id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_6100 | gdzie znajduje się tchawica? | a rozpoczyna się na wysokości kręgu szyjnego C6-C7, kończy zaś na wysokości kręgu piersiowego Th4-Th5. | Tchawica () – narząd układu oddechowego, sprężysta cewa stanowiąca przedłużenie krtani i zapewniająca dopływ powietrza do płuc. U człowieka rozpoczyna się na wysokości kręgu szyjnego C6-C7, kończy zaś na wysokości kręgu piersiowego Th4-Th5. U swego dolnego końca tchawica dzieli się na oskrzela główne prawe i lewe (łac. "bronchus principalis dexter et sinister"), pod kątem otwartym ku dołowi. Miejsce tego podziału tworzy rozdwojenie tchawicy ("bifurcatio tracheae"). W tym miejscu znajduje się także ostroga tchawicy ("carina tracheae") rozdzielająca powietrze do płuc. Długość tchawicy wynosi 10,5–12 cm, jej średnica zaś jest znacznie mniejsza (około 2 cm). Kształt tchawicy na przekroju poprzecznym jest gatunkowo zmienny – okrągły u świni i mięsożernych, spłaszczony grzbietowo-brzusznie u konia, podkowiasty u kozy i spłaszczony bocznie u bydła i | 138 | 240 |
mrc_6101 | o czym mówi odchylenie standardowe? | odchylenie standardowe mówi, jak szeroko wartości jakiejś wielkości (na przykład wieku, inflacji, kursu walutowego) są rozrzucone wokół jej średniej. | Odchylenie standardowe – klasyczna miara zmienności, obok średniej arytmetycznej najczęściej stosowane pojęcie statystyczne. Intuicyjnie rzecz ujmując, odchylenie standardowe mówi, jak szeroko wartości jakiejś wielkości (na przykład wieku, inflacji, kursu walutowego) są rozrzucone wokół jej średniej. Im mniejsza wartość odchylenia tym obserwacje są bardziej skupione wokół średniej. Odchylenie standardowe jest pierwiastkiem kwadratowym z wariancji. Pojęcie odchylenia zostało wprowadzone przez pioniera statystyki, Karla Pearsona, w 1894 roku. Wyróżnia się: * odchylenie standardowe zmiennej losowej, będące właściwością badanego zjawiska. Daje się ono obliczyć na podstawie ścisłych informacji o rozkładzie zmiennej losowej. Rozkład ten w praktycznych badaniach nie jest zwykle znany. * odchylenie standardowe w populacji, które jest liczbą dającą się obliczyć dokładnie, jeśli znane byłyby wartości zmiennej dla wszystkich obiektów populacji; odpowiada odchyleniu | 152 | 301 |
mrc_6102 | co to jezuici? | Towarzystwo Jezusowe, SJ (łac. "Societas Jesu"), jezuici – męski papieski zakon apostolski założony przez Ignacego Loyolę. | Towarzystwo Jezusowe, SJ (łac. "Societas Jesu"), jezuici – męski papieski zakon apostolski założony przez Ignacego Loyolę. Cechą charakterystyczną jego charyzmatu jest dyspozycyjność do służenia papieżowi we wszelkich możliwych dziedzinach, a zwłaszcza w zadaniach najtrudniejszych; w związku z tym nie ma ściśle ustalonego zakresu działania, gdyż wyznaczają go "znaki czasu". Dało Kościołowi 1 papieża, 47 kardynałów, 5 patriarchów, 88 arcybiskupów i 269 biskupów oraz 50 świętych i 180 błogosławionych. == Główne elementy charyzmatu == Od początku istnienia jezuitów podstawowymi zasadami odróżniającymi ich od innych zakonów były: * akcentowanie posłuszeństwa wobec papieża i przełożonych. Jak pisał Ignacy Loyola w "Ćwiczeniach duchownych" w ramach "Reguł o trzymaniu z Kościołem": "Trzeba być zawsze gotowym wierzyć, że to, co ja widzę jako białe, jest czarne, | 0 | 122 |
mrc_6103 | kiedy zmarł freddie mercury? | Zmarł w swoim domu Garden Lodge w Londynie 24 listopada 1991 ok. godz. 19:20 | temat. 4 maja 1986 na łamach dziennika „The Sun” ukazał się artykuł pt. "AIDS zabija dwóch kochanków Freddiego" opatrzony komentarzem Paula Prentera, który ujawnił gazecie za 32 tys. funtów, że Mercury lęka się przed zachorowaniem. Artysta uznał wyznanie menedżera za zdradę i wkrótce po tym zerwał z nim znajomość. Dopiero dzień przed śmiercią, 23 listopada 1991, wydał oświadczenie, w którym napisał o swojej chorobie. Tekst komunikatu stworzył dzień wcześniej wspólnie ze swoim menedżerem Jimem Beachem, napisał: === Śmierć === Zmarł w swoim domu Garden Lodge w Londynie 24 listopada 1991 ok. godz. 19:20 na grzybicze zapalenie płuc w związku z osłabieniem odporności wywołanym AIDS. Miał 45 lat. Zwłoki zostały skremowane w londyńskim krematorium 27 listopada. Podczas pogrzebu, który odbył się | 531 | 607 |
mrc_6104 | kto napisał tekst do i ciebie też bardzo? | Daria Zawiałow, Dawid Podsiadło, Mateusz Dopieralski, Bartosz Dziedzic i Aleksander Krzyżanowski. | I Ciebie też, bardzo – singel supergrupy Męskie Granie Orkiestra 2021, w skład której weszli Daria Zawiałow, Dawid Podsiadło i Vito Bambino. Singel został wydany 30 czerwca 2021 jako hymn festiwalu Męskie Granie 2021. Piosenka była nominowana do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii „teledysk roku” i została laureatem w kategorii „utwór roku”. Kompozycja znalazła się na 1. miejscu listy AirPlay – Top, najczęściej odtwarzanych utworów w polskich rozgłośniach radiowych. Nagranie otrzymało w Polsce status diamentowego singla, przekraczając liczbę 250 tysięcy sprzedanych kopii. == Geneza utworu i historia wydania == Utwór napisali i skomponowali Daria Zawiałow, Dawid Podsiadło, Mateusz Dopieralski, Bartosz Dziedzic i Aleksander Krzyżanowski. Singel ukazał się w formacie digital download 30 czerwca 2021 w Polsce za pośrednictwem | 678 | 775 |
mrc_6105 | co nazywamy ciepła? | jeden z dwóch, obok pracy, sposobów przekazywania energii wewnętrznej układowi termodynamicznemu. | Ciepło w fizyce – jeden z dwóch, obok pracy, sposobów przekazywania energii wewnętrznej układowi termodynamicznemu. Jest to przekazywanie energii chaotycznego ruchu cząstek (atomów, cząsteczek, jonów). Ciepło oznacza również ilość energii wewnętrznej przekazywanej w procesie cieplnym. Aby uniknąć nieporozumień, dla odróżnienia ciepła jako zjawiska fizycznego od ciepła jako wielkości fizycznej można używać określenia "wymiana cieplna" lub "cieplny przepływ energii" na określenie procesu, a "ilość ciepła" na wielkość fizyczną określającą zmianę energii wewnętrznej wywołaną tym zjawiskiem. Ciepło (jako wielkość fizyczna) określa ilość energii wewnętrznej wymienianej między ciałami, które nie znajdują się w równowadze termicznej (czyli mają różne temperatury). Taka wymiana energii wewnętrznej może wywoływać zmianę temperatur ciał pozostających w kontakcie termicznym (ogrzewanie, schładzanie). Temperatura ciała może pozostać stała, jeżeli ulega ono przejściu | 18 | 115 |
mrc_6106 | kto obecnie pełni funkcję komendanta głównego straży granicznej? | gen. dyw. SG Tomasz Praga | z organami i instytucjami właściwymi w sprawach ochrony granic państwowych. Komendant Główny SG w stosunku do pracowników zatrudnionych w Komendzie Głównej wykonuje zadania dyrektora generalnego urzędu przewidziane w ustawie z dnia 21 listopada 2008 o służbie cywilnej. Zarządzeniem nr 64 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2 listopada 2010 roku określono i wprowadzono symbol Komendy Głównej Straży Granicznej. == Kierownictwo == * Komendant Główny Straży Granicznej: gen. dyw. SG Tomasz Praga * Zastępcy Komendanta Głównego: * Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej: gen. bryg. SG Jacek Bajger * Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej ds. granicznych: gen. bryg. SG Grzegorz Niemiec * Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej ds. logistycznych: gen. bryg. SG Wioleta Gorzkowska * Rzecznik Prasowy Komendanta Głównego Straży Granicznej: por. | 479 | 504 |
mrc_6107 | kogo przedstawia sfinks? | zazwyczaj jako lew z ludzką głową (ale nie zawsze, zdarza się czasami że sfinksy mają głowy ptaków – sokołów albo orłów – lub głowy baranów). | Sfinks (lub czasem Fiks, "Sphínks" lub "Phíks", lub ') – mityczne stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową (ale nie zawsze, zdarza się czasami że sfinksy mają głowy ptaków – sokołów albo orłów – lub głowy baranów). Wizerunek ten wywodzi się z czasów egipskiego Starego Państwa – tworzonym wówczas rzeźbom starożytni Grecy nadali nazwę, określającą żeńskiego potwora, „dusicielkę”, wywodzącą się z greckiej mitologii. Podobne stworzenia pojawiają się także w kulturze południowo-wschodniej Azji. W sztuce europejskiej sfinks stał się popularnym motywem zdobniczym w renesansie. Później wizerunek tego stworzenia, często bardzo zbliżony do oryginalnej, egipskiej wersji, pojawił się w wielu innych kulturach. == Pochodzenie nazwy == Słowo „sfinks” wywodzi się z greckiego , powstałego prawdopodobnie od czasownika ("sphíngō") – „dusić”. Być | 92 | 233 |
mrc_6108 | gdzie odbywa się us open? | odbywa się w Nowym Jorku, w dzielnicy Queens na twardych kortach USTA Billie Jean King National Tennis Center we Flushing Meadows–Corona Park. | US Open, "United States Open" – międzynarodowe mistrzostwa USA w tenisie; jeden z czterech turniejów zaliczanych do Wielkiego Szlema, rozgrywany w Stanach Zjednoczonych od 1881 roku, na przełomie sierpnia i września. Od 1978 odbywa się w Nowym Jorku, w dzielnicy Queens na twardych kortach USTA Billie Jean King National Tennis Center we Flushing Meadows–Corona Park. Pula nagród w 2021 roku wynosiła 60,1 mln dolarów amerykańskich. Zasada wypłacania równych wynagrodzeń dla obu płci została przyjęta w 1973 roku. Kortem głównym jest Arthur Ashe Stadium z widownią ponad 22,5 tys. osób, nazwany na cześć Arthura Ashe’a, wybitnego afro-amerykańskiego tenisisty, zmarłego w 1993 roku. Następny pod względem wielkości obiekt, Louis Armstrong Stadium, o pojemności 10 tys. widzów. Kompleks sportowy składa się z 33 | 225 | 367 |
mrc_6109 | przez jakie morze przeszli izraelici? | Morze Czerwone | Przejście przez Morze Czerwone – cudowne wydarzenie opisane w Księdze Wyjścia. == Przebieg według Biblii == Zgodnie z opisem biblijnym przejście przez morze było jednym z kluczowych wydarzeń wyjścia Izraelitów z Egiptu. Po wyprowadzeniu Izraelitów z dotychczasowych siedzib w Dolnym Egipcie Mojżesz poprowadził ich na wschód, do Ziemi Obiecanej, czyli Kanaanu. Najkrótsza droga prowadziła na północny wschód, wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, które jednak było wówczas pod kontrolą egipską. Mojżesz wybrał drogę okrężną. W okolicy miejsca opisanego w Biblii jako Baal-Sefon okazało się, że faraon wycofał się ze zgody na opuszczenie Egiptu przez Izraelitów i wysłał w pogoni wojsko. Izraelici zwrócili się przeciwko Mojżeszowi, oskarżając go o doprowadzenie do zguby, ten jednak w cudowny sposób przeprowadził ich przez morze, którego wody | 16 | 30 |
mrc_6110 | kto był koronowany w gnieźnie? | następujący królowie: * 1025 – Bolesław I Chrobry, koronowany przez Arcybiskupa Hipolita * 25 grudnia 1025 – Mieszko II Lambert, koronowany przez Arcybiskupa Hipolita * 25 grudnia 1076 – Bolesław II Szczodry, koronowany przez Arcybiskupa Bogumiła * 26 czerwca 1295 – Przemysł II, koronowany przez Arcybiskupa Jakuba Świnkę * sierpień 1300 – Wacław II Czeski, koronowany przez Arcybiskupa Jakuba Świnkę | Koronacje królewskie w archikatedrze gnieźnieńskiej – koronacje pięciu pierwszych królów Polski na przestrzeni czterech stuleci. Gniezno jest jednym z trzech miast - stolic Polski, w których odbywały się koronacje polskich władców. Od XIV wieku koronacje odbywały się na Wawelu, jednak zawsze koronacji dokonywał arcybiskup gnieźnieński. W katedrze gnieźnieńskiej koronowali się następujący królowie: * 1025 – Bolesław I Chrobry, koronowany przez Arcybiskupa Hipolita * 25 grudnia 1025 – Mieszko II Lambert, koronowany przez Arcybiskupa Hipolita * 25 grudnia 1076 – Bolesław II Szczodry, koronowany przez Arcybiskupa Bogumiła * 26 czerwca 1295 – Przemysł II, koronowany przez Arcybiskupa Jakuba Świnkę * sierpień 1300 – Wacław II Czeski, koronowany przez Arcybiskupa Jakuba Świnkę | 379 | 780 |
mrc_6111 | jaki pseudonim uczniowie nadali bibliotekarce? | Bukw | mogą się wtedy udawać do Kwatery Głównej. W dwunastej części wuefista, po zabiciu kaczki wkłada ją śpiącemu Cedyni do ręki. === pani Szafran === Nauczycielka muzyki. W 4 części w ramach konkursu międzyklasowego, pomagała uczniom przygotować musical. Uważa, że nauczany przez nią przedmiot jest najważniejszy. Nie toleruje osób o innych poglądach. Zwana jest Muzyczką. === Michalina Małolepsza === Szkolna bibliotekarka nazywana Bukwą. Wymaga przestrzegania regulaminu biblioteki, jest surowa. Jednakże w stosunku do Felixa, Neta i Niki jest uprzejma, od kiedy zaczęli szukać informacji w szkolnej kronice i innych książkach. === pan Sylwester === Stróż nocny w gimnazjum, kibic piłki nożnej. Często widzi zjawy, duchy i potwory, przez co woli nie wychodzić z zaplecza. Pił wino, które ukrywał na strychu szkoły. | 428 | 432 |
mrc_6112 | podczas jaka to czesc mowy? | przyimek | po przyimku następują cząstki: "-bok", "-dług", "-koło", "-czas", "-miast", "-śród" i "-wnątrz", np. "obok", "podczas", "według", "naokoło", "zamiast", "natomiast", "natychmiast", "spośród", "wśród", "wewnątrz", "zewnątrz." Przyimki złożone zawsze pisze się łącznie. W przypadku przyimków złożonych z przyimkiem "z", jeśli pierwsza głoska drugiego przyimka jest bezdźwięczna, przyimek zapisuje się jako "s", np. "spod", "sponad" (ale "znad"). == Inne języki == W wielu językach (np. język japoński, koreański, węgierski, języki tureckie, indyjskie, drawidyjskie) przyimki stawiane są po rzeczowniku. Wówczas określa się je mianem postpozycji (rzadziej poimków). Przykłady japońskie: * バスへ ("basu he", czyt. "basu e") – "do autobusu" * バスから ("basu kara") – "z autobusu" * バスで ("basu de") – "autobusem" * バス[の中]に ("basu [no naka] ni") – "w autobusie" Przykłady węgierskie: * | 376 | 384 |
mrc_6113 | kto to dyplomata? | oficjalny przedstawiciel państwa za granicą, czyli zatrudniony w dyplomacji. | Dyplomata lub przedstawiciel dyplomatyczny (, , ) – oficjalny przedstawiciel państwa za granicą, czyli zatrudniony w dyplomacji. Państwo, które dyplomata reprezentuje, nazywamy "państwem wysyłającym", zaś państwo, w którym jest akredytowany – "państwem przyjmującym". Wszyscy przedstawiciele dyplomatyczni akredytowani w określonym państwie tworzą jego korpus dyplomatyczny. == Historia == Początki działalności, którą dziś nazywamy służbą zagraniczną, sięgają czasów starożytnych. Starożytna Grecja i Rzym posługiwały się wysłannikami w celu załatwienia konkretnych spraw, załagodzenia sporu, uzgodnienia umowy, itp. W Grecji nazywano ich "presbeis", zaś w Rzymie "oratores" lub "legati". Podstawowymi umiejętnościami, którymi musieli się oznaczać wysłannicy, były umiejętności krasomówcze oraz znajomość retoryki i erystyki. Rzym starożytny posiadał także szczególny rodzaj służby zagranicznej – "feciales". Wysyłano ich wtedy, gdy domagano się wyjaśnień i odszkodowania od | 52 | 128 |
mrc_6114 | kiedy termin jest zawity? | niepodjęcie określonej czynności przez uprawniony podmiot w okresie zakreślonym tym terminem, powoduje definitywne wygaśnięcie przysługującego podmiotowi prawa do tej czynności. | Termin zawity – szczególny rodzaj terminu stanowczego, charakteryzujący się dużym rygorem prawnym, przejawiającym się w tym, że niepodjęcie określonej czynności przez uprawniony podmiot w okresie zakreślonym tym terminem, powoduje definitywne wygaśnięcie przysługującego podmiotowi prawa do tej czynności. Kodeks cywilny nie zawiera wprawdzie ogólnej regulacji terminów zawitych, ale pojawiają się o-ne przy regulacjach określonego rodzaju sytuacji. Według art. 122 k.p.k. z 1997 "§ 1. Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna. § 2. Zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa za zawite uznaje." Wygaśnięcie uprawnienia jest bezwzględnie wiążące dla stron stosunku prawnego, sądu lub innego organu powołanego do rozpoznania sprawy. Upływ terminu zawitego jest uwzględniany z urzędu, a nie dopiero na wniosek strony lub wskutek | 128 | 305 |
mrc_6115 | gdzie malta? | Malta, Republika Malty (malt. "Repubblika ta’ Malta", ang. "Republic of Malta") – wyspiarskie państwo-miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. | Malta, Republika Malty (malt. "Repubblika ta’ Malta", ang. "Republic of Malta") – wyspiarskie państwo-miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie o tej samie nazwie, w zespole miejskim Valletty – stolicy Malty. Malta ma historię sięgającą tysięcy lat. Cywilizacja na Malcie zaczęła rozwijać się ponad 7000 lat temu Pierwsze większe budowle na Malcie – megalityczne świątynie zaczęto budować około 3600 r. p.n.e. Są one najstarszymi stojącymi budowlami w Europie i jednymi z najstarszych na świecie, są starsze niż piramidy w Egipcie. W podobnym okresie powstało Hypogeum Ħal Saflieni. Spuścizną tych budowli jest kilkanaście ruin, z czego siedem zostało wpisane na listę światowego | 0 | 190 |
mrc_6116 | co było wspólne dla polski i litwy? | Obie strony zgodziły się na wspólną elekcję i koronację, utworzenie wspólnego sejmu, urzędów i wspólną politykę obronną. | Polskiego dziedziczne prawo Jagiellonów do władania Wielkim Księstwem Litewskim. Miało to ułatwić przyszłą elekcję władcy połączonego już państwa. Rozpoczęto prace mieszanej komisji polsko-litewskiej, która zajęła się opracowaniem "formy około unii". O ile magnaci i szlachta koronna byli zagorzałymi zwolennikami zawarcia nowej unii na korzystnych dla Polski warunkach unii mielnickiej z 1501, to panowie i szlachta litewska pragnęli nadal unii możliwie jak najluźniejszej. 13 marca spisano "reces w sprawie około unii", który zawierał minimum tego, na co godzili się Litwini. Obie strony zgodziły się na wspólną elekcję i koronację, utworzenie wspólnego sejmu, urzędów i wspólną politykę obronną. Jednak już wkrótce okazało się, że postanowienia te pozostały tylko na papierze, gdy Litwini zbojkotowali w 1564 mający je zatwierdzić sejm koronny w Parczewie. | 578 | 698 |
mrc_6117 | pod jakim zaborem był kraków? | W ramach tzw. kolonizacji józefińskiej powstało w Galicji wiele kolonii niemieckich. Z kolei grono profesorskie na uniwersytetach lwowski i jagielloński w tym okresie składało się niemal wyłącznie z Niemców. Po przegranej wojnie z Księstwem Warszawskim (1809) Cesarstwo Austrii musiało zrezygnować z terenów zajętych w czasie III zaboru. Po kongresie wiedeńskim z odłączonych od Księstwa Warszawskiego Krakowa i najbliższych okolic utworzono Wolne Miasto Kraków, które poddano wspólnemu nadzorowi trzech państw zaborczych: Rosji, Prus i Austrii. | Polski: pierwszym (1772) i trzecim (1795). Obszar zabrany przez Austriaków stanowił 11% terytorium Polski w granicach z 1772. Zamieszkiwało go 3,8 miliona ludności. Nosił nazwę Królestwa Galicji i Lodomerii, zwykle jednak określa się go krótko Galicją. Początkowo zabór austriacki naznaczony był silną polityką germanizacji. W ramach tzw. kolonizacji józefińskiej powstało w Galicji wiele kolonii niemieckich. Z kolei grono profesorskie na uniwersytetach lwowski i jagielloński w tym okresie składało się niemal wyłącznie z Niemców. Po przegranej wojnie z Księstwem Warszawskim (1809) Cesarstwo Austrii musiało zrezygnować z terenów zajętych w czasie III zaboru. Po kongresie wiedeńskim z odłączonych od Księstwa Warszawskiego Krakowa i najbliższych okolic utworzono Wolne Miasto Kraków, które poddano wspólnemu nadzorowi trzech państw zaborczych: Rosji, Prus i Austrii. Obejmowała ona | 325 | 870 |
mrc_6118 | kiedy japończycy zaatakowali pearl harbor? | 7 grudnia 1941 roku | Atak na Pearl Harbor – przeprowadzony 7 grudnia 1941 roku japoński nalot na amerykańskie bazy floty i lotnictwa w Pearl Harbor na Hawajach. Atak na najważniejszą bazę amerykańskiej Floty Pacyfiku oraz kilka baz armii amerykańskiej wciągnął Stany Zjednoczone do II wojny światowej i rozpoczął działania wojenne na obszarze Pacyfiku. Precyzyjnie zaplanowana i ćwiczona przez wiele miesięcy japońska operacja lotnicza, została przeprowadzona za pomocą 353 samolotów bombowych, torpedowych oraz myśliwskich. Przeprowadzając atak bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny, japońska marynarka wojenna osiągnęła taktyczne zaskoczenie zadając duży cios amerykańskim zasobom militarnym na Pacyfiku. W dwugodzinnym ataku zatopionych lub ciężko uszkodzonych zostało pięć pancerników, na lotniskach zaś na wyspie Oʻahu zniszczonych lub ciężko uszkodzonych zostało 328 amerykańskich samolotów. Mimo zadania amerykańskiej flocie ciężkich strat, japońskie | 38 | 57 |
mrc_6119 | w którym roku powstała w niemczech szkoła zwalczania okrętów podwodnych? | 1933 roku | w wielkości i wyposażeniu niemieckiej floty, zakazano m.in. posiadania okrętów podwodnych i budowy ich na eksport. Mimo to już od lat 20. XX w. rozpoczęły się w Niemczech sekretne prace nad rozwojem floty. Założone w Holandii celem obejścia postanowień traktatowych przedsiębiorstwo Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) projektowało okręty podwodne dla flot innych państw (m.in. dla Finlandii i Hiszpanii), zdobywając doświadczenia potrzebne dla rozwoju niemieckiej floty. Oprócz projektowania okrętów rozpoczęto również szkolenie kadr, czemu służyła założona w 1933 roku w Kilonii pod „mylącą” nazwą szkoła zwalczania okrętów podwodnych. Dojście do władzy Adolfa Hitlera przyspieszyło proces remilitaryzacji Niemiec. Anglo-niemieckie porozumienie z 18 czerwca 1935 roku dopuściło rozbudowę niemieckiej floty do 35% tonażu Royal Navy; w przypadku okrętów podwodnych układ dopuszczał łączną wyporność jednostek | 566 | 575 |
mrc_6120 | jakiego pochodzenia był jezus? | Uważa się, że Jezus istotnie pochodził z Galilei, a jego obszar działania obejmował również Judeę. | nurtu. Kontekst i znaczenie tych wydarzeń są już jednak szeroko dyskutowane. Sporna jest również data śmierci Jezusa. Mniej pewne, ale również uznawane przez większość badaczy za historyczne, są m.in. powołanie apostołów i konflikt ze środowiskiem Świątyni (Oczyszczenie świątyni). Uważa się, że Jezus istotnie pochodził z Galilei, a jego obszar działania obejmował również Judeę. Uczeni zgromadzeni wokół projektu Jesus Seminar poddawali różne przekazy o mowach i czynach Jezusa głosowaniu, podczas którego każdy uczestnik oceniał ich autentyczność, a wyniki uśredniano. Większość badaczy zgodziła się z podstawowymi faktami podawanymi w Ewangeliach (że Jezus narodził się za czasów Heroda Wielkiego, został aresztowany w Jerozolimie i ukrzyżowany przez Rzymian), kwestionując inne (narodzenie w Betlejem – większość wskazała na Nazaret; pusty grób itd.). Zdaniem uczestników Jesus | 282 | 380 |
mrc_6121 | gdzie działał janosik? | Jánošík ze swoją grupą działał na pograniczu węgiersko-polskim | z bandy, a nowym harnasiem został Jánošík. Jánošík ze swoją grupą działał na pograniczu węgiersko-polskim, a ofiarami jego napadów byli głównie kupcy, ale także plebani, posłańcy pocztowi i inne przypadkowe, zamożniejsze osoby. Grabił głównie z myślą o sobie i swoich ludziach, obdarowując okazjonalnie np. dziewczęta z okolicznych wsi różnymi zrabowanymi drobiazgami. Wspierali go niektórzy lokalni notable, z którymi dzielił się łupami, za co oni wyciągali go z tarapatów, np. po pierwszym pojmaniu Jánošíka i osadzeniu go w lochu, wiceżupan komitatu liptowskiego zapewnił mu alibi doprowadzając w ten sposób do jego uwolnienia. Zimą 1713 r. Jánošík został pojmany w domu Uhorčíka i osadzony w kasztelu Vranovo we wsi Palúdzka koło Liptowskiego Mikułasza (słow. Liptovský Mikuláš), gdzie 16 i 17 marca tegoż | 43 | 105 |
mrc_6122 | skąd wzięła się nazwa żołnierze wyklęci? | Określenie „żołnierze wyklęci” powstało w 1993 – użyto go pierwszy raz w tytule wystawy "Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.", organizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. | kanonicznymi duchownych, winnych udziału w jakiejkolwiek akcji podziemnej i antypaństwowej". === Nazwa === Uczestnicy ruchu partyzanckiego określani są jako „żołnierze wyklęci”, „żołnierze drugiej konspiracji” czy jako „żołnierze niezłomni”. Propaganda PRL określała żołnierzy podziemia niepodległościowego jako "bandy reakcyjnego podziemia." Określenie „żołnierze wyklęci” powstało w 1993 – użyto go pierwszy raz w tytule wystawy "Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.", organizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jego autorem był Leszek Żebrowski. Stanowi ono bezpośrednie odwołanie do listu otrzymanego przez wdowę po jednym z żołnierzy podziemia, w którym, zawiadamiając o wykonaniu wyroku śmierci na jej mężu, dowódca jednostki wojskowej pisze o nim: "wieczna hańba i nienawiść naszych żołnierzy i oficerów towarzyszy mu i poza grób. Każdy, kto czuje w | 343 | 569 |
mrc_6123 | kiedy zaczęto budować metro w warszawie? | 15 kwietnia 1983 | linii metra w Warszawie, a 15 kwietnia 1983 budowa ruszyła. Konstruowanie pierwszego 11-kilometrowego odcinka Kabaty – Politechnika trwało z problemami 12 lat, aż do uroczystego otwarcia 7 kwietnia 1995. Po kolejnych 13 latach, 25 października 2008 budowa pierwszej linii metra została zakończona. Umowę na budowę II linii metra z wykonawcą podpisano jeszcze w październiku 2009, następnie odbyło się projektowanie i uzyskiwanie stosownych pozwoleń, by w połowie 2011 mogła ruszyć budowa centralnego odcinka drugiej linii. Prace prowadzone były z trudnościami, miasto podpisało aneks z wykonawcą – włosko-tureckim konsorcjum AGP Metro Polska przesuwający datę oddania inwestycji. Pierwotnie planowano, że budowa centralnego odcinka II linii zakończy się w październiku 2013, jednak prace opóźniły się m.in. z powodu zalania terenu budowy stacji Centrum Nauki | 27 | 43 |
mrc_6124 | ilu polaków mieszka w niemczech? | według różnych danych ok. 1,5–2 mln Polaków, osób polskiego pochodzenia lub wywodzących się z Polski. | przesiedleńcami z lat 80., stanowi kulturowy i społeczny trzon polskiej zbiorowości w Niemczech. == Współczesność == === Liczebność === Obecnie w Niemczech mieszka według różnych danych ok. 1,5–2 mln Polaków, osób polskiego pochodzenia lub wywodzących się z Polski. Według Ministerstwa Spraw Zagranicznych należy jednak zakładać, że duża część z nich, zwłaszcza przesiedleńców, nie identyfikuje się z polskością. Według danych niemieckiego urzędu statystycznego z 2017 w Niemczech zameldowanych było 783 000 osób legitymujących się wyłącznie obywatelstwem polskim oraz 690 000 osób posiadających zarówno niemieckie, jak i polskie obywatelstwo. === Rozmieszczenie === === Status prawny === Pod względem statusu prawnego można rozróżniać osoby posiadające wyłącznie obywatelstwo niemieckie, osoby posiadające wyłącznie polskie obywatelstwo oraz osoby z podwójnym obywatelstwem. Polacy w Niemczech nie mają | 164 | 265 |
mrc_6125 | ile ludzi mieszka w monachium? | niemal 1,5 mln osób | Monachium (niem. "München", ; baw. "Minga") – miasto na prawach powiatu w południowych Niemczech, stolica kraju związkowego Bawaria, siedziba rejencji Górna Bawaria, regionu Monachium, powiatu Landkreis München (do którego jednak miasto nie należy) oraz Stowarzyszenia Krajowego ("Landesverband") Technisches Hilfswerk, trzecie pod względem liczby ludności miasto Niemiec, zamieszkiwane pod koniec 2019 r. przez niemal 1,5 mln osób. Monachium położone jest na Wyżynie Bawarskiej, nad rzeką Izarą. Jest siedzibą Federalnego Trybunału Finansowego ("Bundesfinanzhof") oraz centrali prestiżowego Towarzystwa Maxa Plancka prowadzącego działalność badawczo-rozwojową w Niemczech i innych krajach Europy. Miasto jest ponadto głównym ośrodkiem gospodarczym i kulturalno-naukowym południowej części kraju. == Historia == W 1158 r. Henryk Lew, książę Bawarii, dokonał lokacji miasta, nadając jednocześnie benedyktynom przywilej organizowania targów. Miasto powstało przy zamku | 412 | 431 |
mrc_6126 | w jakim kraju powstała kolęda cicha noc? | w austriackim Oberndorf bei Salzburg. | "Cicha noc" – jedna z najbardziej znanych kolęd na świecie, po raz pierwszy wykonana podczas pasterki w 1818 roku, w austriackim Oberndorf bei Salzburg. Autorem słów "Stille Nacht" był Joseph Mohr, melodię ułożył Franz Xaver Gruber. Słowa jednej z wersji w języku polskim ułożył ok. 1930 roku Piotr Maszyński. Przetłumaczono ją na ponad 300 różnych języków i dialektów (Kolekcja Wallace Bronner, Frankenmuth, Michigan, USA). == Powstanie kolędy == Tekst pieśni powstał jako wiersz już w roku 1816. Autor wiersza, Joseph Mohr, był wówczas (1815-1817) wikarym w Mariapfarr w regionie Lungau (południowo-wschodnia część landu Salzburg). Melodia powstała dwa lata później, 24 grudnia 1818 roku. Joseph Mohr, w latach 1817–1819 wikary w nowo powstałej parafii św. Mikołaja w Oberndorf bei Salzburg, zaproponował | 115 | 152 |
mrc_6127 | jaki kraj wygral eurowizje 2021? | Finał konkursu wygrał zespół Måneskin, reprezentanci Włoch z piosenką „Zitti e buoni”, za którą otrzymali łącznie 524 punkty w głosowaniu jurorów i telewidzów. | 65. Konkurs Piosenki Eurowizji odbył się 18, 20 i 22 maja 2021 w hali Ahoy w Rotterdamie. Koncerty zorganizowała Europejska Unia Nadawców oraz holenderscy nadawcy publiczni: AVROTROS, Nederlandse Omroep Stichting (NOS) oraz Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Był to piąty konkurs, który odbył się w Holandii. Finał konkursu wygrał zespół Måneskin, reprezentanci Włoch z piosenką „Zitti e buoni”, za którą otrzymali łącznie 524 punkty w głosowaniu jurorów i telewidzów. == Lokalizacja == === Miejsce organizacji konkursu === Holenderska telewizja otrzymała prawa do organizacji 65. Konkursu Piosenki Eurowizji po konkursie w 2019, dzięki wygranej Duncana Laurence’a, reprezentanta Holandii. Nadawca początkowo miał zorganizować konkurs w 2020, został on jednak odwołany z powodu pandemii COVID-19. 16 maja 2020 podczas programu Światło dla Europy ogłoszono, | 309 | 468 |
mrc_6128 | jakie miasto leży blisko granicy z białorusią? | Chełm | Chełm (biał., ukr. Холм "Chołm") – miasto na prawach powiatu we wschodniej Polsce, w województwie lubelskim. Leży 42 km od granicy z Białorusią i 21 km od granicy z Ukrainą w pobliżu przejścia granicznego w Dorohusku. Leży nad rzeką Uherką, lewym dopływem Bugu, jest trzecim co do liczby ludności miastem w województwie. Chełm położony jest na terenie historycznej Rusi Czerwonej. Miasto królewskie lokowane w 1392 roku, do czasu rozbiorów położone w województwie ruskim Korony Królestwa Polskiego. Należało do starostwa chełmskiego w 1570 roku. Chełm uzyskał prawo składu w 1541 roku. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie chełmskim, obwodzie krasnostawskim województwa lubelskiego. W latach 1912–1915 wyłączone z terytorium Królestwa wraz z gubernią chełmską. Stolica historycznej ziemi | 0 | 5 |
mrc_6129 | kiedy armia czerwona wkroczyła do berlina? | między 16 kwietnia a 2 maja 1945 roku | Operacja berlińska, bitwa o Berlin (w historiografii radzieckiej i rosyjskiej jako Berlińska Strategiczna Operacja Ofensywna) – operacja ofensywna Armii Czerwonej i LWP przeprowadzona między 16 kwietnia a 2 maja 1945 roku na froncie wschodnim II wojny światowej siłami 1 i 2 Frontu Białoruskiego oraz 1 Frontu Ukraińskiego. Jej celem było zdobycie Berlina. 12 stycznia 1945 roku Armia Czerwona rozpoczęła operację wiślańsko-odrzańską i nacierała na zachód przez Prusy Wschodnie, Dolny Śląsk, Pomorze i Górny Śląsk, tymczasowo zatrzymując się na linii 60 km na wschód od Berlina wzdłuż Odry. Kiedy ofensywa została wznowiona, 1 Front Białoruski i 1 Front Ukraiński zaatakowały Berlin od strony wschodniej i południowej, podczas gdy 2 Front Białoruski otoczył wojska niemieckie na północ od Berlina. Walki w Berlinie | 184 | 221 |
mrc_6130 | gdzie znajdowała się reduta ordona? | na ul. Na Bateryjce, między ul. Bohaterów Września, Al. Jerozolimskimi, Centrum Blue City i Rondem Zesłańców Syberyjskich. | ku czci Reduty Ordona. Tymczasem rzeczywista lokalizacja reduty znajduje się na ul. Na Bateryjce, między ul. Bohaterów Września, Al. Jerozolimskimi, Centrum Blue City i Rondem Zesłańców Syberyjskich. (rzeczywiste położenie Reduty 54 ) W miejscu, w sąsiedztwie którego prawdopodobnie znajdowała się reduta, znajduje się meczet Ligi Muzułmańskiej RP. Mimo iż przed rozpoczęciem jego budowy miejsce to zostało zbadane przez specjalistów, budowa meczetu budziła kontrowersje związane z żądaniami traktowania zaniedbanej dotąd okolicy jak miejsca spoczynku żołnierzy. == Badania archeologiczne == 28 października 2010 roku na terenie reduty Ordona rozpoczęły się badania archeologiczne mające na celu potwierdzenie lokalizacji reduty przy ul. Na Bateryjce oraz ustalenie jej kształtu. Prawdopodobnie była sześciobokiem otoczonym fosą przystosowanym do obrony okrężnej, wielkości około 200 m, lecz nie jest | 77 | 199 |
mrc_6131 | co to jest gatunek w biologii? | w biologii podstawowa jednostka taksonomiczna, jedna z kategorii systematycznych oraz jednostka różnorodności biologicznej. | Gatunek – w biologii podstawowa jednostka taksonomiczna, jedna z kategorii systematycznych oraz jednostka różnorodności biologicznej. Ustalenie wyczerpującej definicji gatunku okazało się trudne. Próby takie są nadal podejmowane, ponieważ jest to pojęcie kluczowe dla praktyki badawczej naukowców i działań ruchu na rzecz ochrony przyrody. Karol Linneusz (a za nim wielu innych) przyjmował, że gatunki są czymś stałym, jednak obecnie wiadomo, że procesy ewolucyjne powodują ich przemiany i stopniowe przechodzenie jednych gatunków w inne. Często gatunek definiuje się jako największą grupę organizmów, spośród której dwa osobniki są w stanie rozmnożyć się (zazwyczaj płciowo), wydając płodne potomstwo. Jest to definicja ogólnie trafna, jednak błędna w wielu szczególnych przypadkach. Przykładowo nie znajduje ona zastosowania dla mieszańców, w kompleksach gatunków złożonych z setek podobnych mikrogatunków | 10 | 133 |
mrc_6132 | w którym roku rozpoczęła się pierwsza wojna światowa? | 28 lipca 1914 | I wojna światowa (przed II wojną światową nazywana Wielką Wojną) – wojna światowa, trwająca od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą (Trójporozumieniem), tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917) a państwami centralnymi (Trójprzymierzem), tj. Austro-Węgrami i Niemcami, wspieranymi przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię. Był to największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza oraz powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji lutowej (1917) i rewolucji październikowej (1918) w Rosji. W jej wyniku zginęło ponad 14 milionów ludzi. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi, wojna ta nie rozwiązała większości | 95 | 108 |
mrc_6133 | czym charakteryzuje się liryka? | Obejmuje utwory, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia wewnętrzne, przekazywane za pośrednictwem wypowiedzi monologicznej (rzadziej dialogu), odznaczającej się subiektywizmem, podporządkowanej funkcji ekspresywnej oraz funkcji poetyckiej języka. | Liryka (gr. "lyrikós" „odnoszący się do liry”) – jeden z trzech rodzajów literackich, obok dramatu i epiki. Obejmuje utwory, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia wewnętrzne, przekazywane za pośrednictwem wypowiedzi monologicznej (rzadziej dialogu), odznaczającej się subiektywizmem, podporządkowanej funkcji ekspresywnej oraz funkcji poetyckiej języka. Centralnym elementem utworu lirycznego jest tzw. podmiot liryczny. Niezależnie od gatunku język liryki oznacza się (w porównaniu z dramatem i epiką) wysokim zmetaforyzowaniem. Jej nazwa wywodzi się od nazwy starogreckiego instrumentu muzycznego – liry. Przy jej wtórze antyczni poeci śpiewali swoje pieśni. == Gatunki liryki == Większość takich europejskich gatunków lirycznych wywodzi się ze starożytności – z poezji helleńskiej lub rzymskiej, niektóre także ze Starego Testamentu. W średniowieczu gatunki liryczne powstawały głównie w kręgu liryki dworskiej (np. | 108 | 371 |
mrc_6134 | który kraj to heksagon? | Francja | Francja (, IPA: ), Republika Francuska ( ) – państwo, którego część metropolitalna znajduje się w Europie Zachodniej, posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja metropolitalna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Zatoki Biskajskiej na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj "l’Hexagone" (sześciokąt) – pochodzi to od kształtu Francji metropolitalnej. Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Holandią. Kraj jest połączony z Wielką Brytanią przez Eurotunel przebiegający pod kanałem La Manche. Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Jest również piątym spośród najlepiej rozwiniętych krajów | 0 | 7 |
mrc_6135 | kiedy odbyło się referendum w sprawie wstąpienia polski do ue? | Referendum w Polsce w 2003 roku – referendum ogólnokrajowe w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji traktatu ateńskiego, tzw. "referendum europejskie" bądź "akcesyjne", trwało dwa dni – 7 i 8 czerwca 2003. | Referendum w Polsce w 2003 roku – referendum ogólnokrajowe w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji traktatu ateńskiego, tzw. "referendum europejskie" bądź "akcesyjne", trwało dwa dni – 7 i 8 czerwca 2003. Polacy odpowiadali na następujące pytanie: == Wyniki == "Poniższe dane podano na podstawie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej z 9 czerwca 2003 i 21 lipca 2003." === Pytanie === "Przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej" Sąd Najwyższy uznał referendum za ważne. Wynik referendum był wiążący, gdyż w referendum wzięła udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania obywateli. Większość głosujących opowiedziała się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. == Statystyki lokalne == Największe poparcie dla integracji (prawie 90% oddanych głosów ważnych) zanotowano w gminach w woj. zachodniopomorskim, lubuskim, | 0 | 230 |
mrc_6136 | kto pisał teksty do piosenek budki suflera? | Adam Sikorski, Marek Dutkiewicz, Andrzej Mogielnicki, Bogdan Olewicz. | Czystawa i Felicjana Andrzejczaka. Gitarzyści zmieniali się wielokrotnie. Na gitarze prowadzącej grali między innymi: Andrzej Ziółkowski, Jan Borysewicz, Krzysztof Mandziara i Marek Raduli, zaś na gitarze basowej, poza Lipką i Ziółkowskim – Piotr Płecha i Mieczysław Jurecki. Teksty do utworów Budki Suflera pisali, w różnych okresach, między innymi: Adam Sikorski, Marek Dutkiewicz, Andrzej Mogielnicki, Bogdan Olewicz. Zespół zakończył swoją działalność w 2014 i niespodziewanie reaktywował się w 2019 bez Krzysztofa Cugowskiego. Nowym wokalistą został Robert Żarczyński. Od 2022 prócz Żarczyńskiego, wokalistami zespołu są również Irena Michalska i Jacek Kawalec. == Obecni muzycy == * Robert Żarczyński – śpiew (od 2019) * Irena Michalska – śpiew (od 2021) * Jacek Kawalec – śpiew (od 2022) * Tomasz Zeliszewski – perkusja (od | 351 | 420 |
mrc_6137 | czego oczekiwali od sejmu rozbiorowego zaborcy? | Zaborcy (w szczególności Rosja) nalegali, aby Sejm uchwalił reformy mające na celu wzmocnienie ich władzy nad Rzecząpospolitą. | przez zaborców posłów i senatorów, której zadaniem było podpisanie traktatów secesyjnych. 18 września 1773 delegacja podpisała traktaty podziałowe z przedstawicielami mocarstw. 30 września sejm zatwierdził traktat podziałowy. == Ustawodawstwo sejmu rozbiorowego == Oprócz zatwierdzenia traktatu rozbiorowego sejm wprowadził także liczne zmiany ustrojowe, powołując Radę Nieustającą oraz Komisję Edukacji Narodowej. Ponadto ustalił jednolity podatek, przywrócił cła generalne, ograniczył w znacznym stopniu władzę hetmanów i unowocześnił strukturę wojska. Szlachta uzyskała prawo zajmowania się handlem, rzemiosłem i bankowością, wreszcie zapowiedziano ulżenie doli chłopstwa. Zaborcy (w szczególności Rosja) nalegali, aby Sejm uchwalił reformy mające na celu wzmocnienie ich władzy nad Rzecząpospolitą. Oryginalna komisja dostała pozwolenie na kontynuowanie prac do stycznia 1774 roku, przedłużając sejm, który ponownie został zakończony. Komisja nie była jednak w stanie | 676 | 802 |
mrc_6138 | na czym polegało spartańskie wychowanie? | Wychowanie w Sparcie trwało całe życie w ramach przygotowania do podejmowania nowych funkcji i związane było z nadzorem osoby stojącej wyżej w hierarchii. | Wychowanie spartańskie – system wychowawczy, obowiązujący w Sparcie według tradycji, od czasów Likurga. Wychowanie w Sparcie trwało całe życie w ramach przygotowania do podejmowania nowych funkcji i związane było z nadzorem osoby stojącej wyżej w hierarchii. Przepisy państwowe oraz obyczaje regulowały każdy szczegół życia i za każde odstępstwo wymierzały surowe kary. == Rys historyczny == Sparta w VIII wieku p.n.e., była jednym z państw na Półwyspie Peloponeskim. Siły zbrojne miały w niej duże znaczenie, gdyż Spartanie stosunkowo niedawno osiedlili się na nowym, podbitym przez siebie terytorium. W Sparcie tak jak wszędzie w Grecji rozwijała się sztuka, muzyka i poezja. Obcokrajowcy byli mile widziani, przyjmowani gościnnie i mogli swobodnie przedstawić swoją sztukę. Nieliczne zachowane utwory Tyrteusza oraz Alkmana świadczą o wysokim | 104 | 258 |
mrc_6139 | ile było fal hiszpanki? | Pandemia przetoczyła się w okresie 12 miesięcy w latach 1918–1919, w trzech osobnych falach | Pandemia grypy hiszpanki (hiszpanka lub grypa hiszpańska) – pandemia wywołana przez wyjątkowo groźną odmianę podtypu H1N1 wirusa A grypy, do której doszło w latach 1918–1920, znana pod potoczną nazwą „hiszpanka”. == Historia == Pandemia przetoczyła się w okresie 12 miesięcy w latach 1918–1919, w trzech osobnych falach, przez Europę, Azję, Afrykę i Amerykę Północną. Pierwsza fala nadeszła wiosną 1918, była wysoce zakaźna, ale łagodna w przebiegu i nie wzbudziła zaniepokojenia. Pierwszy przypadek został odnotowany w hrabstwie Haskell w stanie Kansas w USA w styczniu 1918 roku. Niewielka liczba mieszkańców hrabstwa Haskell została wcielona do wojska w Fort Riley w Kansas, gdzie 4 marca 1918 kucharz Albert Gitchell zgłosił się do lekarza z temperaturą 39,5 °C. Wkrótce dołączyli do niego kapral | 228 | 319 |
mrc_6140 | kto został wybrany na rzecznika praw obywatelskich? | dr hab. Wojciech Brzozowski | – od 1 kwietnia 2022 * dr hab. Wojciech Brzozowski – od 1 stycznia 2023 == Wybór, odwołanie i kadencja rzecznika praw obywatelskich == Rzecznikiem praw obywatelskich może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną (art. 2 ustawy). Rzecznik nie może zajmować żadnego innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych. Nie może także należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu (art. 209 Konstytucji). Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 30 dni | 23 | 50 |
mrc_6141 | do czego służy średnicówka? | Średnicówka – przyrząd pomiarowy do mierzenia wymiarów wewnętrznych, przede wszystkim średnic otworów. | Średnicówka – przyrząd pomiarowy do mierzenia wymiarów wewnętrznych, przede wszystkim średnic otworów. == Średnicówki mikrometryczne == Rodzaj przyrządu mikrometrycznego o konstrukcji umożliwiającej pomiar otworu. Rozdzielczość wskazań pomiaru wynosi typowo 0,01 mm. Niepewność pomiaru wynosi od kilku do kilkudziesięciu mikrometrów (dla dużych średnic). W zależności od konstrukcji rozróżnia się: ;;*mikrometry szczękowe ;;*średnicówki dwupunktowe ;;*średnicówki trójpunktowe === Mikrometry szczękowe === Są budowane dla zakresów pomiarowych 5-30 lub 30-55 mm. === Średnicówki mikrometryczne dwupunktowe === Średnicówki mikrometryczne dwupunktowe występują w dwóch podstawowych grupach: średnicówki mikrometryczne stałe o zakresie pomiarów (czyli długości całkowitej) od ok. 40 do 200 mm ze stopniowaniem co 13 mm lub dla większych wymiarów 25 mm oraz średnicówki mikrometryczne składane, w których poprzez dołączanie przedłużaczy można rozszerzyć zakres pomiarowy nawet | 0 | 102 |
mrc_6142 | w którym roku odbyła się premiera wielkiego szu? | Premiera filmu odbyła się 16 maja 1983 roku. | na współpracę, gotów do przyjęcia każdej przeróbki, miał pomysły i inicjatywę”. Premiera filmu odbyła się 16 maja 1983 roku. Na podstawie zrealizowanego filmu scenarzysta Jan Purzycki w 1985 roku napisał książkę o tym samym tytule, będącą niemal wiernym odzwierciedleniem akcji z filmu. W wersji książkowej natomiast podano personalia bohaterów (m.in. „Wielki Szu” – Piotr Grynicz, Jerzy Gamblerski i jego brat Krystian; w powieści Denel występuje niekonsekwentnie równocześnie pod nazwiskiem Hrabicz i Denel). == Odbiór == Po premierze "Wielki Szu" spotkał się z uznaniem ze strony recenzentów, ale też okazał się wielkim sukcesem kasowym. Wedle szacunków na seanse filmowe w całym kraju przybyło 2 miliony widzów. == Planowana kontynuacja == W 2012 Jan Purzycki wraz z Przemysławem Sowińskim opublikowali kontynuację powieści | 80 | 124 |
mrc_6143 | kto napisał piosenkę mydełko fa? | Autorem tekstu jest Andrzej Korzyński | Mydełko Fa – pastisz disco polo, piosenka otwierająca album pod tym samym tytułem wykonywana przez Marlenę Drozdowską i Marka Kondrata, w późniejszym okresie również przez Mariusza Czajkę i Pawła Wawrzeckiego, wylansowana latem 1991 roku. == Historia utworu == Autorem tekstu jest Andrzej Korzyński, a twórcą melodii jego syn Mikołaj Korzyński. W zamierzeniu miała być parodią chodnikowo-straganowych przebojów. Treść utworu inspirowana jest reklamą tytułowego mydła Fa, która to reklama wyróżniała się dużą dawką nagości. "Mydełko Fa" przez kilka tygodni utrzymywało się również na pierwszym miejscu międzynarodowej listy przebojów radia "For You" w Chicago. Parodię piosenki śpiewali artyści m.in. parodysta Stan Tutaj, Kabaret Moralnego Niepokoju, Kabaret OT.TO. | 261 | 298 |
mrc_6144 | kto przyznał złote jabłko afrodycie? | Parys | Jabłko niezgody – w mitologii greckiej złote jabłko z napisem: „"dla najpiękniejszej”" (gr. "te kallisti") rzucone przez boginię Eris podczas wesela Tetydy i Peleusa. Stało się ono przyczyną sporu pomiędzy Herą, Afrodytą i Ateną. Konkurs piękności z polecenia Zeusa rozstrzygnął Parys. Każda z bogiń obiecała mu zapłatę za przyznanie jabłka: Hera – władzę, Atena – mądrość i sławę, Afrodyta – najpiękniejszą kobietę za żonę. Wygrała Afrodyta, która obiecała mu żonę króla Sparty Menelaosa, Helenę. Uprowadzenie Heleny przez Parysa było powodem rozpoczęcia wojny trojańskiej. Mit ten jest opisany w greckim eposie "Cypria". Związek frazeologiczny „jabłko niezgody” oznacza przyczynę konfliktu, powód kłótni. Złote jabłko z napisem „Kallisti” jest jednym z symboli dyskordianizmu. | 279 | 284 |
mrc_6145 | w którym roku był 3 rozbiór polski? | 1795 | III rozbiór Polski (1795) – ostatni z trzech rozbiorów Polski, do których doszło pod koniec XVIII wieku. Już w czasie trwania insurekcji kościuszkowskiej 11 lipca 1794 poseł pruski w Petersburgu Leopold Heinrich von der Goltz pisał w swym raporcie, że "cała Rosja domaga się rozbioru Polski i wymazania imienia polskiego". Niecały rok po upadku insurekcji, 24 października 1795, monarchowie Rosji, Prus i Austrii (a właściwie imperium Habsburgów) uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Jedynie Imperium Osmańskie nie uznało nigdy rozbiorów Polski. == Podział terytorialny == Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km²). Na zabranych terenach utworzono gubernie: wołyńską ze stolicą w Izasławiu, grodzieńską, mińską oraz litewską z siedzibą | 20 | 24 |
mrc_6146 | ile więźniów jest w polsce? | ok. 81 tys. | z lawinowym wzrostem wydawanych wyroków pozbawienia wolności. == System więzienny w Polsce == W polskim systemie penitencjarnym jest 87 zakładów karnych oraz 34 oddziały zewnętrzne zakładów karnych różnego typu, na które łącznie przypada około 83 tys. miejsc więziennych. Osadzonych jest ok. 81 tys., a oczekujących na osadzenie 30 tys. W polskich więzieniach jest więc przestrzegane prawo minimum 3 m² w celi na osadzonego. (dane z grudnia 2011 r.). Rocznie zakłady karne w Polsce opuszcza około 90 tys. osób średnio w miesiącu 7650 a przyjmowanych jest około 7400 skazanych. Problemem są narkomani, którzy na leczenie w specjalnym zakładzie muszą czekać nawet 2 lata. Oprócz kary pozbawienia wolności polskie ustawodawstwo przewiduje inne środki walki z przestępczością: karę ograniczenia wolności i dozór kuratora. | 288 | 299 |
mrc_6147 | o co walczyła solidarność? | Głównym celem SW było całkowite odsunięcie od władzy komunistów i przywrócenie Polsce suwerenności. | Solidarność Walcząca – polska antykomunistyczna organizacja podziemna założona we Wrocławiu w czerwcu 1982 przez Kornela Morawieckiego. == Charakterystyka == Była jedną z niepodległościowych organizacji niezależnych, wywodzących się z NSZZ „Solidarność”, powstałych w konsekwencji delegalizacji „Solidarności” przez komunistyczne władze PRL oraz wprowadzenia stanu wojennego. Głównym celem SW było całkowite odsunięcie od władzy komunistów i przywrócenie Polsce suwerenności. Działalność podziemna Solidarności Walczącej to przede wszystkim szerokie propagowanie idei wolności, zwalczanie propagandy komunistycznej oraz przywrócenie w obiegu społecznym prawdziwych informacji historycznych. Realizowano to poprzez budowę silnej, wolnej od cenzury struktury wydawniczej. Solidarność Walcząca organizowała masowe demonstracje uliczne. Oryginalne, niespotykane w innych ugrupowaniach podziemnych, cechy SW to fraktalna struktura organizacyjna, ograniczająca zagrożenia zewnętrzne, oraz systematyczne działania kontrwywiadowcze przeciwko Służbie Bezpieczeństwa, służące zresztą również innym | 376 | 475 |
mrc_6148 | kto został marszałkiem sejmu wielkiego? | marszałka konfederacji koronnej Stanisława Małachowskiego | Sejm Czteroletni, Sejm Wielki – sejm walny zwołany 6 października 1788 za zgodą cesarzowej Rosji Katarzyny II w Warszawie, obradujący do 29 maja 1792 pod węzłem konfederacji pod laską marszałka konfederacji koronnej Stanisława Małachowskiego. Od grudnia 1790 roku obradował w podwojonym składzie. Kolejny sejm, aktem oblatowanym w Grodnie 23 listopada 1793 roku, uznał Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne. == Tło międzynarodowe == Od 1768 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów była nieprzerwanie protektoratem Imperium Rosyjskiego, które mocą odnowionego w 1775 traktatu gwarancyjnego zapewniało nienaruszalność ustroju państwa polskiego. W 1787 roku Rosja została zaatakowana przez Imperium Osmańskie, wybuchła wojna rosyjsko-turecka. U jej boku przeciwko Turcji wystąpiła Austria. Katarzyna II rozpoczęła starania o pomoc zbrojną Rzeczypospolitej przeciw | 184 | 241 |
mrc_6149 | kiedy policja przeprowadza wywiad środowiskowy? | w szczególnie uzasadnionych wypadkach | Wywiad środowiskowy – rozmowa przeprowadzana w celu uzyskania jak najpełniejszej informacji dotyczącej danej osoby, zwłaszcza o warunkach jej życia. Wywiad środowiskowy wykorzystywany jest w postępowaniu karnym oraz cywilnym. Zasady przeprowadzania wywiadu reguluje Kodeks postępowania karnego, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 roku. Duże znaczenie ma wywiad środowiskowy w postępowaniu karnym, gdy informacje uzyskane w jego ramach mogą stanowić istotny dowód procesowy. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego może zostać zarządzone przez sąd lub prokuratora w postępowaniu przygotowawczym. Przeprowadzenie wywiadu należy do zadań kuratora sądowego lub innego podmiotu uprawnionego na podstawie odrębnych przepisów, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach do policji. | 825 | 862 |
mrc_6150 | dlaczego kylie i tyga zerwali? | głównie z powodu sporej różnicy wieku | jest on jej dość bliski. Niedługo później zerwał swoje zaręczyny z Blac Chyna, z którą ma syna. W 2015 Kylie i Tyga oficjalnie ogłosili swój związek. W kwietniu 2017 Kylie i Tyga rozstali się głównie z powodu sporej różnicy wieku. Kylie twierdzi, że ich rozstanie przebiegło spokojnie. W tym samym miesiącu spotkała się na festiwalu Coachella z raperem Travisem Scottem, gdzie występował. Widziano ich na imprezie razem przez całą noc, a to zapoczątkowało ich związek. Miesiąc później została uchwycona na zdjęciach z Travisem na Met Gali. 4 lutego 2018 Kylie i Travis przełamali milczenie i zamieścili na portalach społecznościowych informację o narodzinach ich córki, Stormi, która urodziła się 1 lutego. Nakręcili dla Stormi film wyjaśniający ich miłość do siebie i | 192 | 229 |
mrc_6151 | w jakiej miejscowości odbywały się igrzyska? | Olimpii | Starożytne igrzyska olimpijskie ( – święte igrzyska olimpijskie) – panhelleńskie igrzyska odbywające się w cyklu czteroletnim ku czci boga Zeusa. Organizowano je w Olimpii (stąd nazwa igrzysk), mieście na Półwyspie Peloponeskim. Mogli w nich uczestniczyć wyłącznie mężczyźni. == Historia == Nie są znane dokładne początki igrzysk olimpijskich. Data pierwszych igrzysk w Olimpii przyjmowana jest na rok 776 p.n.e., a zwycięzcą w nich był Koroibos z Elidy. Według mitów ich inicjatorem był Herakles Idajski, jeden z braci Kuretów, którzy opiekowali się Zeusem. To właśnie Herakles wezwał pozostałych braci do rywalizacji w biegach, a zwycięzcę udekorował gałązką oliwną. Igrzyska organizowano zawsze w czasie drugiej pełni Księżyca po przesileniu letnim, czyli na przełomie lipca i sierpnia. Miesiąc przed oraz podczas igrzysk olimpijskich w | 164 | 171 |
mrc_6152 | jak nazywany jest w ubezpieczeniu majątkowym charakter świadczenia? | odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku | Umowa ubezpieczenia – uregulowana w Kodeksie cywilnym umowa, na podstawie której ubezpieczyciel, w zakresie działania swojego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie zakładu ubezpieczeń może polegać na zapłacie: * przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku, * przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. == Charakter prawny umowy ubezpieczenia == Umowa ubezpieczenia jest umową nazwaną, należąca do grona umów kwalifikowanych, dwustronnie zobowiązujących i odpłatnych. Rozbieżności w doktrynie wywołuje losowość i wzajemność umowy ubezpieczenia. Judykatura polska stoi na stanowisku, że umowa ubezpieczenia jest umową losową, | 394 | 466 |
mrc_6153 | ile dni trwała obrona westerplatte kto nią dowodził? | aż 7 dni | dniu 31 sierpnia 1939 roku na 205–225 ludzi, w tym sześciu oficerów i 30 pracowników kontraktowych (w większości byłych wojskowych, którzy zostali zmobilizowani i wzięli potem udział w obronie). Załoga placówki uzbrojona była w broń ciężką – 4 moździerze 81 mm, 2 działka przeciwpancerne 37 mm i działo piechoty 75 mm. W wyposażeniu obrońców znajdowało się także 18 ckm, 17 rkm i 8 lkm. Żołnierze dysponowali ok. 160 karabinami, ok. 40 pistoletami i około tysiącem granatów. Zapasy żywności mogły wystarczyć na miesiąc. Według planów Westerplatte miało bronić się przez dwanaście godzin, a w rzeczywistości broniło się aż 7 dni. Placówka składała się z 5 betonowych, wzmocnionych wartowni i przystosowanych do obrony, wzmocnionych, najnowocześniejszych wówczas w Polsce koszar. W sierpniu, w | 619 | 627 |
mrc_6154 | w jakim mieście jest lombard życie pod zastaw? | Akcja rozgrywa się głównie we wrocławskim lombardzie Kazimierza Barskiego | Lombard. Życie pod zastaw – polski paradokument fabularny produkowany przez Studio A, emitowany na antenie TV Puls od 4 września 2017. Akcja rozgrywa się głównie we wrocławskim lombardzie Kazimierza Barskiego (Zbigniew Buczkowski). == Obsada == === Obecna === === Dawna === === Goście specjalni === == Spis serii == == Nagrody == W 2018, 2019, 2020 i 2022 roku serial zdobył Telekamerę w kategorii „serial fabularno-dokumentalny”, a w 2021 roku Złotą Telekamerę. | 135 | 208 |
mrc_6155 | jakiego kraju jest żabka? | polski | Żabka – sieć niewielkich sklepów spożywczych (typu convenience) działających w Polsce na zasadzie franczyzy, utworzona w 1998 roku. 8812 sklepów prowadzonych jest przez przeszło 7400 franczyzobiorców. Centrala spółki "Żabka Polska sp. z o.o." prowadzącej sieć mieści się w Poznaniu. Sieć sklepów Żabka obsługiwana jest przez siedem centrów logistycznych, które zlokalizowane są w Plewiskach, Tychach, Nadarzynie, Pruszczu Gdańskim, Szałszy, Komornikach oraz Tyńcu Małym. == Historia == W 1998 roku w Poznaniu i Swarzędzu powstało pierwszych siedem eksperymentalnych sklepów Żabka. W tym samym roku podjęto decyzję o stworzeniu ogólnopolskiej sieci sklepów typu convenience. Sieć ta została stworzona przez Mariusza Świtalskiego, byłego właściciela firmy Elektromis oraz założyciela hurtowni Eurocash oraz sklepów Biedronka. Punkty sprzedaży Żabki otwierane były w miejscowościach powyżej 5 tys. mieszkańców | 633 | 639 |
mrc_6156 | ile reniferów ma święty mikołaj? | jednego z ośmiu pierwotnych reniferów Świętego Mikołaja | jednego z ośmiu pierwotnych reniferów Świętego Mikołaja wymienionych w wierszu "A Visit from St. Nicholas". Rudolf urodził się ze świecącym czerwonym nosem, przez co stał się wyrzutkiem i obiektem docinek ze strony innych reniferów. Pewnego razu, noc wigilijna była tak mglista, że Mikołaj chciał zrezygnować ze swej corocznej podróży dookoła świata. Kiedy jednak zauważył Rudolfa, zdecydował, że jego nos będzie wyśmienitą lampą i oświetli mu drogę. Od tego czasu Rudolf jest stałym członkiem zaprzęgu Mikołaja i cieszy się szacunkiem innych reniferów. Historia Rudolfa stała się popularną bożonarodzeniową opowieścią, którą najczęściej przedstawia się w formie piosenki lub telewizyjnych programów. == Wygląd == W wierszu Moore’a nie ma szczegółowych opisów reniferów poza wzmianką, że są one „małe”. Ich wygląd w większości pokazują | 0 | 55 |
mrc_6157 | w którym roku był pierwszy rozbiór polski? | 1772 roku | I rozbiór Polski – cesja terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów dokonana w 1772 roku na rzecz Królestwa Prus, Monarchii Habsburgów i Imperium Rosyjskiego. Pierwszy z trzech rozbiorów Polski, do których doszło pod koniec XVIII wieku. == Tło historyczne rozbioru == Idea rozbioru jednego państwa w celu zaspokojenia roszczeń i interesów innych nie była czymś nowym. Podobne plany rodziły się wobec Austrii podczas wojny o sukcesję austriacką, Prus w czasie trwania wojny siedmioletniej, czy Turcji w trakcie VI wojny rosyjsko-tureckiej. Różnica polegała na tym, że Rzeczpospolita była jedynym państwem, które nie było w stanie odeprzeć żadnego konfliktu zbrojnego z innym państwem, ponieważ była całkowicie bezbronna i nie mogła - w przeciwieństwie do wyżej wymienionych państw - bronić własnych interesów. Koncepcja rozbioru państwa | 79 | 88 |
mrc_6158 | co oznacza określenie pożyteczny idiota? | pejoratywne określenie przypisywane Leninowi, który miałby tak określać zachodnich dziennikarzy piszących entuzjastycznie o rewolucji bolszewickiej i ukrywających jej niepowodzenia. | Pożyteczni idioci, pożyteczny idiota (, transkrypcja polska: poleznyj idiot), czasem też użyteczny idiota – pejoratywne określenie przypisywane Leninowi, który miałby tak określać zachodnich dziennikarzy piszących entuzjastycznie o rewolucji bolszewickiej i ukrywających jej niepowodzenia. Po II wojnie światowej określenie zostało przejęte przez antykomunistów – przede wszystkim amerykańskich – do określania osób i środowisk sympatyzujących z ZSRR i jego polityką, działających jako rzeczywiści lub domniemani agenci wpływu ZSRR, by podkreślić, że ich działania obiektywnie pomagają ZSRR w okresie zimnej wojny. == Stosunek Lenina do żyjących na Zachodzie sympatyków ZSRR == Nie ma bezpośrednich dowodów na to, by Lenin posługiwał się określeniem „pożyteczny idiota”. Znane są jego prywatne wypowiedzi utrzymane w tonie pejoratywnym wobec niektórych zachodnich polityków – na przykład w liście z | 108 | 289 |
mrc_6159 | czym zajmowała się hera? | Była również królową Olimpu, boginią niebios i płodności, patronką macierzyństwa, opiekunką małżeństwa, piękna i rodziny | Hera ( Hēra, ) – w mitologii greckiej trzecia córka Kronosa i Rei, żona Zeusa. Według niektórych źródeł była trzecią małżonką władcy bogów, po Metydzie (Metis) i Temidzie. Była również królową Olimpu, boginią niebios i płodności, patronką macierzyństwa, opiekunką małżeństwa, piękna i rodziny, a także siostrą Zeusa. Jej odpowiednikiem w mitologii rzymskiej jest Junona. == W mitologii Greków == Jako miejsce narodzin Hery mity podają Argos lub wyspę Samos. Podobnie jak jej siostry i bracia (z wyjątkiem Zeusa) została połknięta przez Kronosa. Uwolnił ją Zeus, nakłaniając Reję do podania Kronosowi środka wymiotnego. Reja w czasie wojny Zeusa z tytanami powierzyła Herę opiece Okeanosa i Tethys lub według innych wersji wychowywały ją Hory, heros Temenos lub córki Asteriona. Zeus odszukał ją | 172 | 292 |
mrc_6160 | jaki rozkaz wydał malkolm żołnierzom w lesie birnamskim dlaczego? | Malkolm rozkazuje każdemu żołnierzowi zerwać pojedynczą gałązkę, aby wraz z nią maszerował w stronę zamku. Ma to wprowadzić w błąd co do liczby żołnierzy. | zamku dunzynańskiego i lasu Birnam. Malkolm rozkazuje każdemu żołnierzowi zerwać pojedynczą gałązkę, aby wraz z nią maszerował w stronę zamku. Ma to wprowadzić w błąd co do liczby żołnierzy. Żołnierze Makbeta oświadczają mu, że to Las Birnam ich zaatakował. Dochodzi do bitwy. Podczas walki Makdufa z Makbetem ten drugi zostaje pokonany. Królobójca przypomina Makdufowi o przepowiedni, że nie miał zginąć z ręki człowieka zrodzonego z kobiecego łona, na co Makduf odpowiada, że przyszedł na świat poprzez cesarskie cięcie i to jego dotyczy przepowiednia. Makbet zostaje zabity, a jego głowa zostaje nadziana na pal. Władzę obejmuje Malkolm – prawowity król. == Bohaterowie == * Dunkan – Król Szkocji ** Malkolm – starszy syn Dunkana ** Donalbein – młodszy syn Dunkana * | 36 | 190 |
mrc_6161 | czym jest rak? | grupa nowotworów złośliwych wywodzących się z tkanki nabłonkowej. | Rak (łac. "carcinoma", z łac. "cancer" – „rak”, „krab”, z gr. "καρκινος" /"karkinos"/ – „rak”, „krab morski”) – grupa nowotworów złośliwych wywodzących się z tkanki nabłonkowej. Nazwa ta odnosi się do guzów powstających z nabłonków pochodzenia ekto- lub endodermalnego oraz z nabłonka narządów moczowo-płciowych. Nie są nazywane rakami nowotwory złośliwe wywodzące się z „nabłonków” pochodzenia mezodermalnego, np. śródbłonka, międzybłonka, błony maziowej. == Historia pojęcia == Nazwa "rak" była używana przez Hipokratesa z Kos (460–370 p.n.e.), Aulusa Corneliusa Celsusa (53 p.n.e. – 7 n.e.) i Pawła z Eginy (ok. 625–690) i została rozpropagowana przez perskiego (według innych źródeł tadżycko-arabskiego) lekarza Ibn Sinę, znanego jako Awicenna (980–1037). Nazywano tak wszystkie rozrosty złośliwe. Hipokrates używał określenia "karkinoi" wobec twardych guzów, które przeciwstawiał miękkim | 112 | 177 |
mrc_6162 | jaka grupa społeczna wywołała powstanie ludowe? | chłop | Powstanie ludowe 1038 roku w Polsce – rewolta ludności wywołana niezadowoleniem niższych warstw społeczeństwa państwa wczesnopiastowskiego, głównie chłopów. Objęła przede wszystkim tereny Wielkopolski i prawdopodobnie Śląsk. Powstanie ludowe łączone jest z reakcją pogańską, gdyż rewolcie społecznej towarzyszyła rewolta antychrześcijańska. == Geneza == Po śmierci Mieszka II, władzę przejął jego syn Kazimierz. Wówczas, w bliżej nieokreślonych okolicznościach doszło do buntu możnowładców. Bunt zmusił Kazimierza oraz jego matkę Rychezę do ucieczki z kraju. Władzę na ziemiach polskich przejęli możnowładcy, którzy objęli rządy nad poszczególnymi dzielnicami kraju. Władza centralna praktycznie przestała istnieć. Kraj podzielił się na kilka terytoriów zarządzanych przez samozwańczych władców nazwanych przez Wincentego Kadłubka "poronionymi książętami". Ucisk niższych warstw nie zelżał, a rozpad władzy centralnej spowodował, że wybuch wielkiego powstania ludowego | 148 | 153 |
mrc_6163 | kto to był tłumacz? | osoba, która dzięki znajomości co najmniej dwóch języków dokonuje przekładu wypowiedzi lub tekstu pisanego z języka źródłowego na język docelowy. | Tłumacz – osoba, która dzięki znajomości co najmniej dwóch języków dokonuje przekładu wypowiedzi lub tekstu pisanego z języka źródłowego na język docelowy. Tłumaczenie wymaga nie tylko rozumienia tekstu, ale również sprawnego wyrażania jego treści w języku, na który ma być tłumaczony. == Historia zawodu == Tak jak mowa poprzedziła pismo w rozwoju cywilizacji, tak tłumaczenie ustne jest z pewnością zjawiskiem o wiele starszym niż tłumaczenie pisemne i występowało od początku świadomego działania człowieka. Tłumacze byli osobami kluczowymi w komunikacji międzyludzkiej, międzynarodowej i międzykulturowej. Często niedoceniani i traktowani jako wykonujący pracę służebną wobec władców lub specjalistów w danej dziedzinie, tłumacze okazali się niezbędni w dziedzinach takich jak handel międzynarodowy, postęp technologiczny, stosunki międzynarodowe, dyplomacja, wywiad i wojskowość, wymiana kulturowa, literatura, religia | 10 | 155 |
mrc_6164 | jak wyglądała armia rzymska? | Armia składała się z wojsk lądowych (legiony) oraz floty (classis). Armia rzymska wyróżniała się na tle innych sobie współczesnych armii, jej wojska posiadały znaczną liczbę żołnierzy niepochodzących z Rzymu. | Armia rzymska () – siły zbrojne starożytnego Rzymu. Armia składała się z wojsk lądowych (legiony) oraz floty (classis). Armia rzymska wyróżniała się na tle innych sobie współczesnych armii, jej wojska posiadały znaczną liczbę żołnierzy niepochodzących z Rzymu. Wojsko przez wieki ewoluowało, przechodząc szereg reform i zmian. Państwo rzymskie przetrwało ponad tysiąc lat i załamało się dopiero na przełomie 406–407 r., kiedy to plemiona germańskie napierane przez Hunów przekroczyły ostatecznie Ren (aczkolwiek już od klęski cesarza Walensa pod Adrianopolem w roku 378 Wizygoci stale znajdowali się w granicach cesarstwa). Ostatnim sukcesem wojsk zachodniorzymskich była bitwa na Polach Katalaunijskich. Armia przestała istnieć wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego w 476 r. == Legenda powstania == Według jednej z legend związanych z początkami Rzymu | 52 | 260 |
mrc_6165 | z którego roku jest iphone 8? | Został zaprezentowany 12 września 2017 | iPhone 8 – smartfon zaprojektowany i sprzedawany przez firmę Apple. Został zaprezentowany 12 września 2017, wraz z iPhonem 8 Plus i iPhonem X. Początek jego sprzedaży zaplanowano na 22 września. Smartfon jest następcą iPhone’a 7. == Specyfikacja == iPhone 8 dostępny jest w trzech wariantach kolorystycznych: złotym, srebrnym i gwiezdnej szarości; oraz w dwóch wersjach pojemności: 64 GB i 128 GB. Jest odporny na zachlapania, wodę oraz pył (klasa IP67 zgodnie z normą IEC 60529 (maksymalna głębokość 1 m do 30 minut)). Posiada czip A11 Bionic i system Neural Engine oraz czytnik linii papilarnych w przycisku Początek (Touch ID). Można płacić nim w sklepach, aplikacjach i internecie za pomocą Touch ID. == Wyświetlacz == * Wyświetlacz Retina HD * Panoramiczny | 68 | 106 |
mrc_6166 | kiedy jan paweł 2 zmarł? | 2 kwietnia 2005 | Jan Paweł II (, , właśc. ; ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski (1958–1964), a następnie arcybiskup metropolita krakowski (1964–1978), kardynał prezbiter (1967–1978), zastępca Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969–1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Watykańskiego w latach 1978–2005. Święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor niezawodowy, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. 16 października 1978 został wybrany na papieża przez drugie zgromadzenie kardynałów, po śmierci Jana Pawła I, który zmarł po trzydziestu trzech dniach pontyfikatu. Przyjął imiona Jan Paweł dla uhonorowania swojego poprzednika. Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji | 62 | 77 |
mrc_6167 | jakie stanowisko ma orban? | premier Węgier | Viktor Mihály Orbán (wym. []; ur. 31 maja 1963 w Székesfehérvárze) – węgierski polityk i prawnik, od 1990 poseł do Zgromadzenia Narodowego (dziewięciu kolejnych kadencji), przewodniczący Fideszu (w latach 1993–2000 i od 2003), premier Węgier w latach 1998–2002 i od 2010. == Życiorys == === Wykształcenie i początki działalności politycznej === Urodził się 31 maja 1963 w Székesfehérvárze, dzieciństwo spędził w miejscowościach Alcsútdoboz i Felcsút. W 1977 wraz z rodziną przeprowadził się do Székesfehérváru. W 1987 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Loránda Eötvösa. Napisał pracę magisterską poświęconą ruchowi społecznemu wewnątrz systemu politycznego na przykładzie Polski. W latach 1989–1990 studiował brytyjską filozofię polityczną w Pembroke College na Uniwersytecie Oksfordzkim jako stypendysta fundacji założonej przez George’a Sorosa. W 1988 znalazł się wśród | 227 | 241 |
mrc_6168 | jaki jest cel misji air policing? | misja ochrony integralności suwerennej przestrzeni powietrznej państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego. | NATO Air Policing – misja ochrony integralności suwerennej przestrzeni powietrznej państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego. Misja prowadzona jest w czasie pokoju w ramach systemu obrony powietrznej i przeciwrakietowej NATO. Podczas misji samoloty państw NATO rotacyjnie pełnią okresowe dyżury bojowe nad państwami, które nie posiadają wystarczającej ochrony przestrzeni powietrznej. Dotychczasowe operacje NATO Air Policing: | 20 | 134 |
mrc_6169 | ile waży sztabka złota? | Najczęściej spotykane są sztabki o wadze 400 uncji jubilerskich trojańskich (400 × 31,1 gramów = 12,44 kg). | Sztabka złota – regularna bryła złota kształtu zbliżonego do prostopadłościanu. Mogą składać się z czystego złota (o zawartości zanieczyszczeń 1:1000 lub nawet 1:10 000) lub ze stopu z innym metalem. == Standardowe sztabki "Good Delivery" == Najczęściej spotykane są sztabki o wadze 400 uncji jubilerskich trojańskich (400 × 31,1 gramów = 12,44 kg). Podstawowa jednostka rozliczeniowa w międzybankowym (i międzynarodowym) obrocie złotem. Tę samą jednostkę stosuje się również na giełdach. Sztabki złota o masie 400 uncji spełniają tzw. standard Good Delivery. Jest to standard ustalony przez organizację London Bullion Market Association, który wymaga m.in. aby sztabki miały masę pomiędzy 350 a 420 uncji i próbę co najmniej 995. W takiej właśnie postaci fizyczne złoto wymieniane jest pomiędzy bankami i dużymi | 242 | 349 |
mrc_6170 | jakie instytucje działają w państwie króla maciusia? | Tworzy dziecięcy sejm. | za zwykłego żołnierza i wyrusza na front. Tam uczy się pokory, szacunku dla życia, a jednocześnie bycia wytrwałym i opanowanym w każdej sytuacji. Maciuś coraz bardziej wyrywa się spod etykiety i wprowadza wiele reform. Zaprzyjaźnia się z ludożerczym królem Bum-Drumem. Tworzy dziecięcy sejm. Zamieszanie powstałe przez zrównanie dzieci z dorosłymi osłabia kraj Maciusia, na który znów najeżdżają sąsiedzi. Tym razem Maciuś, mimo walecznej obrony, przez tchórzostwo poddanych zostaje pokonany i osądzony. Zostaje skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie, lecz kara w ostatniej chwili zostaje zmieniona na zesłanie na bezludną wyspę. Dalsza część jego przygód opisana jest w książce "Król Maciuś na wyspie bezludnej". W Szczecinie znajduje się pomnik Króla Maciusia I; jest formą upamiętnienia Janusza Korczaka i stoi przed szkołą | 269 | 291 |
mrc_6171 | kim został harry potter? | Stał się ojcem chrzestnym osieroconego Teda Remusa Lupina. Sam został Szefem Biura Aurorów. Ożenił się z Ginny Weasley i razem z nią miał trójkę dzieci: synów Jamesa Syriusza, Albusa Severusa i córkę Lily Lunę. | roku. == Epilog == Harry nie wrócił do Hogwartu po zakończeniu wojny na 7. rok nauki, co jednak nie przeszkodziło jemu i Ronowi w zostaniu aurorem. Stał się ojcem chrzestnym osieroconego Teda Remusa Lupina. Sam został Szefem Biura Aurorów. Ożenił się z Ginny Weasley i razem z nią miał trójkę dzieci: synów Jamesa Syriusza, Albusa Severusa i córkę Lily Lunę. Zatrzymał motocykl Syriusza, który teść, Artur Weasley mu naprawił. Stracił zdolność mówienia w języku węży (z czego bardzo się cieszył), ale też od lat jego blizna nie dała o sobie znać. Harry Potter zadbał też o to by w Hogwarcie, w gabinecie dyrektorów, pojawił się obraz Snape’a, po tym jak dopiął swego w oczyszczeniu jego imienia i właściwym pochówku. Potter | 148 | 358 |
mrc_6172 | jak nazywały się zjazdy szlachty z jednego regionu? | Sejmiki ziemskie | Sejmiki ziemskie (łac. "comitia minora") w dawnej Polsce (od końca XIV wieku) – zjazdy całej szlachty z terenu danej ziemi bądź województwa. == Historia == Sejmiki ziemskie w Polsce uformowały się ostatecznie w czasie bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego i negocjacji z dworem budzińskimLida Korczak, Początki litewskiego parlamentaryzmu na tle porównawczym, w: ПАРЛАМЕНЦКІЯ СТРУКТУРЫ ЎЛАДЫ ў сістэме дзяржаўнага кіравання Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай у XV–XVIII стагоддзях, Mińsk 2008, s. 34.. Obradom sejmiku przewodniczył początkowo starosta (w Wielkopolsce), wojewoda (w Małopolsce) lub najwyższy godnością urzędnik ziemski. Stopniowo od pierwszej wolnej elekcji ukształtowała się funkcja marszałka sejmikowego (w Koronie obieralnego na każdym sejmiku, w Wielkim Księstwie Litewskim stałego). Sejmik uchwalał lokalne podatki i tworzył sąd sejmikowy. Sejmiki ziemskie były równoprawne | 0 | 16 |
mrc_6173 | kiedy edward ma imieniny? | Edward imieniny obchodzi 5 stycznia, 18 marca i 13 października. | Edward – imię męskie pochodzenia angielskiego. W języku staroangielskim słowo "ead" oznacza „pomyślność, dobrobyt, szczęście”, zaś "weard" znaczy „strażnik, obrońca”. Edward imieniny obchodzi 5 stycznia, 18 marca i 13 października. Żeński odpowiednik: Edwarda Odpowiedniki w innych językach: * angielski: Edward * esperanto: Eduardo * łacina: Eduardus * niemiecki: Eduard * włoski: Edoardo Znane osoby noszące imię Edward: * Edward I Długonogi * Edward II * Edward III * Edward IV * Edward V * Edward VI (król Anglii) * Edward VII * Edward VIII * Edward Babiuch – polityk PRL-u * Edward Barron Chandler * Edward Burnett Tylor * Edward Ciągło – poseł IV i V kadencji * Edward Czesak – poseł V kadencji * Edward Dajczak * Edward Dembowski | 167 | 231 |
mrc_6174 | co przedstawia rzeźba myśliciel? | Przedstawia postać zamyślonego mężczyzny, zmagającego się z przejmującym wewnętrznym konfliktem. | Myśliciel () – rzeźba w brązie/marmurze wykonana w 1880 przez Auguste’a Rodina, znajduje się w zbiorach Muzeum Rodina w Paryżu. Przedstawia postać zamyślonego mężczyzny, zmagającego się z przejmującym wewnętrznym konfliktem. Charakterystyczna sylwetka używana jest czasami jako symbol filozofii. == Oryginał == Początkowo nazywana "Poetą" rzeźba była częścią zamówienia Muzeum Sztuk Zdobniczych w Paryżu (fr. "Musée des Arts décoratifs") i miała stanowić element projektowanego monumentalnego portalu wejściowego muzeum. Rodin oparł tematykę pracy na „Boskiej komedii” Dantego. Każda z postaci portalu miała odnosić się do jednej z głównych postaci eposu. Według początkowego konceptu "Myśliciel" przedstawiał samego Dantego przed wrotami piekieł, tworzącego swoją epopeję. Ostatecznie identyczna figura trafiła w wersji miniaturowej na szczyt "Bramy Piekieł", gdzie rozmyśla nad tragicznym losem tych, którzy przedstawieni | 128 | 224 |
mrc_6175 | ile wysp ma indonezja? | 17 508 | Indonezja jest państwem wyspiarskim, położonym na 17 508 wyspach. Około 6 tys. z nich jest zamieszkanych. Należą one do Archipelagu Malajskiego. Wyspy Indonezji rozciągają się na długości ponad 5 tys. km wzdłuż równika i na długości 1750 km z południa na północ. Ich brzegi opływają Ocean Spokojny i Indyjski. Na wyspach znajdują się liczne wulkany. Indonezja jest często nękana przez trzęsienia ziemi i tsunami. Najwyższym szczytem jest Puncak Jaya – wysokość 4884 m. Graniczy z Papuą-Nową Gwineą na Nowej Gwinei, Malezją na Borneo i Timorem Wschodnim na Timorze. Najważniejsze wyspy Indonezji to Sumatra, Jawa, Borneo, Celebes (Sulawesi) i Nowa Gwinea (część zachodnia stanowi indonezyjskie prowincje Papua, Papua Środkowa, Papua Górska, Papua Południowa i Papua Zachodnia, a część wschodnia jest niepodległym | 50 | 56 |
mrc_6176 | co sprzyja korupcji? | Relatywnie wysoki udział własności państwowej, gospodarka etatystyczna * Brak jasnych przepisów prawnych, biurokracja, duża uznaniowość decyzji urzędniczych, skomplikowane i regulujące zbyt wiele dziedzin życia prawo (inflacja prawa) * Słaba władza sądownicza i wymiar sprawiedliwości * Dużo władzy w rękach urzędników; brak lub niewielka odpowiedzialność karna za podejmowane przez nich decyzje * Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd; nieuregulowanie prawne kwestii lobbingu * Interakcje w ramach wspólnych przedsięwzięć gospodarczych pomiędzy państwem a przedsiębiorstwami prywatnymi; niejasne zasady przeprowadzania przetargów publicznych; nieprzejrzyście prowadzone procesy prywatyzacyjne * Obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych przez państwo * Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne (centralizacja) * Zaangażowanie znacznych środków | to, czy pozostaje w zakresie kompetencji udzielonych temu funkcjonariuszowi. == Warunki sprzyjające korupcji == * Relatywnie wysoki udział własności państwowej, gospodarka etatystyczna * Brak jasnych przepisów prawnych, biurokracja, duża uznaniowość decyzji urzędniczych, skomplikowane i regulujące zbyt wiele dziedzin życia prawo (inflacja prawa) * Słaba władza sądownicza i wymiar sprawiedliwości * Dużo władzy w rękach urzędników; brak lub niewielka odpowiedzialność karna za podejmowane przez nich decyzje * Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd; nieuregulowanie prawne kwestii lobbingu * Interakcje w ramach wspólnych przedsięwzięć gospodarczych pomiędzy państwem a przedsiębiorstwami prywatnymi; niejasne zasady przeprowadzania przetargów publicznych; nieprzejrzyście prowadzone procesy prywatyzacyjne * Obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych przez państwo * Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne (centralizacja) * Zaangażowanie znacznych środków | 114 | 1,012 |
mrc_6177 | jakie związki chemiczne tworzy tlen? | Tlenki – nieorganiczne związki chemiczne, zbudowane z tlenu i innego pierwiastka chemicznego. | Tlenki – nieorganiczne związki chemiczne, zbudowane z tlenu i innego pierwiastka chemicznego. Powstają w wyniku reakcji pierwiastków z tlenem (utlenianie, spalanie) oraz rozkładu związków zawierających tlen. Najbardziej rozpowszechnionymi tlenkami są: woda (H2O), krzemionka, czyli główny składnik piasku kwarcowego (SiO2), dwutlenek węgla (CO2). W chemii organicznej tlenkami określane są epitlenki, czyli związki, w których sąsiadujące atomy węgla oprócz wiązania węgiel-węgiel połączone są też mostkiem tlenowym, tworząc pierścień trójczłonowy. Tlenki nieorganiczne są omówione w dalszej części artykułu. == Właściwości tlenków == === Właściwości fizyczne === Tlenki mają bardzo różne własności fizyczne, które zależą od pierwiastka łączącego z tlenem: od substancji stałych o bardzo wysokich temperaturach topnienia (tlenek wolframu), przez ciecze (woda), po gazy (podtlenek azotu). Większość tlenków metali ma podobny, biały bądź | 0 | 93 |
mrc_6178 | na jakich instrumentach grał chopin? | Chopin zagrał na niedawno wynalezionym instrumencie – eolomelodikonie. | górę mały? Czytasz nuty na suficie?”. W 1825 w kościele ewangelickim św. Trójcy odbył się koncert Chopina dla cara Aleksandra I, który przyjechał do Warszawy na obrady Sejmu. Chopin zagrał na niedawno wynalezionym instrumencie – eolomelodikonie. Zachwycony monarcha podarował młodemu muzykowi drogi pierścień z brylantem. Później w Paryżu Chopin otrzymał propozycję zostania nadwornym kompozytorem carskim, jednak odrzucił tę propozycję, a pierścień sprzedał. W Warszawie kilkakrotnie grał w Belwederze, będącym od 1822 siedzibą wielkiego księcia Konstantego. W latach 1823–1826 Chopin uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego ojciec. W tych latach zwiedził znaczną część Polski. Z pobytów w Szafarni (lata 1824–1825) wysłał swoje słynne listy – „Kuriery Szafarskie” do rodziców, będące parodią „Kuriera Warszawskiego”, które rozsławiły sielankowe wakacje w majątku | 175 | 245 |
mrc_6179 | jaka jest definicja pandemii? | nazwa epidemii o szczególnie dużych rozmiarach, na dużym obszarze, obejmującej kraje, a nawet kontynenty. | Pandemia (gr. "pan" „wszyscy”, "demos" „lud”) – nazwa epidemii o szczególnie dużych rozmiarach, na dużym obszarze, obejmującej kraje, a nawet kontynenty. == Cechy choroby sprzyjające rozwojowi pandemii == * niska śmiertelność zakażonych osób * wysoka zaraźliwość (Ro>>1) * długi okres zaraźliwości, w tym zaraźliwość w okresie bezobjawowego przebiegu choroby * brak naturalnej odporności populacji (biologiczny czynnik chorobotwórczy lub jego szczep niewystępujący od dawna lub nigdy przedtem) * choroba nie niszczy swoich nosicieli. Niegroźne objawy sprzyjają zlekceważeniu choroby. == Przykłady == * grypa: ** grypa hiszpanka (1918–1919) – ponad 50 mln zgonów na całym świecie ** grypa azjatycka (1957) – ok. 1 mln zgonów na całym świecie ** grypa Hong-Kong (1968) – ok. 1 mln zgonów na całym świecie ** pandemia | 48 | 153 |
mrc_6180 | nad jakim morzem leży holandia? | Morzem Północnym | Holandia jest państwem leżącym w Europie Zachodniej, nad Morzem Północnym. Dzisiejszy obszar kraju pod względem ukształtowania powierzchni i układu linii brzegowej przeszedł ogromne zmiany jakie wprowadził człowiek w ciągu co najmniej ostatnich 200 lat. Holandia cechuje się nizinnym krajobrazem i morskim klimatem. == Powierzchnia i granice == Powierzchnia – 41 526 km² co odpowiada 1/8 powierzchni Polski. Skrajne punkty: północny 53°33'N, południowy 50°15'N, zachodni 3°21'E, wschodni 7°14'E. Rozciągłość południkowa wynosi 330 km, a równoleżnikowa 270 km. Holandia graniczy z następującymi państwami: * Belgia – 450 km * Niemcy – 577 km * Francja – na wyspie Sint Maarten w archipelagu Małych Antyli Linia brzegowa: obecnie wynosi 750 km, wraz z wyspami ponad 1000 km, ale ulega ciągłemu skracaniu w wyniku | 57 | 73 |
mrc_6181 | kiedy krzysztofa imieniny? | Krzysztof imieniny obchodzi: 2 marca, 5 marca, 15 marca i 31 października. | człowieka nawróconego, gorliwie wyznającego chrześcijaństwo. W Polsce imię to nadawane było od XIV wieku, początkowo wyłącznie wśród arystokracji. W Polsce imię pojawiło się wraz z wiarą chrześcijańską. Krzysztof imieniny obchodzi: 2 marca, 5 marca, 15 marca i 31 października. Imię znane jest w Polsce pod wieloma zmienionymi formami: Kryst, Krystak, Krystek, Krystel, Krystko, Krzyst, Krzystko, Krzyszt, Krzysztko, Krzysztopor, Krzysztopór. Odpowiednik żeński: Krzysztofa Na liście najpopularniejszych polskich imion w 2019 r. Krzysztof zajmuje 2. miejsce wśród imion męskich; imię to nosiło 608 866 mężczyzn. == Odpowiedniki imienia w innych językach == * łacina – Christophorus * język angielski – Christopher / Kristopher, Chris / Kris * język arabski – خرسطوفورس * język białoruski – Хрыстафор, Крыштаф * język bułgarski – Христо | 203 | 277 |
mrc_6182 | ile płyt studyjnych wydała adele? | czterech albumów studyjnych | Dyskografia Adele – angielskiej wokalistki soulowej i bluesowej, składa się z czterech albumów studyjnych, dwóch minialbumów, jednego albumu koncertowego, osiemnastu singli (w tym dwóch z gościnnym udziałem) oraz dziesięciu teledysków. Debiutancki album artystki, "19", został wydany 28 stycznia 2008 roku. Pochodzący z niego singel „Hometown Glory” zajął między innymi 19. miejsce na UK Singles Chart. Kolejnymi singlami pochodzącymi z albumu zostały „Cold Shoulder” oraz „Make You Feel My Love”. W styczniu 2011 roku wokalistka wydała drugi album studyjny, "21", który uzyskał status multiplatynowej płyty w wielu krajach, między innymi diamentowej płyty w Stanach Zjednoczonych, siedemnastokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii oraz podwójnej diamentowej płyty w Polsce. Pochodzący z albumu singel „Rolling in the Deep” zajął 1. miejsce na listach przebojów | 78 | 105 |
mrc_6183 | jak na imię ma doda? | Dorota | Doda, właśc. Dorota Aqualiteja Rabczewska (ur. 15 lutego 1984 w Ciechanowie) – polska piosenkarka wykonująca muzykę z pogranicza popu i rocka, autorka tekstów, producentka, aktorka i osobowość medialna. W latach 1998–2000 aktorka musicalowa teatru Buffo. W latach 2000–2006, a następnie 2014 i 2016–2019 wokalistka zespołu Virgin, z którym nagrała i wydała cztery albumy studyjne: "Virgin" (2002), "Bimbo" (2004), "Ficca" (2005) i "Choni" (2016). Z zespołem wypromowała m.in. przeboje „Znak pokoju” czy „Szansa”, za które otrzymali nagrody kolejno na festiwalu sopockim i Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, a także „Dżaga” i „2 bajki”. Od 2007 artystka solowa, wydała cztery albumy studyjne: "Diamond Bitch" (2007), "7 pokus głównych" (2011), "Dorota" (2019) i "Aquaria" (2022). Pierwszy z nich promowany był m.in. singlem | 13 | 19 |
mrc_6184 | co tworzy naród? | wspólnota ludzi utworzona w procesie dziejowym na podstawie języka, religii, terytorium, życia społecznego i gospodarczego, przejawiająca się w kulturze i świadomości swych członków. | Naród – wspólnota ludzi utworzona w procesie dziejowym na podstawie języka, religii, terytorium, życia społecznego i gospodarczego, przejawiająca się w kulturze i świadomości swych członków. Naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości wspólną świadomością narodową, czyli poczuciem przynależności do wspólnoty definiowanej aktualnie jako naród. == Czynniki konstytutywne narodu == Jednym z istotnych wyróżników narodu, jest kwestia istnienia świadomości narodowej, czyli kwestia postrzegania własnej zbiorowości jako narodu. Przykładowo grupy etniczne spełniające obiektywne warunki zaistnienia narodu: wspólna kultura, język, religia, historia czy pochodzenie etniczne, których członkowie nie postrzegają siebie jako naród, nie są uznawane za narody, np. tubylcze plemiona afrykańskie. Amerykanie mają różne pochodzenie etniczne, ale łączy ich historia i styl życia. Chińczycy posługują się różnymi językami, ale łączy ich to samo | 8 | 190 |
mrc_6185 | z jakim krajem polska ma najkrótszą granicę? | z Litwą | Granice Polski – pod względem powierzchni (312 679 km²) Polska zajmuje 9. miejsce wśród 48 państw Europy. Graniczy z 7 krajami: Niemcami na zachodzie, Słowacją i Czechami na południu, Rosją i Litwą na północy, Białorusią i Ukrainą na wschodzie. Na północy granica państwa przebiega wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Razem granice Polski wynoszą 3511 km. == Długość granic Polski == Długość granic: * Ogółem – 3511 km * z Czechami – 796 km * ze Słowacją – 541 km * z Ukrainą – 535 km * z Niemcami – 467 km * z Białorusią – 418 km * z Rosją – 210 km * z Litwą – 104 km * morska – 440 km (jest to długość odcinków rozgraniczających obszar morza | 551 | 558 |
mrc_6186 | kto jest głową kościoła? | Papież | Papież (głowa Kościoła, ojciec święty, łac. "summus pontifex", od starożytnego "pontifex maximus;" wł. "papa", gr. "πάπας" ("papas"); forma funkcjonująca w języku polskim pochodzi od czeskiego "papež") – biskup Rzymu, prymas Italii, zwierzchnik Kościoła katolickiego, głowa Stolicy Apostolskiej oraz suweren Państwa Miasta Watykan; od 2013 papieżem jest Franciszek. Tytułu papieża używają również: koptyjski patriarcha Aleksandrii, głowa Kościoła koptyjskiego oraz prawosławny patriarcha Aleksandrii, zwierzchnik prawosławnego Patriarchatu Aleksandryjskiego. == Lista papieży == == Źródło władzy biskupa Rzymu == Biskupi Rzymu oparli swój prymat na sukcesji apostolskiej, zgodnie z tradycją, według której pierwszym biskupem Rzymu był Piotr Apostoł, który zginął tam śmiercią męczeńską. Nowy Testament milczy wprawdzie na ten temat i wspomina tylko o podróży św. Piotra do Antiochii (Gal 2, 11), a w | 0 | 6 |
mrc_6187 | co to rozkaz? | polecenie bezwarunkowego wykonania bądź zaniechania określonej czynności bądź innego zachowania (tj. norma indywidualna i konkretna), wydane przez osobę dysponującą władzą (dowódca, przełożony) nad osobą, której wydano polecenie (podwładny, pełniący służbę). | Rozkaz – polecenie bezwarunkowego wykonania bądź zaniechania określonej czynności bądź innego zachowania (tj. norma indywidualna i konkretna), wydane przez osobę dysponującą władzą (dowódca, przełożony) nad osobą, której wydano polecenie (podwładny, pełniący służbę). Rozkazy (dyktaty) wydawane są ustnie bądź pisemnie lub za pomocą sygnału, przepisy nie przewidują możliwości ich zaskarżenia, co nie wyłącza możliwości odmowy wykonania rozkazu sprzecznego z prawem. Rozkaz podlega natychmiastowemu wykonaniu, chyba że wyraźnie wskazano inny termin na jego realizację. W polskim Kodeksie karnym z 1997 roku rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem (art. 115 § 18 kk). Słowo „Rozkaz!” wypowiedziane przez dowódcę podkreśla bezwarunkowość wydanego polecenia. To samo słowo wypowiedziane przez podwładnego wobec dowódcy potwierdza przyjęcie | 9 | 267 |
mrc_6188 | jak nazywa się brat męża? | dziewierz | powinowactwa miały swoiste nazwy. Rodzice męża nazywani byli: "świekier" ("świakier, świokier") i "świekrew" ("świekra, swiekrucha"). Ojca i matkę żony określano zaś jako "cieść" (później "teść") i "cieścia" (wcześniej "ćścia", później "teścia", "teściowa"). Mężem córki był, podobnie jak dziś, "zięć", za to synową (żonę syna) określano terminem "snecha", "sneszka", niewiastka (bo nic się o niej nie wiedziało). Na siostry męża mówiło się "zełwa", "zołwa", "zełwica" lub "żołwica" czy "żełwia", a na brata męża – "dziewierz". Żona brata męża (żona dziewierza) nosiła nazwę "jątrew" lub "jątrewka", tą samą nazwą określano czasem bratową (żonę brata). Mąż siostry był określany jako "swak". Brata żony określano terminem "szurzy", czasem "szurza" lub "szurzyn", siostra żony nosiła nazwę "świeść". Męża świeści określano czasem terminem "paszenog" pochodzenia awarskiego. | 516 | 525 |
mrc_6189 | na jakiej pozycji gra mbappe? | na pozycji napastnika | Kylian Mbappé Lottin (wym. []; ur. 20 grudnia 1998 w Paryżu) – francuski piłkarz kameruńsko-algierskiego pochodzenia, występujący na pozycji napastnika we francuskim klubie Paris Saint-Germain oraz w reprezentacji Francji. Złoty medalista Mistrzostw Świata 2018 i Mistrzostw Europy U-19 2016, srebrny medalista Mistrzostw Świata 2022. == Pochodzenie == Jego ojciec Wilfried jest z pochodzenia Kameruńczykiem, a matka Fayza Lamari jest pochodzenia algierskiego, wywodzi się z plemienia Kabylów i była reprezentantką Francji w piłce ręcznej. == Kariera klubowa == W barwach AS Monaco zadebiutował 2 grudnia 2015, zmieniając Fábio Coentrão w 88. minucie zremisowanego 1:1 meczu z SM Caen. Stał się tym samym najmłodszym debiutantem w historii klubu, bijąc rekord ustanowiony przez Thierry’ego Henry’ego. W ten sposób pobił kolejny rekord należący do | 130 | 151 |
mrc_6190 | jak islam dotarł do indonezji? | Religia ta została zasiana w XII wieku na wyspach: Sumatra, Jawa i Borneo, przez kupców muzułmańskich z Indii. | Religia w Indonezji – od XV wieku zdominowana jest przez islam. Religia ta została zasiana w XII wieku na wyspach: Sumatra, Jawa i Borneo, przez kupców muzułmańskich z Indii. Wcześniej niż islam dotarły tu hinduizm w II wieku i buddyzm w VI wieku. Katolicyzm przybył wraz z Portugalczykami około 1512 roku, którzy przebywali tu przez 150 lat. Holendrzy w 1596 roku przywieźli do Indonezji protestantyzm. Dominującymi wyznaniami wśród protestantów są kalwinizm, luteranizm i pentekostalizm, ale najszybciej rozwija się ostatnie z nich. Konstytucja Indonezji gwarantuje wolność wyznania. Jednakże rząd uznaje tylko sześć religii (islam, protestantyzm, katolicyzm, hinduizm, buddyzm i konfucjanizm). Ustawa indonezyjska wymaga, aby każdy obywatel Indonezji posiadał dokument tożsamości, w którym przypisuje mu się którąś z tych religii. Według spisu | 64 | 174 |
mrc_6191 | na czele policji stoi? | gen. insp. Jarosław Szymczyk – komendant główny Policji | Komenda Główna Policji (KGP) – jednostka organizacyjna Policji, przy pomocy której Komendant Główny Policji realizuje zadania określone w ustawach. Komendant Główny Policji jest centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Komendant Główny Policji podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Siedziba Komendy Głównej Policji znajduje się przy ul. Puławskiej 148/150 w Warszawie. Budynek został wybudowany w stylu realizmu socjalistycznego prawdopodobnie w 1955 roku. Zaprojektowany przez Jerzego Beilla. Wcześniej znajdowało się tutaj Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Siedziba jest w kształcie litery H, nawiązującej do nowożytnej architektury pałacowej. W portyku wejściowym znajdują się kolumny lotosowe. == Kierownictwo == * gen. insp. Jarosław Szymczyk – komendant główny Policji od 13 kwietnia 2016 * nadinsp. Dariusz Augustyniak | 840 | 895 |
mrc_6192 | z czego najbardziej słyną niemcy? | Niemcy słyną z zamiłowania do ciężkich, tłustych posiłków („ma być dużo, tłusto i dobrze”) | region ma swoje typowe dania, które z reguły nie są znane poza jego granicami. Powszechnie na skutek nadmiaru tłuszczu i mięsa kuchnia niemiecka uważana była za „ciężką”. Pod tym względem bardzo zbliżona do kuchni niemieckiej jest kuchnia austriacka. Potrawy z kuchni niemieckiej cechuje duża kaloryczność i pożywność zarazem. Niemcy słyną z zamiłowania do ciężkich, tłustych posiłków („ma być dużo, tłusto i dobrze”), choć nie brak również wielbicieli świeżych warzyw i sałatek. W Niemczech nie brak gospód serwujących wiejskie bądź domowe jadło. Doliny Renu i Mozeli, bogate w winnice, dają surowiec do produkcji win białych, takich jak Johanisberg, Sonnenberg, Rudesheim. Dużym powodzeniem cieszą się wina musujące „Sekt”, które mogą konkurować z francuskimi szampanami. "Weisswurst" (biała kiełbasa z dodatkiem słodkiej musztardy), to | 327 | 417 |
mrc_6193 | kim jest paulo coelho? | brazylijski pisarz i poeta. | Paulo Coelho de Souza (wym. ; ur. 24 sierpnia 1947 w Rio de Janeiro) – brazylijski pisarz i poeta. == Życiorys == Jego ojciec, Pedro, był inżynierem, a matka – Ligia, zajmowała się domem. W wieku siedmiu lat Paulo rozpoczął naukę w szkole Jezuitów San Ignacio w Rio de Janeiro. Paulo nie przepadał za religijnymi tradycjami szkoły, jednak to w niej odkrył swoje prawdziwe powołanie – pisarstwo. Swoją pierwszą nagrodę literacką otrzymał w szkolnym konkursie poetyckim. Rodzice chcieli, by syn został inżynierem, jednak Paulo nie zamierzał się temu podporządkować. Ojciec wziął buntownicze zachowanie syna za objaw choroby psychicznej i trzy razy oddał go do kliniki psychiatrycznej (1966, 1967 i 1968 roku). Jak sam twierdzi: „Czasami miłość rodziców objawia się w | 71 | 98 |
mrc_6194 | jak zakończył życie chilon? | Jednak i w nim zachodzi poważna zmiana, na końcu umiera na krzyżu w obronie tych, których wydał – chrześcijan. | wiary chrześcijańskiej. Istotną dla utworu postacią jest Petroniusz – rzymski patrycjusz, bliski doradca Nerona, wyrocznia smaku i elegancji, będący w powieści symbolem odchodzącej kultury antycznej. Balansujący na krawędzi życia i śmierci, krytykuje pomysł cesarza i przegrywa. Tak jak zaczął, kończy akcję, umierając samobójczo w ramionach ukochanej Eunice. Najbardziej tragiczną i jednocześnie komiczną postacią jest Chilon Chilonides. Nie ma zasad moralnych i jest gotów sprzedać niewinnego. Jednak i w nim zachodzi poważna zmiana, na końcu umiera na krzyżu w obronie tych, których wydał – chrześcijan. Punkt kulminacyjny stanowi walka Ursusa z turem. Pokonanie zwierza oznacza szczęśliwe zakończenie wątku miłosnego. Odtąd Ligia, Winicjusz i Ursus są pod opieką ludu rzymskiego. Ten moment symbolizuje także odwrót sympatii Rzymian od Nerona i zwrócenie się | 496 | 606 |
mrc_6195 | jakie zadanie ma libero? | jest tylko gra obronna | Libero – (wł. "wolny") zawodnik w piłce siatkowej, którego zadaniem jest tylko gra obronna, ubrany jest w koszulkę innego koloru w celu odróżnienia od pozostałych graczy. == Zasady gry == Może brać udział jedynie w grze obronnej oraz przyjęciu zagrywki i nie wolno mu atakować z żadnego miejsca boiska i strefy wolnej, jeżeli w momencie kontaktu z piłką ta ostatnia jest powyżej górnej taśmy siatki. Nie może też zagrywać, blokować czy podejmować próby bloku. Zawodnik nie może wykonać spełnionego ataku powyżej górnej krawędzi siatki, gdy piłka jest do niego wystawiona palcami sposobem górnym przez libero, znajdującego się w polu ataku lub jego przedłużeniu. W przypadku wystawienia przez libero piłki sposobem dolnym lub wykonanej spoza pola ataku (lub jego przedłużenia) piłka | 68 | 90 |
mrc_6196 | kto jest uznawany za ojca historii? | Herodot z Halikarnasu | Herodot z Halikarnasu (starogr. , "Herodotos ho Halikarnasseus") (ur. ok. 484 p.n.e. w Halikarnasie, obecnie Bodrum w Turcji, zm. ok. 426 p.n.e. w Turioj lub Atenach) – historyk grecki, zwany "Ojcem historii", czasem także "Ojcem geografii". Jedynym zachowanym jego dziełem jest 9-księgowa relacja z wojen perskich, opisująca także geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana "Dzieje" ( "Historiai", łac. "Historiae"). Jego relacje nie były zawsze dokładne, ale – w odróżnieniu od wielu innych historyków, aż po czasy dzisiejsze – zawsze opatrzone klauzulą „zgodnie z tym, czego się dowiedziałem” (Dzieje, I, 2) i „Ja zaś muszę podać, co się opowiada, ale bynajmniej nie jestem zobowiązany w to wierzyć i te słowa mają się odnosić do całych mych | 0 | 21 |
mrc_6197 | w jakim muzeum jest obraz dama z łasiczką? | Znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. | Dama z gronostajem, Portret damy z gronostajem (zwyczajowo Dama z łasiczką) (wł. Dama con l'ermellino) – obraz autorstwa Leonarda da Vinci namalowany około 1489 roku, wykonany w technice olejnej, z użyciem tempery, na desce orzechowej o wymiarach 54,7 na 40,3 cm. Przedstawia Cecylię Gallerani, kochankę księcia Ludwika Sforzy. Znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Jest jednym z najcenniejszych muzealiów i jedynym dziełem Leonarda da Vinci w Polsce. W 2011 podczas podróży po Europie został ubezpieczony na 300 mln euro. == Interpretacja == W czasie nabycia obrazu przez Czartoryskich nieznana była historia dzieła ani też tożsamość modelki. Obecność zwierzęcia uznano za naturalny, dekoracyjny element obrazu. Dopiero krytyczna analiza ikonografii w XX wieku dała najbardziej prawdopodobną interpretację dzieła. Trzymane | 328 | 392 |
mrc_6198 | gdzie zostały utworzone legiony polskie? | Legiony Polskie – polska formacja wojskowa wchodząca w skład armii austro-węgierskiej, utworzona 27 sierpnia 1914 r. z inicjatywy polskich stronnictw politycznych w Galicji. | Legiony Polskie – polska formacja wojskowa wchodząca w skład armii austro-węgierskiej, utworzona 27 sierpnia 1914 r. z inicjatywy polskich stronnictw politycznych w Galicji. W 1916 r. przekształcona w Polski Korpus Posiłkowy. Legiony Polskie brały udział w I wojnie światowej po stronie państw centralnych. == Historia == 16 sierpnia 1914 roku powstał w Krakowie, z inicjatywy polskich stronnictw politycznych, Naczelny Komitet Narodowy (NKN) z Juliuszem Leo – prezydentem Krakowa, który kierował Polskim Stronnictwem Demokratycznym i był ugodowym prezesem Koła Polskiego w Wiedniu, później Władysławem Jaworskim – ze Stronnictwa Prawicy Narodowej. NKN miał być – co uznali szybko Austriacy – "najwyższą instancją w zakresie wojskowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich", a kierownictwo Departamentu Wojskowego objęli Władysław Sikorski (Kraków) i Aleksander Skarbek | 0 | 173 |
mrc_6199 | jaką pojemność ma pęcherz? | Pojemność pęcherza moczowego u dorosłego człowieka wynosi od 250 do 500 ml, może on jednak rozciągnąć się do objętości ponad jednego litra. | Pęcherz moczowy (łac. "vesica urinaria") – narząd gromadzący mocz wydalany przez nerki, który spływa do niego stale, odpływa zaś okresowo przez cewkę moczową. Pojemność pęcherza moczowego u dorosłego człowieka wynosi od 250 do 500 ml, może on jednak rozciągnąć się do objętości ponad jednego litra. W ciężkich chorobach, na przykład w durze brzusznym, przy zatrzymaniu moczu pojemność pęcherza może osiągnąć 3–4 litry. Pęcherz opróżniony leży poza spojeniem łonowym, wypełniony wystaje ponad spojenie. Kształt pęcherza zależny jest od stopnia wypełnienia. Pęcherz opróżniony jest spłaszczony w kierunku przednio – tylnym, wypełniony przybiera postać kulistą. Część skierowana ku górze i ku przodowi nosi nazwę szczytu pęcherza "(apex vesicae)", ku dołowi i tyłowi zwrócone jest dno pęcherza "(fundus vesicae)". Między szczytem a dnem znajduje | 159 | 298 |
Subsets and Splits