id
stringlengths 3
5
| url
stringlengths 31
83
| title
stringlengths 1
53
| raw_mediawiki
stringlengths 62
67.1k
| text
stringlengths 15
67k
|
---|---|---|---|---|
3805 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҟаргәыш | Аҟаргәыш | [[Афаил:Kaiseradler Aquila heliaca 2 amk.jpg|thumb|250px|<span style="color:grey;">Аҟаргәыш</span>]]
[[Афаил:Aquila heliaca MHNT.ZOO.2010.11.93.3.jpg|thumb|''Aquila heliaca'']]
'''Аҟаргәы́ш'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Aquila heliaca}})
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсаатәқәа]] | thumb|Aquila heliaca
Аҟаргәы́ш ()
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аԥсаатәқәа |
3813 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҵыхәеимҿаԥа | Аҵыхәеимҿаԥа | [[Афаил:Northern Pintail.jpg|thumb|250px|<span style="color:grey;"> Аҵыхәеимҿаԥа </span>]]
[[file:Anas acuta.ogg|thumb]]
[[File:Anas acuta MHNT.ZOO.2010.11.20.6.jpg|thumb| ''Anas acuta'']]
[[File:Pijlstaart mannetje en vrouwtje-4961953.webm| thumb |left|Anas acuta]]
'''Аҵы́хәеимҿаԥа'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Anas acuta}})
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсаатәқәа]] | thumb
thumb| Anas acuta
thumb |left|Anas acuta
Аҵы́хәеимҿаԥа ()
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Аԥсаатәқәа |
3809 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҟәрышә | Аҟәрышә | [[Афаил:Kogamo 06a6772sv.jpg|thumb|250px|<span style="color:grey;">Аҟәрышәқәа (арбаӷь & арцына) </span>]]
[[File:Anas crecca MHNT.ZOO.2010.11.18.3.jpg|thumb| ''Anas crecca'']]
'''Аҟәры́шә'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Anas crecca}})
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсаатәқәа]] | thumb| Anas crecca
Аҟәры́шә ()
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аԥсаатәқәа |
3811 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Атрышәас | Атрышәас | [[Афаил:Mareca penelope Oulu 20110515 02.jpg|thumb|250px|<span style="color:grey;">Атрышәас</span>]]
[[File:Mareca penelope MHNT.ZOO.2010.11.29.3.jpg|thumb| ''Mareca penelope'']]
'''Атры́шәас'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Anas penelope}})
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсаатәқәа]] | thumb| Mareca penelope
Атры́шәас ()
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аԥсаатәқәа |
3814 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҟыз | Аҟыз | [[Афаил:Domestic Goose.jpg|thumb|250px|<span style="color:grey;">Аҟыз</span>]]
'''Аҟы́з'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Anser anser domesticus}})
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсаатәқәа]]
[[Акатегориа:Аҟызқәа]] | Аҟы́з ()
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Аԥсаатәқәа
Акатегориа:Аҟызқәа |
3797 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Бырзентәыла | Бырзентәыла | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Бырзентәыла абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агерб
|агимн=Hymn to liberty instrumental.oga
|агимн ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=5}}
'''Бырзентәыла'''<ref>{{Бигәаа Аԥсны аҭоурых 1921 шықәсынӡа}}</ref> ({{lang-el|Ελλάδα / Ελλάς}}), аофициалтә хьʒы — '''Бырзентәыла Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 240 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (Ελληνική Δημοκρατία) — аҳәынҭқарра [[Европа]]ҟны, [[Адгьылбжьаратә мшын]] мрагыларатәи агаҟны иҟо.
Аҵанакы – {{км²|131.957}}.
Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|10 432 481|2021}}.
== Аҭоурых ==
== Агьеографиа ==
Бырзентәыла [[Балкантәи адгьылбжьахабжа]] аладатәи хәҭаҟны адгьылбжьаха ааигәақәаҟныгьы иҟоуп.
=== Адгьылбжьахақәа ===
[[Бырзен адгьылбжьахақәа рсиа]]
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Бырзентәыла| ]]
[[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]]
[[Акатегориа:НАТО атәылақәа]]
[[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] | Бырзентәыла (), аофициалтә хьʒы — Бырзентәыла Ареспублика (Ελληνική Δημοκρατία) — аҳәынҭқарра Европаҟны, Адгьылбжьаратә мшын мрагыларатәи агаҟны иҟо.
Аҵанакы – .
Аҳәынҭқарра иаланхо – .
Аҭоурых
Агьеографиа
Бырзентәыла Балкантәи адгьылбжьахабжа аладатәи хәҭаҟны адгьылбжьаха ааигәақәаҟныгьы иҟоуп.
Адгьылбжьахақәа
Бырзен адгьылбжьахақәа рсиа
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Европатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа
Акатегориа:НАТО атәылақәа
Акатегориа:Балкантәи атәылақәа
Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа
Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа |
3821 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Амжәа | Амжәа | [[Афаил:FruitlessMulberry-3965.jpg|мини|250px|Амжәа (''Амжәара'')]]
[[Афаил:Morus-nigra.JPG|мини|250px|Амжәакакал]]
[[Афаил:Morus-alba.jpg|мини|250px|Амжәакакал]]
'''Амжәа́'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Morus}}) — [[ҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | мини|250px|Амжәакакал
мини|250px|Амжәакакал
Амжәа́ () — ҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3835 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Акампыр | Акампыр | [[Афаил:Staphylea colchica.jpg|thumb|250px|Акампыр]]
[[File:Staphylea colchica MHNT.BOT.2006.70.4.jpg|thumb|''Staphylea colchica'']]
'''Акампы́р'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Staphylea colchica}}) — [[аҵиаа]].
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | thumb|Staphylea colchica
Акампы́р () — аҵиаа.
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3824 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Абиа | Абиа | [[Афаил:Quitte Cydonia oblonga-2.jpg|thumb|250px|Абиа]]
[[Афаил:Cydonia oblonga flourished.JPG|thumb|250px|Абиаҵла]]
'''Аби́а'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Cydonia}}) — [[ҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|б]] | thumb|250px|Абиаҵла
Аби́а () — ҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Ахьарԥшқәа
б |
3826 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аихаҵла | Аихаҵла | [[Афаил:Morlanwelz Mariemont JPG22a.jpg|thumb|250px|Аихаҵла]]
'''Аиха́ҵла'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Parrotia persica}})
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | Аиха́ҵла ()
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3830 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Акалырқәыц | Акалырқәыц | [[Афаил:Paliurus fg01.jpg|thumb|250px|Акалырқәыц]]
[[File: Paliurus spina-christi MHNT.BOT.2004.0.467.jpg|thumb|'' Paliurus spina-christi'']]
'''Акалы́рқәыц'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref>, ''Акьы́рқәыц'' ({{lang-la|Paliurus spina-christi}}) — [[ҵиаа]].
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | thumb| Paliurus spina-christi
Акалы́рқәыц, Акьы́рқәыц () — ҵиаа.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3833 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Акамфараҵла | Акамфараҵла | [[Афаил:Cinnamomum camphora20050314.jpg|thumb|250px|Акамфараҵла]]
[[Афаил:Cinnamomum_camphora_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-181.jpg|thumb|250px|Акамфараҵла]]
'''Ака́мфараҵла''' // '''Адаамы́р'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Cinnamomum camphora}}) — [[ҵиаа]].
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | thumb|250px|Акамфараҵла
Ака́мфараҵла // Адаамы́р () — ҵиаа.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3837 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Акамфеҭҵла | Акамфеҭҵла | [[Афаил:Hovenia dulcis.jpg|thumb|250px|Акамфеҭҵла]]
[[Афаил:Hovenia dulcis, fruit.jpg|thumb|250px|''Ашәыр'']]
'''Акамфе́ҭҵла'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Hovenia dulcis}}) — [[ҵиаа]].
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | thumb|250px|Ашәыр
Акамфе́ҭҵла () — ҵиаа.
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3839 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Атунгҵла | Атунгҵла | [[Афаил:Vernicia_fordii4.jpg|мини|250px|Атунгҵла]]
[[Афаил:Vernicia fordii5.jpg|мини|250px|''Ашәыр'']]
'''Ату́нгҵла'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Vernicia fordii}}) — [[аҵиаа]].
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|т]] | мини|250px|Ашәыр
Ату́нгҵла () — аҵиаа.
Азгəаҭақəа
т |
3845 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Алаҟә | Алаҟә | [[Афаил:Starr 050423-6658 Datura stramonium.jpg|thumb|250px|Алаҟә]]
'''А́лаҟә'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Datura stramonium}}) — [[ҵиаа]].
== Агалереиа ==
<gallery>
Datura stramonium 1 (2005 07 07).jpg|Ашәҭ
Datura stramonium-3.jpg|Ашәыр
Datura stramonium Bieluń dziędzierzawa Seed.jpg|Ажәла
</gallery>
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа]] | А́лаҟә () — ҵиаа.
Агалереиа
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аҵиаақәа |
3843 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Атама | Атама | [[Афаил:PrunusPersica3.jpg|thumb|250px|Атамаҵла]]
[[Афаил:Vineyard peaches de.jpg|thumb|250px|Атама]]
'''Атама́'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Prúnus pérsica}}) — [[аҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|т]] | thumb|250px|Атама
Атама́ () — аҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Ахьарԥшқәа
т |
3849 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҳәаса | Аҳәаса | [[Афаил:Cherry plums.jpg|мини|250px|Аҳәаса]]
[[Афаил:Prunus cerasifera branch fruits bgiu.jpg|мини|250px|Аҳәасаҵла & Аҳәаса]]
[[Афаил:Prunus cerasifera Nigra boom.jpg|мини|250px|Аҳәасаҵла]]
'''Аҳәаса́'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Prúnus cerasiféra}}) — [[аҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|ҳә]] | мини|250px|Аҳәасаҵла & Аҳәаса
мини|250px|Аҳәасаҵла
Аҳәаса́ () — аҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Ахьарԥшқәа
ҳә |
3841 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ахәырма | Ахәырма | [[Афаил:200412 - Plaqueminier et ses kakis.jpg|мини|250px|Ахәырмаҵла (''Diospyros kaki'')]]
[[Афаил:Kaki2.jpg|мини|250px|Ахәырма (''Diospyros kaki'')]]
[[Афаил:Diospyros lotus 02.jpg|мини|250px|Ахәырма (''Diospyros lotus'')]]
'''Ахәы́рма'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Diōspyros}}) — [[аҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|хә]] | мини|250px|Ахәырма (Diospyros kaki)
мини|250px|Ахәырма (Diospyros lotus)
Ахәы́рма () — аҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Азгəаҭақəа
хә |
3851 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ашымҳара | Ашымҳара | [[Афаил:Prunus laurocerasus fruit.jpg|мини|250px|Ашымҳаҵла]]
[[Афаил:Karayemiş-meyve.JPG|мини|250px|Ашымҳара]]
[[Афаил:Karayemiş-meyve-1.JPG|мини|250px|Ашымҳара]]
'''Ашы́мҳара'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Prúnus laurocérasus}}) — [[аҵиаа]]. Ашәыр. Ашәырҵла.
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аҵиаақәа|ш]] | мини|250px|Ашымҳара
мини|250px|Ашымҳара
Ашы́мҳара () — аҵиаа. Ашәыр. Ашәырҵла.
Азгəаҭақəа
ш |
3847 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Атарлан | Атарлан | [[Афаил:Gambusia holbrooki.png|thumb|250px|<span style="color:grey;">Атарлан</span>]]
'''Атарла́н'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> ({{lang-la|Gambusia}})
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
[[Акатегориа:Аԥсыӡқәа]] | Атарла́н ()
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аԥсыӡқәа |
3880 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Зевс | Зевс | [[Афаил:Statue of Zeus (Hermitage) - Статуя Юпитера.jpg|thumb|250px|Афымцанцәа Зевс]]
'''Зевс''' ([[абырзен бызшәа|абырз.]]''Δίας'' ма ''Ζεύς'') - ажәытәтәи абырзен мифологиаҿ анцәақәа зегь реиҳа хадара змаз анцәа ҳәа дыԥхьаӡоуп.
[[Акатегориа:Адид анцәақәа]]
[[Акатегориа:Жәаҩа Олимптәи анцәакәа]] | Зевс (абырз.Δίας ма Ζεύς) - ажәытәтәи абырзен мифологиаҿ анцәақәа зегь реиҳа хадара змаз анцәа ҳәа дыԥхьаӡоуп.
Акатегориа:Адид анцәақәа
Акатегориа:Жәаҩа Олимптәи анцәакәа |
3881 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Венера | Венера | [[Афаил:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - The Birth of Venus (1879).jpg|thumb|250px|"Венера лиира" Вилиам Адольф Бужеро]]'''Венера''' ([[алаҭын бызшәа|алаҭ.]] ''venus'' "абзиабара") - абырзен мифологиаҿ аԥшӡареи абзиабареи рынцәаху ҳәа дыԥхьаӡоуп.
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Адин]] | Акатегориа:Адин |
3872 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Хорватиа | Хорватиа | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Хорватиа абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Хорватиа агерб
|агимн=Lijepa nasa domovino instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Хорватиа агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|Агимн=
|zoom1=5}}
'''Хорватиа''' ({{lang-hr|Hrvatska}}), аофициалтә хьӡы: '''Хорватиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 301 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-hr|Republika Hrvatska}}) — [[Европа]]ҟны, [[Адриатик мшын]] мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра.
Аҵанакы – {{км²|56 594}}.
Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|4 246 809|2014}}.
==Азхьарԥшқәа==
* [http://www.vlada.hr/en Аофициалтә саит]
* [http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 www.mfa.hr] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20100723214958/http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 |date=2010-07-23 }}
* [http://www.croatia.hr/ www.croatia.hr]
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Хорватиа| ]]
[[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]]
[[Акатегориа:НАТО атәылақәа]]
[[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] | Хорватиа (), аофициалтә хьӡы: Хорватиа Ареспублика () — Европаҟны, Адриатик мшын мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра.
Аҵанакы – .
Аҳәынҭқарра иаланхо – .
Азхьарԥшқәа
Аофициалтә саит
www.mfa.hr
www.croatia.hr
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Европатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа
Акатегориа:НАТО атәылақәа
Акатегориа:Балкантәи атәылақәа
Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа
Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа |
3891 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҟәатәи_атроллеибус | Аҟәатәи атроллеибус | {{Троллеибустә система
| ахьӡ = Аҟәатәи атроллеибус
| аарԥшра = [[File:Sukhum_troll_depo-cropped.jpg|260px]]
| атәыла = [[Аԥсны Аҳәынҭқарра]]
| ақалақь= [[Аҟәа]]
| аартра амш = {{date|3|1|1968}}
| аркра амш =
| амаршрутқәа рхыԥхьаӡара = '''3:''' №1, №2, №4
| аконт. каҭа аура =
| маршрутқәа раура =
| атрол. апаркқәа рхыԥхьаӡара = '''1'''
| троллеибусқәа рхыԥхьаӡара =
| ахкықәа= [[ЗиУ-9]], [[ТролЗа-5275.07 «Оптима»]]
| амҩақьыра = 5 [[амааҭ|мааҭк]]
| аексплуатант = [[Амуниципалтә унитартә наплакы|МУН]] «Аҟәа ақалақь ахадара атроллеибустә напхгара»
| асаит =
}}
'''Аҟәатә троллеибус''' — [[Атроллеибус|атроллеибустә]] нхамҩа [[Аҟәа|Аҟәаҟны]] ауп.
== Аҭоурых ==
Асистема 3 жьырныҳәа 1968 иааирту иҟан.
== Аныҟәагара ==
Аҟәа атролеибустә напхгара 25-тролеибуск ирмоуп.
== Амаршрутқәа ==
{|class="standard"
!№
!Аҵыхәатә ангыларҭақәа
!Адура
!Згәаҭақәа
|-
|1
|Ахабла Ҿыц—Ацентртә Џьармыкьа
|
|
|-
|2
|Алашарбага—Ҭҳәыбын
|
|
|-
|style="background:#C0C0C0"|3
|style="background:#C0C0C0"|Ахабла Ҿыц—Ҭҳәыбын
|style="background:#C0C0C0"|
|style="background:#C0C0C0"|Иныҟәаӡом
|-
|4
|Аихамҩа ахабла—Ацентртә Џьармыкьа
|
|
|}
[[Акатегориа:Атроллеибус]]
[[Акатегориа:Аҟәа]] | Аҟәатә троллеибус — атроллеибустә нхамҩа Аҟәаҟны ауп.
Аҭоурых
Асистема 3 жьырныҳәа 1968 иааирту иҟан.
Аныҟәагара
Аҟәа атролеибустә напхгара 25-тролеибуск ирмоуп.
Амаршрутқәа
№Аҵыхәатә ангыларҭақәаАдураЗгәаҭақәа1Ахабла Ҿыц—Ацентртә Џьармыкьа 2Алашарбага—Ҭҳәыбын3Ахабла Ҿыц—ҬҳәыбынИныҟәаӡом4Аихамҩа ахабла—Ацентртә Џьармыкьа
Акатегориа:Атроллеибус
Акатегориа:Аҟәа |
3915 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Италиа | Италиа | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Италиа абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Италиа агерб
|агимн=Inno di Mameli instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Италиа агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=4}}
'''Италиа''' ({{lang-it|Italia}}), аофициалтә хьӡы: '''Италиатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-it|Repubblica Italiana}}) — [[Европа]] алада иҟоу аҳәынҭқарра.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Италиа| ]]
[[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]]
[[Акатегориа:НАТО атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] | Италиа (), аофициалтә хьӡы: Италиатәи Ареспублика () — Европа алада иҟоу аҳәынҭқарра.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Европатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа
Акатегориа:НАТО атәылақәа
Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа
Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа |
3787 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Варшава | Варшава | {{Акарточка анхарҭаҭыԥ
|астатус=Аҳҭнықалақь
|zoom1=9}}
'''Варша́ва''' ({{lang-pl|Warszawa}}) — [[Полша]] ахтнықалақьуп, ақалақь дуӡӡоуп. Аӡиас [[Висла]] ақалақь иагәылсуеит.
== Аҭоурых ==
== Административ ашара ==
<div style="position: relative; font-size:85%">
[[Афаил:Warszawa outline with districts v2.svg|450px]]
{{Image label|x=155|y=70|text=[[Биалоленка]]}}
{{Image label|x=90|y=130|text=[[Биелианы (Варшава)|Биелианы]]}}
{{Image label|x=65|y=195|text=[[Бемово]]}}
{{Image label|x=137|y=165|text=[[Жолибож]]}}
{{Image label|x=177|y=183|text=[[Прага Пулноц]]}}
{{Image label|x=212|y=150|text=[[Таргувек]]}}
{{Image label|x=167|y=223|text=[[Средместье]]}}
{{Image label|x=127|y=223|text=[[Волиа (Варшава)|Волиа]]}}
{{Image label|x=127|y=263|text=[[Охота (Варшава)|Охота]]}}
{{Image label|x=110|y=300|text=[[Влохы]]}}
{{Image label|x=40|y=285|text=[[Урсус]]}}
{{Image label|x=200|y=290|text=[[Мокотув]]}}
{{Image label|x=320|y=290|text=[[Вавр (Польша)|Вавер]]}}
{{Image label|x=227|y=213|text=[[Прага Полудне]]}}
{{Image label|x=297|y=180|text=[[Рембертув]]}}
{{Image label|x=387|y=230|text=[[Весола]]}}
{{Image label|x=187|y=380|text=[[Урсынув]]}}
{{Image label|x=255|y=355|text=[[Вилианув]]}}
</div>
Варшава 18 [[Гмина|гминақәа]] (араионқәа) имоуп.
{|border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 style="border-collapse: collapse; text-align: center"
!Аоригиналтә ахьӡ|| Аԥсшәа ахьӡ || Ауааԥсыра || Атерриториа
|-
|Mokotów || [[Мокотув]] ||align=right| 217 651 || 35,4 км²
|-
|Praga Południe || [[Прага Полудне]] (Аладатә) ||align=right| 187 845 || 12,24 км²
|-
|Wola || [[Волиа (Варшава)|Волиа]] ||align=right| 143 996 || 19,26 км²
|-
|[[Урсынов|Ursynów]] || [[Урсынув]] ||align=right| 137 716 || 44,6 км²
|-
|Bielany || [[Биелианы (Варшава)|Биелианы]] ||align=right| 136 485 || 32,3 км²
|-
|Śródmieście || [[Средместье]] ||align=right| 135 000 || 15,6 км²
|-
|Targówek || [[Таргувек]]||align=right| 124 316 || 24,37 км²
|-
|Bemowo || [[Бемово]] ||align=right| 100 588 || 24,95 км²
|-
|Ochota || [[Охота (Варшава)|Охота]] ||align=right| 93 192 || 9,7 км²
|-
|Praga Północ || [[Прага Пулноц]] (Аҩадатәи) ||align=right| 74 304 || 11,4 км²
|-
|Białołęka || [[Биалоленка]] ||align=right| 64 000 || 74 км²
|-
|[[Вавр (Польша)|Wawer]] || [[Вавр (Полша)|Вавер]] ||align=right| 62 656 || 79,71 км²
|-
|Żoliborz || [[Жолибож]] ||align=right| 50 934 || 8,5 км²
|-
|Ursus || [[Урсус]] ||align=right| 44 312 || 9,35 км²
|-
|[[Włochy]] || [[Влохы]] ||align=right| 36 276 || 28,63 км²
|-
|Rembertów || [[Рембертув]] ||align=right| 21 893 || 19,30 км²
|-
|Wesoła || [[Весола]] ||align=right| 18 482 || 22,6 км²
|-
|[[Wilanów]] || [[Вилианув]] ||align=right| 14 032 || 36,73 км²
|-
|'''Всего''' || ||align=right| 1 690 821 || 517,90 км²
|}
== Архитектура ==
<gallery>
Warsaw Old Town 1945.jpg|Warsawa - 1945
Warsaw Castle Square Panorama 2010.jpg
Poland-00741 - Palace Prezydencki (31071435322).jpg
Poland Warsaw Łazienki Palace 5.jpg
Warsaw National Theater - panoramio - ekeidar.jpg
Panorama_siekierkowski.jpg
Pałac Krasińskich BK2.JPG
VARSOVIA. Plaza del Mercado de la Ciudad Vieja (Rynek Starego Miasta) 2.JPG
POL Krakowskie Przedmieście Street in Warsaw 2008 07 12 (2).JPG
Elewacja wschodnia.jpg
</gallery>
== Атранспорт ==
Варшаватәи ауаажәларратә транспорт иҿиаауп. Ақалақь итранспорт хкы хада [[атрамваи]]оуп. Атрамваитә хҵәахақәа ирацәоуп. Варшава акы [[метро]] хҵәаха имоуп. [[Автобус|Автобустә]] маршрутқәа рацәа ауп.
== Уба бба нас ==
== Азгәаҭақәа ==
== Алитература ==
== Ахьарԥшқәа ==
[[Акатегориа:Варшава| ]]
[[Акатегориа:Польша ақалақьқәа]]
[[Акатегориа:Аҳҭнықалақьқәа]]
[[Акатегориа:Европа аҳҭнықалақьқәа]] | Варша́ва () — Полша ахтнықалақьуп, ақалақь дуӡӡоуп. Аӡиас Висла ақалақь иагәылсуеит.
Аҭоурых
Административ ашара
450px
Варшава 18 гминақәа (араионқәа) имоуп.
Аоригиналтә ахьӡ Аԥсшәа ахьӡ Ауааԥсыра АтерриториаMokotów Мокотув 217 651 35,4 км²Praga Południe Прага Полудне (Аладатә) 187 845 12,24 км²Wola Волиа 143 996 19,26 км²Ursynów Урсынув 137 716 44,6 км²Bielany Биелианы 136 485 32,3 км²Śródmieście Средместье 135 000 15,6 км²Targówek Таргувек 124 316 24,37 км²Bemowo Бемово 100 588 24,95 км²Ochota Охота 93 192 9,7 км²Praga Północ Прага Пулноц (Аҩадатәи) 74 304 11,4 км²Białołęka Биалоленка 64 000 74 км²Wawer Вавер 62 656 79,71 км²Żoliborz Жолибож 50 934 8,5 км²Ursus Урсус 44 312 9,35 км²Włochy Влохы 36 276 28,63 км²Rembertów Рембертув 21 893 19,30 км²Wesoła Весола 18 482 22,6 км²Wilanów Вилианув 14 032 36,73 км²Всего 1 690 821 517,90 км²
Архитектура
Атранспорт
Варшаватәи ауаажәларратә транспорт иҿиаауп. Ақалақь итранспорт хкы хада атрамваиоуп. Атрамваитә хҵәахақәа ирацәоуп. Варшава акы метро хҵәаха имоуп. Автобустә маршрутқәа рацәа ауп.
Уба бба нас
Азгәаҭақәа
Алитература
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Польша ақалақьқәа
Акатегориа:Аҳҭнықалақьқәа
Акатегориа:Европа аҳҭнықалақьқәа |
3931 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҩӡыбжьара | Аҩӡыбжьара | [[Афаил:Mesopotamia_geographic.png|thumb|right|350px|Амесопотамиа ахсаала (аҩӡыбжьаратә атерриториа иҟаԥшьу)]]
'''Аҩӡыбжьа́ра''' / '''Амесопота{{Акут}}миа''' ({{lang-grc|Μεσοποταμία}} – «Аҩӡыбжьара»), изгьыхьӡҵо '''Ҩ-ӡи{{Акут}}астәыла''' — аобласт [[Тигр|Тигри]] [[Евфрат|Евфрати]] аӡиасқәа рыбжьара, иахьатәи [[Ирак]] территориаҟны иҟоуп. Евроазиаттә ацивилизациа ага{{Акут}}рақәа руак ауп.
== Аҩӡыбжьара аҭоурых ==
Аҩӡыбжьараҿы анкьаӡазны ԥыҭк аҳәынҭқаррақәа иҟон: шумертәи ақалақьқәа [[Кьыш]], [[Урук]], [[Ур]], [[Лагаш]], [[Умма]], атәылақәа [[Аккад]], [[Еламтәыла]], [[Ассириа]], [[Мидиа]], [[Вавилонтәыла]].
===Ахронологьыа===
* IV зқш. ҳ-е-ӡа избжа аан – ацивилизациа аҷыдарақәа еилкка рызцәырҵит. Абааҭӡамцқәа ақалақьқәа иркәшит.
* XXVIII шәш. ҳ-е-ӡа аан — Кьыш ақалақь Шумер ацивилизациа центрхеит.
* XXIII шәш. ҳ–е–ӡа аан — Аккадтәыла аҳәынҭқар Саргон I Шумери Аккади реидиҵит.
== Аҩӡыбжьара акультура ==
Вавилон-ашшуртә алахтыра, анкьаӡатәи Месопотамиа ажәларцәа – [[шумеруаа]], [[аккадуаа]], [[вавилонуаа]], [[ашшуруаа]],– ркултура, ҿырԥш, аҭҵаарадырреи, алитературеи, аҟазареи рыгдыра ҳарак иман, аха адин аидеологиа иман
[[Акатегориа:Аҭоурых]]
[[Акатегориа:Азиа]]
[[Акатегориа:Мраҭашәаратәи Азиа аҭоурых]]
[[Акатегориа:Ажәытәӡатәи Месопотамиа]]
[[Акатегориа:Месопотамиа]] | Аҩӡыбжьа́ра / Амесопотамиа ( – «Аҩӡыбжьара»), изгьыхьӡҵо Ҩ-ӡиастәыла — аобласт Тигри Евфрати аӡиасқәа рыбжьара, иахьатәи Ирак территориаҟны иҟоуп. Евроазиаттә ацивилизациа агарақәа руак ауп.
Аҩӡыбжьара аҭоурых
Аҩӡыбжьараҿы анкьаӡазны ԥыҭк аҳәынҭқаррақәа иҟон: шумертәи ақалақьқәа Кьыш, Урук, Ур, Лагаш, Умма, атәылақәа Аккад, Еламтәыла, Ассириа, Мидиа, Вавилонтәыла.
Ахронологьыа
IV зқш. ҳ-е-ӡа избжа аан – ацивилизациа аҷыдарақәа еилкка рызцәырҵит. Абааҭӡамцқәа ақалақьқәа иркәшит.
XXVIII шәш. ҳ-е-ӡа аан — Кьыш ақалақь Шумер ацивилизациа центрхеит.
XXIII шәш. ҳ–е–ӡа аан — Аккадтәыла аҳәынҭқар Саргон I Шумери Аккади реидиҵит.
Аҩӡыбжьара акультура
Вавилон-ашшуртә алахтыра, анкьаӡатәи Месопотамиа ажәларцәа – шумеруаа, аккадуаа, вавилонуаа, ашшуруаа,– ркултура, ҿырԥш, аҭҵаарадырреи, алитературеи, аҟазареи рыгдыра ҳарак иман, аха адин аидеологиа иман
Акатегориа:Аҭоурых
Акатегориа:Азиа
Акатегориа:Мраҭашәаратәи Азиа аҭоурых
Акатегориа:Ажәытәӡатәи Месопотамиа
Акатегориа:Месопотамиа |
3920 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ақалақь | Ақалақь | [[Афаил:Ronda La Ciudad2004.jpg|thumb|[[Ронда]], [[Испаниа]]]]
[[Афаил:Turkish.town.cesme.jpg|thumb|right|[[Чешме]], [[Ҭырқтәыла]]]]
'''Ақалақь'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — аиланхарҭа иҟәазу, иланхо аус, еиҳарак, ақыҭанхамҩа нҭыԥ руеит. Аиланхарҭа илаԥхьаӡара ақалақьқәа категориахь азакәанԥҵаратә аилыргарала ируеит; ауааԥсыра хыԥхьаӡара критери еиҩыздыраны 250-ҩык аҟнытә Даниаҿы, 30 нызқьаҩык аҟнынӡа Иапониаҿы.
== Аҭоурых ==
== Иахьатәи ақалақьқәа ==
Ахыбра хкықәа ақалақьқәаҿы:
* аагалыхтә хыбрақәа
** [[Азауад|азауадқәа]]
** [[Афабрика|афабрикақәа]]
** [[абаӷәаза|абаӷәазақәа]]
** [[амаҭәашьҭаҵарҭа]]
* Аҩнақәеи абзазаратә маҵзуреи
** [[Аҩны|аҩнақәа]]
** [[Асасааирҭа|асасааирҭақәа]]
** [[Ахәахәҭырҭа|ахәахәҭырҭақәа]]
** [[Ачарҭа|ачарҭақәа]]
* [[Аԥсшьарҭақәа]]
** [[парк|паркқәа]]и
** [[кинотеатр|кинотеатрқәа]]
** [[Театр|театрқәа]]
* [[Ахәшәтәырҭа|ахәшәтәырҭақәеи]] [[Аполиклиника|аполиклиникақәеи]]
* [[Аҵара|аҵаратә]] хыбрақәа
* [[Культ]]тә хыбрақәа
* [[Аԥсыжырҭа]]қәа
* [[администрациа|административтә]] хыбрақәа
* [[офис]]тә хыбрақәа
== Ақалақьқәа афунқциақәа ==
* Административтә
* Ахәаахәҭратә
* Арратә
* Анхамҩатә
* Атранспорттә
* Акультуратә
* Арелигиатә
== Ақалақьқәа еиҿартәышьа ==
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{Авторитет змоу адыррақәа}}
{{DEFAULTSORT:қалақь}}
[[Акатегориа:Ақалақь|*]]
[[Акатегориа:Ақалақьқәа]]
[[Акатегориа:Анхарҭаҭыԥқәа]]
[[Акатегориа:Анхарҭаҭыԥқәа ахкқәа рыла]] | thumb|right|Чешме, Ҭырқтәыла
Ақалақь — аиланхарҭа иҟәазу, иланхо аус, еиҳарак, ақыҭанхамҩа нҭыԥ руеит. Аиланхарҭа илаԥхьаӡара ақалақьқәа категориахь азакәанԥҵаратә аилыргарала ируеит; ауааԥсыра хыԥхьаӡара критери еиҩыздыраны 250-ҩык аҟнытә Даниаҿы, 30 нызқьаҩык аҟнынӡа Иапониаҿы.
Аҭоурых
Иахьатәи ақалақьқәа
Ахыбра хкықәа ақалақьқәаҿы:
аагалыхтә хыбрақәа
азауадқәа
афабрикақәа
абаӷәазақәа
амаҭәашьҭаҵарҭа
Аҩнақәеи абзазаратә маҵзуреи
аҩнақәа
асасааирҭақәа
ахәахәҭырҭақәа
ачарҭақәа
Аԥсшьарҭақәа
паркқәаи
кинотеатрқәа
театрқәа
ахәшәтәырҭақәеи аполиклиникақәеи
аҵаратә хыбрақәа
Культтә хыбрақәа
Аԥсыжырҭақәа
административтә хыбрақәа
офистә хыбрақәа
Ақалақьқәа афунқциақәа
Административтә
Ахәаахәҭратә
Арратә
Анхамҩатә
Атранспорттә
Акультуратә
Арелигиатә
Ақалақьқәа еиҿартәышьа
Ахьарԥшқәа
*
Акатегориа:Ақалақьқәа
Акатегориа:Анхарҭаҭыԥқәа
Акатегориа:Анхарҭаҭыԥқәа ахкқәа рыла |
3930 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Арнауҭтәыла | Арнауҭтәыла | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла агерб
|агимн=Hymni i Flamurit instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=6}}
'''Арнауҭтәыла''', '''Албаниа''' ({{lang-sq|Shqipëria}}), аофициалтә хьʒы: '''Албаниа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 221 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sq|Republika e Shqipërisë}}) — [[Европа]]ҟны, [[Адриатик мшын]] мрагыларатәи агаҟны иҟоуп.
==Шәахә. иара убас==
* [[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]]
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Арнауҭтәыла| ]]
[[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]]
[[Акатегориа:НАТО атәылақәа]]
[[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] | Арнауҭтәыла, Албаниа (), аофициалтә хьʒы: Албаниа Ареспублика () — Европаҟны, Адриатик мшын мрагыларатәи агаҟны иҟоуп.
Шәахә. иара убас
Аҳәынҭқаррақәа рсиа
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Европатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа
Акатегориа:НАТО атәылақәа
Акатегориа:Балкантәи атәылақәа
Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа |
3944 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Вергили | Вергили | {{Акарточка ашәҟәыҩҩы}}
'''Публи Вергили Марон''' ({{lang-la|Publius Vergilius Maro}}; {{-date|15|10|70}}, [[Вирџылио|Андес]], [[Мантуиа]] ааигәаны — {{-date|21|9|19}}[[21 цәыббра]], [[Бриндизи]]) — апоет.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Ажәытә Рим ашәҟәыҩҩцәа]] | Публи Вергили Марон (; , Андес, Мантуиа ааигәаны — 21 цәыббра, Бриндизи) — апоет.
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Ажәытә Рим ашәҟәыҩҩцәа |
3959 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Китаи | Китаи | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Китаитәи Жәлар Рреспублика абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Китаитәи Жәлар Рреспублика агерб
|агимн=March of the Volunteers instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Китаитәи Жәлар Рреспублика агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=2}}
'''Китаи''', '''Ҷынҭ''' ({{Lang-zh|中國}}), официалтә хьʒы: '''Китаитәи Жәлартә Республика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 253 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ('''''КЖР''''', {{Lang-zh|中華人民共和國}}) — [[Азиа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра.
Аҵанакы – {{км²|9 596 960}}.
Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|1 373 541 278|2010}}.
<br><gallery class=center caption="Китаи - 中华人民共和国 - China">
Beijing-Verbotene Stadt-Halle der hoechsten Harmonie-04-gje.jpg|Beijing
China-Grosse Mauer-120-2012-gje.jpg|Great Wall of China
Dazu-Baoding Shan-138-No3-2012-gje.jpg|Dazu, Baoding Shan
Li-Flussfahrt-222-Anlegestelle-2012-gje.jpg|Li river
Longmen-Grotten-Fengxian Si-04-2012-gje.jpg|Luoyang, Longmen grottoes
Shanghai-Skyline-16-2012-gje.jpg|Shanghai
Xian-Terrakotta-Armee-02-2012-gje.jpg|Xi'an, Terracotta Army
Yangshuo-Weststrasse-08-2012-gje.jpg|Yangshuo
</gallery>
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Китаи| ]]
[[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]]
[[Акатегориа:Акоммунисттә тәылақәа]]
[[Акатегориа:Ацивилизациа ашьаҭа]] | Китаи, Ҷынҭ (), официалтә хьʒы: Китаитәи Жәлартә Республика (КЖР, ) — Азиаҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра.
Аҵанакы – .
Аҳәынҭқарра иаланхо – .
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Азиатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа
Акатегориа:Акоммунисттә тәылақәа
Акатегориа:Ацивилизациа ашьаҭа |
3961 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Кырӷызсҭан | Кырӷызсҭан | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Кырӷызсҭан абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Кырӷызсҭан агерб
|агимн=National Anthem of Kyrgyzstan.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Кырӷызсҭан агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|Агимн=
|zoom1=4}}
'''Кырӷызсҭан''' ({{lang-ky|Кыргызстан}}), аофициалтә хьӡы: '''Кырӷызтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 253 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ky|Кыргыз Республикасы}}) — [[Азиа]] атәыла иауакуп.
Аҵанакы – {{км²|198 500}}.
Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|5 482 000|2009}}.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Кырӷызсҭан| ]]
[[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]] | Кырӷызсҭан (), аофициалтә хьӡы: Кырӷызтәи Ареспублика () — Азиа атәыла иауакуп.
Аҵанакы – .
Аҳәынҭқарра иаланхо – .
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Азиатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа |
4030 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аокеан_ҭынч | Аокеан ҭынч | [[Афаил:Pacific Ocean.png|thumb|300px]]
'''Аокеа́н ҭы́нч'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[Адгьыл]] аҟны [[аокеан]] дуӡӡоуп.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Аокеанқәа]] | Аокеа́н ҭы́нч — Адгьыл аҟны аокеан дуӡӡоуп.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Аокеанқәа |
4036 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ҳуанг_Хианфан | Ҳуанг Хианфан | {{Акарточка ауаҩы}}
'''Ҳуанг Хианфан''' ({{lang-zh|黄現璠/黄现璠}}; {{date|13|11|1899}}, [[Фесеи]], [[Цинтеи аимпериа]] — {{date|18|1|1982}}, [[Гәилин]], [[Китаи]]) - [[Китаи]]тә Жәлар Реизара адепутати аҭоурыхдырҩи шәҟәҩҩи.
==Азхьарԥшқәа==
{{commonscat|黄现璠|Ҳуанг Хианфан}}
*[https://amazon.com/Peoples-Republic-China-Historians-Zongzheng/dp/1155788605/ref=sr_1_9?s=books&ie=UTF8&qid=1284490743&sr=1-9 Chinese historian Huang Xianfan/ Кина Жәлар аҭоурых ашәҟәҩҩы Ҳуанг Хианфан]{{Анеишьа_амам_азхьарԥш|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{en icon}}
*[http://www.amazon.com/Chinese-Anthropologists-Xianfan-Books-LLC/dp/1156237297/ref=sr_1_10?s=books&ie=UTF8&qid=1284490743&sr=1-10 Chinese anthropologist Huang Xianfan]{{en icon}}
[[Акатегориа:Аҭоурыхдырҩцәа]]
[[Акатегориа:Китаитәи аҵарауаа]]
[[Акатегориа:Китаитәи аполитикцәа]]
[[Акатегориа:1899 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Абҵарамза 13 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1982 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Ажьырныҳәамза 18 рзы иԥсыз]] | Ҳуанг Хианфан (; , Фесеи, Цинтеи аимпериа — , Гәилин, Китаи) - Китаитә Жәлар Реизара адепутати аҭоурыхдырҩи шәҟәҩҩи.
Азхьарԥшқәа
Chinese historian Huang Xianfan/ Кина Жәлар аҭоурых ашәҟәҩҩы Ҳуанг Хианфан
Chinese anthropologist Huang Xianfan
Акатегориа:Аҭоурыхдырҩцәа
Акатегориа:Китаитәи аҵарауаа
Акатегориа:Китаитәи аполитикцәа
Акатегориа:1899 шықәсазы ииз
Акатегориа:Абҵарамза 13 рзы ииз
Акатегориа:1982 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Ажьырныҳәамза 18 рзы иԥсыз |
4061 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Адәыӷба | Адәыӷба | [[Афаил:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|thumb|right|250px|Адәыӷба]]
'''Адәыӷба'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — иахьатәи аилкааразы, еибыҭо еиҿарԥо [[Авагон|вагонқәа]] еилазо [[Аихамҩатә аиԥшьышҭа|аиԥшьышҭа]], ма акы ма қәак ма [[локомотив]] ма [[мотортә вагон]] изхо гьыизмо, абжьылатәгьы абаратәгьы ардыргақәа ихыи иҵыхәеи иаазнаго гьыизмо, ауп.
== Адәыӷбақәа рҭоурых ==
== Адәыӷбақәа реибыҭара ==
== Адәыӷбақәа рхкықәа ==
Адәыӷбақәа реидара хкыла, рласрала, раурала, рмассала, уб. иҵ.-ла, реиҩызҿдыраит.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Атранспорт]] | Адәыӷба — иахьатәи аилкааразы, еибыҭо еиҿарԥо вагонқәа еилазо аиԥшьышҭа, ма акы ма қәак ма локомотив ма мотортә вагон изхо гьыизмо, абжьылатәгьы абаратәгьы ардыргақәа ихыи иҵыхәеи иаазнаго гьыизмо, ауп.
Адәыӷбақәа рҭоурых
Адәыӷбақәа реибыҭара
Адәыӷбақәа рхкықәа
Адәыӷбақәа реидара хкыла, рласрала, раурала, рмассала, уб. иҵ.-ла, реиҩызҿдыраит.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Атранспорт |
4042 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аиапон_бызшәа | Аиапон бызшәа | [[Афаил:Nihongo.svg|thumb|right|100px|日本語 (Иапон бызшәа)]]
[[Image:Japanese language extension.PNG|400px|thumb|Аиапон бызшәа]]
'''Аиапон бызшәа'''<ref>{{Аурыс-аԥсуа жәар (2016)|3|558}}</ref>, {{nihongo|'''Иапо́н бызшәа́'''|日本語|{{Audio|ja-nihongo.ogg|нихонго}}}} — [[иапонуаа]] рбызшәа, фақттә [[Иапониа]] аҳәынҭқарратә абызшәа, аимактә асистематикатә атәарҭа бжьегьырҭ бызшәақәа имоуп. Ҿамхаӡакәа ицәажәоцәа рхыԥхьаӡара — 140 миллион-ҩык-ҟа иҟоуп. 125 миллион-ҩык-ҟа раншәоуп. Иапоншәа ахылцшьҭра еилататоу.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Абызшәақәа]]
[[Акатегориа:Аиапон бызшәа]] | 400px|thumb|Аиапон бызшәа
Аиапон бызшәа, — иапонуаа рбызшәа, фақттә Иапониа аҳәынҭқарратә абызшәа, аимактә асистематикатә атәарҭа бжьегьырҭ бызшәақәа имоуп. Ҿамхаӡакәа ицәажәоцәа рхыԥхьаӡара — 140 миллион-ҩык-ҟа иҟоуп. 125 миллион-ҩык-ҟа раншәоуп. Иапоншәа ахылцшьҭра еилататоу.
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Абызшәақәа
Акатегориа:Аиапон бызшәа |
4066 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Сан-Паулу | Сан-Паулу | {{Акарточка анхарҭаҭыԥ
|астатус=Ақалақь
|zoom1=8}}
'''Сан-Паулу''' ({{lang-pt|São Paulo}}) — ақалақь алада-мрагыларатә [[Бразилиа|Бразилиаҟны]] ауп.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
==Азхьарԥшқәа==
* [http://www.capital.sp.gov.br/portalpmsp/homec.jsp Web Сан-Паулу] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20141005004702/http://www.capital.sp.gov.br/portalpmsp/homec.jsp/ |date=2014-10-05 }}
[[Акатегориа:Сан-Паулу| ]]
[[Акатегориа:Бразилиа ақалақьқәа]] | Сан-Паулу () — ақалақь алада-мрагыларатә Бразилиаҟны ауп.
Азгәаҭақәа
Азхьарԥшқәа
Web Сан-Паулу
Акатегориа:Бразилиа ақалақьқәа |
3960 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Иапониа | Иапониа | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Иапониа абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Иапониа агерб
|агимн=Kimi ga Yo instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Иапониа агимн
|амаҵураҭыԥ1=Аимператор
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=3}}
'''Иапониа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 310 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ja|日本}}, {{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|«Ниҳон коку», «Ниппон коку»}} {{lang-ja|日本国}}) — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра [[Азиа]]ҟны ауп. [[Аокеан Ҭынч]] аҟны, [[Иапонтә амшын]]и, [[Чын]]и, [[Ҩадатәи Кореа|Ҩадатәгьы]] [[Аладатәи Кореа|Аладатәгьы]] [[Кореа|Кореи]], [[Урыстәыла|Урыстәылеи]] мрагыларахь иҟоуп. Атерриториа [[Охоттә амшын]] аҟнытә аҩадаҟны [[Мрагылартә-Чынҭатә амшын]] аҟнынӡа аладаҟны иаҵанакуеит. Иапониа [[аҳҭнықалақь]] [[Токио]] ауп.
Аҵанакы — {{км²|377 944}}.
Аҳәынҭқарра иаланхо — {{иаланхо|126 740 000|2017}}.
== Аҭоурых ==
[[Афаил:Jomon vessel 3000-2000BC.jpg|thumb|[[Ӡиомон]] бжьаратә апериод акерамика.]]
Раԥхьатәи аҷыдарақәа [[Иапонтә архипелаг]] ауаа рықәныпхара ицәырҵон 40тә ҟа азқьышықәса ҳ-е-ӡа иапонтә апалеолит, иарбан 12тә азқьышықәсаӡа ҳ-е-ӡа еиҵиҵит, алагамҵа аан. Ажәытәтәи Иапониа ауааԥсыра ашәарыцареи аҟәшәареи ауон, раԥхьатәи аџьаџьа ахаҳәтә [[амаруга]]қәа реиҟаҵон. Ари апериод аҿы [[Атерракота|акерамикатә]] алхымҭақәа ыҟам азы, апериод акерамикаӡымҭа ихьӡырҵоит. 12 000 шықәсаҟнытә ҳ-е-ӡы [[ӡиомон]] апериод изҵысит, уи амраҭашәаратәи атәылақәа рҭоурых археологиатәи апериодизациала [[Амезолит|мезолити]] [[Анеолит|неолити]] ирышьашәалоуп.
500-ҟа шықәса ҳ-е-ӡы [[иаиои]] период изҵысит. Иаиои аан Иапонтә архипелаг аҿы ақәҭәаратә [[аԥрынџьлаҵара]], [[акыцӡратә аикәагьежь]], [[асарҭы]], аметаллқәа рқәаарыхра, ахырӷәӷәарҭақәа — рцәырҵит. Арҭ аҿыцқәа Иапониахь [[Чын]]ҭеи [[Кореа|Кореи]] рҟнытә аиммигрантцәа раагеит.
Аиапонцәа раԥхьаӡа ачынҭатәи ҭоурыхтә ахроника [[Ханьшу]] рыхиҳәааит. Чынҭатә «Х-аҳрак рҭоурых» Ва-тәыла (ус чынҭуаа Иапонтә архипелаг ихьӡырҵеит) еиҳа какала ирҵеит. Ари хроникала ахԥатәи шықәсаҿы аҳра амч-алшара дуӡа измо [[Иаматаи]] аҳра иҟан, [[Химико]] иаҳкәажәан.
250тә ш. аҿы [[Кофуи]] апериод иаиои еибаԥсахит. Ари апериод аан ахәҳәыгәрақәа ркултура иплеит. Иамато араион аҿы ахьӡык иапонтә аҳәынҭқарра ицәырҵит.
== Агьеографиа ==
[[Афаил:Satellite image of Japan in May 2003.jpg|thumb|Иапониа аспутникаҟнытә афотографиа.]]
=== Аӡы аресурсқәа ===
Иапониаҿы иҟьаҿу ашьхатә ӡиасқәа рацәаны иҟоуп ([[Шинано]], [[Тоне]], [[Китаками]]).
=== Афлора ===
=== Афауна ===
== Административ-территориалтә ашара ==
Иапониа 47 аҩаӡара дуӡӡа административтә акқәа — префектурқәа, азы ишоит. Еспрефектура префект дха иргылоуп.
[[Афаил:Map of the prefectures of Japan with claimed territories.png|thumb|upright=1.2|Иапониа апрефектурқәа рыхсаала. Острова, которые Япония [[Проблема принадлежности южных Курильских островов|оспаривает]] у России, окрашены оранжевым цветом]]
Ниже представлен список префектур в порядке [[ISO 3166-2:JP]], сгруппированных по регионам.
{| style="margin:auto;"
|-
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Ҳоккаидо]]'''</div>
----
1. [[Ҳоккаидо (агубернаторра)|Ҳоккаидо]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Тохоку]]'''</div>
----
2. [[Аомори (апрефектура)|Аомори]]<br />
3. [[Ивате]]<br />
4. [[Мииагьы (апрефектура)|Мииагьы]]<br />
5. [[Акита (апрефектура)|Акита]]<br />
6. [[Иамагата (апрефектура)|Иамагата]]<br />
7. [[Фукушима (апрефектура)|Фукушима]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Канто]]'''</div>
----
8. [[Ибаракьы]]<br />
9. [[Тотигьы]]<br />
10. [[Гумма (апрефектура)|Гумма]]<br />
11. [[Саитама (апрефектура)|Саитама]]<br />
12. [[Чиба (апрефектура)|Чиба]]<br />
13. [[Токио]]<br />
14. [[Канагава (апрефектура)|Канагава]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Чиубу]]'''</div>
----
15. [[Ниигата (апрефектура)|Ниигата]]<br />
16. [[Тоиама (апрефектура)|Тоиама]]<br />
17. [[Ишикава]]<br />
18. [[Фукуи (апрефектура)|Фукуи]]<br />
19. [[Иаманаши (апрефектура)|Иаманаши]]<br />
20. [[Нагано (апрефектура)|Нагано]]<br />
21. [[Гьыфу (апрефектура)|Гьыфу]]<br />
22. [[Шизуока (апрефектура)|Шизуока]]<br />
23. [[Аичи (апрефектура)|Аичи]]
|-
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Кансаи]]'''</div>
----
24. [[Мие (апрефектура)|Мие]]<br />
25. [[Шига (апрефектура)|Шига]]<br />
26. [[Киото (апрефектура)|Киото]]<br />
27. [[Осака (апрефектура)|Осака]]<br />
28. [[Хього (апрефектура)|Хього]]<br />
29. [[Нара (апрефектура)|Нара]]<br />
30. [[Вакаиама (апрефектура)|Вакаиама]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Чиугоку]]'''</div>
----
31. [[Тоттори (апрефектура)|Тоттори]]<br />
32. [[Шимане (апрефектура)|Шимане]]<br />
33. [[Окаиама (апрефектура)|Окаиама]]<br />
34. [[Ҳирошима (апрефектура)|Ҳирошима]]<br />
35. [[Иамагучи (апрефектура)|Иамагучи]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Шикоку]]'''</div>
----
36. [[Токушима (апрефектура)|Токушима]]<br />
37. [[Кагава]]<br />
38. [[Ехиме]]<br />
39. [[Кочи (апрефектура)|Кочи]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Кьушу]]и [[Окинава|Окинавеи]]'''</div>
----
40. [[Фукуока (апрефектура)|Фукуока]]<br />
41. [[Сага (апрефектура)|Сага]]<br />
42. [[Нагасаки (апрефектура)|Нагасаки]]<br />
43. [[Кумамото (апрефектура)|Кумамото]]<br />
44. [[Оита (апрефектура)|Оита]]<br />
45. [[Мииазаки (апрефектура)|Мииазаки]]<br />
46. [[Кагошима (апрефектура)|Кагошима]]<br />
47. [[Окинава (апрефектура)|Окинава]]
|}
Иапониа Азиа зегь раҵкьыс аҿиара змоу тәылоуп. Амра зегь раҧхьа игылоит Ипониа, избанзар уи егьырҭ атәылақәа зегь рааасҭа мрагылара иазааигәоуп. Убри азы Иапониа Мрагылара Атәыла ҳәа иашьҭоуп. Иапониа 128 миллионҩык ауааҧсыра нхоит. Иахьатәи ҳаамҭа иақәшәо атехника зегь реиҳа иахьыҟарҵо Иапониа ауп. Убри азы Иапониа ҳаамҭазтәи атехнологиақәа ртәыла ҳәа иашьҭоуп.
Иапониа ҳаамҭа иақәшәо тәылоуп, аха иахьа уи дахагылоуп аимператор. Иапониаа ирымоуп даараӡа ижәытәӡоу акультуреи атрадициеи, урҭ даара ҳаҭыр рықәырҵоит ркультуреи рытрадициақәеи.
Абри азы Иапониа атуристцәа бзиа ирбо тәылоуп. Зегь реиҳа атуристцәа Иапониаҟа иаауеит хәажәкырамза анҵәамҭеи мшаԥымза алагамҭеи рзы. Уи аамҭазы ара ишәҭуеит сакура.
==Сакура==
Сакура ари иапониатәи ацаҵлоуп. Иара шәҭуеит ааҧын. Сакура иапониатәи акультура иахәҭакуп. Уи ашәҭра ажәытә иапониатәи асахьақәа ирнуп.
Сакура бжьымшы роуп ианышәҭуа. Уи абжьымшы иапониаа рзы ныҳәоуп. «Ханами» иапон бызшәала иаанагоит ашәҭ аҧшӡара аҟынтә агәахәара аиура.
Сакура ашәҭ гәилҧштәуп, мамзаргьы ишкәакәоуп. Иара иапониаа рҿы захьынџьара иуҧылоит. Сакура абыӷьқәа афатә алырхуеит.
==Суши==
Иапониаа ихадоу ржәытә традициатә фатә хкуп – суши. Урҭ фатәыс рхы иадырхәоит амшын ирнаҭо афатәқәеи абрынџьи.
Акрыфараан иапониаа аҳәызбеи ачқыҧи рхы иадырхәаӡом. Урҭ амҿы иалхыу ҩ-лабак рыла акрырфоит. Суши – ари традициатә фатәуп. Уи аҧсыӡ аӡеи абрынџьи ирылырхуеит.
Суши иапониаа рыдагьы бзиа избо ыҟоуп. Уи адунеиаҿы зегь реиҳа зыхә ҳараку, ихаау афатә хкқәа иреиуоуп.
==Асамураи==
Асамураицәа ҳәа ажәытә аиапонтә еибашьцәа ирышьҭан, аиапон бызшәала самураи амаҵзура аанагоит. Самураи иҭауад дихьчон. Аибашьраҿы самураи ихы иаирхәон аҳәа. Аҳәа иапон бызшәала катана ахьӡуп. Самураи зегьы деицырдыруан ҟазарала аҳәа ахархәаразы.
Асамураицәа амаҭәа ҷыда рыман. Урҭ ирыман рзакәанқәа рышәҟәы. Асамураицәа урҭ азакәанқәа ҳаҭыр рықәырҵон, урҭ рыҭауадцәа рыҧсахӡомызт. Ирытҟәаз Асамураицәа рҽыршьуан аҳәа рылаҵаны. Уи харакири ахьӡын. Харакири – ахаҵара иасимволын. Асамураицәа рхаҵаразы ирацәаны ашәҟәқәа рыҩхьеит. Иара убас «Быжьҩык» асамураицәа» ирызкны иҭыхуп зегь еицырдыруа иапониатәи афильм.
==Кабуки==
Иапониатәи аҟазара иамоуп ижәытәӡатәиу атрадициақәа. Иапониатәи атеатр иахьӡуп кабуки.
Кабуки – акәашареи ашәаҳәареи ҳәа еиҭаргоит. Ажәытә аҳәса ракәын актиорцәас иҟаз. Жәибжьтәи ашәышықәсазы зегьы аҽаҧсахит. Ахацәа ракәхеит актиорцәас иҟалаз. Актиорцәа дара рымаҭәа ҷыда ныҟәыргон. Уи амаҭәа ахалаҭ (аҵкыҧхьарҟьа) еиҧшуп. Уи аҵкыҧхьарҟьа иапон бызшәала иахьӡуп кимано. Кимано иахьагьы Иапониа еиҧш, егьырҭ атәылақәа рыҿгьы ирылаҵәахьеит.
Кабуки атеатр аҿы аҵак дуӡӡа амоуп актиорцәа рмакиаж, урҭ дара рхала иҟарҵоит.
Раҧхьа урҭ рхырҿы ахәша ахьыршьуеит, анаҩс ашәыга шкәакәа, аҵыхәтәан, рқьышәқәа ашәыга ҟаҧшь ахьыршьуеит, рыблақәа ашәыга еиқәаҵәа.
Аспектакль анҵәамҭазы, актиорцәа рхырҿы абырфын хҵәаха адырҵоит. Амакиаж абырфын ахь ииасуеит. Ас еиҧш иҟоу абырфын ахҵәаха актиорцәа кыраамҭа ирҵәахуеит.
Кабуки иахьазы иапониаа рзы бзиа ирбо аамҭа хгагоуп.
==Бонсаи==
Иапониаа атрадициақәа рыдагьы, бзиа ирбоит аҧшӡара.
Бонсаи – ари иапониатәи аҵан ҵлақәа (аҵлахәыҷӡақәа) роуп. Урҭ аҟәџьалхәыҷқәа рҿы ирызҳауеит. Бонсаи, иаабахьо аҵлақәа иреиҧшуп, аха даара ихәыҷӡақәоуп, урҭ инықәырҧшны ҩажәижәаба сантиметра инаӡоит. Бонсаи ааӡара даара иуадаҩуп. Урҭ рныҟәгаразы иҷыдоу анышә, амра шәахәа рацәаны, аӡы, арҵәыга рҭахуп.
==Шоги==
Иапониатәи ашахматқәа шоги рыхьӡуп. Раҧхьаӡакәны ашахматқәа цәырҵит Индиа. Шоги цәырҵит аабатәи ашәышықәсазы индиатәи ашахматқәа рнаҩс.
Ажәакала шоги иамоуп индиатәи ашахматқәа излареиҧшым ахатә ҧҟарақәа. Иаҳҳәап, аицлабҩы иигаз афигура, иацлабуа ихы иаирхәар ҟалоит.
==Оригами==
Еиуеиҧшым амаҭәарқәа ақьаад иалхны аҟаҵара оригами ахьӡуп. Китаи ақьаад иаҧсадгьылуп, аха ақьаад иалху иссиру амаҭәарқәа рыҧсадгьыл Иапониа ауп.
Оригами напыла иҟарҵоит. Урҭ ажәытә аҵак ду арҭон, рыхгьы иадырхәон адинтә ныҳәақәа раан. Ныҳәақәак раан иапониаа иҟарҵон акәалаҧ хәыҷқәа – санбо, уахь иҭарҵон аҧсыӡи ауаҭраҭыхи рыҟнытә ҽыҭқәак. Самбо иҭаҵаны Иапониаа ауахәамақәа рахь инаргон аныҳәагатәқәа. Ишаабо ала, иапониаа рзы адини оригами ҷыдала еидҳәалоуп.
Иапониа Оригами ибзианы аҟаҵашьа здыруа аҵарабзиеи аилкаара змоу аӡә иакәны дрыҧхьаӡон.
Иапониаа еиуеиҧшым афигурақәа рыла еиуеиҧшым ацәаныррақәа аадырҧшуеит.
Аиҩызара иасимвалны иҟан аҧарҧалыкь, аҧсаатә, ашәҭ.
Иапониа оригами аҿы зегь реиҳа ирдыруа сахьан апҟа шкәакәа.
Аҧҟа шкәакәа анасыҧи аҧсынҵры дуи ирсимволын.
Иапониаа агәра ргоит ақьаад иалхыу апҟа шкәакәақәа шәкы ҟазҵаз игәҭакы шынаӡо ала.
==Кимано==
Кимано иапониатәи аҳәсақәа ртрадициатә маҭәоуп. Иҟалап, уи ахалаҭ (аҵкыҧхьарҟьа) иеиҧшзар. Ари иауу ҵкуп, аӡараҿы маҟала иҿарҳәоит.
Аҳәса ркимоно еиҧш иҟоуп ахацәа ркимоногьы. Ус уахьахәаҧшуа иара баша ҵкык еиҧшуп, аха иара иамоуп ҩажәа елемент, уи хымҧада ашәҵашьа иазкуп.
Кимано аҧҟарақәа ирықәшәо аӡә ихала ашәҵара илшаӡом. Уи азы иаҭахуп хҩык. Кимано есыҽны ашәҵаразы иманшәалаӡам.
Ҳаамҭазтәи иапониатәи аҳәса еиҳа ишырзымарио рҽеиларҳәоит. Урҭ аелементқәа зегьы рхы иадырхәаӡом. Даара акраҵанакуеит акимано иану асахьақәа.
Ашықәс аамҭақәа узырбо асахьақәа зну акимано зегь реиҳа ирылаҵәоуп.
Акимано аҵаҟа, иапониаа асарочка, аиҧка ршәырҵоит, ирышьарҵоит иапониаа ршьаҵа агета. Гета амҿи, ацәеи ирылырхуеит. Ашьхәа жәа-сантиметрак инаӡоит. Ажәытә ари аимаа аибашьраан аибашьцәа ирышьарҵон.
==Икебана==
Икебана иҷыдоу ҟазароуп. Ари ашәҭқәа ирылхыу ашәҭрқьақьоуп. Ажәытә икебана адинтә ныҳәақәа раан рхы иадырхәон, уи аритуалқәа раан Анцәа изыршаз акакәын. Икебана иара асимвалтә ҵакы амоуп.
Уи ажәҩани, адгьыли, ауаҩи символла иаанарҧшуазароуп. Арҭ ах-символк ашәҭқәеи, амахә ҟатеи, абӷьқәеи рыла икебана аҟазацәа иҟарҵон. Икебана аҟаҵараан узхымҧо ашәага-загақәа ирықәныҟәатәын.
== Аекономика ==
=== Атранспорт ===
Иапониа амҩақәа аргылара аԥара рацәаны иақәихарџьит. 1,2-ҟа млн. км мҩа еилаҳәоқәа ихы еирхәо автотранспорт аныҟәага хада иҟоуп. Иапониахь [[амҩа армаварала аныҟәара|амҩа армаварала рныҟәоит]].
Аихамҩатә акомпаниақәа ржәабақәа атәылатәгьы арегионтәгьы аџьармыкьаҿы еиндаҭлоит. Ҿырԥштәы азы: [[Иапониатәи Аихамҩақәа]] рыбжь-компаниақәа роуп.
Иапониа 173 [[аҳаирпорт]]қәа имоуп.
== Алахтыреи ауаажәлари ==
=== Аныҳәақәа ===
{| class="wide"
|+ Иапониа аҳәынҭқарратә ныҳәақәа
|-
! Амш
! Ахьӡ
|-
| [[Ажьырныҳәамза 1]]
| {{Lang-ja|元日}} – ганџицу (Ашықәс Ҿыц актәи амш)
|-
| Ҩбатәи [[ажьырныҳәамза]]тәи [[ашәахьа]]
| {{Lang-ja|成人の日}} – сеиџин но ҳи ([[ақәранаӡара мшы]])
|-
| [[Жәабранмза 11]]
| {{Lang-ja|建国記念の日}} – кенкоку кинен но ҳи (День основания государства)
|-
| [[Хәажәкырамза 20]] ма [[Хәажәкырамза 21|21]]<ref name="equinox">Точная дата объявляется Кабинетом министров в начале февраля предшествующего года.</ref>
| {{Lang-ja|春分の日}} – шиумбун но ҳи («Тамашәҭын»)
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[Мшаԥымза 29]]<ref name="gold">Входит в [[Золотая неделя|золотую неделю]].</ref>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{Lang-ja|昭和の日}} – шио:ва но ҳи ([[Шиова амш]])
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[Лаҵарамза 3]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{Lang-ja|憲法記念日}} – кемпо: кинемби ([[Аконституциа амш (Иапониа)|Аконституциа амш]])
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[Лаҵарамза 4]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{Lang-ja||みどりの日}} – мидори но ҳи ([[День зелени]])
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[Лаҵарамза 5]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{Lang-ja|こどもの日}} – кодомо но ҳи [[Кодомо-но ҳи|Ахәыҷқәа рымш]]
|-
| Ахԥатәи [[ԥхынгәымза]]тәи [[ашәахьа]]
| {{Lang-ja|海の日}} – уми но ҳи ([[Амшын амш Иапониаҿы|Амшын амш]])
|-
| [[Нанҳәамза 11]]
| {{Lang-ja|山の日}} – иама но ҳи ([[Ашьха амш]])
|-
| Ахԥатәи [[Цәыббрамза|цәыббрамзатәи]] [[ашәахьа]]
| {{Lang-ja|敬老の日}} – кеиро: но ҳи ([[День почитания старших]])
|-
| [[Цәыббрамза 22]] ма [[Цәыббрамза 23|23]]<ref name="equinox"/>
| {{Lang-ja||秋分の日}} – шиу:бун но ҳи («Тамачан»)
|-
| Ҩбатәи [[жьҭаарамза]]тәи [[ашәахьа]]
| {{Lang-ja|体育の日}} – таиику но ҳи ([[Абаҩрҵәыра амш]])
|-
| [[Абҵарамза 3]]
| {{Lang-ja||文化の日}} – бунка но ҳи (Акультура амш)
|-
| [[Абҵарамза 23]]
| {{Lang-ja|勤労感謝の日}} – кинро: каншиа но ҳи (День благодарности труду)
|}
== Примечания ==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Иапониа| ]]
[[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Аимпериақәа]] | Иапониа (, ) — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра Азиаҟны ауп. Аокеан Ҭынч аҟны, Иапонтә амшыни, Чыни, Ҩадатәгьы Аладатәгьы Кореи, Урыстәылеи мрагыларахь иҟоуп. Атерриториа Охоттә амшын аҟнытә аҩадаҟны Мрагылартә-Чынҭатә амшын аҟнынӡа аладаҟны иаҵанакуеит. Иапониа аҳҭнықалақь Токио ауп.
Аҵанакы — .
Аҳәынҭқарра иаланхо — .
Аҭоурых
thumb|Ӡиомон бжьаратә апериод акерамика.
Раԥхьатәи аҷыдарақәа Иапонтә архипелаг ауаа рықәныпхара ицәырҵон 40тә ҟа азқьышықәса ҳ-е-ӡа иапонтә апалеолит, иарбан 12тә азқьышықәсаӡа ҳ-е-ӡа еиҵиҵит, алагамҵа аан. Ажәытәтәи Иапониа ауааԥсыра ашәарыцареи аҟәшәареи ауон, раԥхьатәи аџьаџьа ахаҳәтә амаругақәа реиҟаҵон. Ари апериод аҿы акерамикатә алхымҭақәа ыҟам азы, апериод акерамикаӡымҭа ихьӡырҵоит. 12 000 шықәсаҟнытә ҳ-е-ӡы ӡиомон апериод изҵысит, уи амраҭашәаратәи атәылақәа рҭоурых археологиатәи апериодизациала мезолити неолити ирышьашәалоуп.
500-ҟа шықәса ҳ-е-ӡы иаиои период изҵысит. Иаиои аан Иапонтә архипелаг аҿы ақәҭәаратә аԥрынџьлаҵара, акыцӡратә аикәагьежь, асарҭы, аметаллқәа рқәаарыхра, ахырӷәӷәарҭақәа — рцәырҵит. Арҭ аҿыцқәа Иапониахь Чынҭеи Кореи рҟнытә аиммигрантцәа раагеит.
Аиапонцәа раԥхьаӡа ачынҭатәи ҭоурыхтә ахроника Ханьшу рыхиҳәааит. Чынҭатә «Х-аҳрак рҭоурых» Ва-тәыла (ус чынҭуаа Иапонтә архипелаг ихьӡырҵеит) еиҳа какала ирҵеит. Ари хроникала ахԥатәи шықәсаҿы аҳра амч-алшара дуӡа измо Иаматаи аҳра иҟан, Химико иаҳкәажәан.
250тә ш. аҿы Кофуи апериод иаиои еибаԥсахит. Ари апериод аан ахәҳәыгәрақәа ркултура иплеит. Иамато араион аҿы ахьӡык иапонтә аҳәынҭқарра ицәырҵит.
Агьеографиа
thumb|Иапониа аспутникаҟнытә афотографиа.
Аӡы аресурсқәа
Иапониаҿы иҟьаҿу ашьхатә ӡиасқәа рацәаны иҟоуп (Шинано, Тоне, Китаками).
Афлора
Афауна
Административ-территориалтә ашара
Иапониа 47 аҩаӡара дуӡӡа административтә акқәа — префектурқәа, азы ишоит. Еспрефектура префект дха иргылоуп.
thumb|upright=1.2|Иапониа апрефектурқәа рыхсаала. Острова, которые Япония оспаривает у России, окрашены оранжевым цветом
Ниже представлен список префектур в порядке ISO 3166-2:JP, сгруппированных по регионам.
Ҳоккаидо
1. ҲоккаидоТохоку
2. Аомори
3. Ивате
4. Мииагьы
5. Акита
6. Иамагата
7. ФукушимаКанто
8. Ибаракьы
9. Тотигьы
10. Гумма
11. Саитама
12. Чиба
13. Токио
14. КанагаваЧиубу
15. Ниигата
16. Тоиама
17. Ишикава
18. Фукуи
19. Иаманаши
20. Нагано
21. Гьыфу
22. Шизуока
23. АичиКансаи
24. Мие
25. Шига
26. Киото
27. Осака
28. Хього
29. Нара
30. ВакаиамаЧиугоку
31. Тоттори
32. Шимане
33. Окаиама
34. Ҳирошима
35. ИамагучиШикоку
36. Токушима
37. Кагава
38. Ехиме
39. КочиКьушуи Окинавеи
40. Фукуока
41. Сага
42. Нагасаки
43. Кумамото
44. Оита
45. Мииазаки
46. Кагошима
47. Окинава
Иапониа Азиа зегь раҵкьыс аҿиара змоу тәылоуп. Амра зегь раҧхьа игылоит Ипониа, избанзар уи егьырҭ атәылақәа зегь рааасҭа мрагылара иазааигәоуп. Убри азы Иапониа Мрагылара Атәыла ҳәа иашьҭоуп. Иапониа 128 миллионҩык ауааҧсыра нхоит. Иахьатәи ҳаамҭа иақәшәо атехника зегь реиҳа иахьыҟарҵо Иапониа ауп. Убри азы Иапониа ҳаамҭазтәи атехнологиақәа ртәыла ҳәа иашьҭоуп.
Иапониа ҳаамҭа иақәшәо тәылоуп, аха иахьа уи дахагылоуп аимператор. Иапониаа ирымоуп даараӡа ижәытәӡоу акультуреи атрадициеи, урҭ даара ҳаҭыр рықәырҵоит ркультуреи рытрадициақәеи.
Абри азы Иапониа атуристцәа бзиа ирбо тәылоуп. Зегь реиҳа атуристцәа Иапониаҟа иаауеит хәажәкырамза анҵәамҭеи мшаԥымза алагамҭеи рзы. Уи аамҭазы ара ишәҭуеит сакура.
Сакура
Сакура ари иапониатәи ацаҵлоуп. Иара шәҭуеит ааҧын. Сакура иапониатәи акультура иахәҭакуп. Уи ашәҭра ажәытә иапониатәи асахьақәа ирнуп.
Сакура бжьымшы роуп ианышәҭуа. Уи абжьымшы иапониаа рзы ныҳәоуп. «Ханами» иапон бызшәала иаанагоит ашәҭ аҧшӡара аҟынтә агәахәара аиура.
Сакура ашәҭ гәилҧштәуп, мамзаргьы ишкәакәоуп. Иара иапониаа рҿы захьынџьара иуҧылоит. Сакура абыӷьқәа афатә алырхуеит.
Суши
Иапониаа ихадоу ржәытә традициатә фатә хкуп – суши. Урҭ фатәыс рхы иадырхәоит амшын ирнаҭо афатәқәеи абрынџьи.
Акрыфараан иапониаа аҳәызбеи ачқыҧи рхы иадырхәаӡом. Урҭ амҿы иалхыу ҩ-лабак рыла акрырфоит. Суши – ари традициатә фатәуп. Уи аҧсыӡ аӡеи абрынџьи ирылырхуеит.
Суши иапониаа рыдагьы бзиа избо ыҟоуп. Уи адунеиаҿы зегь реиҳа зыхә ҳараку, ихаау афатә хкқәа иреиуоуп.
Асамураи
Асамураицәа ҳәа ажәытә аиапонтә еибашьцәа ирышьҭан, аиапон бызшәала самураи амаҵзура аанагоит. Самураи иҭауад дихьчон. Аибашьраҿы самураи ихы иаирхәон аҳәа. Аҳәа иапон бызшәала катана ахьӡуп. Самураи зегьы деицырдыруан ҟазарала аҳәа ахархәаразы.
Асамураицәа амаҭәа ҷыда рыман. Урҭ ирыман рзакәанқәа рышәҟәы. Асамураицәа урҭ азакәанқәа ҳаҭыр рықәырҵон, урҭ рыҭауадцәа рыҧсахӡомызт. Ирытҟәаз Асамураицәа рҽыршьуан аҳәа рылаҵаны. Уи харакири ахьӡын. Харакири – ахаҵара иасимволын. Асамураицәа рхаҵаразы ирацәаны ашәҟәқәа рыҩхьеит. Иара убас «Быжьҩык» асамураицәа» ирызкны иҭыхуп зегь еицырдыруа иапониатәи афильм.
Кабуки
Иапониатәи аҟазара иамоуп ижәытәӡатәиу атрадициақәа. Иапониатәи атеатр иахьӡуп кабуки.
Кабуки – акәашареи ашәаҳәареи ҳәа еиҭаргоит. Ажәытә аҳәса ракәын актиорцәас иҟаз. Жәибжьтәи ашәышықәсазы зегьы аҽаҧсахит. Ахацәа ракәхеит актиорцәас иҟалаз. Актиорцәа дара рымаҭәа ҷыда ныҟәыргон. Уи амаҭәа ахалаҭ (аҵкыҧхьарҟьа) еиҧшуп. Уи аҵкыҧхьарҟьа иапон бызшәала иахьӡуп кимано. Кимано иахьагьы Иапониа еиҧш, егьырҭ атәылақәа рыҿгьы ирылаҵәахьеит.
Кабуки атеатр аҿы аҵак дуӡӡа амоуп актиорцәа рмакиаж, урҭ дара рхала иҟарҵоит.
Раҧхьа урҭ рхырҿы ахәша ахьыршьуеит, анаҩс ашәыга шкәакәа, аҵыхәтәан, рқьышәқәа ашәыга ҟаҧшь ахьыршьуеит, рыблақәа ашәыга еиқәаҵәа.
Аспектакль анҵәамҭазы, актиорцәа рхырҿы абырфын хҵәаха адырҵоит. Амакиаж абырфын ахь ииасуеит. Ас еиҧш иҟоу абырфын ахҵәаха актиорцәа кыраамҭа ирҵәахуеит.
Кабуки иахьазы иапониаа рзы бзиа ирбо аамҭа хгагоуп.
Бонсаи
Иапониаа атрадициақәа рыдагьы, бзиа ирбоит аҧшӡара.
Бонсаи – ари иапониатәи аҵан ҵлақәа (аҵлахәыҷӡақәа) роуп. Урҭ аҟәџьалхәыҷқәа рҿы ирызҳауеит. Бонсаи, иаабахьо аҵлақәа иреиҧшуп, аха даара ихәыҷӡақәоуп, урҭ инықәырҧшны ҩажәижәаба сантиметра инаӡоит. Бонсаи ааӡара даара иуадаҩуп. Урҭ рныҟәгаразы иҷыдоу анышә, амра шәахәа рацәаны, аӡы, арҵәыга рҭахуп.
Шоги
Иапониатәи ашахматқәа шоги рыхьӡуп. Раҧхьаӡакәны ашахматқәа цәырҵит Индиа. Шоги цәырҵит аабатәи ашәышықәсазы индиатәи ашахматқәа рнаҩс.
Ажәакала шоги иамоуп индиатәи ашахматқәа излареиҧшым ахатә ҧҟарақәа. Иаҳҳәап, аицлабҩы иигаз афигура, иацлабуа ихы иаирхәар ҟалоит.
Оригами
Еиуеиҧшым амаҭәарқәа ақьаад иалхны аҟаҵара оригами ахьӡуп. Китаи ақьаад иаҧсадгьылуп, аха ақьаад иалху иссиру амаҭәарқәа рыҧсадгьыл Иапониа ауп.
Оригами напыла иҟарҵоит. Урҭ ажәытә аҵак ду арҭон, рыхгьы иадырхәон адинтә ныҳәақәа раан. Ныҳәақәак раан иапониаа иҟарҵон акәалаҧ хәыҷқәа – санбо, уахь иҭарҵон аҧсыӡи ауаҭраҭыхи рыҟнытә ҽыҭқәак. Самбо иҭаҵаны Иапониаа ауахәамақәа рахь инаргон аныҳәагатәқәа. Ишаабо ала, иапониаа рзы адини оригами ҷыдала еидҳәалоуп.
Иапониа Оригами ибзианы аҟаҵашьа здыруа аҵарабзиеи аилкаара змоу аӡә иакәны дрыҧхьаӡон.
Иапониаа еиуеиҧшым афигурақәа рыла еиуеиҧшым ацәаныррақәа аадырҧшуеит.
Аиҩызара иасимвалны иҟан аҧарҧалыкь, аҧсаатә, ашәҭ.
Иапониа оригами аҿы зегь реиҳа ирдыруа сахьан апҟа шкәакәа.
Аҧҟа шкәакәа анасыҧи аҧсынҵры дуи ирсимволын.
Иапониаа агәра ргоит ақьаад иалхыу апҟа шкәакәақәа шәкы ҟазҵаз игәҭакы шынаӡо ала.
Кимано
Кимано иапониатәи аҳәсақәа ртрадициатә маҭәоуп. Иҟалап, уи ахалаҭ (аҵкыҧхьарҟьа) иеиҧшзар. Ари иауу ҵкуп, аӡараҿы маҟала иҿарҳәоит.
Аҳәса ркимоно еиҧш иҟоуп ахацәа ркимоногьы. Ус уахьахәаҧшуа иара баша ҵкык еиҧшуп, аха иара иамоуп ҩажәа елемент, уи хымҧада ашәҵашьа иазкуп.
Кимано аҧҟарақәа ирықәшәо аӡә ихала ашәҵара илшаӡом. Уи азы иаҭахуп хҩык. Кимано есыҽны ашәҵаразы иманшәалаӡам.
Ҳаамҭазтәи иапониатәи аҳәса еиҳа ишырзымарио рҽеиларҳәоит. Урҭ аелементқәа зегьы рхы иадырхәаӡом. Даара акраҵанакуеит акимано иану асахьақәа.
Ашықәс аамҭақәа узырбо асахьақәа зну акимано зегь реиҳа ирылаҵәоуп.
Акимано аҵаҟа, иапониаа асарочка, аиҧка ршәырҵоит, ирышьарҵоит иапониаа ршьаҵа агета. Гета амҿи, ацәеи ирылырхуеит. Ашьхәа жәа-сантиметрак инаӡоит. Ажәытә ари аимаа аибашьраан аибашьцәа ирышьарҵон.
Икебана
Икебана иҷыдоу ҟазароуп. Ари ашәҭқәа ирылхыу ашәҭрқьақьоуп. Ажәытә икебана адинтә ныҳәақәа раан рхы иадырхәон, уи аритуалқәа раан Анцәа изыршаз акакәын. Икебана иара асимвалтә ҵакы амоуп.
Уи ажәҩани, адгьыли, ауаҩи символла иаанарҧшуазароуп. Арҭ ах-символк ашәҭқәеи, амахә ҟатеи, абӷьқәеи рыла икебана аҟазацәа иҟарҵон. Икебана аҟаҵараан узхымҧо ашәага-загақәа ирықәныҟәатәын.
Аекономика
Атранспорт
Иапониа амҩақәа аргылара аԥара рацәаны иақәихарџьит. 1,2-ҟа млн. км мҩа еилаҳәоқәа ихы еирхәо автотранспорт аныҟәага хада иҟоуп. Иапониахь амҩа армаварала рныҟәоит.
Аихамҩатә акомпаниақәа ржәабақәа атәылатәгьы арегионтәгьы аџьармыкьаҿы еиндаҭлоит. Ҿырԥштәы азы: Иапониатәи Аихамҩақәа рыбжь-компаниақәа роуп.
Иапониа 173 аҳаирпортқәа имоуп.
Алахтыреи ауаажәлари
Аныҳәақәа
+ Иапониа аҳәынҭқарратә ныҳәақәа Амш Ахьӡ Ажьырныҳәамза 1 – ганџицу (Ашықәс Ҿыц актәи амш) Ҩбатәи ажьырныҳәамзатәи ашәахьа – сеиџин но ҳи (ақәранаӡара мшы) Жәабранмза 11 – кенкоку кинен но ҳи (День основания государства) Хәажәкырамза 20 ма 21Точная дата объявляется Кабинетом министров в начале февраля предшествующего года. – шиумбун но ҳи («Тамашәҭын») Мшаԥымза 29Входит в золотую неделю. – шио:ва но ҳи (Шиова амш) Лаҵарамза 3 – кемпо: кинемби (Аконституциа амш) Лаҵарамза 4 – мидори но ҳи (День зелени) Лаҵарамза 5 – кодомо но ҳи Ахәыҷқәа рымш Ахԥатәи ԥхынгәымзатәи ашәахьа – уми но ҳи (Амшын амш) Нанҳәамза 11 – иама но ҳи (Ашьха амш) Ахԥатәи цәыббрамзатәи ашәахьа – кеиро: но ҳи (День почитания старших) Цәыббрамза 22 ма 23 – шиу:бун но ҳи («Тамачан») Ҩбатәи жьҭаарамзатәи ашәахьа – таиику но ҳи (Абаҩрҵәыра амш) Абҵарамза 3 – бунка но ҳи (Акультура амш) Абҵарамза 23 – кинро: каншиа но ҳи (День благодарности труду)
Примечания
Акатегориа:Азиатәи атәылақәа
Акатегориа:Аимпериақәа |
4021 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҳәынҭқарратә_агербқәа_рыхьӡынҵа | Аҳәынҭқарратә агербқәа рыхьӡынҵа | {{TOC-Right}}
Аҵҟа, ишәбоит алфавит апориадкала ицо ихақәиҭроу атәылақәа [[Агерб|ргербқәа]] рыхьӡынҵа.
== [[Ажьырныҳәамза|А]] ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Abkhazia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Аԥсны}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Commonwealth of Australia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Австралиа}}</div>
Афаил:Austria Bundesadler.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Австриа}}</div>
Афаил:Coat of arms of Azerbaijan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб| Азербаиџьан}}</div>
Афаил:Coat of arms of Albania.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Арнауҭтәыла}}</div>
Афаил:Coat of arms of Angola.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ангола}}</div>
Афаил:Coat of arms of Andorra.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Андорра}}</div>
Афаил:Coat of arms of Antigua and Barbuda.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Антигуа-Барбуда}}</div>
Афаил:Coat of arms of Argentina.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Аргентина}}</div>
Афаил:Coat of arms of Armenia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб| Ермантәыла}}</div>
</gallery>
== Б ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of the Bahamas.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Багамы}}</div>
Афаил:Coat of arms of Bangladesh.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бангладеш}}</div>
Афаил:Barbados Coat of Arms.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Барбадос}}</div>
Афаил:Coat of arms of Bahrain.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бахрейн}}</div>
Афаил:Official coat of arms of the Republic of Belarus (v).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Белоруссия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Belize.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Белиз}}</div>
Афаил:Great Coat of Arms of Belgium.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бельгия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Benin.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бенин}}</div>
Афаил:Coat of arms of Bulgaria.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Болгария}}</div>
Афаил:Coat of arms of Bolivia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Боливия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Босния и Герцеговина}}</div>
Афаил:Arms of Botswana.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ботсвана}}</div>
Афаил:Coat of arms of Brazil.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бразилия}}</div>
Афаил:Emblem of Brunei.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бруней}}</div>
Афаил:Coat of arms of Burkina Faso.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Буркина Фасо}}</div>
Афаил:Coat of arms of Burundi.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бурунди}}</div>
Афаил:Emblem of Bhutan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Бутан}}</div>
</gallery>
== В ==
<gallery>
Афаил:Vatican City CoA.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ватикан}}</div>
Афаил:Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Великобритания}} (кроме [[Герб Шотландии|Шотландии]])</div>
Афаил:Coat of arms of Hungary.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Венгрия}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|Венесуэла}}</div>
Афаил:Coat of arms of East Timor.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Восточный Тимор}}</div>
Афаил:Emblem of Vietnam (fixed for revision).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Вьетнам}}</div>
</gallery>
== Г ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Gabon.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Габон}}</div>
Афаил:Coat of arms of Haiti.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Гаити}}</div>
Афаил:Coat of arms of Guyana.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Гайана}}</div>
Афаил:Coat of arms of Guatemala.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Гватемала}}</div>
Афаил:Coat of arms of Germany.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Германия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Honduras.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Гондурас}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|Гренада}}</div>
Афаил:Coat of arms of Greece.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Греция}}</div>
Афаил:Greater coat of arms of Georgia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Грузия}}</div>
</gallery>
== Д ==
<gallery>
Афаил:National coat of arms of Denmark.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Дания}}</div>
Афаил:Coat of arms of Djibouti.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Джибути}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Dominican Republic.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Доминиканская Республика}}</div>
</gallery>
== Е ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Egypt.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Египет}}</div>
</gallery>
== Ж ==
== З ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Zambia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Замбия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Zimbabwe.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Зимбабве}}</div>
</gallery>
== И ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Israel.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Израиль}}</div>
Афаил:Emblem of India.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Индия}}</div>
Афаил:Coat of Arms of Indonesia Garuda Pancasila.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Индонезия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Jordan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Иордания}}</div>
Афаил:Coat of arms of Iraq.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ирак}}</div>
Афаил:Emblem of Iran (red).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Иран}}</div>
Афаил:Coat of arms of Ireland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ирландия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Iceland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Исландия}}</div>
Афаил:Escudo de España.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Испания}}</div>
Афаил:Emblem of Italy.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Италия}}</div>
</gallery>
== Й ==
<gallery>
Афаил:Emblem of Yemen.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Йемен}}</div>
</gallery>
== К ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Cape Verde.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Кабо-Верде}}</div>
Афаил:Coat of arms of Kazakhstan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Казахстан}}</div>
Афаил:Coat of arms of Cambodia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Камбоджа}}</div>
Афаил:Coat of arms of Cameroon.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Камерун}}</div>
Афаил:Royal Coat of Arms of Canada.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Канада}}</div>
Афаил:Emblem of Qatar.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Катар}}</div>
Афаил:Alternate Coat of arms of Kenya.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Кения}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|Кипр}}</div>
Афаил:Emblem of Kyrgyzstan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Киргизия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Kiribati.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Кирибати}}</div>
Афаил:National Emblem of the People's Republic of China (2).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Китай}}</div>
Афаил:Republic of China National Emblem.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Китайская Республика}}</div>
Афаил:Coat of arms of Colombia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Колумбия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Comoros.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Коморы}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Democratic Republic of the Congo.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Демократическая Республика Конго}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|Республика Конго}}</div>
Афаил:Coat of Arms of North Korea.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|КНДР}}</div>
Афаил:Coat of arms of South Korea.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Республика Корея}}</div>
Афаил:Coat of arms of Kosovo.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Республика Косово}}</div>
Афаил:Coat of arms of Costa Rica.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Коста-Рика}}</div>
Афаил:Coat of arms of Ivory Coast.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Кот-д’Ивуар}}</div>
Афаил:Coat of arms of Cuba.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Куба}}</div>
Афаил:Coat of arms of Kuwait.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Кувейт}}</div>
</gallery>
== Л ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Laos.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Лаос}}</div>
Афаил:Coat of arms of Latvia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Латвия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Lesotho.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Лесото}}</div>
Афаил:Coat of arms of Liberia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Либерия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Lebanon.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ливан}}</div>
Афаил:Seal of the National Transitional Council (Libya).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ливия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Lithuania.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Литва}}</div>
Афаил:Coat of arms of Liechtenstein.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Лихтенштейн}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|Люксембург}}</div>
</gallery>
== М ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Mauritius.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Маврикий}}</div>
Афаил:Seal of Mauritania.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мавритания}}</div>
Афаил:Seal of Madagascar.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мадагаскар}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Македония}}</div>
Афаил:Coat of arms of Mali.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мали}}</div>
Афаил:Coat of arms of Maldives.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мальдивы}}</div>
Афаил:Coat of arms of Malta.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мальта}}</div>
Афаил:Coat of arms of Morocco.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Марокко}}</div>
Афаил:Seal of the Marshall Islands.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Маршалловы Острова}}</div>
Афаил:Coat of arms of Mexico.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мексика}}</div>
Афаил:Seal of the Federated States of Micronesia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Микронезия}}</div>
Афаил:Emblem of Mozambique.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мозамбик}}</div>
Афаил:Coat of arms of Moldova.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Молдавия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Monaco.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Монако}}</div>
Афаил:State emblem of Mongolia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Монголия}}</div>
Афаил:State seal of Burma (1974-2008).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Мьянма}}</div>
</gallery>
== Н ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Artsakh.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Нагорно-Карабахская Республика}}</div>
Афаил:Coat of arms of Namibia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Намибия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Nauru.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Науру}}</div>
Афаил:Coat of arms of Nepal.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Непал}}</div>
Афаил:Coat of arms of Niger.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Нигер}}</div>
Афаил:Coat of arms of Nigeria.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Нигерия}}</div>
Афаил:Royal coat of arms of the Netherlands.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Нидерланды}}</div>
Афаил:Coat of arms of Nicaragua.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Никарагуа}}</div>
Афаил:Coat of arms of New Zealand.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Новая Зеландия}}</div>
Афаил:Royal Arms of Norway.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Норвегия}}</div>
</gallery>
== О ==
<gallery>
Афаил:Emblem of the United Arab Emirates.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|ОАЭ}}</div>
Афаил:National emblem of Oman.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Оман}}</div>
</gallery>
== П ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Pakistan.svg|<div class="center">[[Государственная эмблема Пакистана|Герб]] [[Пакистан]]а</div>
Афаил:Coat of arms of the Palestinian National Authority.svg|<div class="center">[[Герб Палестины|Герб]] [[Палестинская автономия|Палестинской автономии]]</div>
Афаил:Coat of arms of Panama.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Панама}}</div>
Афаил:Coat of arms of Paraguay.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Парагвай}}</div>
Афаил:Escudo nacional del Perú.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Перу}}</div>
Афаил:Herb Polski.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Польша}}</div>
Афаил:Coat of arms of Portugal.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Португалия}}</div>
Афаил:Transnistria-coa.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Приднестровье}}</div>
</gallery>
== Р ==
<gallery>
Афаил:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Урыстәыла}}</div>
Афаил:Coat of arms of Rwanda.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Руанда}}</div>
Афаил:Coat of arms of Romania.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Румыния}}</div>
</gallery>
== С ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of El Salvador.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сальвадор}}</div>
Афаил:Coat of arms of Samoa.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Самоа}}</div>
Афаил:Coat of arms of San Marino.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сан-Марино}}</div>
Афаил:Coat of arms of São Tomé and Príncipe.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сан-Томе и Принсипи}}</div>
Афаил:Coat of arms of Saudi Arabia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Саудовская Аравия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Swaziland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Свазиленд}}</div>
Афаил:Coat of arms of Seychelles.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сейшелы}}</div>
Афаил:Coat of arms of Senegal.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сенегал}}</div>
Афаил:Coat of arms of Serbia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сербия}}</div>
Афаил:Emblem of Syria (1980–2024).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сирия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Slovakia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Словакия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Slovenia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Словения}}</div>
Афаил:Coat of arms of Somalia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сомали}}</div>
Афаил:Emblem of Somaliland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сомалиленд}}</div>
Афаил:Coat of arms of Suriname.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Суринам}}</div>
Афаил:Great Seal of the United States (obverse).svg|<div class="center">[[Большая печать США|Большая печать]] [[Соединённые Штаты Америки|США]] (лицевая сторона)</div>
Афаил:Coat of arms of Sierra Leone.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Сьерра-Леоне}}</div>
</gallery>
== Т ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Tajikistan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Таџьықьстан}}</div>
Афаил:Garuda Emblem of Thailand.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Таиланд}}</div>
Афаил:Coat of arms of Tanzania.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Танзания}}</div>
Афаил:Coat of arms of Togo.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Того}}</div>
Афаил:Coat of arms of Tonga.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Тонга}}</div>
Афаил:Coat of Arms of Trinidad and Tobago.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Тринидад и Тобаго}}</div>
Афаил:Coat of arms of Tuvalu.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Тувалу}}</div>
Афаил:Coat of arms of Tunisia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Тунис}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Северный Кипр}}</div>
Афаил:Emblem of Turkmenistan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Туркмения}}</div>
Афаил:Emblem of Turkey.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Тырқәа}}</div>
</gallery>
== У ==
<gallery>
Афаил:Emblem of Uzbekistan.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Узбекистан}}</div>
Афаил:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Украина}}</div>
Афаил:Coat of arms of Uruguay.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Уругвай}}</div>
</gallery>
== Ф ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Fiji.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Фиджи}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Philippines.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Филиппины}}</div>
Афаил:Coat of arms of Finland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Финляндия}}</div>
Афаил:Armoiries république française.svg|<div class="center">[[Национальный символ Франции|Национальный символ]] [[Франция|Франции]]</div>
</gallery>
== Х ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Croatia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Хорватия}}</div>
</gallery>
== Ц ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of the Central African Republic.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|ЦАР}}</div>
</gallery>
== Ч ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Montenegro.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Черногория}}</div>
Афаил:Coat of arms of the Czech Republic.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Чехия}}</div>
Афаил:Coat of arms of Chile.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Чили}}</div>
</gallery>
== Ш ==
<gallery>
Афаил:Great coat of arms of Sweden.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Швеция}}</div>
Афаил:Coat of Arms of Switzerland.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Швейцария}}</div>
Афаил:Coat of arms of Sri Lanka.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Шри-Ланка}}</div>
</gallery>
== Э ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Ecuador.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Эквадор}}</div>
Афаил:Coat of arms of Equatorial Guinea.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Экваториальная Гвинея}}</div>
Афаил:Coat of arms of Eritrea (or-argent-azur).svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Эритрея}}</div>
Афаил:Coat of arms of Estonia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Эстония}}</div>
Афаил:Coat of arms of Ethiopia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Эфиопия}}</div>
</gallery>
== Ю ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of South Ossetia.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Южная Осетия}}</div>
|<div class="center">{{Аҳгерб|ЮАР}}</div>
</gallery>
== Я ==
<gallery>
Афаил:Coat of arms of Jamaica.svg|<div class="center">{{Аҳгерб|Ямайка}}</div>
Афаил:Imperial Seal of Japan.svg|<div class="center">[[Императорская печать Японии|Императорская печать]] [[Япония|Японии]]</div>
</gallery>
== См. также ==
* [[Флаги независимых государств]]
== Ссылки ==
* [http://www.ngw.nl/ Сайт, посвящённый мировой геральдике]
* [http://www.designcard.ru/Gerb Полная коллекция гербов государств]
[[Акатегориа:Аҳәынҭқарратә символқәа| ]]
[[Акатегориа:Аҳәынҭқаррақәа рсиақәа]] | Аҵҟа, ишәбоит алфавит апориадкала ицо ихақәиҭроу атәылақәа ргербқәа рыхьӡынҵа.
А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
З
И
Й
К
Л
М
Н
О
П
Р
С
Т
У
Ф
Х
Ц
Ч
Ш
Э
Ю
Я
См. также
Флаги независимых государств
Ссылки
Сайт, посвящённый мировой геральдике
Полная коллекция гербов государств
Акатегориа:Аҳәынҭқаррақәа рсиақәа |
4019 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Алаҭын_алфавит | Алаҭын алфавит | Иахьатәи '''алаҭы{{Акут}}н алфави{{Акут}}т''' германтә, романтә агьырҭ бызшәақәа арацәаны рашәҟәҩырақәа рашьаҭа оуп. Уи 26 нбанк имоуп.
{| class="standard"
|-----
! Алаҭын анбан|| аклассикатә хьыӡ || афранцыз хьыӡ || аиталиан хьыӡ || англыз хьыӡ
| width="1" rowspan="14" |
! Алаҭын анбан|| аклассикатә хьыӡ || афранцыз хьыӡ || аиталиан хьыӡ || англыз хьыӡ
|-----
| A a || а || а || а || еи || N n || ен || ен || енне || ен
|-----
| B b || бе || бе || би || би || O o || о || о || о || оу
|-----
| C c || це || це || чы || си || P p || пе || пе || пи || пи
|-----
| D d || де || де || ди || ди || Q q || ку || кьу || ку || кьиу
|-----
| E e || е || е || е || и || R r || ер || ер || ерре || ер/ар
|-----
| F f || еф || еф || еффе || еф || S s || ес || ес || ессе || ес
|-----
| G g || же || же || џьы || џы || T t || те || те || ти || ти
|-----
| H h || ҳа || <!-- ҳа -->аш || акка || еич || U u || у || у || у || иу
|-----
| I i || и || и || и || аи || V v || ве || ве || ву || ви
|-----
| J j || иe || жьы || - || џаи/џеи || W w || - || дубл-ве || - || дабл-иу
|-----
| K k || ка || кы || - || кеи || X x || иқс || еқс || - || еқс
|-----
| L l || ель || ль || елле || ел || Y y || игрек || игрек || - || уаи
|-----
| M m || ем || мы || емме|| ем || Z z || зед || зет || ци || зет/зи
|}
== Аҭоурых ==
Алаҭын алфавит хылцшьҭрала етрускоуп, амраҭашәаратә барзен алфавит уи хьыԥш ишьаҭаиркит.
== Анбанқәа рхарҭәаара ==
Рацәаны бызшәақәа алаҭын алфавит баша анбанқәа ицәмаҷхеит азы рацәаны диакритикатә дыргақәа рхы иаирхәоит, аҿырԥштәықә:
Ā Ă Â Ä Å Ą Æ Ç Ð Ē Ę Ğ Ģ Î Ķ Ł Ñ Ö Ő Ó Ø Œ ß Ş Ţ Ū Ŭ Ž Ź Ż
==Алаҭын алфавит анапылаҩыра иахьа==
<gallery mode="packed" heights=40 caption="">
Come scrivere in corsivo italiano- A in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- À accentata in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- a in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- à accentata in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- B in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- b in minuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- C in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- c in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- D in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- d in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- E in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- È accentato grave in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- É accentato acuto in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- e in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- è accentato grave in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- é accentato acuto in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- F in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- f in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- G in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- g in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- H in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- h in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- I in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- Ì accentata in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- i in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- ì accentata in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- J in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- j in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- K in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- k in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- L in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- l in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- M in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- m in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- N in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- n in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- O in maiuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- Ò accentato in maiuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- o in minuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- ò accentato in minuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- P in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- p in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- Q in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- q in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- R in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- r in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- S in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- s in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- T in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- t in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- U in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- Ù accentato in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- u in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- ù accentato in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- V in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- v in minuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- W in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- w in minuscolo (uscita alta).svg
Come scrivere in corsivo italiano- X in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- x in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- Y in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- y in minuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- Z in maiuscolo.svg
Come scrivere in corsivo italiano- z in minuscolo.svg
</gallery>
[[Акатегориа:Алфавитқәа]] | Иахьатәи алаҭын алфавит германтә, романтә агьырҭ бызшәақәа арацәаны рашәҟәҩырақәа рашьаҭа оуп. Уи 26 нбанк имоуп.
Алаҭын анбан аклассикатә хьыӡ афранцыз хьыӡ аиталиан хьыӡ англыз хьыӡ Алаҭын анбан аклассикатә хьыӡ афранцыз хьыӡ аиталиан хьыӡ англыз хьыӡ A a а а а еи N n ен ен енне ен B b бе бе би би O o о о о оу C c це це чы си P p пе пе пи пи D d де де ди ди Q q ку кьу ку кьиу E e е е е и R r ер ер ерре ер/ар F f еф еф еффе еф S s ес ес ессе ес G g же же џьы џы T t те те ти ти H h ҳа аш акка еич U u у у у иу I i и и и аи V v ве ве ву ви J j иe жьы - џаи/џеи W w - дубл-ве - дабл-иу K k ка кы - кеи X x иқс еқс - еқс L l ель ль елле ел Y y игрек игрек - уаи M m ем мы емме ем Z z зед зет ци зет/зи
Аҭоурых
Алаҭын алфавит хылцшьҭрала етрускоуп, амраҭашәаратә барзен алфавит уи хьыԥш ишьаҭаиркит.
Анбанқәа рхарҭәаара
Рацәаны бызшәақәа алаҭын алфавит баша анбанқәа ицәмаҷхеит азы рацәаны диакритикатә дыргақәа рхы иаирхәоит, аҿырԥштәықә:
Ā Ă Â Ä Å Ą Æ Ç Ð Ē Ę Ğ Ģ Î Ķ Ł Ñ Ö Ő Ó Ø Œ ß Ş Ţ Ū Ŭ Ž Ź Ż
Алаҭын алфавит анапылаҩыра иахьа
Акатегориа:Алфавитқәа |
4020 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Пиаф,_Едит | Пиаф, Едит | {{Акарточка артист}}
[[Афаил:Édith Piaf 914-6440.jpg|мини|Едит Пиаф]]
'''Едит Пиаф''' ({{lang-fr|Édith Piaf}}, лыхьӡҵәҟьа '''Едит Џованна Гассион''', {{lang-fr|Édith Giovanna Gassion}}; {{date|19|12|1915}}, [[Париж]] — {{date|10|10|1963}}, [[Грас]]) — францыз ашәаҳәаҩыи артистԥҳәыси.
== Ашәақәа ==
Едит Пиаф лшәақәа алфавиттә рыхьӡҵара:
# À l’enseigne de la fille sans cœur (1951)
# À quoi ça sert l’amour ? (1962)
# Adieu mon cœur (1946)
# Au bal de la chance (1952)
# Avant l’heure (1951)
# Avant nous (1956)
# Avec ce soleil (1954)
# Bal dans ma rue
# Boulevard du crime
# Bravo pour le clown (1953)
# Browning
# C’est à Hambourg
# C’est d’la faute à tes yeux
# C’est l’amour
# C’est lui que mon cœur à choisi
# C’est merveilleux
# C’est peut-être ça
# C’est pour ça
# C’est toi le plus fort
# C’est un gars
# C’est un homme terrible
# C’est un monsieur très distingué
# C'était pas moi
# C'était un jour de fête
# C'était une histoire d’amour
# Ça fait drôle
# Carmen’s story
# Céline
# Celui qui ne savait pas pleurer
# 'Chand d’habits
# Chanson bleue
# Chanson de Catherine
# Comme moi
# Comme un moineau
# Corrèque et réguyer
# Coup de grisou
# Cri du cœur
# Dans leur baiser
# Dans ma rue
# Dans un bouge du vieux port
# De l’autre côté de la rue
# Demain (il fera jour)
# Des histoires
# Ding din dong
# Du matin jusqu’au soir
# Eden blues
# Elle a dit
# Elle fréquentait la rue Pigalle
# Embrasse-moi
# Emporte-moi
# Enfin le printemps
# Entre Saint-Ouen et Clignancourt
# Escale
# Et ça gueule ça madame
# Et moi
# Et pourtant
# Exodus
# Fais comme si
# Fais-moi valser…
# Fallait-il
# Faut pas qu’il se figure
# Heureuse
# Hymne à l’amour (1949)
# Il a chanté
# Il fait bon t’aimer
# Il n’est pas distingué
# Il pleut
# Il y avait
# Inconnu, excepté de Dieu
# J’m’en fous pas mal
# J’ai dansé avec l’amour
# J’ai qu'à l’regarder…
# J’en ai tant vu
# J’entends la sirène
# J’suis mordue
# Je m’imagine
# Je me souviens d’une chanson
# Je n’en connais pas la fin
# Je sais comment
# Je suis à toi
# Je t’ai dans la peau
# Jean et Martine
# Jérusalem
# Jézabel
# Jimmy c’est lui
# Johnny, tu n’es pas un ange
# Kiosque à journaux
# L’accordéoniste (1940)
# L’effet qu' tu m' fais
# L’escale
# L'étranger
# L’homme à la moto
# L’homme au piano
# L’homme de Berlin
# L’homme des bars
# L’homme que j’aimerai
# L’orgue des amoureux
# La belle histoire d’amour
# La demoiselle du cinquième
# La fête continue
# La foule (1957)
# La goualante du pauvre Jean
# La java de Cézigue
# La Julie jolie
# La p’tite marie
# La petite boutique
# La rue aux chansons
# La sérénade du pavé
# La valse de l’amour
# La vie en rose (1946)
# La vie, l’amour
# La ville inconnue
# Le ballet des cœurs
# Le billard électrique
# Le bleu de tes yeux
# Le bruit des villes
# Le brun et le blond
# Le chacal
# Le chant d’amour
# Le chant du pirate
# Le chasseur de l’hôtel
# Le chemin des forains
# Le chevalier de Paris
# Le ciel est fermé
# Le contrebandier
# Le diable de la Bastille
# Le disque usé
# Le droit d’aimer
# Le Fanion de la Légion
# Le gitan et la fille
# Le grand voyage du pauvre nègre
# Le mauvais matelot
# Le métro de Paris
# Le petit brouillard
# Le petit homme
# Le petit monsieur triste
# Le prisonnier de la tour
# Le rendez-vous
# Le roi a fait battre tambour
# Le vagabond
# Le vieux piano
# Légende
# Les amants
# Les amants d’un jour (1956)
# Les amants de demain
# Les amants de Paris
# Les amants de Teruel
# Les amants de Venise
# Les amants merveilleux
# Les bleuets d’azur
# Les blouses blanches
# Les deux copains
# Les deux ménétriers (galop macabre)
# Les deux rengaines
# Les flon-flons du bal
# Les gars qui marchaient
# Les gens
# Les grognards
# Les hiboux
# Les marins, ça fait des voyages
# Les mômes de la cloche (1936)
# Les mots d’amour
# Les neiges de Finlande
# Les prisons du roy
# Les trois cloches (1946)
# Madeleine qui avait du cœur
# Margot cœur gros
# Mariage
# Marie la française
# Marie-trottoir
# Mea culpa
# Milord (1959)
# Miséricorde
# Mon amant de la coloniale
# Mon ami m’a donné
# Mon apéro
# Mon Dieu
# Mon homme
# Mon légionnaire (1937)
# Mon manège à moi
# Mon vieux Lucien
# Monsieur Ernest a réussi
# Monsieur et madame
# Monsieur Incognito
# Monsieur Lenoble
# Monsieur Saint-Pierre
# Musique à tout va
# N’y vas pas, Manuel
# [[Non, je ne regrette rien]] (1960)
# Non, la vie n’est pas triste
# Notre-Dame de Paris
# On cherche un Auguste
# On danse sur ma chanson
# Opinion publique
# Où sont-ils, tous mes copains ?
# Ouragan
# Padam… Padam… (1951)
# Paris
# Paris-Méditerranée
# Pleure pas
# Plus bleu que tes yeux
# Polichinelle
# Pour moi tout' seule
# Pour qu’elle soit jolie, ma chanson
# Qu’as-tu fait, John ?
# Qu’il était triste, cet anglais
# Quand même
# Quand tu dors
# Quatorze juillet
# Regarde-moi toujours comme ça
# Reste
# Retour
# Rien de rien
# Roulez tambours
# Salle d’attente
# Si si si
# Si tu partais
# Simple comme bonjour
# Soeur Anne
# Soudain une vallée
# Sous le ciel de Paris (1954)
# Sur une colline
# T’es beau, tu sais
# T’es l’homme qu’il me faut
# Tant qu’il y aura des jours
# Tatave
# Télégramme
# Tiens v’là un marin!
# Toi qui sais
# Toi, tu l’entends pas
# Toujours aimer
# Tous les amoureux chantent
# Tout fout l’camp
# Traqué
# Tu es partout
# Un coin tout bleu
# Un étranger
# Un grand amour qui s’achève
# Un homme comme les autres
# Un jeune homme chantait (1937)
# Un monsieur me suit dans la rue
# Un refrain courait dans la rue
# Une chanson à trois temps (1947)
# Une dame
# Une enfant
# Une valse
# Va danser
# Y a pas d’printemps
# Y avait du soleil
# Y en a un d’trop
== Афильмқәа ==
* «[[Пиаф (фильм)|Пиаф]]» — фильм [[1974 год]]а, основанный на биографии Эдит Пиаф.
* «[[Жизнь в розовом цвете]]» — фильм [[2007 год]]а, основанный на биографии Эдит Пиаф.
== Алитература ==
* Симона Берто. "Эдит Пиаф", Paris,Laffont,1969/Москва,"Искусство",1991, 320 стр. (Воспоминания Момон - единокровной сестры Эдит Пиаф).
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
==Азхьарԥшқәа==
* [http://edith-piaf.narod.ru/ Сайт, посвящённый Эдит Пиаф]
* [http://edithpiaf.forum24.ru/ Форум, посвященный Эдит Пиаф]
* [http://www.youtube.com/watch?v=RuA1awvhqYc Русский мультфильм по песне Эдит Пиаф] — Edith Piaf — Escale
* [http://www.youtube.com/watch?v=sD5xv93hW7k Edith Piaf — Une chanson à trois temps] — «Песня на три такта» (1947) — выступление Эдит Пиаф в Лозанне
* [http://fr.lyrsense.com/edith_piaf Песни Эдит Пиаф]
* [http://edithpiaf.forum24.ru/?1-7-20-00000043-000-0-0-1236157508 Перевод песни Non, je ne regrette rien] — «Нет, я не жалею ни о чём»
* [http://edith-piaf.narod.ru/Piaf-paroles.htm Переводы песен Эдит Пиаф]
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Франциатәи ашәаҳәаҩцәа|Пиаф, Эдит]]
[[Акатегориа:1915 шықәсазы ииз|Пиаф, Эдит]]
[[Акатегориа:Ԥхынҷкәынмза 19 рзы ииз|Пиаф, Эдит]]
[[Акатегориа:1963 шықәсазы иԥсыз|Пиаф, Эдит]]
[[Акатегориа:Жьҭаарамза 10 рзы иԥсыз|Пиаф, Эдит]] | Едит Пиаф (, лыхьӡҵәҟьа Едит Џованна Гассион, ; , Париж — , Грас) — францыз ашәаҳәаҩыи артистԥҳәыси.
Ашәақәа
Едит Пиаф лшәақәа алфавиттә рыхьӡҵара:
À l’enseigne de la fille sans cœur (1951)
À quoi ça sert l’amour ? (1962)
Adieu mon cœur (1946)
Au bal de la chance (1952)
Avant l’heure (1951)
Avant nous (1956)
Avec ce soleil (1954)
Bal dans ma rue
Boulevard du crime
Bravo pour le clown (1953)
Browning
C’est à Hambourg
C’est d’la faute à tes yeux
C’est l’amour
C’est lui que mon cœur à choisi
C’est merveilleux
C’est peut-être ça
C’est pour ça
C’est toi le plus fort
C’est un gars
C’est un homme terrible
C’est un monsieur très distingué
C'était pas moi
C'était un jour de fête
C'était une histoire d’amour
Ça fait drôle
Carmen’s story
Céline
Celui qui ne savait pas pleurer
'Chand d’habits
Chanson bleue
Chanson de Catherine
Comme moi
Comme un moineau
Corrèque et réguyer
Coup de grisou
Cri du cœur
Dans leur baiser
Dans ma rue
Dans un bouge du vieux port
De l’autre côté de la rue
Demain (il fera jour)
Des histoires
Ding din dong
Du matin jusqu’au soir
Eden blues
Elle a dit
Elle fréquentait la rue Pigalle
Embrasse-moi
Emporte-moi
Enfin le printemps
Entre Saint-Ouen et Clignancourt
Escale
Et ça gueule ça madame
Et moi
Et pourtant
Exodus
Fais comme si
Fais-moi valser…
Fallait-il
Faut pas qu’il se figure
Heureuse
Hymne à l’amour (1949)
Il a chanté
Il fait bon t’aimer
Il n’est pas distingué
Il pleut
Il y avait
Inconnu, excepté de Dieu
J’m’en fous pas mal
J’ai dansé avec l’amour
J’ai qu'à l’regarder…
J’en ai tant vu
J’entends la sirène
J’suis mordue
Je m’imagine
Je me souviens d’une chanson
Je n’en connais pas la fin
Je sais comment
Je suis à toi
Je t’ai dans la peau
Jean et Martine
Jérusalem
Jézabel
Jimmy c’est lui
Johnny, tu n’es pas un ange
Kiosque à journaux
L’accordéoniste (1940)
L’effet qu' tu m' fais
L’escale
L'étranger
L’homme à la moto
L’homme au piano
L’homme de Berlin
L’homme des bars
L’homme que j’aimerai
L’orgue des amoureux
La belle histoire d’amour
La demoiselle du cinquième
La fête continue
La foule (1957)
La goualante du pauvre Jean
La java de Cézigue
La Julie jolie
La p’tite marie
La petite boutique
La rue aux chansons
La sérénade du pavé
La valse de l’amour
La vie en rose (1946)
La vie, l’amour
La ville inconnue
Le ballet des cœurs
Le billard électrique
Le bleu de tes yeux
Le bruit des villes
Le brun et le blond
Le chacal
Le chant d’amour
Le chant du pirate
Le chasseur de l’hôtel
Le chemin des forains
Le chevalier de Paris
Le ciel est fermé
Le contrebandier
Le diable de la Bastille
Le disque usé
Le droit d’aimer
Le Fanion de la Légion
Le gitan et la fille
Le grand voyage du pauvre nègre
Le mauvais matelot
Le métro de Paris
Le petit brouillard
Le petit homme
Le petit monsieur triste
Le prisonnier de la tour
Le rendez-vous
Le roi a fait battre tambour
Le vagabond
Le vieux piano
Légende
Les amants
Les amants d’un jour (1956)
Les amants de demain
Les amants de Paris
Les amants de Teruel
Les amants de Venise
Les amants merveilleux
Les bleuets d’azur
Les blouses blanches
Les deux copains
Les deux ménétriers (galop macabre)
Les deux rengaines
Les flon-flons du bal
Les gars qui marchaient
Les gens
Les grognards
Les hiboux
Les marins, ça fait des voyages
Les mômes de la cloche (1936)
Les mots d’amour
Les neiges de Finlande
Les prisons du roy
Les trois cloches (1946)
Madeleine qui avait du cœur
Margot cœur gros
Mariage
Marie la française
Marie-trottoir
Mea culpa
Milord (1959)
Miséricorde
Mon amant de la coloniale
Mon ami m’a donné
Mon apéro
Mon Dieu
Mon homme
Mon légionnaire (1937)
Mon manège à moi
Mon vieux Lucien
Monsieur Ernest a réussi
Monsieur et madame
Monsieur Incognito
Monsieur Lenoble
Monsieur Saint-Pierre
Musique à tout va
N’y vas pas, Manuel
Non, je ne regrette rien (1960)
Non, la vie n’est pas triste
Notre-Dame de Paris
On cherche un Auguste
On danse sur ma chanson
Opinion publique
Où sont-ils, tous mes copains ?
Ouragan
Padam… Padam… (1951)
Paris
Paris-Méditerranée
Pleure pas
Plus bleu que tes yeux
Polichinelle
Pour moi tout' seule
Pour qu’elle soit jolie, ma chanson
Qu’as-tu fait, John ?
Qu’il était triste, cet anglais
Quand même
Quand tu dors
Quatorze juillet
Regarde-moi toujours comme ça
Reste
Retour
Rien de rien
Roulez tambours
Salle d’attente
Si si si
Si tu partais
Simple comme bonjour
Soeur Anne
Soudain une vallée
Sous le ciel de Paris (1954)
Sur une colline
T’es beau, tu sais
T’es l’homme qu’il me faut
Tant qu’il y aura des jours
Tatave
Télégramme
Tiens v’là un marin!
Toi qui sais
Toi, tu l’entends pas
Toujours aimer
Tous les amoureux chantent
Tout fout l’camp
Traqué
Tu es partout
Un coin tout bleu
Un étranger
Un grand amour qui s’achève
Un homme comme les autres
Un jeune homme chantait (1937)
Un monsieur me suit dans la rue
Un refrain courait dans la rue
Une chanson à trois temps (1947)
Une dame
Une enfant
Une valse
Va danser
Y a pas d’printemps
Y avait du soleil
Y en a un d’trop
Афильмқәа
«Пиаф» — фильм 1974 года, основанный на биографии Эдит Пиаф.
«Жизнь в розовом цвете» — фильм 2007 года, основанный на биографии Эдит Пиаф.
Алитература
Симона Берто. "Эдит Пиаф", Paris,Laffont,1969/Москва,"Искусство",1991, 320 стр. (Воспоминания Момон - единокровной сестры Эдит Пиаф).
Азгәаҭақәа
Азхьарԥшқәа
Сайт, посвящённый Эдит Пиаф
Форум, посвященный Эдит Пиаф
Русский мультфильм по песне Эдит Пиаф — Edith Piaf — Escale
Edith Piaf — Une chanson à trois temps — «Песня на три такта» (1947) — выступление Эдит Пиаф в Лозанне
Песни Эдит Пиаф
Перевод песни Non, je ne regrette rien — «Нет, я не жалею ни о чём»
Переводы песен Эдит Пиаф
Пиаф, Эдит
Пиаф, Эдит
Пиаф, Эдит
Пиаф, Эдит
Пиаф, Эдит |
4133 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Швециа | Швециа | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = {{#property:p41}}
|абираҟ ирызку адаҟьа = Швециа абираҟ
|агерб = Great coat of arms of Sweden.svg
|агерб ирызку адаҟьа = Швециа агерб
|агимн=United States Navy Band - Sweden.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Швециа агимн
|амаҵураҭыԥ1=Акрал
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр
|амаҵурауаҩ2=
|Агимн=
|zoom1=3}}
'''Швециа''' ({{lang-sv|Sverige}}), аофициалтә хьӡы: '''Швециа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 305 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sv|Konungariket Sverige}}) — аҩадатәи [[Европа|Европаҿы]], [[Скандинавтәи адгьылбжьахабжа]]ҿы аҳәынҭқарра ауп.
== Агеографиа ==
== Аҭоурыхь ==
== Административтә шара ==
{{main|Швециа административтә шара}}
Швециа 21 округык — ''ален'' ({{lang|sv|län}}) — имоуп.
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Швециа| ]]
[[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]]
[[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] | Швециа (), аофициалтә хьӡы: Швециа Акралра () — аҩадатәи Европаҿы, Скандинавтәи адгьылбжьахабжаҿы аҳәынҭқарра ауп.
Агеографиа
Аҭоурыхь
Административтә шара
Швециа 21 округык — ален () — имоуп.
Акатегориа:Европатәи атәылақәа
Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа
Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа |
4108 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Амза | Амза | {| class="infobox" style="width: 18em;"
|+ style="font-size:larger;" | ''Амза'' [[Афаил:Moon decrescent symbol (bold).svg|24px|☾]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center; background: #000000;" | [[Афаил:Moon merged small.jpg|frameless|Амза]]
|-
! bgcolor="#a0ffa0" colspan="2" | '''[[Аорбита|Характеристики орбиты]]'''
|-
| [[Аперигеи]]
| 363 104 км<br />0,0024 [[Астрономическая единица|а. е.]]
|-
| [[Апогеи]]
| 405 696 км<br />0,0027 а. е.
|-
| [[Алырабжа ду]]
| 384 399 км<br />0,00257 а. е.
|-
| [[Аеқсцентриситет]]
| 0,0549
|-
| [[Асидерикатә аҵәираамҭа]]
| 27,321582 д<br />{{nowrap|27 д 7 ч 43,1 мин}}
|-
| [[Асинодикатә аҵәираамҭа]]
| 29,530588 д<br />{{nowrap|29 д 12 ч 44,0 мин}}
|-
| [[Наклонение (астрономия)|Наклонение]]
| 5,145° относительно [[Аеклиптика|эклиптики]]
|-
| Орбитальная скорость
| 1,022 км/с
|-
| Долгота восходящего узла
| (убывание) 1 оборот за 18,6 лет
|-
| Аперицентр аргумент
| (возрастание) 1 оборот за 8,85 лет
|-
| [[Период вращения]]
| синхронизирован (всегда повёрнута к Земле одной стороной)
|-
| [[Апланетқәа рмҩанызақәа|Амҩаныза]]
| [[Адгьыл|Адгьыл амҩаныза]]
|-
! bgcolor="#a0ffa0" colspan="2" | '''Физические характеристики'''
|-
| Аекватортә арадиус
| 1738,14 км<br />0,273 адгьылтә
|-
| Абжьаратә арадиус
| 1737,10 км<br />0,273 адгьылтә
|-
| Аполиартә арадиус
| 1735,97 км<br />0,273 адгьылтә
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Эллипсоид вращения|Площадь поверхности]]
| 3,793{{e|7}} км²<br />0,074 адгьылтә
|-
| Эллипсоидность
| 0,00125
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Аҭбаара]]
| 2,1958{{e|10}} км³<br />0,020 земных
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Амасса]]
| 7,3477{{e|22}} кг <br />0,0123 земных
|-
| Абжьаратә [[аџыхра]]
| 3346,4 кг/м³
|-
| [[Ускорение свободного падения]]
| 1,62 м/с²
|-
| [[Первая космическая скорость]]
| 1,68 км/с
|-
| [[Вторая космическая скорость]]
| 2,38 км/с
|-
| [[Албедо]]
| 0,12
|-
| [[Видимая звёздная величина]]
| −2,5/−12,9<br />−12,74 (при полной Луне)
|-
! bgcolor="#a0ffa0" colspan="2" | '''Аҟәандара'''
|-
| Минималтә
| 100 К (−173,15 °C) (аекватор аҿы)<br />33 К (−240 °C)
|-
| Бжьаратә
| 220 К (−53,15 °C)<br />130 К (−143,15 °C)
|-
| Мақсималтә
|390 К (116,85 °C)<br />230 К (−43,15 °C)
|-
| align="center" colspan="2" |
|}
'''А{{Акут}}мза'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (''асимвол'': [[file:Moon decrescent symbol (fixed width).svg|16px|☾]]) — иԥсабаратәу [[Адгьыл]] [[иамҩанызоуп]]. Уи алашала ажәҩан аршь аҿы аҩбатәи аҭыԥ аннакылоит Амра ашьҭахь. Адгьылеи амзеи 384 467 км рыбжьоуп.
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Акосмос]]
[[Акатегориа:Амратә система]] | Амза (асимвол: 16px|☾) — иԥсабаратәу Адгьыл иамҩанызоуп. Уи алашала ажәҩан аршь аҿы аҩбатәи аҭыԥ аннакылоит Амра ашьҭахь. Адгьылеи амзеи 384 467 км рыбжьоуп.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Акосмос
Акатегориа:Амратә система |
3975 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Адунеи_аҳҭнықалақьқәа_рыхьӡынҵа | Адунеи аҳҭнықалақьқәа рыхьӡынҵа | == Асиа ==
{| class="wikitable sortable"
!scope="col" style="width:130px;"|Аҳҭнықалақь
!scope="col" style="width:200px;"|Атәыла
|-
| [[Абу-Даби]] || {{ARE}}
|-
| [[Абуџа]] || {{NGA}}
|-
| [[Аддис-Абеба]] || {{ETH}}
|-
| [[Аккра]] || {{GHA}}
|-
| [[Аҟәа]] || {{Абыраҟдырга|Аԥсны}}
|-
| [[Аладатәи Тарава]] || {{KIR}}
|-
| [[Алжир (ақалақь)|Алжир]] || {{DZA}}
|-
| [[Амман]] || {{JOR}}
|-
| [[Амстердам]] || {{NLD}}
|-
| [[Андорра-ла-Велиа]] || {{AND}}
|-
| [[Анкара]] || {{TUR}}
|-
| [[Апиа]] || {{WSM}}
|-
| [[Асмара]] || {{ERI}}
|-
| [[Антананариву]] || {{MDG}}
|-
| [[Астана]] || {{KAZ}}
|-
| [[Асунсион]] || {{PRY}}
|-
| [[Афина]] || {{GRE}}
|-
| [[Ашхабад]] || {{TKM}}
|-
| [[Аҩадатәи Никосиа]] || {{Флагификация|Аҩадатәи Кипр}}
|-
| [[Баӷдад]] || {{IRQ}}
|-
| [[Бақәа]] || {{AZE}}
|-
| [[Бамако]] || {{MLI}}
|-
| [[Банги]] || {{CAF}}
|-
| [[Бангкок]] || {{THA}}
|-
| [[Бандар-Сери-Бегаван]] || {{BRN}}
|-
| [[Банжул]] || {{GMB}}
|-
| [[Бастер]] || {{KNA}}
|-
| [[Беирут]] || {{LBN}}
|-
| [[Белград]] || {{SRB}}
|-
| [[Бельмопан]] || {{BLZ}}
|-
| [[Берлин]] || {{DEU}}
|-
| [[Берн]] || {{CHE}}
|-
| [[Бисау]] || {{GNB}}
|-
| [[Бишкек]] || {{KGZ}}
|-
| [[Богота]] || {{COL}}
|-
| [[Браззавил]] || {{COG}}
|-
| [[Бразилиа (ақалақь)|Бразилиа]] || {{BRA}}
|-
| [[Братислава]] || {{SVK}}
|-
| [[Бриуссель]] || {{BEL}}
|-
| [[Бриџтаун]] || {{BRB}}
|-
| [[Будапешт]] || {{HUN}}
|-
| [[Буенос-Аирес]] || {{ARG}}
|-
| [[Бухарест]] || {{ROU}}
|-
| [[Вадуц]] || {{LIE}}
|-
| [[Валлетта]] || {{MLT}}
|-
| [[Варшава]] || {{POL}}
|-
| [[Ватикан]] || {{VAT}}
|-
| [[Вашингтон]] || {{USA}}
|-
| [[Вена]] || {{AUT}}
|-
| [[Виентиан]] || {{LAO}}
|-
| [[Викториа (Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа)|Викториа]]|| {{SYC}}
|-
| [[Вильниус]] || {{LTU}}
|-
| [[Виндҳук]] || {{NAM}}
|-
| [[Габороне]] || {{BWA}}
|-
| [[Гавана]] || {{CUB}}
|-
| [[Гватемала (ақалақь)|Гватемала]] || {{GTM}}
|-
| [[Гитега]] || {{BDI}}
|-
| [[Дакар]] || {{SEN}}
|-
| [[Дакка]] || {{BGD}}
|-
| [[Дили]] || {{TLS}}
|-
| [[Додома]] || {{TZA}}
|-
| [[Доха]] || {{QAT}}
|-
| [[Дублин]] || {{IRL}}
|-
| [[Душанбе]] || {{TJK}}
|-
| [[Ель-Аиун]] || {{Абыраҟдырга|Мраҭашәаратәи Сахара}}
|-
| [[Ель-Кувеит]] || {{KWT}}
|-
| [[Ер-Риад]] || {{SAU}}
|-
| [[Ереван]] || {{ARM}}
|-
| [[Загреб]] || {{HRV}}
|-
| [[Иамусукро]] || {{CIV}}
|-
| [[Иаунде]] || {{CMR}}
|-
| [[Иерусалим]] || {{ISR}}
|-
| [[Исламабад]] || {{PAK}}
|-
| [[Кабул]] || {{AFG}}
|-
| [[Кампала]] || {{UGA}}
|-
| [[Канберра]] || {{AUS}}
|-
| [[Каракас]] || {{VEN}}
|-
| [[Кастри]] || {{LCA}}
|-
| [[Катманду]] || {{NPL}}
|-
| [[Кигали]] || {{RWA}}
|-
| [[Киев]] || {{UKR}}
|-
| [[Кингстаун]] || {{VCT}}
|-
| [[Кингстон]] || {{JAM}}
|-
| [[Киншаса]] || {{COD}}
|-
| [[Кито]] || {{ECU}}
|-
| [[Кишиниов]] || {{MDA}}
|-
| [[Коломбо]] || {{LKA}}
|-
| [[Конакри]] || {{GIN}}
|-
| [[Копенҳаген]] || {{DNK}}
|-
| [[Куала-Лумпур]] || {{MYS}}
|-
| [[Ҟаир]] || {{EGY}}
|-
| [[Қарҭ]] || {{GEO}}
|-
| [[Либревиль]] || {{GAB}}
|-
| [[Лилонгәе]] || {{MWI}}
|-
| [[Лима]] || {{PER}}
|-
| [[Лиссабон]] || {{PRT}}
|-
| [[Лиублиана]] || {{SVN}}
|-
| [[Лиуксембург]] || {{LUX}}
|-
| [[Ломе]] || {{TGO}}
|-
| [[Лондон]] || {{GBR}}
|-
| [[Луанда]] || {{AGO}}
|-
| [[Лусака]] || {{ZMB}}
|-
| [[Маджуро]] || {{MHL}}
|-
| [[Мадрид]] || {{ESP}}
|-
| [[Малабо]] || {{GNQ}}
|-
| [[Мале]] || {{MDV}}
|-
| [[Манагуа]] || {{NIC}}
|-
| [[Манама]] || {{BHR}}
|-
| [[Манила]] || {{PHL}}
|-
| [[Масеру]] || {{LSO}}
|-
| [[Маскат]] || {{OMN}}
|-
| [[Мапуту]] || {{MOZ}}
|-
| [[Мбабане]] || {{SWZ}}
|-
| [[Мехико]] || {{MEX}}
|-
| [[Минск]] || {{BLR}}
|-
| [[Могадишо]] || {{SOM}}
|-
| [[Монако (ақалақь)|Монако]] || {{MCO}}
|-
| [[Монровиа]] || {{LBR}}
|-
| [[Монтевидео]] || {{URY}}
|-
| [[Морони]] || {{COM}}
|-
| [[Москва]] || {{RUS}}
|-
| [[Наироби]] || {{KEN}}
|-
| [[Нассау (Баҳаматәи Адгьылбжьахақәа)|Нассау]] || {{BHS}}
|-
| [[Нгерулмуд]] || {{PLW}}
|-
| [[Неипидо]] || {{MMR}}
|-
| [[Ниамеи]] || {{NER}}
|-
| [[Никосиа]] || {{CYP}}
|-
| [[Ниу-Дели]] || {{IND}}
|-
| [[Нуакшот]] || {{MRT}}
|-
| [[Нукуалофа]] || {{TON}}
|-
| [[Нџамена]] || {{TCD}}
|-
| [[Осло]] || {{NOR}}
|-
| [[Оттава]] || {{CAN}}
|-
| [[Паликир]] || {{FSM}}
|-
| [[Панама (ақалақь)|Панама]] || {{PAN}}
|-
| [[Парамарибо]] || {{SUR}}
|-
| [[Париж]] || {{FRA}}
|-
| [[Пекин]] || {{CHN}}
|-
| [[Пномпен]] || {{KHM}}
|-
| [[Подгорица]] || {{MNE}}
|-
| [[Порт-Луи]] || {{MUS}}
|-
| [[Порт-Вила]] || {{VUT}}
|-
| [[Порт-Морсби]] || {{PNG}}
|-
| [[Порт-о-Пренс]] || {{HTI}}
|-
| [[Порт-оф-Спеин]] || {{TTO}}
|-
| [[Порто-Ново]] || {{BEN}}
|-
| [[Прага]] || {{CZE}}
|-
| [[Праиа]] || {{CPV}}
|-
| [[Преториа]] || {{ZAF}}
|-
| [[Приштина]] || {{Абираҟдырга|Косово}}
|-
| [[Пхениан]] || {{PRK}}
|-
| [[Рабат]] || {{MAR}}
|-
| [[Рамалла]] || {{PSE}}
|-
| [[Реикьиавик]] || {{ISL}}
|-
| [[Рига]] || {{LVA}}
|-
| [[Рим]] || {{ITA}}
|-
| [[Розо]] || {{DMA}}
|-
| [[Сан-Марино (ақалақь)|Сан-Марино]] || {{SMR}}
|-
| [[Сан-Сальвадор]] || {{SLV}}
|-
| [[Сан-Томе (ақалақь)|Сан-Томе]] || {{STP}}
|-
| [[Сан-Хосе (Коста-Рика)|Сан-Хосе]] || {{CRI}}
|-
| [[Сана]] || {{YEM}}
|-
| [[Сантиаго]] || {{CHL}}
|-
| [[Санто-Доминго]] || {{DOM}}
|-
| [[Сараево]] || {{BIH}}
|-
| [[Сент-Джонс]] || {{ATG}}
|-
| [[Сент-Джорджес]] || {{GRD}}
|-
| [[Сеул]] || {{KOR}}
|-
| [[Сингапур]] || {{SGP}}
|-
| [[Скопие]] || {{MKD}}
|-
| [[Софиа]] || {{BUL}}
|-
| [[Стокҳольм]] || {{SWE}}
|-
| [[Сува]] || {{FJI}}
|-
| [[Сукре (ақалақь)|Сукре]] || {{BOL}}
|-
| [[Таибеи]] || {{TWN}}
|-
| [[Таллин]] || {{EST}}
|-
| [[Ташкент]] || {{UZB}}
|-
| [[Тегусигальпа]] || {{HND}}
|-
| [[Теҳран]] || {{IRN}}
|-
| [[Тирана]] || {{ALB}}
|-
| [[Тирасполь]] || {{Абираҟдырга|Приднестровие}}
|-
| [[Токио]] || {{JPN}}
|-
| [[Триполи]] || {{LBY}}
|-
| [[Тунис (ақалақь)|Тунис]] || {{TUN}}
|-
| [[Тхимпху]] || {{BTN}}
|-
| [[Уагадугу]] || {{BFA}}
|-
| [[Уеллингтон]] || {{NZL}}
|-
| [[Улан-Батор]] || {{MNG}}
|-
| [[Фритаун]] || {{SLE}}
|-
| [[Фунафути]] || {{TUV}}
|-
| [[Ханои]] || {{VNM}}
|-
| [[Хартум]] || {{SDN}}
|-
| [[Хониара]] || {{SLB}}
|-
| [[Ҳараре]] || {{ZWE}}
|-
| [[Ҳаргеиса]] || {{Абыраҟдырга|Сомалиленд}}
|-
| [[Ҳельсинки]] || {{FIN}}
|-
| [[Цхинвал]] || {{Абираҟдырга|Аахыҵ Уаԥстәыла}}
|-
| [[Шьам]] || {{SYR}}
|-
| [[Џакарта]] || {{IDN}}
|-
| [[Џибути (ақалақь)|Џибути]] || {{DJI}}
|-
| [[Џуба]] || {{SSD}}
|-
| [[Џьорџьтаун]] || {{GUY}}
|-
| — || {{NRU}}
|}
==Шәахә. иара убас==
* [[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]]
[[Акатегориа:Аҳҭнықалақьқәа| ]]
[[Акатегориа:Аҳәынҭқаррақәа рсиақәа]] | Асиа
АҳҭнықалақьАтәыла Абу-Даби Абуџа Аддис-Абеба Аккра Аҟәа Аладатәи Тарава Алжир Амман Амстердам Андорра-ла-Велиа Анкара Апиа Асмара Антананариву Астана Асунсион Афина Ашхабад Аҩадатәи Никосиа Баӷдад Бақәа Бамако Банги Бангкок Бандар-Сери-Бегаван Банжул Бастер Беирут Белград Бельмопан Берлин Берн Бисау Бишкек Богота Браззавил Бразилиа Братислава Бриуссель Бриџтаун Будапешт Буенос-Аирес Бухарест Вадуц Валлетта Варшава Ватикан Вашингтон Вена Виентиан Викториа Вильниус Виндҳук Габороне Гавана Гватемала Гитега Дакар Дакка Дили Додома Доха Дублин Душанбе Ель-Аиун Ель-Кувеит Ер-Риад Ереван Загреб Иамусукро Иаунде Иерусалим Исламабад Кабул Кампала Канберра Каракас Кастри Катманду Кигали Киев Кингстаун Кингстон Киншаса Кито Кишиниов Коломбо Конакри Копенҳаген Куала-Лумпур Ҟаир Қарҭ Либревиль Лилонгәе Лима Лиссабон Лиублиана Лиуксембург Ломе Лондон Луанда Лусака Маджуро Мадрид Малабо Мале Манагуа Манама Манила Масеру Маскат Мапуту Мбабане Мехико Минск Могадишо Монако Монровиа Монтевидео Морони Москва Наироби Нассау Нгерулмуд Неипидо Ниамеи Никосиа Ниу-Дели Нуакшот Нукуалофа Нџамена Осло Оттава Паликир Панама Парамарибо Париж Пекин Пномпен Подгорица Порт-Луи Порт-Вила Порт-Морсби Порт-о-Пренс Порт-оф-Спеин Порто-Ново Прага Праиа Преториа Приштина Пхениан Рабат Рамалла Реикьиавик Рига Рим Розо Сан-Марино Сан-Сальвадор Сан-Томе Сан-Хосе Сана Сантиаго Санто-Доминго Сараево Сент-Джонс Сент-Джорджес Сеул Сингапур Скопие Софиа Стокҳольм Сува Сукре Таибеи Таллин Ташкент Тегусигальпа Теҳран Тирана Тирасполь Токио Триполи Тунис Тхимпху Уагадугу Уеллингтон Улан-Батор Фритаун Фунафути Ханои Хартум Хониара Ҳараре Ҳаргеиса Ҳельсинки Цхинвал Шьам Џакарта Џибути Џуба Џьорџьтаун —
Шәахә. иара убас
Аҳәынҭқаррақәа рсиа
Акатегориа:Аҳәынҭқаррақәа рсиақәа |
4138 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Жанна_д’Арк | Жанна д’Арк | {{Акарточка ауаҩы}}
[[Афаил:Joan of Arc miniature graded.jpg|мини|Ацқьа Жанна д’Арк]]
[[Афаил:Paris 75001 Place des Pyramides Jeanne d'Arc equestre by Frémiet S1.jpg|мини|Жанна д'Арк аҳаҭәара Париж аҿы]]
'''Жанна д’Арк''' (иахь. {{lang-fr|Jeanne d'Arc}}<ref>Лыхьӡ писалось по-разному вплоть до сер. XIX века. [Р. Перну. М.-В. Клэн. Жанна д’Арк: с. 220—221]. Сама она писала своё имя как «Jehanne» (см. [http://www.stjoan-center.com/Album/part47.html www.stjoan-center.com/Album/, части 47] и [http://www.stjoan-center.com/Album/part49.html 49]; об этом же сообщается и у Перну и Клэн).</ref>; {{date|6|1|1412}}, [[Донреми-ла-Пиусел]] — {{date|30|5|1431}}, [[Руан]], [[Франциа]]) — [[Афранцызцәа|францыз]] амилаҭтә афырԥҳәыс ауп. [[Ашәышықәсатәи аибашьра]]ан лара францыз ар рԥызахада руаӡәан.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:1412 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Ажьырныҳәамза 6 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1431 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Лаҵарамза 30 рзы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Франциатәи аруаа]]
[[Акатегориа:Франциатәи ацқьацәа]]
[[Акатегориа:Ацқьацәа]]
[[Акатегориа:Иршьыз афранцызцәа]]
[[Акатегориа:Франциа асимволқәа]] | мини|Жанна д'Арк аҳаҭәара Париж аҿы
Жанна д’Арк (иахь. Лыхьӡ писалось по-разному вплоть до сер. XIX века. [Р. Перну. М.-В. Клэн. Жанна д’Арк: с. 220—221]. Сама она писала своё имя как «Jehanne» (см. www.stjoan-center.com/Album/, части 47 и 49; об этом же сообщается и у Перну и Клэн).; , Донреми-ла-Пиусел — , Руан, Франциа) — францыз амилаҭтә афырԥҳәыс ауп. Ашәышықәсатәи аибашьраан лара францыз ар рԥызахада руаӡәан.
Азгәаҭақәа
Акатегориа:1412 шықәсазы ииз
Акатегориа:Ажьырныҳәамза 6 рзы ииз
Акатегориа:1431 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Лаҵарамза 30 рзы иԥсыз
Акатегориа:Франциатәи аруаа
Акатегориа:Франциатәи ацқьацәа
Акатегориа:Ацқьацәа
Акатегориа:Иршьыз афранцызцәа
Акатегориа:Франциа асимволқәа |
4179 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Чачба,_Гьаргь_Михаил-иԥа | Чачба, Гьаргь Михаил-иԥа | {{Акарточка ауаҩы}}
[[Афаил:George Shervashidze.jpg|мини|Гьаргь Михаил-иԥа Шервашиӡе-Чачба]]
'''Гьаргь Михаил-иԥа Чачба''', '''Гьаргь Михаил-иԥа Шервашиӡе-Чачба''' ({{lang-ka|გიორგი შარვაშიძე (ჩაჩბა)}}, {{lang-ru|Георгий Михайлович Шервашидзе}}; {{date|17|9|1846}}, [[Аҟәа]] – [[1918]], Аҟәа) — аԥсуа-ақырҭ ашәҟәыҩҩы, апоет, [[Аԥсуа аҳра]] иҭынха ([[1866]]).
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:1846 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Цәыббрамза 17 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1918 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Жәабранмза 19 рзы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа]]
[[Акатегориа:Аԥсны апоетцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа]]
[[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]]
[[Акатегориа:Чачаа]] | Гьаргь Михаил-иԥа Чачба, Гьаргь Михаил-иԥа Шервашиӡе-Чачба (, ; , Аҟәа – 1918, Аҟәа) — аԥсуа-ақырҭ ашәҟәыҩҩы, апоет, Аԥсуа аҳра иҭынха (1866).
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:1846 шықәсазы ииз
Акатегориа:Цәыббрамза 17 рзы ииз
Акатегориа:1918 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Жәабранмза 19 рзы иԥсыз
Акатегориа:Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа
Акатегориа:Аԥсны апоетцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа
Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа
Акатегориа:Чачаа |
4172 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Мегахшыбаҩ | Мегахшыбаҩ | [[Афаил:Will Ferrell as MegaMind by Gage Skidmore.jpg|200px|мини|Уилл Феррелл, Мегахшыбаҩ икостиум шәҵаны [[San Diego Comic-Con International]] аҿ.]]
'''Мегахшыбаҩ''' ({{lang-en|Megamind}}) — амультипликациатә комедиа, DreamWorks Animation-и Paramount Pictures-и рыҟаҵамҭа. Афильм алашара абоит 3D аформатла адунеи зегьынџьара жьҭаара 5, 2010 шықәсазы. Арежиссиор - Том Макграт.
== Асиужет ==
== Абжьы ацарҵит ==
* [[Бред Питт]] — ''Метромен'' (''Metro Man'')
* [[Феррелл, Уилл|Уилл Феррелл]] — ''Мегахшыбаҩ'' (''Megamind'')
* [[Хилл, Джона|Джона Хилл]] — ''Хал/Титан'' (''Hal/Titan'')
* [[Тина Феи]] — ''Роксана Ричи'' (''Roxanne Ritchi'')
* [[Девид Кросс]] — ''Миньон'' (''Minion'')
* [[Бен Стиллер]]
* [[Роберт Дауни-хуҿы]]
* [[Арамис Наит]]
== Асаундтрекқәа ==
# "[[Bad to the Bone]]" - [[Џьорџ Торогуд]]
# "[[A Little Less Conversation]]" - [[Елвис Престли]]
# "[[Alone Again (Naturally)]]" - [[Гилберт О'Салливан]]
# "[[Lovin' You]]" - [[Мини Рипертон]]
== Абара ==
* [https://www.imdb.com/title/tt1001526/ «Злой гений»]
[[Акатегориа:Америкатәи афильмқәа]]
[[Акатегориа:DreamWorks Pictures афильмқәа]] | Мегахшыбаҩ () — амультипликациатә комедиа, DreamWorks Animation-и Paramount Pictures-и рыҟаҵамҭа. Афильм алашара абоит 3D аформатла адунеи зегьынџьара жьҭаара 5, 2010 шықәсазы. Арежиссиор - Том Макграт.
Асиужет
Абжьы ацарҵит
Бред Питт — Метромен (Metro Man)
Уилл Феррелл — Мегахшыбаҩ (Megamind)
Джона Хилл — Хал/Титан (Hal/Titan)
Тина Феи — Роксана Ричи (Roxanne Ritchi)
Девид Кросс — Миньон (Minion)
Бен Стиллер
Роберт Дауни-хуҿы
Арамис Наит
Асаундтрекқәа
"Bad to the Bone" - Џьорџ Торогуд
"A Little Less Conversation" - Елвис Престли
"Alone Again (Naturally)" - Гилберт О'Салливан
"Lovin' You" - Мини Рипертон
Абара
«Злой гений»
Акатегориа:Америкатәи афильмқәа
Акатегориа:DreamWorks Pictures афильмқәа |
4190 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Дауҭ_IV_Аргылаҩ | Дауҭ IV Аргылаҩ | [[Афаил:King David IV the Builder. Gelati fresco.jpg|thumb|250px|Дaуҭ IV Аргылaҩ]]
'''Дaуҭ IV Аргылaҩ<ref>[http://government.gov.ge/index.php?lang_id=ABK&sec_id=193 Қырҭтәыла аиҳабыра (ахьӡ)]</ref>''', ''Давид Аргылaҩ'' ({{lang-ka|დავით IV აღმაშენებელი}}; {{date|||1073}}, [[Қәҭешь]] - {{date|6|2|1125|24|1}}, [[Қарҭ]]) — [[Қырҭтәыла]] аҳ [[1089]]-[[1125]] шықәсқәa рзы.
Қырҭтәылa aраԥқәa aжәылaҩцәa ирҿaгылон, ириaaины Аахыҵ [[Кaвкaз|Кaвкaзтәи]] aҳрaқәa ирылaрцон.
<references/>
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи аҳцәа]]
[[Акатегориа:Багратиони]]
[[Акатегориа:1073 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Ажьырныҳәамза 24 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1125 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Жәабранмза 6 рзы иԥсыз]] | Дaуҭ IV АргылaҩҚырҭтәыла аиҳабыра (ахьӡ), Давид Аргылaҩ (; , Қәҭешь - , Қарҭ) — Қырҭтәыла аҳ 1089-1125 шықәсқәa рзы.
Қырҭтәылa aраԥқәa aжәылaҩцәa ирҿaгылон, ириaaины Аахыҵ Кaвкaзтәи aҳрaқәa ирылaрцон.
Акатегориа:Қырҭтәылатәи аҳцәа
Акатегориа:Багратиони
Акатегориа:1073 шықәсазы ииз
Акатегориа:Ажьырныҳәамза 24 рзы ииз
Акатегориа:1125 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Жәабранмза 6 рзы иԥсыз |
4200 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Цуртавели,_Иакоб | Цуртавели, Иакоб | [[Афаил:Tsurtaveli.jpg|мини|Иакоб Цуртавели]]
'''Иакоб Цуртавели''' ({{lang-ka|იაკობ ცურტაველი}}; [[400]] – [[475]]) — [[Ақырҭуаа|ақырҭ]] ашәҟәҩҩуп. «[[Шушaник лгәaҟрaқәa]]» аавтор.
[[Акатегориа:400 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:475 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа]]
[[Акатегориа:Аҭоурыхдырҩцәа]] | Иакоб Цуртавели (; 400 – 475) — ақырҭ ашәҟәҩҩуп. «Шушaник лгәaҟрaқәa» аавтор.
Акатегориа:400 шықәсазы ииз
Акатегориа:475 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа
Акатегориа:Аҭоурыхдырҩцәа |
4191 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Пиросмани,_Нико | Пиросмани, Нико | {{Акарточка артист}}
'''Нико́ Пиросма́ни''' ({{lang-ka|ნიკო ფიროსმანი}}; иашаҵәҟьаны ахьӡ '''Никола́и Асла́н-иԥа Пиросманашви́ли''' ('''Пиросманишви́ли'''), {{lang-ka|ნიკოლოზ ასლანის ძე ფიროსმანაშვილი}}; 1862 — лаҵара 5 1918, [[Қарҭ]]) — еицырдыруа қырҭтәылатәи сахьаҭыхҩы, примитивизм ахаҭарнак.
== Абиографиа ==
[[Афаил:Pirosmani - Giraffe.jpg|thumb|left|220px|Ажираф]]
Диит 1862 ш. [[Мирзаани]] ([[Кахеҭи]]) ақыҭаҿ, ақыҭауаҩ иҭаацәараҿ.
<gallery>
File:Pirosmani - Janitor.jpg
File:Pirosmani - Deer.jpg
File:Pirosmani - Actress Margarita.jpg
File:Pirosmani - Boar.jpg
</gallery>
==Азхьарԥшқәа==
* [http://www.nukri.org/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=42&mode=thread&order=0&thold=0 О Пиросмани, репродукции] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20070928121538/http://www.nukri.org/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=42&mode=thread&order=0&thold=0 |date=2007-09-28 }}
{{Авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:1862 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Лаҵарамза 5 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1918 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Мшаԥымза 9 рзы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи асахьаҭыхҩцәа]] | Нико́ Пиросма́ни (; иашаҵәҟьаны ахьӡ Никола́и Асла́н-иԥа Пиросманашви́ли (Пиросманишви́ли), ; 1862 — лаҵара 5 1918, Қарҭ) — еицырдыруа қырҭтәылатәи сахьаҭыхҩы, примитивизм ахаҭарнак.
Абиографиа
thumb|left|220px|Ажираф
Диит 1862 ш. Мирзаани (Кахеҭи) ақыҭаҿ, ақыҭауаҩ иҭаацәараҿ.
Азхьарԥшқәа
О Пиросмани, репродукции
Акатегориа:1862 шықәсазы ииз
Акатегориа:Лаҵарамза 5 рзы ииз
Акатегориа:1918 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Мшаԥымза 9 рзы иԥсыз
Акатегориа:Қырҭтәылатәи асахьаҭыхҩцәа |
4209 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Адгьыл | Адгьыл | [[Афаил:The Blue Marble (remastered).jpg|thumb|Адгьыл]]
'''А́дгьыл'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (''асимвол'': [[Афаил:Earth symbol (fixed width).svg|16px|🜨]]) — а
Ахԥатәи планета амра аҟнытә. Уи идууӡоу [[адгьылтә гәыԥ апланетақәа]] ируакуп.
Зны-зынла адгьыл иахьӡырҵоит Адунеи, ма Ажәҩангәыԥштәылатә планета, зны-зынла баша Терра.
Адгьыл аҵанакы амоуп 510 072 000 км².
[[File:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|frameless|center]]
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Апланетақәа]]
[[Акатегориа:Амратә система]]
[[Акатегориа:Адгьыл]] | А́дгьыл (асимвол: 16px|🜨) — а
Ахԥатәи планета амра аҟнытә. Уи идууӡоу адгьылтә гәыԥ апланетақәа ируакуп.
Зны-зынла адгьыл иахьӡырҵоит Адунеи, ма Ажәҩангәыԥштәылатә планета, зны-зынла баша Терра.
Адгьыл аҵанакы амоуп 510 072 000 км².
frameless|center
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Апланетақәа
Акатегориа:Амратә система
Акатегориа:Адгьыл |
4198 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ҵереҭели,_Акаки_Ростом-иԥа | Ҵереҭели, Акаки Ростом-иԥа | {{Акарточка ашәҟәыҩҩы
|ахьӡ=Акаки Ҵереҭели
|аԥҳәыс=Натальиа Петр-иԥҳа Базилевскаиа
|ахәыҷқәа=Алексеи Акаки-иԥа Ҵереҭели
|алма-матер=[[Санкт-Петербургтәи аҳәынҭқарратә университет]]
|magnum_opus=Ааӡаҩ,<br />Сулико,<br />Торнике Еристави
}}
'''Акаки Ростом-иԥа Ҵереҭели''' ({{lang-ka|აკაკი როსტომის ძე წერეთელი}}; {{date|21|6|1840|9|6}}, [[Схвитори]] — {{date|26|1|1915}}, [[Сачхере]]) — [[Ақырҭуаа|ақырҭ]] ашәҟәҩҩуп.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{Авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:1840 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Рашәарамза 21 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1915 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Ажьырныҳәамза 26 рзы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи аамсҭацәа]]
[[Акатегориа:Ҵереҭелиаа]] | Акаки Ростом-иԥа Ҵереҭели (; , Схвитори — , Сачхере) — ақырҭ ашәҟәҩҩуп.
Азгәаҭақәа
Акатегориа:1840 шықәсазы ииз
Акатегориа:Рашәарамза 21 рзы ииз
Акатегориа:1915 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Ажьырныҳәамза 26 рзы иԥсыз
Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи аамсҭацәа
Акатегориа:Ҵереҭелиаа |
4199 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Ҷавҷаваӡе,_Илиа_Григори-иԥа | Ҷавҷаваӡе, Илиа Григори-иԥа | {{Акарточка ашәҟәыҩҩы
|ахьӡ=Илиa Ҷaвҷaвaӡе}}
'''Илиa Григори-иԥа Ҷaвҷaвaӡе''' ({{lang-ka|ილია გრიგოლის ძე ჭავჭავაძე}}; {{date|8|11|1837}}, ақыҭа [[Ҟәарел]] – {{date|12|9|1907}}, [[Ҵиҵамури]]) — [[Ақырҭуаа|ақырҭ]] ашәҟәҩҩуп.
==Абара==
* [http://www.biogr.ru/biography/?id_rubric=9&id=2284 Биография Чавчавадзе Ильи Григорьевича] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20140719220000/http://www.biogr.ru/biography/?id_rubric=9&id=2284 |date=2014-07-19 }}
* [http://www.pravoslavie.ru/orthodoxchurches/54551.htm Святой праведный Илия]
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи аполитикцәа]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи ацқьацәа]]
[[Акатегориа:Ацқьацәа]]
[[Акатегориа:1837 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:Абҵарамза 8 рзы ииз]]
[[Акатегориа:1907 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Цәыббрамза 12 рзы иԥсыз]] | Илиa Григори-иԥа Ҷaвҷaвaӡе (; , ақыҭа Ҟәарел – , Ҵиҵамури) — ақырҭ ашәҟәҩҩуп.
Абара
Биография Чавчавадзе Ильи Григорьевича
Святой праведный Илия
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи апоетцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи аполитикцәа
Акатегориа:Қырҭтәылатәи ацқьацәа
Акатегориа:Ацқьацәа
Акатегориа:1837 шықәсазы ииз
Акатегориа:Абҵарамза 8 рзы ииз
Акатегориа:1907 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Цәыббрамза 12 рзы иԥсыз |
4212 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Амазонка | Амазонка | '''Амазонка''' - [[Аладатәи Америка]] идууӡоу аӡиас. Амазонка аӡқәа фаҭәыла ибеиуп.
[[Акатегориа:Аладатәи Америка]]
[[Акатегориа:Аӡиасқәа]] | Амазонка - Аладатәи Америка идууӡоу аӡиас. Амазонка аӡқәа фаҭәыла ибеиуп.
Акатегориа:Аладатәи Америка
Акатегориа:Аӡиасқәа |
4219 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Иԥсабаратәым_амҩаныза | Иԥсабаратәым амҩаныза | [[Файл:Sputnik asm.jpg|thumb|200px|Аԥхьатәи иԥсабаратәым [[Адгьыл]] амҩаныза]]
[[Файл:Geostat.gif|thumb|200px|ԤДМ амҩа [[Геостационартәи аорбита|геостационартәи]] [[Аорбита|орбитаҿ]]]]
'''Иԥсабаратәым амҩаныза (ԤМ)''', '''Иԥсабаратәым Адгьыл амҩаныза (ԤДМ)''' — [[акосмос]]тәи аппарат.
[[Акатегориа:Иԥсабаратәым амҩанызақәа| ]] | thumb|200px|ԤДМ амҩа геостационартәи орбитаҿ
Иԥсабаратәым амҩаныза (ԤМ), Иԥсабаратәым Адгьыл амҩаныза (ԤДМ) — акосмостәи аппарат. |
4201 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Сиднеи | Сиднеи | {{Акарточка анхарҭаҭыԥ
|астатус=Аҳҭнықалақь
|абираҟ = {{#property:p41}}
|агерб = {{#property:p94}}
|zoom1=7}}
'''Сиднеи''' ({{lang-en|Sydney}}) — [[Австралиа]] ақалакь.
Сиднеи иаланхо – {{иаланхо|5 005 400|2016}}<ref name="2010june">{{cite web
| url = http://www.abs.gov.au/ausstats/[email protected]/Products/3218.0~2009-10~Main+Features~New+South+Wales?OpenDocument#PARALINK22
| title = Regional Population Growth, Australia, 2009-10
| accessdate = 5 августа 2008}}</ref><ref name=HOS>{{cite web
| url = http://www.ozexperience.com/index.php/travel/about_australia/brief_history_of_australia/
| title = History of Australia
| publisher = Oz Experience
| accessdate = 23 ноября 2008
| archive-date = 2011-08-28
| archive-url = https://web.archive.org/web/20110828010916/http://www.ozexperience.com/about-australia/
| url-status = dead
}}</ref><ref name="ABSGCCSA">{{cite web|title=3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2014–15:ESTIMATED RESIDENT POPULATION – Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs)|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/[email protected]/mediareleasesbyReleaseDate/28F51C010D29BFC9CA2575A0002126CC?OpenDocument|website=Australian Bureau of Statistics|publisher=Australian Bureau of Statistics|accessdate=30 March 2017}} Estimated resident population, 2016.</ref>
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
[[Акатегориа:Австралиа ақалақьқәа]] | Сиднеи () — Австралиа ақалакь.
Сиднеи иаланхо – Estimated resident population, 2016.
Ахьарԥшқәа
Акатегориа:Австралиа ақалақьқәа |
4185 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Аҳкәажәду_Ҭамар | Аҳкәажәду Ҭамар | {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Аҳкәажәду Ҭамар|даҽа ахьӡ=Ҭамар Ду|афото=Detall quadre de Tamara de Geòrgia.JPG|амаҵура=Қырҭтәыла аҳкәажәду|инаркны=[[1184]]|рҟынӡа=[[1209]]/[[1213]]
Аҳцәеи аҳкәажәдуцәеи раҳкәажәду, аԥсуааи, ақарҭцәеи, аранцәеи, аланцәеи (ауаԥсцәеи), акахцәеи, ашәамахьцәеи, Шьыруаншьеи Шьахьыншьеи раҳкәажәду, Мрагылареи Мраҭашәареи зегьы, Ари Адунеи Агәрахаҵареи ахьӡ-аԥша аиуааит, иаагаз Мессиаи.|аԥхьа иҟаз=[[Гьаргь III (Қырҭтәыла) |Гьаргь III]]|аҭынха=[[Гьаргь IV (Қырҭтәыла) |Гьаргь IV Лаша]]|аира арыцхә=[[1166]]|аира аҭыԥ=[[Мцхеҭа]], Қырҭтәыла|аԥсра арыцхә=[[1209]]/[[1213]]|аԥсра аҭыԥ=[[Қарҭ]], [[Қырҭтәыла]]|аԥсыжра аҭыԥ=[[Гелаҭтәи аберҭыԥ]]|ахәыҷқәа=[[Гьаргь IV (Қырҭтәыла) |Гьаргь IV Лаша]]
Русудан|ахаҵа=1) Гьаргь (Иури), Андреи Анцәабзиабаҩы иԥа.
2) Дауҭ-Сослан|ани аби=[[Гьаргь III (Қырҭтәыла) |Гьаргь III]]
Будурҳан Ауаԥстәи|анаԥынҵамҭа=Tamar signature.svg|ауацәа=|аусура=|адин=Ақырҭуа иашахаҵаратә уахәама|атәылауаҩра=}}
'''Ҭамара''' – Қырҭтәыла аҳкәажәду (меԥе) лакәын<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://www.saints.ru/t/Tamara_Velikaya.htm|Астатиа ахьӡ=Ҭамар Ду, Қырҭтәыла аҳкәажәду.}}</ref>. Қырҭтәыла аҭоурых аҿы акыр зҵазкуа аамҭа анапхгаҩцәа дыруаӡәкын<ref name=":0" />. Лара Багратионаа рдинастиа дахылҵит, аҳ Гьаргь III уи иԥшәма-ԥҳәыси аҳкәажәду Бурдуҳани (Алантәи аҳ Худан иԥҳа) рыԥҳа<ref name=":1">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://kavkazmonitor.livejournal.com/103911.html|Астатиа ахьӡ=Kavkazmonitor - Ауаԥсцәеи и Қырҭтәылеи|Азгәаҭақәа=Архив}}</ref>. Ҭамара [[Дауҭ IV Аргылаҩ|Аҳ Дауҭ IV Аргылаҩ]] иусура иацылҵон, насгьы Қырҭтәыла зегьы аҿы аиашахаҵара аларҵәараҿы, аныҳәарҭақәеи аберҭыԥқәеи рыргылараҿы лхы алалырхәит<ref name=":1" />.
== Абиографиа ==
=== Аҳра ахатәара ===
1178 ашықәс азы [[Уԥлисцихе|Уԥлис-Цыхьаҿ]] Ҭамара агәыргьын лхарҵеит, лаб Гьаргь III ицнапхгаҩы лаҳасабла. Ари ҟалеит аҳиԥа Демнеи Орбелиани рыжәлеи рықәгылара ашьҭахьҵәҟьа, аҳ ҭынха димамызт, атәылаҿы аҭагылазаашьа ҭышәынтәаламызт. Аҳ данԥсы ашьҭахь, Ҭамара еиҭа агәыргьын лхарҵеит, уи мҩаԥган Гелаҭтәи аберҭыԥ аҿы (1184). Лара иаразнак аизараду еизылгеит, ауахәамаҿы ауадаҩрақәа раԥыхразы, насгьы административтә еиҿкаара ашьа-қәыргыларазы. Иаԥсамыз аԥсқәабазцәа акафедра аҟынтәи иқәгахеит, рымчра еилаганы зхы иазырхәоз анапхгаҩцәа иқәгахеит, ауахәамақәа руалԥшьақәа рҟынтәи рхы иақәиҭыртәит, анхацәа рҭагылазаашьа рзымариан, рыҩныҵҟатәи аҭынчра еиҭашьақәдыргылеит.
=== Раԥхьатәи аибагара ===
1185 ашықәсазы апатриарх, аԥсқәабазцәеи, аҳҭынрауааи зегьы еицҿакны ирыӡбеит Ҭамара қәыԥш лхаҵа иԥшаара, уи азы аҭуџьар Зоровавел Русҟа ддәықәырҵеит (еицырзеиԥшу иаша-хаҵаратә дин амзыз ала), уи Андреи Анцәабзиабаҩы (Боголиубски) иԥа Гьаргь диԥылеит<ref name=":2">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://www.pravoslavie.ru/put/61478.htm|Астатиа ахьӡ=Аҳкәажәду Цқьа ҬАМАР ДУ. Ақырҭуа ҩырақәа рыла лыԥсҭазааранҵа|Ажәла=Поспелов|Ахьӡ=Антон}}</ref>(иара убасгьы Иури<ref>Иҟоуп еиуеиԥшым ахыцҳырҭақәа рҿы џьара-џьара дануп Иури иаҳасабла.</ref> ), ''«агәымшәара змаз арԥыс, аиҿартәышьа змоу, зыбла хызкуа»''<ref name=":2" />.
<blockquote>Зегьы аԥҳәысҳәаҩ иалырхыз иақәшаҳаҭхеит, аха Ҭамара лықәра иаҵанакуа аҟәыӷара змаз ус лҳәеит: ''"Ишԥаҟашәҵо абас еиԥш иҟоу ашьаҿа? Азыԥшра сышәҭа, ибзиарақәеи ицәгьарақәеи жәбаанӡа"'' . Аха аҳҭынрауаа рыӡбара иақәырӷәӷәеит, мчыла дақәшаҳаҭхеит, насгьы чара еиҿыркааит.
— Антон Поспелов<ref name=":2" /></blockquote>
Ԥыҭрак ашьҭахь, Ҭамара лшәарақәа иашахеит: ақырҭуа хыҵхырҭақәа изларҳәо ала, Гьаргь арыжәтә дашьны ихы ааирԥшит, насгьы “ихәымгоу аусқәа рацәаны” иҟаиҵеит. Ҭамара ҩы-шықәсеи бжаки лхаҵа иҟазшьа бааԥсқәа лычҳаит, насгьы «иаԥсоу аберцәа рыла иара иахь лхы рханы, лхаҭа лабҿаба диқәыӡбо далагеит», аха Гьаргь еиҳагьы игәы ԥжәаны, еиҳагьы ақәхратә усқәа ҟаиҵо далагеит, анаҩс Ҭамара , «илабжышқәа каҭәаны, дхҵәаны ддәықәырҵеит, ҳәашьа змам амали аблахкыгақәеи иҭаны». Ихҵәаз Гьаргь 1187 шықәсазы Константинополь нхара далагеит<ref name=":2" />.
Аилыҵра ашьҭахь, Ҭамара ԥасатәи лхаҵа лӷас дҟалеит, абырзенцәа рыр ду иманы Константинопольнтәи Қырҭтәылаҟа диасит, ирцәыӡыз аҳратә тәарҭа ирхынҳәырц. Иури идгылаҩцәа Қәҭешь ааныркылеит, Гегәыҭ аҳҭынраҿы агәыргьын ихадыргылеит, идгылаҩцәа Гори ақалақь аҟынӡа ажәыларақәа мҩаԥыргон, аха макьана ақәгылара ихәаҽын. Иури ҩаԥхьа дҭырцеит, идгылаҩцәа ахьырхәын (Џьакьели рыжәла рмазара рымхын). Уи ҟалеит 1191 ашықәс азы. Ҭамара лхаҵа иакәны, арқәа рнаԥхгаҩыс дыҟаны, Гьаргь (Иури) Двини егьырҭ аермантә дгьылқәеи аԥсылманцәа рҟынтәи рхы иахақәиҭитәыз азы, аермантә хыҵхырҭақәа, ақырҭуа хыҵхырҭақәа реиԥшымкәа, иара ҳаҭырқәҵарала, изнеиуеит<ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://travelgeorgia.ru/212/|Астатиа ахьӡ=Агәыргьын зхаҵоу рҭоурыхи рҽхәаԥхьыӡқәеи|Ажәла=|Ахьӡ=}}</ref><ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://web.archive.org/web/20161018220335/http://old.brusov.am/docs/Russian_Armenian_Communication-2.pdf|Астатиа ахьӡ=Агәыргьын зхаҵоу рҭоурыхи рҽхәаԥхьыӡқәеи|Ажәла=И.А.|Ахьӡ=Атаџьаниан|Ашықәс=2006|Аҭыԥ=Ереван}}</ref>.
=== Аҩбатәи аибагара ===
Иури раԥхьаӡа ахҵәара ашьҭахьҵәҟьа, Ҭамара ҭаацәара ҿыцк далалеит - лхәыҷратә ҩыза, ауаԥстәи<ref>Дауҭ-Сослан алантәи аҳиԥа иакәын. Ишаҳдыруа еиԥш аланқәеи ауаԥсқәеи жәларык ауп.</ref> аҳиԥа Дауҭ-Сослан дицны.
=== Ақырҭуа Аҳраду арӷәӷәара ===
Уи ашьҭахь Ҭамара ақәыларатә политика аалыртуеит. Тебризи Арзеруми лнапаҿы иаалгоит, Ардабилтәи асулҭан дииааиуеит. Шьамҳортәи аибашьра (1195) ахьӡ-аԥша ду лзаанагоит, уи абжьы уаҳауеит ибертәи аҳкәажәду Динара илызку аурыс аҳәамҭа. Лара аиааиратә ныҟәара хыркәшоуп (1203) Алеппо асулҭан Нукардин диааины<ref name=":0" />.
1210 шықәсазы, лара Мысра асулҭан Аль-Адиль I Абу Бакр ибн Аиуби иареи ҩажәижәабашықәсатәи аҭынчра рыбжьарҵеит. .
Ҭамар аҳкәажәду ҳәа дыԥхьаӡан Понт инаркны Гурган (Каспиантәи) аҟынӡа, Сԥери (Ҭрабзон инаркны Карс аҟынӡа ацәаҳәа) Дербент аҟынӡа, “Ҳазартәылеи Скифиеи”<ref name=":0" />.
Лара лымчра аамҭан агәрыцҳашьареи аиашареи девизс илыман: «Сара аиаҭымцәа раб соуп, аԥҳәысеибацәа рыӡбаҩ соуп», — лҳәон Ҭамара.
=== Аԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа. Аԥсра ===
Ҭамара дыԥсыз ашықәс ииашаҵәҟьаны еилкааӡам, уи 1209, 1210, ма 1213 шықәсқәа ҳәа иԥхьаӡоуп; Начармагевитәи атәарҭаҿ дычмазаҩхеит. Анаҩс Ҭамара Қарҭ азааигәара иҟаз Агаранитәи абааш ахь диасит (иҟалап иахьатәи Коџьоритәи абааш акәзар), уаҟа дыԥсит. Лыԥсыбаҩ Мцхеҭаҟа ииаргеит, нас Гелаҭҟа, уа анышә дамардеит. Аха иахьа уажәраанӡа анышә дахьамадаз аҭыԥҵәҟьа еилкаам, археологиатә ҭҵаарақәагьы алҵшәақәа рзаанамгаӡеит. Иҟоуп еиуеиԥшым версиақәа лара дахьамадоу, Палестина анышә дамардеит ҳәа агәаанагарагьы уахь иналаҵаны<ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://web.archive.org/web/20110316021120/http://travelgeorgia.ru/85/|Астатиа ахьӡ=Аҳкәажәду Ҭамара|Ажәла=|Ахьӡ=|Ашықәс=|Аҭыԥ=}}</ref>.
== Азгәаҭқәа ==
[[Акатегориа:1160 шықәсазы ииз]]
[[Акатегориа:1213 шықәсазы иԥсыз]]
[[Акатегориа:Қырҭтәылатәи аҳцәа]]
[[Акатегориа:Багратиони]] | Ҭамара – Қырҭтәыла аҳкәажәду (меԥе) лакәын. Қырҭтәыла аҭоурых аҿы акыр зҵазкуа аамҭа анапхгаҩцәа дыруаӡәкын. Лара Багратионаа рдинастиа дахылҵит, аҳ Гьаргь III уи иԥшәма-ԥҳәыси аҳкәажәду Бурдуҳани (Алантәи аҳ Худан иԥҳа) рыԥҳа. Ҭамара Аҳ Дауҭ IV Аргылаҩ иусура иацылҵон, насгьы Қырҭтәыла зегьы аҿы аиашахаҵара аларҵәараҿы, аныҳәарҭақәеи аберҭыԥқәеи рыргылараҿы лхы алалырхәит.
Абиографиа
Аҳра ахатәара
1178 ашықәс азы Уԥлис-Цыхьаҿ Ҭамара агәыргьын лхарҵеит, лаб Гьаргь III ицнапхгаҩы лаҳасабла. Ари ҟалеит аҳиԥа Демнеи Орбелиани рыжәлеи рықәгылара ашьҭахьҵәҟьа, аҳ ҭынха димамызт, атәылаҿы аҭагылазаашьа ҭышәынтәаламызт. Аҳ данԥсы ашьҭахь, Ҭамара еиҭа агәыргьын лхарҵеит, уи мҩаԥган Гелаҭтәи аберҭыԥ аҿы (1184). Лара иаразнак аизараду еизылгеит, ауахәамаҿы ауадаҩрақәа раԥыхразы, насгьы административтә еиҿкаара ашьа-қәыргыларазы. Иаԥсамыз аԥсқәабазцәа акафедра аҟынтәи иқәгахеит, рымчра еилаганы зхы иазырхәоз анапхгаҩцәа иқәгахеит, ауахәамақәа руалԥшьақәа рҟынтәи рхы иақәиҭыртәит, анхацәа рҭагылазаашьа рзымариан, рыҩныҵҟатәи аҭынчра еиҭашьақәдыргылеит.
Раԥхьатәи аибагара
1185 ашықәсазы апатриарх, аԥсқәабазцәеи, аҳҭынрауааи зегьы еицҿакны ирыӡбеит Ҭамара қәыԥш лхаҵа иԥшаара, уи азы аҭуџьар Зоровавел Русҟа ддәықәырҵеит (еицырзеиԥшу иаша-хаҵаратә дин амзыз ала), уи Андреи Анцәабзиабаҩы (Боголиубски) иԥа Гьаргь диԥылеит(иара убасгьы ИуриИҟоуп еиуеиԥшым ахыцҳырҭақәа рҿы џьара-џьара дануп Иури иаҳасабла. ), «агәымшәара змаз арԥыс, аиҿартәышьа змоу, зыбла хызкуа».
Зегьы аԥҳәысҳәаҩ иалырхыз иақәшаҳаҭхеит, аха Ҭамара лықәра иаҵанакуа аҟәыӷара змаз ус лҳәеит: "Ишԥаҟашәҵо абас еиԥш иҟоу ашьаҿа? Азыԥшра сышәҭа, ибзиарақәеи ицәгьарақәеи жәбаанӡа" . Аха аҳҭынрауаа рыӡбара иақәырӷәӷәеит, мчыла дақәшаҳаҭхеит, насгьы чара еиҿыркааит.
— Антон Поспелов
Ԥыҭрак ашьҭахь, Ҭамара лшәарақәа иашахеит: ақырҭуа хыҵхырҭақәа изларҳәо ала, Гьаргь арыжәтә дашьны ихы ааирԥшит, насгьы “ихәымгоу аусқәа рацәаны” иҟаиҵеит. Ҭамара ҩы-шықәсеи бжаки лхаҵа иҟазшьа бааԥсқәа лычҳаит, насгьы «иаԥсоу аберцәа рыла иара иахь лхы рханы, лхаҭа лабҿаба диқәыӡбо далагеит», аха Гьаргь еиҳагьы игәы ԥжәаны, еиҳагьы ақәхратә усқәа ҟаиҵо далагеит, анаҩс Ҭамара , «илабжышқәа каҭәаны, дхҵәаны ддәықәырҵеит, ҳәашьа змам амали аблахкыгақәеи иҭаны». Ихҵәаз Гьаргь 1187 шықәсазы Константинополь нхара далагеит.
Аилыҵра ашьҭахь, Ҭамара ԥасатәи лхаҵа лӷас дҟалеит, абырзенцәа рыр ду иманы Константинопольнтәи Қырҭтәылаҟа диасит, ирцәыӡыз аҳратә тәарҭа ирхынҳәырц. Иури идгылаҩцәа Қәҭешь ааныркылеит, Гегәыҭ аҳҭынраҿы агәыргьын ихадыргылеит, идгылаҩцәа Гори ақалақь аҟынӡа ажәыларақәа мҩаԥыргон, аха макьана ақәгылара ихәаҽын. Иури ҩаԥхьа дҭырцеит, идгылаҩцәа ахьырхәын (Џьакьели рыжәла рмазара рымхын). Уи ҟалеит 1191 ашықәс азы. Ҭамара лхаҵа иакәны, арқәа рнаԥхгаҩыс дыҟаны, Гьаргь (Иури) Двини егьырҭ аермантә дгьылқәеи аԥсылманцәа рҟынтәи рхы иахақәиҭитәыз азы, аермантә хыҵхырҭақәа, ақырҭуа хыҵхырҭақәа реиԥшымкәа, иара ҳаҭырқәҵарала, изнеиуеит.
Аҩбатәи аибагара
Иури раԥхьаӡа ахҵәара ашьҭахьҵәҟьа, Ҭамара ҭаацәара ҿыцк далалеит - лхәыҷратә ҩыза, ауаԥстәиДауҭ-Сослан алантәи аҳиԥа иакәын. Ишаҳдыруа еиԥш аланқәеи ауаԥсқәеи жәларык ауп. аҳиԥа Дауҭ-Сослан дицны.
Ақырҭуа Аҳраду арӷәӷәара
Уи ашьҭахь Ҭамара ақәыларатә политика аалыртуеит. Тебризи Арзеруми лнапаҿы иаалгоит, Ардабилтәи асулҭан дииааиуеит. Шьамҳортәи аибашьра (1195) ахьӡ-аԥша ду лзаанагоит, уи абжьы уаҳауеит ибертәи аҳкәажәду Динара илызку аурыс аҳәамҭа. Лара аиааиратә ныҟәара хыркәшоуп (1203) Алеппо асулҭан Нукардин диааины.
1210 шықәсазы, лара Мысра асулҭан Аль-Адиль I Абу Бакр ибн Аиуби иареи ҩажәижәабашықәсатәи аҭынчра рыбжьарҵеит. .
Ҭамар аҳкәажәду ҳәа дыԥхьаӡан Понт инаркны Гурган (Каспиантәи) аҟынӡа, Сԥери (Ҭрабзон инаркны Карс аҟынӡа ацәаҳәа) Дербент аҟынӡа, “Ҳазартәылеи Скифиеи”.
Лара лымчра аамҭан агәрыцҳашьареи аиашареи девизс илыман: «Сара аиаҭымцәа раб соуп, аԥҳәысеибацәа рыӡбаҩ соуп», — лҳәон Ҭамара.
Аԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа. Аԥсра
Ҭамара дыԥсыз ашықәс ииашаҵәҟьаны еилкааӡам, уи 1209, 1210, ма 1213 шықәсқәа ҳәа иԥхьаӡоуп; Начармагевитәи атәарҭаҿ дычмазаҩхеит. Анаҩс Ҭамара Қарҭ азааигәара иҟаз Агаранитәи абааш ахь диасит (иҟалап иахьатәи Коџьоритәи абааш акәзар), уаҟа дыԥсит. Лыԥсыбаҩ Мцхеҭаҟа ииаргеит, нас Гелаҭҟа, уа анышә дамардеит. Аха иахьа уажәраанӡа анышә дахьамадаз аҭыԥҵәҟьа еилкаам, археологиатә ҭҵаарақәагьы алҵшәақәа рзаанамгаӡеит. Иҟоуп еиуеиԥшым версиақәа лара дахьамадоу, Палестина анышә дамардеит ҳәа агәаанагарагьы уахь иналаҵаны.
Азгәаҭқәа
Акатегориа:1160 шықәсазы ииз
Акатегориа:1213 шықәсазы иԥсыз
Акатегориа:Қырҭтәылатәи аҳцәа
Акатегориа:Багратиони |
4204 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Боливиа | Боливиа | {{Акарточка Аҳәынҭқарра
|абираҟ = Flag of Bolivia (state).svg
|абираҟ ирызку адаҟьа = Боливиа абираҟ
|агерб = {{#property:p94}}
|агерб ирызку адаҟьа = Боливиа агерб
|агимн=Himno Nacional de Bolivia instrumental.ogg
|агимн ирызку адаҟьа = Боливиа агимн
|амаҵураҭыԥ1=Апрезидент
|амаҵурауаҩ1=
|амаҵураҭыԥ2=
|амаҵурауаҩ2=
|zoom1=4}}
'''Боливиа''' ({{lang-es|Bolivia}}, {{lang-qu|Buliwya}}, {{lang-ay|Wuliwya}}, {{lang-gn|Volívia}}), аофициалтә ахьʒ — ''' Амилаҭрацәатә Ҳәынҭқарра Боливиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 230 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-es|Estado Plurinacional de Bolivia}} {{IPA|[esˈtaðo pluɾinasjoˈnal de βoˈliβja]}}) — [[Аладатәи Америка|Аладатәи Америкаҟны]] аҳәынҭқарра.
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
[[Акатегориа:Боливиа| ]]
[[Акатегориа:Алада-Америкатәи атәылақәа]]
[[Акатегориа:Ареспубликақәа]] | Боливиа (, , , ), аофициалтә ахьʒ — Амилаҭрацәатә Ҳәынҭқарра Боливиа ( ) — Аладатәи Америкаҟны аҳәынҭқарра.
Азгәаҭақәа
Акатегориа:Алада-Америкатәи атәылақәа
Акатегориа:Ареспубликақәа |
4232 | https://ab.wikipedia.org/wiki/1_(ахыԥхьаӡара) | 1 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|1 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 1
|-
|}
'''1''' ('''акы''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара]] 1.
{{Commons cat|1 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 001]]
[[Акатегориа:1 (ахыԥхьаӡара)]] | 1
1 (акы) — Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара 1.
Ахьарԥшқәа
001
Акатегориа:1 (ахыԥхьаӡара) |
4218 | https://ab.wikipedia.org/wiki/Акәакьиаша | Акәакьиаша | {| border="1" bgcolor="#ffffff" cellpadding="5" align="right" style="margin-left:10px" width="250" class="wikitable"
!bgcolor=#e7dcc3 colspan=2|Акәакьиаша
|-
|colspan=2|[[Афаил:Rectangle example.svg|250px]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Атааҵәара||[[Orthotope]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Ахкы||[[Аԥшькәакь]]
|-
|bgcolor=#e7dcc3|Акәакьҟәа ||4
|}
'''Акәа́кьиаша'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — аԥшькәакь, аиашатә акәакьҟәа амоу (90°).
==Азгəаҭақəа==
{{Reflist}}
[[Акатегориа:Аԥшькəакьҭақәа]] | Акәакьиаша250pxАтааҵәараOrthotopeАхкыАԥшькәакьАкәакьҟәа 4
Акәа́кьиаша — аԥшькәакь, аиашатә акәакьҟәа амоу (90°).
Азгəаҭақəа
Акатегориа:Аԥшькəакьҭақәа |
4237 | https://ab.wikipedia.org/wiki/2_(ахыԥхьаӡара) | 2 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|2 (аҵакырацəара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 2
|-
|}
'''2''' ('''ҩба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара]] 2.
{{Commons cat|2 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 002]] | 2
2 (ҩба) — Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара 2.
Ахьарԥшқәа
002 |
4241 | https://ab.wikipedia.org/wiki/4_(ахыԥхьаӡара) | 4 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|4 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 4
|-
|}
'''4''' ('''ԥшьба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«ԥшь.»'') — [[Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара]] 4.
{{Commons cat|4 (number)}}
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 004]] | 4
4 (ԥшьба) (иааркьаҿны «ԥшь.») — Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара 4.
Азгәаҭақәа
004 |
4239 | https://ab.wikipedia.org/wiki/3_(ахыԥхьаӡара) | 3 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|3 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 3
|-
|}
'''3''' ('''хԥа''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«х.»'') — [[Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара]] 3.
{{Commons cat|3 (number)}}
==Азгәаҭақәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 003]]
[[Акатегориа:3 (ахыԥхьаӡара)| ]] | 3
3 (хԥа) (иааркьаҿны «х.») — Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара 3.
Азгәаҭақәа
003 |
4238 | https://ab.wikipedia.org/wiki/2 | 2 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Ден Иуи]] – [[Китаи]]тәи аполитикатә аусзуҩы, [[аинрал]] (дыԥсит [[58]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|20|8|}}: [[Луции Иулии Цезар Випсаниан]] – [[Марк Випсании Агриппа|Марк Випсании Агриппеи]] [[Иулиа еиҳабы (Август иԥҳа)|Иулиа еиҳаби]] рԥа (диит [[Ҳ. ҟ. 17]])
* [[Гаи Марции Цензорин]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] [[Римтәи аконсул|консул]] (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=2&country=23 Calendar for Year 2 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=2&country=22 Calendar for Year 2 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Ден Иуи – Китаитәи аполитикатә аусзуҩы, аинрал (дыԥсит 58 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Луции Иулии Цезар Випсаниан – Марк Випсании Агриппеи Иулиа еиҳаби рԥа (диит Ҳ. ҟ. 17)
Гаи Марции Цензорин – Римтәи консул (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 2 (Julian calendar)
Calendar for Year 2 (Gregorian calendar) |
4240 | https://ab.wikipedia.org/wiki/3 | 3 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Бань Биао]] – [[китаи]]тәи аҭоурыхдырҩы, аполитик (дыԥсит [[54]] ш.)
* [[Ген Иань]] – китаитәи аинрал ([[Ҳаньтәи аимпериа]]) (дыԥсит [[58]] ш.)
* [[Тиберии Клавдии Бальбиль]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аҵарауаҩ, аполитик, астроном (дыԥсит [[79]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Бао Сиуань]] – китаитәи аполитик ([[Ҳаньтәи аимпериа]]) (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=3&country=23 Calendar for Year 3 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=3&country=22 Calendar for Year 3 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Бань Биао – китаитәи аҭоурыхдырҩы, аполитик (дыԥсит 54 ш.)
Ген Иань – китаитәи аинрал (Ҳаньтәи аимпериа) (дыԥсит 58 ш.)
Тиберии Клавдии Бальбиль – римтәи аҵарауаҩ, аполитик, астроном (дыԥсит 79 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Бао Сиуань – китаитәи аполитик (Ҳаньтәи аимпериа) (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 3 (Julian calendar)
Calendar for Year 3 (Gregorian calendar) |
4243 | https://ab.wikipedia.org/wiki/5_(ахыԥхьаӡара) | 5 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|5 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 5
|-
|}
'''5''' ('''хәба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«хә.»'') — [[Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара]] 5.
{{Commons cat|5 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 005]] | 5
5 (хәба) (иааркьаҿны «хә.») — Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡара 5.
Ахьарԥшқәа
005 |
4236 | https://ab.wikipedia.org/wiki/1 | 1 | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|1 (аҵакырацәара)}}
{{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Иаса Қьырса]] – (дыԥсит [[33]] ш.)
* [[Изат II]] – [[Адиабена]] аҳ (дыԥсит [[54]] ш.)
* [[Секст Афрании Бурр]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] [[апрефект преторио]] (дыԥсит [[62]] ш.)
* [[Скрибонии Ларг]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] ҳақьым (дыԥсит [[50]] ш.)
* [[Иан Гуан]] – [[Иуиао]]тәи адыр (дыԥсит [[75]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Аманишакете]] – [[Куш аҳра]] [[акандакиа]] (диит ??)
* [[Аршак II]] – [[Ибериа]] аҳ (диит ??)
* [[Гаи Антистии Вет]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] [[Римтәи аконсул|консул]] (диит ~[[Ҳ. ҟ. 50]] ш.)
* [[Тигран IV]] – [[Ермантәыла аҳра|Ермантәыла]] аҳ (диит ~[[Ҳ. ҟ. 25]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=1&country=23 Calendar for Year 1 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=1&country=22 Calendar for Year 1 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Иаса Қьырса – (дыԥсит 33 ш.)
Изат II – Адиабена аҳ (дыԥсит 54 ш.)
Секст Афрании Бурр – Римтәи апрефект преторио (дыԥсит 62 ш.)
Скрибонии Ларг – Римтәи ҳақьым (дыԥсит 50 ш.)
Иан Гуан – Иуиаотәи адыр (дыԥсит 75 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Аманишакете – Куш аҳра акандакиа (диит ??)
Аршак II – Ибериа аҳ (диит ??)
Гаи Антистии Вет – Римтәи консул (диит ~Ҳ. ҟ. 50 ш.)
Тигран IV – Ермантәыла аҳ (диит ~Ҳ. ҟ. 25 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 1 (Julian calendar)
Calendar for Year 1 (Gregorian calendar) |
4244 | https://ab.wikipedia.org/wiki/5 | 5 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Ҳабиб Ель-Наџџьар]] – [[антиохиа]]тәи [[ашьаҳит]] (дыԥсит ~[[30]] ш.)
* [[Апостол Павел]] – [[Ауриацәа|ауриа]] [[Ақьырсианра|ақырсиантә]] рхада (дыԥсит ~[[64]] ш.)
* [[Жуцзы Ин]] – [[Сиуань-ди]] иԥеиԥа иԥа (дыԥсит [[25]] ш.)
* [[Инь Лихәа]] – [[Ҳаньтәи аимпериа|ҳаньтәи]] аимператор иԥҳәыс (дыԥсит [[64]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Клеопатра Селена II]] – [[Марк Антонии]] [[Клеопатра|Клеопатреи]] рԥҳа (диит [[Ҳ. ҟ. 40]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=5&country=23 Calendar for Year 5 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=5&country=22 Calendar for Year 5 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Ҳабиб Ель-Наџџьар – антиохиатәи ашьаҳит (дыԥсит ~30 ш.)
Апостол Павел – ауриа ақырсиантә рхада (дыԥсит ~64 ш.)
Жуцзы Ин – Сиуань-ди иԥеиԥа иԥа (дыԥсит 25 ш.)
Инь Лихәа – ҳаньтәи аимператор иԥҳәыс (дыԥсит 64 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Клеопатра Селена II – Марк Антонии Клеопатреи рԥҳа (диит Ҳ. ҟ. 40 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 5 (Julian calendar)
Calendar for Year 5 (Gregorian calendar) |
4245 | https://ab.wikipedia.org/wiki/6_(ахыԥхьаӡара) | 6 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|6 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 6
|-
|}
'''6''' ('''фба́''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«ф.»'') — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 6.
{{Commons cat|6 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 006]] | 6
6 (фба́) (иааркьаҿны «ф.») — анатуралтә ахыԥхьаӡара 6.
Ахьарԥшқәа
006 |
4242 | https://ab.wikipedia.org/wiki/4 | 4 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Колумелла]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] ашәҟәыҩҩы (дыԥсит [[70]] ш.)
* [[Темусин]] – [[Когурио]] аҳ ([[Кореиа]]) (дыԥсит [[44]] ш.)
* [[Публи Квинтили Вар Аиҵбы]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] [[Римтәи асенат|асенатор]] (дыԥсит [[79]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|21|2|}}: [[Гаи Иулии Цезар Випсаниан]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аимператор [[Октавиан Август]] аԥеиԥа (диит [[Ҳ. ҟ. 20]] ш.)
* {{date|26|6|}}: [[Ариобарзан II (Атропатене)|Ариобарзан II]] – [[Ермантәыла Ду]] аҳ (диит [[Ҳ. ҟ. 40]] ш.)
* [[Гаи Азинии Поллион]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аруаҩ, аполитик, ашәҟәыҩҩы, апоет (диит [[Ҳ. ҟ. 75]] ш.)
* [[Ҳиоккосе]] – актәи [[Силла]] аҳ ([[Кореиа]]) (диит [[Ҳ. ҟ. 69]] ш.)
* [[Луции Корнелии Лентул (аконсул Ҳ. ҟ. 3 ш.)|Луции Корнелии Лентул]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аконсул, аполитик (диит [[Ҳ. ҟ. 42]] ш.)
* [[Фраат V]] – [[Парфиа]] аҳ (диит [[Ҳ. ҟ. 19]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=4&country=23 Calendar for Year 4 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=4&country=22 Calendar for Year 4 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Колумелла – римтәи ашәҟәыҩҩы (дыԥсит 70 ш.)
Темусин – Когурио аҳ (Кореиа) (дыԥсит 44 ш.)
Публи Квинтили Вар Аиҵбы – римтәи асенатор (дыԥсит 79 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Гаи Иулии Цезар Випсаниан – римтәи аимператор Октавиан Август аԥеиԥа (диит Ҳ. ҟ. 20 ш.)
: Ариобарзан II – Ермантәыла Ду аҳ (диит Ҳ. ҟ. 40 ш.)
Гаи Азинии Поллион – римтәи аруаҩ, аполитик, ашәҟәыҩҩы, апоет (диит Ҳ. ҟ. 75 ш.)
Ҳиоккосе – актәи Силла аҳ (Кореиа) (диит Ҳ. ҟ. 69 ш.)
Луции Корнелии Лентул – римтәи аконсул, аполитик (диит Ҳ. ҟ. 42 ш.)
Фраат V – Парфиа аҳ (диит Ҳ. ҟ. 19 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 4 (Julian calendar)
Calendar for Year 4 (Gregorian calendar) |
4247 | https://ab.wikipedia.org/wiki/7_(ахыԥхьаӡара) | 7 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|7 (аҵакырацəара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 7
|-
|}
'''7''' ('''быжьба'''), ''бжьба''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref><ref>Абхазско-Русский словарь, Сухуми, 2005, ст. 237</ref> (иааркьаҿны ''«бжь.»'') — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 7.
{{Commons cat|7 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 007]] | 7
7 (быжьба), бжьбаАбхазско-Русский словарь, Сухуми, 2005, ст. 237 (иааркьаҿны «бжь.») — анатуралтә ахыԥхьаӡара 7.
Ахьарԥшқәа
007 |
4250 | https://ab.wikipedia.org/wiki/8 | 8 | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|8 (аҵакырацәара)|}}
{{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Тит Флавии Сабин (аконсул, 47 ш.)|Тит Флавии Сабин]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аимператор [[Веспасиан]] иашьа (дыԥсит [[69]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Марк Валерии Мессала Корвин]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аинрал (диит [[Ҳ. ҟ. 64]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=8&country=23 Calendar for Year 8 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=8&country=22 Calendar for Year 8 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Тит Флавии Сабин – Римтәи аполитик, аимператор Веспасиан иашьа (дыԥсит 69 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Марк Валерии Мессала Корвин – Римтәи аинрал (диит Ҳ. ҟ. 64 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 8 (Julian calendar)
Calendar for Year 8 (Gregorian calendar) |
4251 | https://ab.wikipedia.org/wiki/9_(ахыԥхьаӡара) | 9 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|9 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 9
|-
|}
'''9''' ('''жәба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«жә.»'') — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 9.
{{Commons cat|9 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 009]] | 9
9 (жәба) (иааркьаҿны «жә.») — анатуралтә ахыԥхьаӡара 9.
Ахьарԥшқәа
009 |
4249 | https://ab.wikipedia.org/wiki/8_(ахыԥхьаӡара) | 8 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|8 (аҵакырацәара)|Аа (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 8
|-
|}
'''8''' ('''ааба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«а́а.»'') — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 8.
{{Commons cat|8 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 008]] | 8
8 (ааба) (иааркьаҿны «а́а.») — анатуралтә ахыԥхьаӡара 8.
Ахьарԥшқәа
008 |
4246 | https://ab.wikipedia.org/wiki/6 | 6 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Гаи Манлии Уаленс]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] асенатор, аконсул (дыԥсит [[96]] ш.)
* [[Марк Аемилии Лепид (Друзилла лхаҵа)|Марк Аемилии Лепид]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аполитик (дыԥсит [[39]] ш.)
* [[Милониа Цезониа]] – [[Калигула]] 4-тәи иҳәса (дыԥсит [[41]] ш.)
* [[Нерон Иулии Цезарь Германик]] – [[Германик]]и [[Агриппина еиҳабы|Агриппинәи]] рԥа (дыԥсит [[30]] ш.)
* [[Го Шентун]] – [[Ҳаньтәи аимпериа|ҳаньтәи]] аимператор [[Гуаньу-ди]] иԥҳәыс (дыԥсит [[52]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|3|2|}}: [[Пин-ди]] – [[Ҳаньтәи аимпериа|ҳаньтәи]] аимператор (диит [[Ҳ. ҟ. 9]] ш.)
* [[Ород III]] – [[Парфиа]] аҳ (диит ??)
* [[Теренциа]] – [[Цицерон]] иҳәса (диит [[Ҳ. ҟ. 98]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=6&country=23 Calendar for Year 6 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=6&country=22 Calendar for Year 6 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Гаи Манлии Уаленс – римтәи асенатор, аконсул (дыԥсит 96 ш.)
Марк Аемилии Лепид – римтәи аполитик (дыԥсит 39 ш.)
Милониа Цезониа – Калигула 4-тәи иҳәса (дыԥсит 41 ш.)
Нерон Иулии Цезарь Германик – Германики Агриппинәи рԥа (дыԥсит 30 ш.)
Го Шентун – ҳаньтәи аимператор Гуаньу-ди иԥҳәыс (дыԥсит 52 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Пин-ди – ҳаньтәи аимператор (диит Ҳ. ҟ. 9 ш.)
Ород III – Парфиа аҳ (диит ??)
Теренциа – Цицерон иҳәса (диит Ҳ. ҟ. 98 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 6 (Julian calendar)
Calendar for Year 6 (Gregorian calendar) |
4252 | https://ab.wikipedia.org/wiki/9 | 9 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|17|11|}}: [[Веспасиан]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор (дыԥсит [[79]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|15|9|}}: [[Публии Квинтилии Вар]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аинрал (диит [[Ҳ. ҟ. 46]] ш.)
* [[Маркус Кели]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] ацентурион, аруаҩ (диит [[Ҳ. ҟ. 45]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=9&country=23 Calendar for Year 9 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=9&country=22 Calendar for Year 9 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Веспасиан – Римтәи аимператор (дыԥсит 79 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Публии Квинтилии Вар – Римтәи аинрал (диит Ҳ. ҟ. 46 ш.)
Маркус Кели – Римтәи ацентурион, аруаҩ (диит Ҳ. ҟ. 45 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 9 (Julian calendar)
Calendar for Year 9 (Gregorian calendar) |
4254 | https://ab.wikipedia.org/wiki/10 | 10 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|12|2|}}: [[Тҳань Тҳиен]] – [[Виетнам]]тәи апринцесса, ар рԥыза (дыԥсит [[43]] ш.)
* [[Ҳерон александриатәи]] – [[Абырзенаа|Абырзен]] [[Аматематик|математик]], [[аҿыцхәыцҩы]] (дыԥсит ~[[70]] ш.)
* [[Лин (апапа)|Лин]] – Арим-католикатә [[апапа|папа]] (дыԥсит ~[[76]] ш.)
* [[Лиу Пенцзы]] – [[Китаи]] аӡәы иҳәатәы иацныҟәо аимператор (дыԥсит [[27]] ш. ашьҭахь)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Дидим Халкентер]] – [[Абырзенаа|Абырзен]] ҵарауаҩ (диит ~[[Ҳ. ҟ. 63]] ш.)
* [[Ҳиллель]] – [[Ауриацәа|Ауриа]] адинтә хада (диит ~[[Ҳ. ҟ. 110]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=10&country=23 Calendar for Year 10 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=10&country=22 Calendar for Year 10 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Тҳань Тҳиен – Виетнамтәи апринцесса, ар рԥыза (дыԥсит 43 ш.)
Ҳерон александриатәи – Абырзен математик, аҿыцхәыцҩы (дыԥсит ~70 ш.)
Лин – Арим-католикатә папа (дыԥсит ~76 ш.)
Лиу Пенцзы – Китаи аӡәы иҳәатәы иацныҟәо аимператор (дыԥсит 27 ш. ашьҭахь)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Дидим Халкентер – Абырзен ҵарауаҩ (диит ~Ҳ. ҟ. 63 ш.)
Ҳиллель – Ауриа адинтә хада (диит ~Ҳ. ҟ. 110 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 10 (Julian calendar)
Calendar for Year 10 (Gregorian calendar) |
4253 | https://ab.wikipedia.org/wiki/10_(ахыԥхьаӡара) | 10 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|10 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 10
|-
|}
'''10''' ('''жәаба''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> (иааркьаҿны ''«жәа.»'') — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 10.
{{Commons cat|10 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 010]] | 10
10 (жәаба) (иааркьаҿны «жәа.») — анатуралтә ахыԥхьаӡара 10.
Ахьарԥшқәа
010 |
4248 | https://ab.wikipedia.org/wiki/7 | 7 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Гнаи Домиции Корбулон]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аинрал (дыԥсит [[67]] ш.)
* [[Иулиа Ливиа]] – [[Друз еиҵбы|Друзи]] [[Ливилла|Ливиллеи]] рыԥҳа (дыԥсит [[43]] ш.)
* [[Друз Иулии Цезарь]] – [[Германик]]и [[Агриппина еиҳабы|Агриппинәи]] рԥа (дыԥсит [[33]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Афинодор Кананит]] – [[Астоицизм|Ахачҳаратә]] философ (диит [[Ҳ. ҟ. 74]] ш.)
* [[Авл Лицинии Нерва Силиан (аконсул, 7 ш.)|Авл Лицинии Нерва Силиан]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аконсул, [[Римтәи асенат|асенатор]] (диит ??)
* [[Глафира каппадокиатәи]] – [[Архелаи Филопатор]] иԥҳа (диит [[Ҳ. ҟ. 35]] ш.)
* [[Луции Семпронии Атратин (аконсул, Ҳ. ҟ. 34 ш.)|Луции Семпронии Атратин]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аконсул (диит [[Ҳ. ҟ. 73]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=7&country=23 Calendar for Year 7 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=7&country=22 Calendar for Year 7 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Гнаи Домиции Корбулон – Римтәи аинрал (дыԥсит 67 ш.)
Иулиа Ливиа – Друзи Ливиллеи рыԥҳа (дыԥсит 43 ш.)
Друз Иулии Цезарь – Германики Агриппинәи рԥа (дыԥсит 33 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Афинодор Кананит – Ахачҳаратә философ (диит Ҳ. ҟ. 74 ш.)
Авл Лицинии Нерва Силиан – Римтәи аконсул, асенатор (диит ??)
Глафира каппадокиатәи – Архелаи Филопатор иԥҳа (диит Ҳ. ҟ. 35 ш.)
Луции Семпронии Атратин – Римтәи аполитик, аконсул (диит Ҳ. ҟ. 73 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 7 (Julian calendar)
Calendar for Year 7 (Gregorian calendar) |
4256 | https://ab.wikipedia.org/wiki/11 | 11 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Тит (апостол|Тит]] - [[Ақьырсианра|Ақьырсиантә]] пап, амиссионер (дыԥсит [[107]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Марк Антистии Лабеон]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] азиндырҩы, аимпериа аҿагылаҩ (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=11&country=23 Calendar for Year 11 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=11&country=22 Calendar for Year 11 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Тит - Ақьырсиантә пап, амиссионер (дыԥсит 107 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Марк Антистии Лабеон – Римтәи азиндырҩы, аимпериа аҿагылаҩ (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 11 (Julian calendar)
Calendar for Year 11 (Gregorian calendar) |
4255 | https://ab.wikipedia.org/wiki/11_(ахыԥхьаӡара) | 11 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|11 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 11
|-
|}
'''11''' ('''жәеиза''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 11.
{{Commons cat|11 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 011]] | 11
11 (жәеиза) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 11.
Ахьарԥшқәа
011 |
4257 | https://ab.wikipedia.org/wiki/12_(ахыԥхьаӡара) | 12 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|12 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 12
|-
|}
'''12''' ('''жәаҩа''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 12.
{{Commons cat|12 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 012]] | 12
12 (жәаҩа) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 12.
Ахьарԥшқәа
012 |
4260 | https://ab.wikipedia.org/wiki/13 | 13 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Гаи Силии]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аполитик (дыԥсит [[48]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Квинт Педии (асахьаҭыхҩы)|Квинт Педии]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] асахьаҭыхҩы (диит ??)
* [[Ван Ҷенҵзинь]] – [[Ҳаньтәи аимпериа|ҳаньтәи]] аимператор иҳәса (диит [[Ҳ. ҟ. 71]])
* [[Учжулиу]] – [[Сиунну]] [[шаньиуи]] (аҳ) (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=13&country=23 Calendar for Year 13 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=13&country=22 Calendar for Year 13 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Гаи Силии – римтәи аполитик (дыԥсит 48 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Квинт Педии – римтәи асахьаҭыхҩы (диит ??)
Ван Ҷенҵзинь – ҳаньтәи аимператор иҳәса (диит Ҳ. ҟ. 71)
Учжулиу – Сиунну шаньиуи (аҳ) (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 13 (Julian calendar)
Calendar for Year 13 (Gregorian calendar) |
4263 | https://ab.wikipedia.org/wiki/15_(ахыԥхьаӡара) | 15 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|15 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 15
|-
|}
'''15''' ('''жәохә''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 15.
{{Commons cat|15 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 015]] | 15
15 (жәохә) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 15.
Ахьарԥшқәа
015 |
4259 | https://ab.wikipedia.org/wiki/13_(ахыԥхьаӡара) | 13 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|13 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 13
|-
|}
'''13''' ('''жәаха''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 13.
{{Commons cat|13 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 013]] | 13
13 (жәаха) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 13.
Ахьарԥшқәа
013 |
4261 | https://ab.wikipedia.org/wiki/14_(ахыԥхьаӡара) | 14 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|14 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 14
|-
|}
'''14''' ('''жәиԥшь''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 14.
{{Commons cat|14 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 014]] | 14
14 (жәиԥшь) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 14.
Ахьарԥшқәа
014 |
4258 | https://ab.wikipedia.org/wiki/12 | 12 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|31|8|}}: [[Калигула]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор (дыԥсит [[41]] ш.)
* [[Марк Аевангелист]] - [[Ақьырсианра|Ақьырсиантә]] аевангелист, ашьаҳит (дыԥсит [[68]] ш.)
* [[Тит Винии]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аруаҩ, аполитик (дыԥсит [[69]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Реметалк I (Фракиа аҳ)|Реметалк I]] – [[Фракиа]] аҳ (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=12&country=23 Calendar for Year 12 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=12&country=22 Calendar for Year 12 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Калигула – Римтәи аимператор (дыԥсит 41 ш.)
Марк Аевангелист - Ақьырсиантә аевангелист, ашьаҳит (дыԥсит 68 ш.)
Тит Винии – Римтәи аруаҩ, аполитик (дыԥсит 69 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Реметалк I – Фракиа аҳ (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 12 (Julian calendar)
Calendar for Year 12 (Gregorian calendar) |
4264 | https://ab.wikipedia.org/wiki/15 | 15 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|24|9|}}: [[Авл Вителлии]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор (дыԥсит [[69]] ш.)
* {{date|6|11|}}: [[Агриппина Аиҵбы]] – 4-тәи [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор [[Клавдии]] иҳәса (дыԥсит [[59]] ш.)
* [[Аполлонии тианатәи]] – [[Абырзенаа|Абырзен]] философ (дыԥсит ~[[97]] ш.)
* [[Енниа Фрассила]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аамсҭаԥҳәыс (дыԥсит [[38]] ш.)
* [[Лоллиа Паулина]] – 3-тәи [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор [[Калигула]] иҳәса (дыԥсит [[49]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Луции Сеи Страбон]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] [[апрефект преторио]] (диит [[Ҳ. ҟ. 46]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=15&country=23 Calendar for Year 15 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=15&country=22 Calendar for Year 15 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Авл Вителлии – Римтәи аимператор (дыԥсит 69 ш.)
: Агриппина Аиҵбы – 4-тәи Римтәи аимператор Клавдии иҳәса (дыԥсит 59 ш.)
Аполлонии тианатәи – Абырзен философ (дыԥсит ~97 ш.)
Енниа Фрассила – Римтәи аамсҭаԥҳәыс (дыԥсит 38 ш.)
Лоллиа Паулина – 3-тәи Римтәи аимператор Калигула иҳәса (дыԥсит 49 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Луции Сеи Страбон – Римтәи апрефект преторио (диит Ҳ. ҟ. 46 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 15 (Julian calendar)
Calendar for Year 15 (Gregorian calendar) |
4267 | https://ab.wikipedia.org/wiki/17_(ахыԥхьаӡара) | 17 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|17 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 17
|-
|}
'''17''' ('''жәибжь''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 17.
{{Commons cat|17 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 017]] | 17
17 (жәибжь) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 17.
Ахьарԥшқәа
017 |
4265 | https://ab.wikipedia.org/wiki/16_(ахыԥхьаӡара) | 16 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|16 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 16
|-
|}
'''16''' ('''жәаф''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 16.
{{Commons cat|16 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 016]] | 16
16 (жәаф) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 16.
Ахьарԥшқәа
016 |
4262 | https://ab.wikipedia.org/wiki/14 | 14 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Луции Вергинии Руф]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аконсул (дыԥсит [[97]] ш.)
* [[Марк иунии Силан (аконсул 46 ш.)|Марк иунии Силан]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] асенатор, аконсул (дыԥсит [[54]] ш.)
* [[Саломе Иродиада-лыԥҳа]] – [[Ауриацәа|Ауриа]] принцесса, [[Ҳасмонеа аҳра|Ҳасмонеа]] аҳ [[Ирод Боет]]и [[Иродиада|Иродиадеи]] рыԥҳа (дыԥсит ~[[62]]-[[71]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|8|10|}}: [[Октавиан Август]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимератор (диит [[Ҳ. ҟ. 63]])
* {{date||8|}}: [[Марк Випсании Агриппа Постум]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аамсҭа, [[Марк Випсании Агриппа|Марк Випсании Агриппеи]] [[Иулиа еиҳабы (Август иԥҳа)|Иулиа еиҳаби]] рԥа (диит [[Ҳ. ҟ. 12]] ш.)
* [[Гнеи Помпеи (аконсул-суффект Ҳ. ҟ. 31 ш.)|Гнеи Помпеи]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аконсул (диит ??)
* [[Иулиа Аиҳабы]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор [[Октавиан Август]] абиологиатә иԥҳац (диит [[Ҳ. ҟ. 39]] ш.)
* [[Луции Емилии Лепид Павел (аконсул 1 ш.)|Луции Емилии Лепид Павел]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аконсул (диит [[29]] ш. раԥхьа)
* [[Парфени (ажәытәбырзен поет)|Парфени]] – [[Абырзенаа|Абырзен]] поет, афилолог (диит ??)
* [[Павел Фабии Максим]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аполитик, аконсул, асенатор (диит ??)
* [[Семпронии Гракх]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аамсҭа (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=14&country=23 Calendar for Year 14 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=14&country=22 Calendar for Year 14 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Луции Вергинии Руф – Римтәи аполитик, аконсул (дыԥсит 97 ш.)
Марк иунии Силан – Римтәи асенатор, аконсул (дыԥсит 54 ш.)
Саломе Иродиада-лыԥҳа – Ауриа принцесса, Ҳасмонеа аҳ Ирод Боети Иродиадеи рыԥҳа (дыԥсит ~62-71 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Октавиан Август – Римтәи аимератор (диит Ҳ. ҟ. 63)
: Марк Випсании Агриппа Постум – Римтәи аамсҭа, Марк Випсании Агриппеи Иулиа еиҳаби рԥа (диит Ҳ. ҟ. 12 ш.)
Гнеи Помпеи – Римтәи аполитик, аконсул (диит ??)
Иулиа Аиҳабы – Римтәи аимператор Октавиан Август абиологиатә иԥҳац (диит Ҳ. ҟ. 39 ш.)
Луции Емилии Лепид Павел – Римтәи аполитик, аконсул (диит 29 ш. раԥхьа)
Парфени – Абырзен поет, афилолог (диит ??)
Павел Фабии Максим – Римтәи аполитик, аконсул, асенатор (диит ??)
Семпронии Гракх – Римтәи аамсҭа (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 14 (Julian calendar)
Calendar for Year 14 (Gregorian calendar) |
4271 | https://ab.wikipedia.org/wiki/19_(ахыԥхьаӡара) | 19 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|19 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 19
|-
|}
'''19''' ('''зеижә''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 19.
{{Commons cat|19 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 019]] | 19
19 (зеижә) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 19.
Ахьарԥшқәа
019 |
4269 | https://ab.wikipedia.org/wiki/18_(ахыԥхьаӡара) | 18 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|18 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 18
|-
|}
'''18''' ('''жәаа''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 18.
{{Commons cat|18 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 018]] | 18
18 (жәаа) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 18.
Ахьарԥшқәа
018 |
4273 | https://ab.wikipedia.org/wiki/20_(ахыԥхьаӡара) | 20 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|20 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 20
|-
|}
'''20''' ('''ҩажәа''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 20.
{{Commons cat|20 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 020]] | 20
20 (ҩажәа) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 20.
Ахьарԥшқәа
020 |
4272 | https://ab.wikipedia.org/wiki/19 | 19 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|10|10|}}: [[Тиберии Гемелл]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аимператор [[Тиберии]] иԥеиԥа (дыԥсит ~[[37]]–[[38]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|10|10|}}: [[Германик]] – [[Римтәи аимпериа|римтәи]] аинрал (диит [[Ҳ. ҟ. 15]] ш.)
* [[Вонон I]] – [[Парфиа]] аҳ (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=19&country=23 Calendar for Year 19 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=19&country=22 Calendar for Year 19 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Тиберии Гемелл – римтәи аимператор Тиберии иԥеиԥа (дыԥсит ~37–38 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Германик – римтәи аинрал (диит Ҳ. ҟ. 15 ш.)
Вонон I – Парфиа аҳ (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 19 (Julian calendar)
Calendar for Year 19 (Gregorian calendar) |
4266 | https://ab.wikipedia.org/wiki/16 | 16 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* {{date|16|9|}}: [[Иулиа Друсилла]] – [[Германик]]и [[Агриппина еиҳабы|Агриппинәи]] рыԥҳа (дыԥсит [[38]] ш.)
* [[Децим Иунии Силан Торкват]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аконсул, асенатор (дыԥсит [[64]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* {{date|13|9|}}: [[Марк Скрибонии Либо Друз]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] асенатор (диит ??)
* [[Клемент (авантиурист)|Клемент]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] атәы, [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор [[Октавиан Август]] иԥеиԥа [[Марк Випсании Агриппа Постум]] иакәышәа ихы дирдыруеит (диит ??)
* [[Скрибониа]] – 2-тәи [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аимператор [[Октавиан Август]] иҳәса (диит ~[[Ҳ. ҟ. 70]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=16&country=23 Calendar for Year 16 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=16&country=22 Calendar for Year 16 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
: Иулиа Друсилла – Германики Агриппинәи рыԥҳа (дыԥсит 38 ш.)
Децим Иунии Силан Торкват – Римтәи аконсул, асенатор (дыԥсит 64 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
: Марк Скрибонии Либо Друз – Римтәи асенатор (диит ??)
Клемент – Римтәи атәы, Римтәи аимператор Октавиан Август иԥеиԥа Марк Випсании Агриппа Постум иакәышәа ихы дирдыруеит (диит ??)
Скрибониа – 2-тәи Римтәи аимператор Октавиан Август иҳәса (диит ~Ҳ. ҟ. 70 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 16 (Julian calendar)
Calendar for Year 16 (Gregorian calendar) |
4270 | https://ab.wikipedia.org/wiki/18 | 18 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Иуниа Лепида]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аамсҭаԥҳәыс (дыԥсит [[65]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Кринагор]] – [[Абырзенаа|абырзен]] поет, (диит [[Ҳ. ҟ. 70]] ш.)
* [[Ирод Архелаи]] – [[Ауриацәа|ауриа]] аҳ (диит [[Ҳ. ҟ. 23]] ш.)
* [[Ан Лиуи]] - [[Синь аимпериа]] аҿагыларатә қәгылаҩцәа реиҳабы (диит ??)
* [[Иан Сиун]] – [[Китаи]]тәи афилософ, апоет, аполитик (диит [[Ҳ. ҟ. 53]] ш.)
* [[Иуримион-ван]] – [[Когурио]] аҳ (диит [[Ҳ. ҟ. 19]] ш.)
* [[Котыс III (Сапеи)|Котыс III]] – [[Сапеи]] абжа аҳ (диит ??)
* [[Рескупорид II (Сапеи)|Рескупорид II]] – [[Сапеи]] абжа аҳ (диит ??)
* [[Улеи-Жоди]] – [[Сиунну]] [[шаньиуи]] (аҳ) (диит ??)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=18&country=23 Calendar for Year 18 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=18&country=22 Calendar for Year 18 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Иуниа Лепида – Римтәи аамсҭаԥҳәыс (дыԥсит 65 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Кринагор – абырзен поет, (диит Ҳ. ҟ. 70 ш.)
Ирод Архелаи – ауриа аҳ (диит Ҳ. ҟ. 23 ш.)
Ан Лиуи - Синь аимпериа аҿагыларатә қәгылаҩцәа реиҳабы (диит ??)
Иан Сиун – Китаитәи афилософ, апоет, аполитик (диит Ҳ. ҟ. 53 ш.)
Иуримион-ван – Когурио аҳ (диит Ҳ. ҟ. 19 ш.)
Котыс III – Сапеи абжа аҳ (диит ??)
Рескупорид II – Сапеи абжа аҳ (диит ??)
Улеи-Жоди – Сиунну шаньиуи (аҳ) (диит ??)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 18 (Julian calendar)
Calendar for Year 18 (Gregorian calendar) |
4268 | https://ab.wikipedia.org/wiki/17 | 17 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
* [[Тимофеи ефестәи]] – [[Ақьырсианра|Ақьырсиантә]] аевангелист, 1-тәи [[ефес]]тәи [[аԥсқәабаз]] (дыԥсит ~[[97]] ш.)
==Рыԥсҭазаара иалҵит==
* [[Антиох III коммагентәи]] – [[Коммаген аҳра|Коммаген]] аҳ (диит ??)
* [[Архелаи Филопатор]] – Аҵыхәтәантәи [[Каппадокиа]] аҳ (диит ??)
* [[Филопатор II]] - [[Киликиа]] аҳ (диит ??)
* [[Гаи Иулии Ҳигин]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] зегь злоу аҵарауаҩ, ашәҟәыҩҩы (диит ~[[Ҳ. ҟ. 64]] ш.)
* [[Тит Ливии]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] аҭоурыхдырҩы (диит [[Ҳ. ҟ. 59]] ш.)
* [[Луции Випстан Галл]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] асенатор (диит ??)
* [[Овидии]] – [[Римтәи аимпериа|Римтәи]] апоет (диит [[Ҳ. ҟ. 43]] ш.)
* [[Туснельда]] – [[Херускаа|Херуски]] аамсҭаԥҳәыс (диит ~[[Ҳ. ҟ. 10]] ш.)
==Азхьарԥшқәа==
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=17&country=23 Calendar for Year 17 (Julian calendar)]
* [https://www.timeanddate.com/calendar/?year=17&country=22 Calendar for Year 17 (Gregorian calendar)] | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Тимофеи ефестәи – Ақьырсиантә аевангелист, 1-тәи ефестәи аԥсқәабаз (дыԥсит ~97 ш.)
Рыԥсҭазаара иалҵит
Антиох III коммагентәи – Коммаген аҳ (диит ??)
Архелаи Филопатор – Аҵыхәтәантәи Каппадокиа аҳ (диит ??)
Филопатор II - Киликиа аҳ (диит ??)
Гаи Иулии Ҳигин – Римтәи зегь злоу аҵарауаҩ, ашәҟәыҩҩы (диит ~Ҳ. ҟ. 64 ш.)
Тит Ливии – Римтәи аҭоурыхдырҩы (диит Ҳ. ҟ. 59 ш.)
Луции Випстан Галл – Римтәи асенатор (диит ??)
Овидии – Римтәи апоет (диит Ҳ. ҟ. 43 ш.)
Туснельда – Херуски аамсҭаԥҳәыс (диит ~Ҳ. ҟ. 10 ш.)
Азхьарԥшқәа
Calendar for Year 17 (Julian calendar)
Calendar for Year 17 (Gregorian calendar) |
4280 | https://ab.wikipedia.org/wiki/30 | 30 | {{Ашықәс|{{PAGENAME}}}}
==Ахҭысқəа==
===Ажьырныҳәамза===
===Жәабранмза===
===Хәажәкырамза===
===Мшаԥымза===
===Лаҵарамза===
===Рашәарамза===
===Ԥхынгәымза===
===Нанҳәамза===
===Цәыббрамза===
===Жьҭаарамза===
===Абҵарамза===
===Ԥхынҷкәынмза===
==Иит==
==Рыԥсҭазаара иалҵит== | Ахҭысқəа
Ажьырныҳәамза
Жәабранмза
Хәажәкырамза
Мшаԥымза
Лаҵарамза
Рашәарамза
Ԥхынгәымза
Нанҳәамза
Цәыббрамза
Жьҭаарамза
Абҵарамза
Ԥхынҷкәынмза
Иит
Рыԥсҭазаара иалҵит |
4275 | https://ab.wikipedia.org/wiki/21_(ахыԥхьаӡара) | 21 (ахыԥхьаӡара) | {{Аҵакырацәара|{{PAGENAME}}|21 (аҵакырацәара)}}
{| class="infobox" style="width: 20em;"
|-
! colspan="2" style="text-align:center; font:10em verdana; background:#ccc;"| 21
|-
|}
'''21''' ('''ҩажәи акы''')<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref> — [[анатуралтә ахыԥхьаӡара]] 21.
{{Commons cat|21 (number)}}
==Ахьарԥшқәа==
{{reflist}}
{{авторитет змоу адыррақәа}}
{{Анатуралтә ахыԥхьаӡарақәа}}
[[Акатегориа:Иԥсабаратәу ахыԥхьаӡарақәа| 021]] | 21
21 (ҩажәи акы) — анатуралтә ахыԥхьаӡара 21.
Ахьарԥшқәа
021 |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.