kolejne prawo, "Ustawę o pełnomocnictwach" (niem. "Ermächtigungsgesetz"), | 147 | 295 |
mrc_6390 | gdzie używany jest python? | na wiele systemów operacyjnych. | Python – język programowania wysokiego poziomu ogólnego przeznaczenia, o rozbudowanym pakiecie bibliotek standardowych, którego ideą przewodnią jest czytelność i klarowność kodu źródłowego. Jego składnia cechuje się przejrzystością i zwięzłością. Python wspiera różne paradygmaty programowania: obiektowy, imperatywny oraz w mniejszym stopniu funkcyjny. Posiada w pełni dynamiczny system typów i automatyczne zarządzanie pamięcią, będąc w tym podobnym do języków Perl, Ruby, Scheme czy Tcl. Podobnie jak inne języki dynamiczne jest często używany jako język skryptowy. Interpretery Pythona są dostępne na wiele systemów operacyjnych. Python rozwijany jest jako projekt Open Source zarządzany przez Python Software Foundation, która jest organizacją non-profit. Standardową implementacją języka jest CPython (napisany w C), ale istnieją też inne, np. Jython (napisany w Javie), CLPython napisany w Common Lisp, IronPython | 602 | 633 |
mrc_6391 | w jakim klubie gra mbappe? | Paris Saint-Germain | Kylian Mbappé Lottin (wym. []; ur. 20 grudnia 1998 w Paryżu) – francuski piłkarz kameruńsko-algierskiego pochodzenia, występujący na pozycji napastnika we francuskim klubie Paris Saint-Germain oraz w reprezentacji Francji. Złoty medalista Mistrzostw Świata 2018 i Mistrzostw Europy U-19 2016, srebrny medalista Mistrzostw Świata 2022. == Pochodzenie == Jego ojciec Wilfried jest z pochodzenia Kameruńczykiem, a matka Fayza Lamari jest pochodzenia algierskiego, wywodzi się z plemienia Kabylów i była reprezentantką Francji w piłce ręcznej. == Kariera klubowa == W barwach AS Monaco zadebiutował 2 grudnia 2015, zmieniając Fábio Coentrão w 88. minucie zremisowanego 1:1 meczu z SM Caen. Stał się tym samym najmłodszym debiutantem w historii klubu, bijąc rekord ustanowiony przez Thierry’ego Henry’ego. W ten sposób pobił kolejny rekord należący do | 173 | 192 |
mrc_6392 | w jakich wodach żyje tuńczyk? | Zasiedlają głównie tropikalne akweny Atlantyku, Pacyfiku i mórz przyległych (np. Morza Śródziemnego), ale bywają też spotykane na Morzu Północnym i Morzu Barentsa. | Tuńczyki (Thunnini) – plemię obejmujące kilkanaście gatunków dużych, drapieżnych, morskich ryb okoniokształtnych z rodziny makrelowatych (Scombridae). == Występowanie == Zasiedlają głównie tropikalne akweny Atlantyku, Pacyfiku i mórz przyległych (np. Morza Śródziemnego), ale bywają też spotykane na Morzu Północnym i Morzu Barentsa. == Cechy charakterystyczne == Mają torpedowaty kształt ciała z księżycowo wciętą płetwą ogonową. Osiągają długość do 4 metrów, masę do 700 kg. Są doskonałymi pływakami, szybciej od tuńczyków pływa jedynie włócznik (miecznik). Ciało tuńczyków wykazuje w czasie ruchu temperaturę o kilka stopni wyższą od temperatury ich otoczenia. Jest to spowodowane odpowiednim ukrwieniem skóry i mięśni podskórnych. Żyją w ławicach, odbywają dalekie wędrówki w poszukiwaniu pożywienia. == Znaczenie gospodarcze == Mięso tuńczyka jest bogate w witaminy A i D. Spożywane | 170 | 333 |
mrc_6393 | na jaką wyspę został zesłany napoleon bonaparte? | Wyspę Św. Heleny | Napoleon I Bonaparte, zdetronizowany Cesarz Francuzów, ujęty po przegranej bitwie pod Waterloo, został – jako więzień brytyjski – przewieziony, na pokładzie fregaty HMS „Northumberland”, na Wyspę Św. Heleny, gdzie zmarł 5 maja 1821 roku. Brytyjczycy, obawiając się, że ich najgroźniejszy przeciwnik ucieknie raz jeszcze, na miejsce uwięzienia wybrali wyspę leżącą — nawet według dzisiejszych kryteriów — na "krańcu świata": 2800 km od Zatoki Gwinejskiej na południowym Atlantyku. == Więzienie bez krat == HMS „Northumberland” zakotwiczył u brzegów Św. Heleny 15 października 1815 roku. Napoleon, zanim został przeniesiony do Longwood House w listopadzie, zamieszkał w pawilonie ogrodowym w posiadłości Briars należącej do angielskiego kupca Williama Balcombe (1779-1829), gdzie wkrótce zaprzyjaźnił się z rodziną gospodarzy, szczególnie zaś z najmłodszą ich córką, Lucią | 190 | 206 |
mrc_6394 | gdzie jest chojnów? | miasto i gmina w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie legnickim. | Chojnów (hist.: "Honowo, Haynow", niem. "Haynau", pol. hist. "Hajnów") – miasto i gmina w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie legnickim. Położona w centralnej części Dolnego Śląska, na Równinie Chojnowskiej, nad rzeką Skorą. Chojnów uzyskał lokację miejską przed 1241 rokiem. Pierwszy raz nazwany miastem (civitas) w 1272 roku. Na rozwój miasta przez lata wpływało położenie na trasie jednej z odnóg Via Regia, co czyniło z Chojnowa istotny węzeł komunikacyjny, którym pozostał po dziś dzień. Rozwój miasta zapoczątkowany w 1333 roku przerywały liczne wojny i epidemie przetaczające się przez Śląsk. Najbardziej dotkliwy dla Chojnowa okazał się najazd husytów w 1428 roku, w trakcie którego wymordowano niemal wszystkich mieszkańców. W ciągu swojej historii miasto wielokrotnie zmieniało przynależność państwową. W momencie uzyskania praw | 73 | 148 |
mrc_6395 | do czego służy karta graficzna? | Karta graficzna – karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na sygnał zrozumiały dla wyświetlacza. | Karta graficzna – karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na sygnał zrozumiały dla wyświetlacza. == Historia == Pierwsze karty graficzne potrafiły jedynie wyświetlać znaki alfabetu łacińskiego ze zdefiniowanego w pamięci karty generatora znaków – tryb tekstowy. Kolejna generacja kart graficznych potrafiła już wyświetlać w odpowiednim kolorze poszczególne punkty (piksele) – tryb graficzny. Nowoczesne procesory graficzne udostępniają wiele funkcji ułatwiających i przyspieszających pracę programów. Możliwe jest narysowanie odcinka, trójkąta, wieloboku, wypełnienie ich zadanym kolorem lub wzorem, tzw. akceleracja 2D. Większość kart na rynku posiada również wbudowane funkcje ułatwiające tworzenie obrazu przestrzeni trójwymiarowej, tzw. akceleracja 3D. Niektóre posiadają zaawansowane algorytmy potrafiące na przykład wybrać tylko widoczne na ekranie elementy z przestrzeni. W nowych układach graficznych zrezygnowano ze sztywnego | 0 | 138 |
mrc_6396 | kiedy królowa elżbieta objęła tron? | 6 lutego 1952 | Elżbieta II (; ur. 21 kwietnia 1926 w Londynie, zm. 8 września 2022 w Balmoral) – królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z dynastii Windsorów od 6 lutego 1952 (koronowana 2 czerwca 1953) do 8 września 2022. Jej panowanie, które trwało 70 lat i 214 dni, czyni ją najdłużej panującym ze wszystkich brytyjskich monarchów i najdłużej panującą w historii kobietę – głowę państwa. Elżbieta urodziła się w Mayfair w Londynie jako pierwsze dziecko księcia i księżnej Yorku (późniejszego króla Jerzego VI i królowej Elżbiety). Jej ojciec wstąpił na tron w 1936 r. po abdykacji swojego brata, króla Edwarda VIII, czyniąc Elżbietę pretendentką do tronu. Kształciła się prywatnie w domu i zaczęła podejmować obowiązki publiczne podczas II wojny światowej, | 177 | 190 |
mrc_6397 | co zapowiedział scrooge'owi marley? | jeśli nie zmieni swojego życia, to podzieli jego los i razem z nim będzie skazany na wieczną tułaczkę. | bezdusznym i okrutnym człowiekiem, jakim jest teraz i jakim Marley był kiedyś. Powiedział, że interesy i sprawy doczesne są nieważne, że celem życia człowieka jest miłość i pomoc bliźniemu. Marley pouczał Scrooge’a, że jeśli nie zmieni swojego życia, to podzieli jego los i razem z nim będzie skazany na wieczną tułaczkę. Mówił: : "Przeznaczeniem człowieka (...) jest żyć wspólnym życiem z braćmi swymi, ludźmi; razem z nimi pracować dla wspólnego dobra, razem cierpieć w niedoli, dzielić ich radość i cieszyć się ich szczęściem. Kto się od swoich bliźnich odłącza za życia, ten po śmierci skazany jest na wieczne tułactwo (...), staje się martwym świadkiem tych wszystkich spraw i rzeczy, w których nigdy nie brał udziału" (słowa Marleya do Scrooge’a, fragment | 219 | 321 |
mrc_6398 | jakiej narodowości jest nikola grbić? | serbski | Nikola Grbiċ (srb."Никола Грбић") (ur. 6 września 1973 w Zrenjaninie) – serbski siatkarz, grający na pozycji rozgrywającego. Wielokrotny reprezentant Serbii. Jeden z najlepszych siatkarzy świata przełomu XX i XXI wieku. Od 12 stycznia 2022 selekcjoner reprezentacji Polski w piłce siatkowej mężczyzn. == Życiorys == Jest młodszym bratem także utytułowanego siatkarza reprezentacji Serbii – Vladimira Grbicia. Wybrany do najlepszej drużyny świata 2009 według magazynu "L'Équipe". W okresie 2009 do 2013 reprezentant włoskiego klubu Bre Banca Lannutti Cuneo, po sezonie 2011/12 przedłużył umowę z klubem o kolejne dwa lata. W październiku 2013 podpisał kontrakt z rosyjskim klubem Zenit Kazań, w którym występował do zakończenia kariery sportowej w 2014 roku. Karierę reprezentacyjną zakończył po Mistrzostwach Świata w 2010 we Włoszech, na których zdobył | 72 | 79 |
mrc_6399 | jak daleko jest do słońca? | około 150 mln km, 1 jednostka astronomiczna. | Gwiazdą znajdującą się najbliżej Słońca jest czerwony karzeł Proxima Centauri, odległy o 4,2 roku świetlnego. Słońce krąży wokół centrum Drogi Mlecznej w odległości około 8 kpc (26 000 lat świetlnych), zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara (patrząc od strony galaktycznego bieguna północnego), z okresem obiegu około 225–250 mln lat. Jako że Droga Mleczna porusza się względem promieniowania tła (CMB) w kierunku konstelacji Hydry z prędkością 550 km/s, wypadkowa prędkość Słońca względem CMB to około 370 km/s w kierunku gwiazdozbioru Pucharu lub Lwa. Odległość Ziemi od Słońca zmienia się podczas ruchu orbitalnego Ziemi, która osiąga peryhelium w styczniu i aphelium w lipcu. Jej średnia długość to około 150 mln km, 1 jednostka astronomiczna. Tę średnią odległość światło pokonuje w ciągu około | 708 | 752 |
Subsets and Splits