id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_6800 | jakie narodowości służyły w ss? | Słoweńcy, Grecy, Czesi, Litwini, Słowacy oraz Luksemburczycy i Polacy. | SS miało wątpliwą reputację), przyjęto zasadę możliwości wyboru przez rekrutów dalszej służby w Waffen-SS bądź Wehrmachcie po odbyciu szkolenia rekruckiego. Dużą rolę w kreacji legendy Waffen-SS miała również oficjalna propaganda nazistowska. W Waffen-SS wykonywana była regularna posługa duszpasterska. Kapelani tej formacji byli oficerami SS. === Pochodzenie cudzoziemskich żołnierzy Waffen-SS === Oprócz tego w Waffen-SS służyli w niewielkiej liczbie: Słoweńcy, Grecy, Czesi, Litwini, Słowacy oraz Luksemburczycy i Polacy. Dane nie obejmują kilkudziesięciu tysięcy volksdeutschów – z terytorium Polski w granicach z 1939. === Związki taktyczne === * I Korpus Pancerny SS * II Korpus Pancerny SS * III Korpus Pancerny SS * IV Korpus Pancerny SS * V Korpus Górski SS * VI Łotewski Korpus SS * VII Korpus Pancerny SS | 455 | 525 |
mrc_6801 | z jakich materiałów można wykonać rzeźbę? | metali szlachetnych, tworzywa sztucznego, kości słoniowej, gipsu, gliny, brązu, wosku i in. | metali szlachetnych, tworzywa sztucznego, kości słoniowej, gipsu, gliny, brązu, wosku i in. === Rzeźby w drewnie === Rzeźby powstają w wyniku sukcesywnego wybierania materiału. Najczęściej spotykanym gatunkiem drewna, z którego wykonywane są rzeźby na terenie Polski, jest lipa. Przyjmuje się, że wszystkie drzewa liściaste mogą stanowić materiał dla rzeźbiarza. Niektóre gatunki, bardziej szlachetne, charakteryzują się większą trwałością i twardością, są to dąb, jesion, orzech, kasztanowiec. Gatunki te ze względu na swoją cenę zazwyczaj wykorzystywane są do tworzenia rzeźb przeznaczonych do ekspozycji pod zadaszeniem. Rzeźby plenerowe o znacznych gabarytach najczęściej wykonywane są z topoli świeżo ściętej, ponieważ po wysuszeniu ten gatunek drewna jest bardzo trudny w obróbce. Do mniej popularnych gatunków drewna, z których można wykonywać rzeźby, należą: brzoza, jabłoń, śliwa, | 0 | 91 |
mrc_6802 | jaka funkcje pełni istota szara? | Pełni funkcję przy zstępującej modulacji bólu. | Istota szara okołowodociągowa (ang. periaqueductal gray, PAG) – substancja szara śródmózgowia otaczająca wodociąg mózgu. Pełni funkcję przy zstępującej modulacji bólu. Włókna wstępujące przewodzące czucie bólu i temperatury biegnące w szlaku rdzeniowo-wzgórzowym również wysyłają projekcje do PAG za pośrednictwem szlaku rdzeniowo-śródmózgowiowego. Doświadczenia na zwierzętach przemawiają za rolą PAG w zachowaniach defensywnych; stymulacja grzbietowej lub bocznej części PAG powoduje u szczurów znieruchomienie, ucieczkę, skakanie, tachykardię i wzrost ciśnienia krwi oraz napięcia mięśniowego. Stymulacja doogonowej, brzuszno-bocznej części PAG wywołuje nieruchomą postawę określaną jako postawę przyzwolenia, a jej hamowanie stymuluje zwiększoną aktywność ruchową zwierzęcia. | 121 | 167 |
mrc_6803 | co rozpoczyna poród? | Za początek porodu uważa się moment wystąpienia regularnych bolesnych skurczów macicy, którym towarzyszą zmiany zachodzące w szyjce macicy, głównie jej skrócenie i zgładzenie. | Poród u człowieka (łac. "puerperium", "partus") – szereg następujących po sobie procesów mających na celu wydalenie z macicy ludzkiego płodu. Prawidłowy początek porodu rozpoczyna się w 40. tygodniu ciąży, z dopuszczalnym odchyleniem do 14 dni. Poród może być postrzegany jako przeciwieństwo śmierci, jako że stanowi początek życia poza organizmem matki. W większości kultur wiek określany jest w odniesieniu do tego właśnie wydarzenia. Za początek porodu uważa się moment wystąpienia regularnych bolesnych skurczów macicy, którym towarzyszą zmiany zachodzące w szyjce macicy, głównie jej skrócenie i zgładzenie. == Aspekty medyczne == Gałąź medycyny zajmująca się porodem nosi nazwę położnictwa. Lekarz specjalizujący się w przyjmowaniu porodów to położnik. Jego zadaniem jest wykrywanie potencjalnych patologii porodu wymagających interwencji. Prowadzenie porodu fizjologicznego przebiegającego bez powikłań | 437 | 612 |
mrc_6804 | jak nazywają się mieszkańcy słowacji? | Słowacy | Słowacy () – naród słowiański, zamieszkujący głównie Słowację – stanowią 86% jej mieszkańców (4,5 mln); mniejszości słowackie zamieszkują także Czechy, Węgry, Serbię i Polskę (Orawa i Spisz – około 1700 osób). Mówią językiem słowackim. Większość Słowaków jest rzymskimi katolikami, mniejszość stanowią protestanci i grekokatolicy. Nitrzanie, plemię słowiańskie zamieszkujące nad rzeką Nitrą (okolice miasta Nitry w dzisiejszej Słowacji), byli głównym plemieniem inicjującym powstanie narodu słowackiego. == Etymologia == Nazwa pochodzi od nazwy ogólnej Słowian (podobnie jak i: Słoweńcy, Słowińcy, Słowienie) ← według Jana Otrębskiego od pierwotnego "*Slověne" z Ѣ, zachowana też w formach słowackich, gdzie obok - "Słowak", występuje forma żeńska , a przymiotnik „słowacki” brzmi . Forma "Słowacy" znana jest od co najmniej XV wieku. W XVI wieku i następnych | 0 | 7 |
mrc_6805 | który władca babiloński miał zlecić zbudowanie wiszących ogrodów semiramidy? | króla Nabuchodonozora II | Wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonie – jeden z siedmiu cudów świata starożytnego zbudowany na polecenie króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.), który podarował je swojej żonie, Amytis. Niezwykłość wiszących ogrodów budziła podziw wszystkich ludzi współczesnych a także zdumienie i wielkie zainteresowanie potomnych. Opisywali je często historycy greccy, a od czasów Aleksandra Wielkiego zalicza się je do siedmiu cudów świata. Zostały zbudowane na polecenie wielkiego króla Nabuchodonozora II, który podarował je swojej żonie, Amytis, ponieważ po przyjeździe do Babilonu bardzo tęskniła za bujną zielenią ojczystego kraju – Medii. Niejasne jest, dlaczego nazwano je imieniem Semiramidy. Jedna z teorii mówi, że pierwowzorem była królowa Sammu-ramat, a inna, że to przydomek samej Amytis. Ogrody najprawdopodobniej istniały rzeczywiście, wskazują na to wzmianki w wielu | 114 | 138 |
mrc_6806 | jaka długa jest rzeka odra? | Rzeka ma długość 854,3 km w Polsce (dawniej Odra miała ponad 1000 km długości, jednak w wyniku regulacji została skrócona). | Odra (, , , ) – rzeka w Europie Środkowej, w zlewisku Morza Bałtyckiego, na terenie Czech, Polski i Niemiec. Pod względem całkowitej długości jest drugą (po Wiśle) rzeką Polski. Biorąc pod uwagę tylko jej część w granicach Polski, jest trzecią rzeką pod względem długości (po jej dopływie Warcie). Rzeka ma długość 854,3 km w Polsce (dawniej Odra miała ponad 1000 km długości, jednak w wyniku regulacji została skrócona). Powierzchnia jej dorzecza obejmuje 118 861 km², z czego 106 056 km² w Polsce. Źródło Odry znajduje się we wschodnich Czechach, w Górach Odrzańskich w Sudetach, na wysokości 634 m n.p.m., na południowo-wschodnim zboczu Fidlovego kopca na terenie poligonu wojskowego Libavá. Rzeka uchodzi do Roztoki Odrzańskiej, będącej zatoką Zalewu Szczecińskiego, w | 298 | 421 |
mrc_6807 | który święty był patronem rycerzy? | świętego Jerzego | również patronem wielu miast i regionów: Ferrary, Neapolu, Katalonii, Ziębic jak i Uzdrowiska w Lądku Zdroju. Pod wezwaniem świętego Jerzego powstało wiele bractw rycerskich oraz zgromadzeń zakonnych i zakonów rycerskich m.in.: Zakon św. Jerzego z Karyntii, Zakon św. Jerzego z Alfamy. Święty Jerzy jest również patronem wędrowców, górników, żołnierzy, kowali, bednarzy, artystów, więźniów oraz skautów i harcerzy. W większości środowisk harcerskich 23 kwietnia jest obchodzony jako Dzień św. Jerzego – patrona całego światowego skautingu. Rolnicy również uważają świętego za patrona. W średniowiecznym prawosławnym państwie rosyjskim, dzień świętego Jerzego kończył roczny cykl rolniczy (koniec jesieni) – zwyczajowy termin przechodzenia chłopów na służbę do innego pana trwający dwa tygodnie. Według niektórych źródeł św. Jerzy został usunięty z listy świętych przez papieża Jana | 124 | 140 |
mrc_6808 | jaką pojemność ma pęcherz moczowy? | Pojemność pęcherza moczowego u dorosłego człowieka wynosi od 250 do 500 ml, może on jednak rozciągnąć się do objętości ponad jednego litra. | Pęcherz moczowy (łac. "vesica urinaria") – narząd gromadzący mocz wydalany przez nerki, który spływa do niego stale, odpływa zaś okresowo przez cewkę moczową. Pojemność pęcherza moczowego u dorosłego człowieka wynosi od 250 do 500 ml, może on jednak rozciągnąć się do objętości ponad jednego litra. W ciężkich chorobach, na przykład w durze brzusznym, przy zatrzymaniu moczu pojemność pęcherza może osiągnąć 3–4 litry. Pęcherz opróżniony leży poza spojeniem łonowym, wypełniony wystaje ponad spojenie. Kształt pęcherza zależny jest od stopnia wypełnienia. Pęcherz opróżniony jest spłaszczony w kierunku przednio – tylnym, wypełniony przybiera postać kulistą. Część skierowana ku górze i ku przodowi nosi nazwę szczytu pęcherza "(apex vesicae)", ku dołowi i tyłowi zwrócone jest dno pęcherza "(fundus vesicae)". Między szczytem a dnem znajduje | 159 | 298 |
mrc_6809 | jakie owady zapylają kwiaty? | Do owadów zapylających kwiaty należą głównie: błonkówki, muchówki, motyle, chrząszcze. | owada. == Przystosowania owadów == Owady korzystają z pobieranego nektaru i pyłku, jednocześnie zapylają kwiaty. Do owadów zapylających kwiaty należą głównie: błonkówki, muchówki, motyle, chrząszcze. Największą rolę odgrywają należące do błonkówek pszczoły (Apoidea), szczególnie pszczoła miodna. Owady specjalizujące się w odżywianiu nektarem i pyłkiem kwiatów posiadają specjalne przystosowania, np. aparat gębowy typu ssącego (u motyli długa zwijana trąbka). Pszczoła miodna na odnóżach posiada specjalne koszyczki do zbierania pyłku. == Specjalizacja w zapylaniu == Niektóre owady wykazują specjalizację – przystosowanie do zapylania tylko określonych gatunków roślin. Szczególnym przykładem są tu np. bleskotki, które zapylając kwiaty figowca składają w nich jaja, a rozwijający się z zapłodnionych kwiatów owoc stanowi inkubator i pożywienie dla niewielkich larw bleskotki. Innym przykładem specjalizacji do zapylania tylko | 113 | 199 |
mrc_6810 | ilu skoczków skacze w pierwszej serii? | Zazwyczaj jednak w pierwszej serii skacze 50 zawodników | dwóch serii skoków (czasem, ze względu na złe warunki atmosferyczne, rozgrywana jest tylko jedna seria). W każdym konkursie bierze udział 50 skoczków (40 w konkursach lotów), którzy wyłaniani są w kwalifikacjach przed konkursem. Czasem w konkursie bierze udział więcej niż 50 skoczków. Następuje to wtedy, gdy nie można było przeprowadzić rundy kwalifikacyjnej. Zazwyczaj jednak w pierwszej serii skacze 50 zawodników, w kolejności według zajmowanej pozycji w Pucharze Świata. 30 najlepszych kwalifikuje się do drugiej, decydującej serii, zdobywając punkty Pucharu Świata. Dodatkowo do drugiej serii bądź samego konkursu zostają dopuszczeni zawodnicy, którzy w pierwszej serii (kwalifikacjach) uzyskali co najmniej 95% odległości najlepszego zawodnika, lecz nie uzyskali wystarczającej liczby punktów potrzebnych do kwalifikacji z powodu upadku (dla przykładu: gdy odległość najlepszego zawodnika | 362 | 417 |
mrc_6811 | która choroba u człowieka jest najczęstszym skutkiem promieniowania? | zwiększona zapadalność na nowotwory złośliwe (zwłaszcza nowotwory układu krwiotwórczego: białaczki i chłoniaki oraz nowotwory tarczycy, układu kostnego a także glejaki). | na powtarzające się dawki promieniowania. Ujawniają się one po kilku-kilkunastu latach. Do głównych jej skutków należą: * zwiększona zapadalność na nowotwory złośliwe (zwłaszcza nowotwory układu krwiotwórczego: białaczki i chłoniaki oraz nowotwory tarczycy, układu kostnego a także glejaki). * przyspieszone starzenie się i skrócenie życia * bezpłodność (zwykle przemijająca) * uszkodzenia genomu komórek płciowych (zwiększona liczba wad wrodzonych u potomstwa) * zaburzenia hormonalne * zaćma == Ogólny patomechanizm choroby popromiennej == Promieniowanie jonizujące wnikające do ustroju żywego powoduje radiolizę wody zawartej w tkankach. Uwolnione w jej wyniku rodniki tlenowe i wodorotlenowe utleniają pary zasad purynowych i pirymidynowych oraz rozrywają łańcuchy kwasów nukleinowych (DNA i RNA), powodując uszkodzenie cząsteczki. Skutkiem tego oddziaływania są mutacje genetyczne lub martwica komórek. Szczególnie wrażliwe na oddziaływanie | 122 | 291 |
mrc_6812 | kto napisał odprawę posłów greckich? | Jana Kochanowskiego | "Odprawa posłów greckich" – renesansowa tragedia autorstwa Jana Kochanowskiego, wystawiona po raz pierwszy 12 stycznia 1578 w Jazdowie pod Warszawą. Przedstawienie, które miało na celu uświetnienie uroczystości weselnych podkanclerzego koronnego Jana Zamoyskiego oraz Krystyny Radziwiłłówny, odbyło się w obecności polskiej pary królewskiej Stefana Batorego i Anny Jagiellonki. Utwór wydano drukiem w Warszawie w tym samym roku. „Odprawa...” jest pierwszym polskim nowożytnym dramatem będącym próbą realizacji założeń odwołujących się do antycznych tradycji tragediopisarskich, zarówno greckich, jak i rzymskich, które autor uzgadniał z renesansową wiedzą na temat gatunku oraz dążeniem do stworzenia jego narodowego ekwiwalentu. Dramat ma budowę niezwykle regularną, choć wyróżnia się miniaturową objętością. Utwór ma charakter skierowanego do widza moralnego pouczenia o wadze postaw etycznych wobec spraw państwowych. Tłem tych | 59 | 78 |
mrc_6813 | czym jest osobowość prawna? | pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. | Osobowość prawna – pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Jest immanentnie związane z powstaniem osoby prawnej, gdyż bez osobowości prawnej osoba prawna przestaje istnieć. Zgodnie z treścią art. 37 Kodeksu cywilnego osoby prawne uzyskują (co do zasady) osobowość prawną z chwilą wpisania ich do właściwego rejestru. | 19 | 157 |
mrc_6814 | kto napisał doktora dolittle? | Hugh Lofting | Doktor Dolittle i jego zwierzęta (ang. "The Story of Doctor Dolittle") – powieść dla dzieci z 1920 roku napisana przez Hugh Loftinga. == Opis fabuły == Doktor John (Jan) Dolittle jest lekarzem w niewielkiej miejscowości Puddleby nad rzeką Marsh w Anglii. Jest też posiadaczem sporej liczby zwierząt, co niestety, zniechęca do niego pacjentów. Pewnego dnia Doktor Dolittle dowiaduje się od swojej papugi Polinezji, że wszystkie zwierzęta, podobnie jak ludzie, mają swój własny język. Doktor postanawia nauczyć się języków różnych zwierząt i, zamiast leczyć ludzi, zająć się opieką nad zwierzętami. Wkrótce staje się sławny wśród wszystkich stworzeń w bliższej i dalszej okolicy, jako jedyny lekarz weterynarii, który zna ich mowę i tym samym umie im najlepiej pomagać w ich problemach zdrowotnych. | 119 | 131 |
mrc_6815 | jaka kara spotkała antygonę? | Antygona zostaje skazana na śmierć przez apodyktycznego władcę Teb. | zwłoki Polinika. Spowodowało to ciąg tragicznych wydarzeń: Antygona zostaje skazana na śmierć przez apodyktycznego władcę Teb. Na wieść o tym jego syn Hajmon, który jest narzeczonym Antygony, i żona Kreona, Eurydyka, popełniają samobójstwo. Kreon, choć władca, traci najbliższych i zostaje sam z poczuciem winy. Staje się to dla niego największą karą. Przeciwstawieniem Antygony – symbolu buntu, śmiałości i odwagi – jest w dramacie Sofoklesa jej siostra – Ismena, która jest uosobieniem łagodności i pokory. Posługując się tymi dwiema postaciami, Sofokles kreśli odwieczny konflikt romantyzmu, idealizmu i buntu z racjonalizmem, pragmatyzmem i pokorą. Cała tragedia rozgrywa się w ciągu 24 godzin, przed pałacem królewskim w Tebach. Antygona jest skonstruowana według ściśle określonych zasad obowiązujących przy tworzeniu tragedii antycznej. Wyraźnie zarysowana jest | 59 | 126 |
mrc_6816 | w jaki sposób zginął sokrates? | Sokrates został skazany na śmierć przez wypicie trującej cykuty | Śmierć Sokratesa (fr. "La Mort de Socrate") – obraz francuskiego malarza Jacques-Louis Davida z 1787 roku. Podobnie jak wiele jego dzieł z tej dekady, obraz skupia się na klasycznym temacie, w tym przypadku na historii egzekucji Sokratesa. W historii opisanej przez Platona w Fedonie Sokrates został skazany na śmierć przez wypicie trującej cykuty za niewyznawanie bogów, których uznaje państwo, i wyznawanie bogów, których nie uznaje państwo oraz za psucie ateńskiej młodzieży. Sokrates nie ucieka, gdy nadarza się okazja, zamiast tego postanawia użyć swojej śmierci jako ostatecznej lekcji dla swoich uczniów i stawia jej czoło spokojnie. Obraz obecnie znajduje się w zbiorach Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku (zbiory Catharine Lorillard Wolfe, Fundacja Wolfe, 1931 (31.45)). | 284 | 347 |
mrc_6817 | co skomponował jan sebastian bach? | "Musikalisches Opfer" ("Ofiara muzyczna", BWV 1079) | skomponowane specjalnie dla hrabiego Hermana Karla von Keyserlinga, niemieckiego dyplomaty w służbie rosyjskiej, podówczas posła nadzwyczajnego Rosji w Polsce i miłośnika muzyki, ponoć po to, aby zaradzić jego bezsenności. W 1747 przybył na poczdamski dwór Fryderyka II Wielkiego. W spotkaniu z królem Prus pomógł fakt, że syn Bacha, Carl Philipp Emanuel, był w Poczdamie nadwornym klawesynistą. W salonach pałacu Sanssouci młody Fryderyk II, poeta, filozof i muzyk, wielki adorator kunsztu muzycznego, zagrał temat na flecie, na podstawie którego Bach miał zaimprowizować fugę. Jan Sebastian przygotował wieloczęściowy utwór, który zadedykował królowi pod nazwą "Musikalisches Opfer" ("Ofiara muzyczna", BWV 1079). Kompozycja składa się z fug, kanonów i triosonaty, opartych na temacie królewskim. Pod koniec życia Bach ukończył pracę nad Mszą h-moll, zwaną | 663 | 714 |
mrc_6818 | kiedy powstał pierwszy film o batmanie? | Światowa premiera "Batmana" miała miejsce 19 czerwca 1989 roku w Los Angeles. | i Jack Palance. Akcja filmu rozgrywa się na początku walki tytułowego bohatera z przestępczością i przedstawia jego konflikt ze swoim arcywrogiem – Jokerem. Światowa premiera "Batmana" miała miejsce 19 czerwca 1989 roku w Los Angeles. W Polsce zadebiutował 31 grudnia tego samego roku. Film ten zarobił ponad 400 milionów dolarów przy budżecie 48 milionów i otrzymał pozytywne oceny od krytyków. Był piątym najbardziej dochodowym filmem w czasach swojego wydania. Produkcja otrzymała kilka nominacji do Złotego Globu oraz Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej, a także zdobyła Nagrodę Akademii Filmowej za najlepszą scenografię. Jest to pierwsza część serii filmowej Tima Burtona i Joela Schumachera. Powstały trzy sequele: "Powrót Batmana" (1992), w którym do głównej roli powrócił Keaton; "Batman Forever" (1995), w którym w | 157 | 234 |
mrc_6819 | w którym roku rozpadł się zsrr? | 1991 | Rozpad ZSRR – proces rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ówcześnie największego państwa świata) zapoczątkowany ogłoszeniem suwerenności przez Estońską SRR 16 listopada 1988 i zakończony deklaracją o samorozwiązaniu ZSRR uchwaloną przez Radę Najwyższą ZSRR 26 grudnia 1991. W okresie tym wszystkie piętnaście republik ZSRR ogłosiło suwerenność, wystąpiło z ZSRR i stało się niepodległymi państwami. == Geneza == 10 marca 1985 roku zmarł Konstantin Czernienko. Dzień później władzę w ZSRR objął Michaił Gorbaczow. Gospodarka ZSRR była w bardzo złym stanie. Nierentowne górnictwo, zacofanie techniczne, głód mieszkaniowy, koszty wyścigu zbrojeń i wojny w Afganistanie oraz niewykonywalne plany gospodarcze doprowadziły do sytuacji, w której Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR) musiała zaakceptować istnienie wolnego rynku wbrew ideologii. Podczas pierwszych lat rządów Gorbaczow zrestrukturyzował biurokrację państwową | 286 | 290 |
mrc_6820 | jaką prędkość osiąga gepard? | na krótkich dystansach może osiągnąć prędkość blisko 100 km/h | plamkami i czarnymi liniami po bokach pyska. Samce są przeważnie większe niż samice, mają także nieco większą głowę i bardziej muskularne ciało. Gepard jest nietypowym członkiem rodziny kotowatych (Felidae), który poluje, polegając raczej na swoim wzroku i szybkości, niż z ukrycia. Jest najszybszym zwierzęciem lądowym i na krótkich dystansach może osiągnąć prędkość blisko 100 km/h; uzyskuje ją w ciągu 3 sekund. Zarejestrowany rekordowy czas biegu na 100 m wynosi niecałe 6 s. == Rozmnażanie i życie społeczne == Samice rodzą od 3 do 5 młodych po ciąży trwającej od 90 do 95 dni. Młode ważą po urodzeniu od 150 do 300 g. Od matki odłączają się między 13. a 20. miesiącem życia. Gepard może żyć ponad 20 lat. W przeciwieństwie | 322 | 383 |
mrc_6821 | ilu żołnierzy ma pułk? | Pułk taki, zwany potocznie pułkiem sołdatskim, składał się z 1776 żołnierzy | szczególnie wojsk zaciężnych, który wymusił powstanie nowych form organizacyjnych, które uczyniłyby dowodzenie wojskami łatwiejszym. W skład pułku wchodziło od kilku do kilkunastu chorągwi (rot). Na Zachodzie pułki nazywano regimentami. W Rosji pułki jako oddziały taktyczne powstały na przełomie XVI i XVII wieku. Składały się z 5-10 rot piechoty i posiadały artylerię pułkową w postaci 2 dział. Na wojnę z Polską w latach 1632-1634 Rosja po raz pierwszy w swych dziejach utworzyła pułki piechoty na wzór zachodnioeuropejski. Pułk taki, zwany potocznie pułkiem sołdatskim, składał się z 1776 żołnierzy, w tym 176 oficerów i podoficerów. Pułk podzielony został na 8 rot, a jego sztab składał się z pułkownika, podpułkownika, majora i 5 kapitanów. Wszyscy oficerowie w takim pułku byli cudzoziemcami. Także na | 527 | 602 |
mrc_6822 | kto napisał dziady? | Adama Mickiewicza | Bista, Piotr Fronczewski, Grażyna Szapołowska i Jan Nowicki. == "Dziady" w kulturze == Austriacki filozof, pisarz i poeta Siegfried Lipiner na zlecenie polskiego arystokraty hrabiego Karola Lanckorońskiego dokonał przekładu "Dziadów" na język niemiecki, które ukazały się drukiem w 1887 roku w Lipsku pod tytułem "Todtenfeier (Święto zmarłych, Uroczystość żałobna)". Kompozytor Gustav Mahler „czekał” na ten tekst. Na karcie tytułowej utworu, który zaczął komponować dał taki właśnie tytuł "„Totenfeier”". W zamyśle kompozytora był to poemat symfoniczny. Po śmierci Hansa von Bülowa Mahler zmienił koncepcję dzieła i tak powstała "II Symfonia c-moll „Zmartwychwstanie”". "„Totenfeier”" stało się teraz pierwszą częścią "II Symfonii". Mahler oddzielił wyraźnie I część symfonii od pozostałych ogniw, żądając w partyturze „przynajmniej pięciominutowej przerwy”. Fragment z "Dziadów" Adama Mickiewicza ukazał | 881 | 898 |
mrc_6823 | skąd startowały samoloty na wieluń? | z niemieckiego lotniska | === Pierwszy nalot === ; I/StG 76 O godzinie 4:40 rozpoznawczy Dornier Do 17P wystartował z niemieckiego lotniska w celu rozpoznania miasta Wieluń i okolic; z powodu mgły załoga nie odnalazła miasta. O 5:02 następny Do 17P wystartował w tym samym celu, jednak i ten samolot prawdopodobnie nie odnalazł Wielunia. Wtedy również wystartowało 29 Junkersów Ju 87B oraz mający sfotografować skutki nalotu Do 17P (5.21). Pierwsze bomby spadły na szpital Wszystkich Świętych, wyraźnie oznakowany – jak wspominają świadkowie – symbolami Czerwonego Krzyża. W tym ataku zginęły 32 osoby. ; I/StG 77 33 Ju87B wraz z Do 17 wystartowały o 4:50, ale zrzuciły tylko 22 bomby na miasto. Jeden stukas został uszkodzony odłamkami zrzuconej przez siebie bomby, natomiast dwa zostały uszkodzone | 90 | 113 |
mrc_6824 | gdzie pracowała stawska? | Przez wiele lat pracowała jako nauczycielka w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 3 przy ul. Ząbkowskiej 43. | Stalagu VI C. W 1947 wróciła do Polski. Przez wiele lat pracowała jako nauczycielka w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 3 przy ul. Ząbkowskiej 43. Zajmowała się również odszukiwaniem mogił powstańczych na terenie miasta. Była inicjatorką opieki nad cmentarzem Powstańców Warszawy, współinicjatorką ustanowienia w 2015 przez Sejm dnia 2 października Dniem Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy. Pełni funkcję przewodniczącej Społecznego Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy przy Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W 2018 poparła protest osób niepełnosprawnych w Sejmie; próbowała spotkać się z uczestnikami, jednak nie została wpuszczona do gmachu parlamentu. Podczas wyborów prezydenckich w Polsce w 2020 roku wystąpiła w materiale nagranym na potrzeby kampanii Rafała Trzaskowskiego. W październiku 2020 wsparła protest przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce | 40 | 145 |
mrc_6825 | do jakiego wieku obowiązek nauki? | Obowiązek nauki obejmuje osoby od 7. do 18. roku życia | opiekuna prawnego naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat. Ustawa nie określa w wyraźny sposób, kiedy obowiązek szkolny się kończy. Można o tym wnioskować jedynie w związku z pojęciem obowiązku nauki, czyli uczęszczania do szkoły osób w określonym przez prawo wieku. Obowiązek nauki obejmuje osoby od 7. do 18. roku życia, co pokrywa się z wiekiem, z którym (generalnie) uzyskuje się pełnoletniość. Ponieważ nauka w prawidłowym toku (bez powtarzania klasy) kończy się w ośmioletniej szkole podstawowej w wieku 14 lub 15 lat, musi być kontynuowana przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej lub przez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy albo uczęszczanie do szkoły wyższej. Dla wypełnienia | 330 | 384 |
mrc_6826 | z kim była księżna diana? | pierwsza żona Karola III, króla Wielkiej Brytanii | Diana Frances Spencer (ur. 1 lipca 1961 w Sandringham, zm. 31 sierpnia 1997 w Paryżu) – członkini brytyjskiej rodziny królewskiej, pierwsza żona Karola III, króla Wielkiej Brytanii, syna królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II i Filipa, księcia Edynburga. Matka Wilhelma, księcia Walii oraz Henryka, księcia Sussexu, odpowiednio 1. i 5. osoby w sukcesji do tronu brytyjskiego. Po ślubie z Karolem III, wówczas księciem Walii znana jako Diana, księżna Walii (). Diana stała się osobą publiczną w 1980, będąc wymienianą jako potencjalna kandydatka na żonę dla Karola, następcy tronu Wielkiej Brytanii. Ich ślub, mający miejsce 29 lipca 1981 w katedrze św. Pawła w Londynie, stał się międzynarodowym wydarzeniem społecznym, często określanym jako „bajkowy ślub” lub „ślub stulecia”. W pierwszej połowie lat 90. | 131 | 180 |
mrc_6827 | gdzie jest anodina? | po upadku firmy Transaero w 2015 roku Anodina wraz z synem i synową opuścili Rosję i osiedlili się we Francji. | Tatjana Grigorjewna Anodina (; ur. 16 kwietnia 1939 w Leningradzie) – doktor habilitowany nauk technicznych, od 1991 przewodnicząca Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK). == Życiorys == Córka pilota wojskowego, absolwentka Politechniki Lwowskiej z tytułem inżyniera konstruktora, wieloletni pracownik Ministerstwa Lotnictwa Cywilnego ZSRR, gdzie m.in. pełniła funkcję naczelnika Głównego Zarządu Wsparcia Elektroradiotechnicznego i Środków Łączności. Mniejszościowa akcjonariuszka linii lotniczych Transaero, założonych przez jej syna, Aleksandra Pleszakowa (ok. 4 proc. akcji), była od 2001 jej synowa Olga Pleszakowa, pierwsza kobieta w Rosji zarządzająca linią lotniczą. Jak podaje Forbes, po upadku firmy Transaero w 2015 roku Anodina wraz z synem i synową opuścili Rosję i osiedlili się we Francji. Po katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku, decyzją premiera Rosji Władimira Putina, Tatjana Anodina została 10 | 699 | 809 |
mrc_6828 | kiedy zatonął titanic? | 15 kwietnia 1912 r. | tonięcia, natychmiast poszła na dno. Przed zatonięciem pociągnęła ze sobą rufę, zanim ostatecznie się oderwała od części dziobowej. Rufa tonęła wolniej z powodu zgromadzonego wewnątrz powietrza, unoszona pod kątem i przechylona na lewą burtę. Zniknęła pod wodą o godzinie 02:20, 15 kwietnia 1912 r. Wrak statku osiadł po godzinie na dnie Atlantyku, na głębokości ok. 4000 metrów. Rozbitków, którzy uratowali się w szalupach, wzięła na pokład Carpathia, która dopłynęła na miejsce katastrofy o godzinie 4:00 nad ranem. === Statki znajdujące się najbliżej Titanica === === Liczba ofiar === Dane o ofiarach są niejednoznaczne – w zależności od źródeł. Spośród 2208–2228 pasażerów i załogi „Titanica” zginęło ponad 1500 osób. Przeżyło katastrofę tylko około 730. W katastrofie zginęli m.in. kapitan Smith, starszy | 279 | 298 |
mrc_6829 | jakie jest zastosowanie porcelany? | W technice używana jako materiał na nisko- i wysokonapięciowe izolatory, sprzęt laboratoryjny oraz jako wyroby gospodarstwa domowego. | Porcelana – rodzaj białej, przeświecającej ceramiki wysokiej jakości, wynaleziony w Chinach w VII wieku. Porcelana jest wytwarzana z mieszanki glinki kaolinowej ze skaleniem i kwarcem poprzez wypalanie uformowanych wyrobów w temperaturze od 920–980 °C (wyroby nieszkliwione, tzw. biskwit) aż do 1280–1460 °C (wyroby szkliwione). Charakteryzuje się niską nasiąkliwością, bardzo dobrymi właściwościami dielektrycznymi, dużą wytrzymałością mechaniczną, wysoką odpornością na działanie czynników chemicznych i nieprzepuszczalnością dla cieczy i gazów. W technice używana jako materiał na nisko- i wysokonapięciowe izolatory, sprzęt laboratoryjny oraz jako wyroby gospodarstwa domowego. Rozróżnia się ceramikę twardą i miękką . W Europie technologię produkcji porcelany wynalazł w pocz. XVIII w. Ehrenfried Walther von Tschirnhaus. Po jego śmierci prace kontynuował w Dreźnie i Miśni jego uczeń Johann Friedrich Böttger, alchemik | 548 | 681 |
mrc_6830 | którą rocznicę chrztu polski obchodzimy w tym roku? | 1050-lecia | 22 grudnia 2015, jak i uchwałą Senatu RP z 30 stycznia 2016, rok 2016 został ustanowiony Rokiem Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski. Główne obchody ogólnopolskie w 2016 r. odbyły się 14 kwietnia w Gnieźnie (msza w katedrze), a w Poznaniu 15 kwietnia (obrady Zgromadzenia Narodowego wraz z orędziem prezydenta Andrzeja Dudy w Sali Ziemi MTP, procesja z fary, msza w katedrze) oraz 16 kwietnia (wielbienie oraz msza św. na stadionie z udziałem tysięcy wolontariuszy, m.in. 1050 chórzystów, orkiestry, kompozytorów i dyrygentów, m.in. Aleksandra Grefa, Ewy Sykulskiej, Karoliny Piotrowskiej-Sobczak, Huberta Kowalskiego i Katarzyny Stroińskiej-Sierant, a także solistów, m.in. Leopolda Twardowskiego i Kingi Kielich oraz zespołów, np. Arka Noego i Siewcy Lednicy, zaś wieczorem musical Jesus Christ Superstar). Hasłem obchodów jest „Gdzie chrzest, | 107 | 117 |
mrc_6831 | kto porwał stasia i nel? | Chamis – uczestniczył w porwaniu Stasia i Nel. | konali z pragnienia na pustyni. * Chamis – uczestniczył w porwaniu Stasia i Nel. Przedtem był służącym ojców Nel i Stasia. Za jego pośrednictwem porwane zostały dzieci. Przy porwaniu nie okazywał żadnych uczuć w stosunku do dzieci, dlatego Staś zabił go bez skrupułów. W ekranizacjach książki jego postać została wybielona: ma opory przy porwaniu i dobrze traktuje dzieci, a ginie od noża Gebhra, ratując Nel. * Idrys – jeden z Beduinów, służący Mahdiemu, * Gebhr – groźny towarzysz i brat Idrysa; nie był tak miły dla dzieci, jak Idrys, który zawsze mówił, żeby nie czynić im niczego złego. * Władysław Tarkowski – ojciec Stasia, polski patriota, karany za udział w powstaniu styczniowym, zbiegł z zesłania i podjął pracę jako inżynier | 34 | 80 |
mrc_6832 | ile gwiazdek ma flaga usa? | 50 | gwiazd przemiennie. 50 gwiazd symbolizuje 50 stanów amerykańskich, zaś 13 pasów – 13 pierwotnych kolonii. Flaga USA jest potocznie zwana "Stars and Stripes" (Gwiazdy i pasy) lub, mniej powszechnie, "Old Glory" (Dawna chwała). Druga z nazw została ukuta w latach 30. XIX wieku i najczęściej używano jej w czasach 48-gwiazdkowej wersji flagi (w latach 1912–1959). == Historia == Flaga przeszła aż 26 zmian od czasu przyjęcia jej przez unię 13 stanów. Obecnie obowiązująca flaga 50-gwiazdkowa jest najdłużej używaną wersją. 4 lipca 2008 roku wyprzedziła o rok wersję 48-gwiazdkową, która obowiązywała aż 47 lat. 14 czerwca 1777 roku Drugi Kongres Kontynentalny przyjął rezolucję o fladze, która głosiła: "Postanawia się, że na fladze Stanów Zjednoczonych będzie trzynaście pasów, na przemian czerwonych i | 20 | 22 |
mrc_6833 | kiedy wydano pierwszą generację iphone? | Pierwsza generacja iPhone nazywana 2G została zaprezentowana przez Steve’a Jobsa w 2007 roku. | iPhone – smartfon wydany przez Apple Inc., oparty na systemie operacyjnym iOS, mający pełnić funkcje telefonu komórkowego, platformy rozrywkowej oraz komunikatora internetowego. Urządzenie posiada także wbudowaną przeglądarkę internetową Safari Mobile, umożliwiającą przeglądanie niektórych zasobów sieciowych. == Najważniejsze informacje == iPhone jest urządzeniem mobilnym przedsiębiorstwa Gruszka. Pierwsza generacja iPhone nazywana 2G została zaprezentowana przez Steve’a Jobsa w 2007 roku. Do 2013 co rok prezentowany był nowy model kolejno 3G, 3GS, 4, 4S, 5. W 2013 roku zmieniło się to, ponieważ zaprezentowane zostały jednocześnie iPhone 5S oraz 5C (iPhone 5C został zaprezentowany w plastikowej obudowie). W następnych latach na konferencjach prezentowano iPhone’a w dwóch wariantach rozmiarowych 4,7" oraz 5,5" (wariant z „+” w oznaczeniu). Od 2014 pojawiły się 3 generacje iPhone’a, czyli | 401 | 494 |
mrc_6834 | jakie miasto jest stolicą polski? | Warszawa | Stolica Polski – główna siedziba administracyjna Polski, której funkcję pełni obecnie Warszawa. Pierwszą konstytucją, w której określono stolicę Polski, była Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 (art. 90). == Historia == === Średniowiecze === W średniowieczu termin „stolica Polski” miał ograniczone i inne od współczesnego znaczenie. Suwereni (np. Mieszko I) nie mieli stałych siedzib, skąd sprawowaliby władzę. Byli w ciągłej podróży i wszelkie sprawy wagi państwowej czy lokalnej były rozpatrywane w miejscu, w którym akurat przebywali. Np. w 1257 roku Bolesław Wstydliwy wydał akt lokacyjny Krakowa na wiecu nieopodal wsi Kopernia (koło Pińczowa). Dopiero w późnym średniowieczu, wobec stale zwiększającej się roli i zakresu władzy centralnej, w stolicy na stałe rezydowali urzędnicy „centralni” np. kanclerz. . Za rządów Kazimierza Odnowiciela | 86 | 94 |
mrc_6835 | w jakim województwie leży radomsko? | w województwie łódzkim | Radomsko – miasto w województwie łódzkim, siedziba powiatu radomszczańskiego oraz gminy Radomsko. Położone 90 km od Łodzi, 40 km od Częstochowy i 180 km od Warszawy leży na Wyżynie Przedborskiej, nad rzeką Radomką. Było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego w tenucie radomszczańskiej w powiecie radomszczańskim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto zamieszkiwały 45 843 osoby. == Położenie == Według danych z roku 2008 Radomsko ma obszar 51,43 km², w tym: * tereny zurbanizowane: 13,81 km² * użytki rolne: 34,96 km² * użytki leśne: 2,17 km² * nieużytki: 0,49 km² Miasto stanowi 3,57% powierzchni powiatu. Radomsko leży w historycznej ziemi sieradzkiej. Położone jest w zachodniej części Wzgórz Radomszczańskich nad rzeką Radomką. W | 18 | 40 |
mrc_6836 | kiedy wycofano gimnazjum? | 2019 jako etap w procesie kształcenia pomiędzy szkołą podstawową i szkołą ponadpodstawową. | Gimnazjum (łac. "gymnasium" z gr. "gymnásion", „miejsce służące gimnastyce”) – typ szkoły występujący w systemach edukacji niektórych państw świata. Współcześnie, począwszy od czasów renesansu gimnazja to różnego typu szkoły średnie, ogólnokształcące i zawodowe, między innymi w Austrii, Niemczech, Danii, Szwecji, Norwegii. W Polsce gimnazja pojawiły się po reformie w latach trzydziestych XX wieku i funkcjonowały do roku 1948 oraz w latach 1999–2019 jako etap w procesie kształcenia pomiędzy szkołą podstawową i szkołą ponadpodstawową. Słownik języka polskiego wydawnictwa PWN definiuje gimnazjum jako szkołę ponadpodstawową przygotowującą uczniów do nauki w liceum lub szkole zawodowej. Na przestrzeni wieków gimnazja kształciły w zasadzie tylko młodzież męską. Gimnazja dla dziewcząt powstały w XIX wieku. W różnych krajach szkoła określana jako "gimnazjum" zajmuje różne miejsce w | 448 | 538 |
mrc_6837 | dokąd płynął marlow? | popłynął rzeką Kongo w głąb afrykańskiej dżungli. | powieści. Wspomina on czasy, gdy jako kapitan małego statku parowego popłynął rzeką Kongo w głąb afrykańskiej dżungli. Miał kursować między belgijskimi placówkami handlowymi w kolonii, przewozić kość słoniową i odkrywać białe plamy na mapach. Rzeczywistość Wolnego Państwa Kongo, po terenie którego podróżował, okazała się bardzo okrutna. Upał, umierający w łańcuchach niewolnicy, choroby i brak kontaktu z ojczyzną zamieniły białych dżentelmenów z Europy w ogarnięte żądzą zysku i władzy bestie. Jednym z zadań Marlowa było odnalezienie w głębi bagnistego lasu Kurtza, niesamowicie skutecznego agenta (tzn. dostarczającego dużo kości słoniowej i innych cenionych towarów afrykańskich) z odległej placówki. Już w Kongo do Marlowa docierają pogłoski o dziwnych działaniach handlarza, plotkuje się o ogarniającym go szaleństwie. Marlow naprawia parowiec i rusza w drogę. | 69 | 118 |
mrc_6838 | kto jako pierwszy dotarł do przylądka dobrej nadziei? | Bartolomeu Dias | W roku 1488 Bartolomeu Dias powrócił z wyprawy do południowego krańca Afryki, który nazwał Przylądkiem Burz (potem nazwę zmieniono na Przylądek Dobrej Nadziei) i aż do rzeki Fish River ("Ponta da Pescaria", dzisiejsza Republika Południowej Afryki), podczas gdy wyruszając z Indii, Pedro de Covilhão zapuścił się na południe, przemierzając trasę aż do terenów, do których dotarł Dias. Pozostało tylko połączyć te dwie wyprawy w jedną. === Przygotowania === Zadanie to powierzono ojcu Vasco, Estevão da Gama, który jednak zmarł przed rozpoczęciem przygotowań. Podjęcie wyprawy powierzono wtedy jego synowi Vasco da Gamie. Wyruszył on 8 lipca 1497 roku z Santa Maria de Belém, obecnie dzielnicy Lizbony, nieopodal kaplicy Ermida do Restelo (inaczej "Capela de São Jerónimo"), założonej przez Henryka Żeglarza. W | 12 | 27 |
mrc_6839 | co wspólnego z pierogami miał św jacek? | Jacek miał karmić ubogich pierogami własnego wyrobu, stąd też przydomek „św. Jacek z pierogami”. | z Proszowic chłopcu imieniem Piotr, który poprzedniego dnia utonął w Wiśle. Innym razem wskrzesił syna swej penitentki Przybysławy, który utonął w Rabie. * W Kościelcu koło Proszowic, gdzie Jacek Odrowąż przebywał na zaproszenie swej penitentki Klemensji, ostry grad w 1238 roku całkowicie zniszczył pola uprawne. Święty Jacek polecił mieszkańcom spędzić noc na modlitwie i następnego dnia zboża podniosły się, jakby w ogóle nie ucierpiały wskutek gradobicia, co miało ocalić miejscową ludność przed biedą i głodem. * Na prośbę Prandoty z Kościelca (być może członka rodu Odrowążów), Jacek, wezwawszy imienia Chrystusa, uzdrowił z niemoty jego matkę, Juttę. * Gdy południowe obszary Polski po najazdach tatarskich nawiedził głód, Jacek miał karmić ubogich pierogami własnego wyrobu, stąd też przydomek „św. Jacek z pierogami”. | 730 | 826 |
mrc_6840 | gdzie leżą niepołomice? | Niepołomice leżą w południowej Polsce, w środkowej części województwa małopolskiego i w północnej części powiatu wielickiego. | Niepołomice () – miasto w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Niepołomice. Według danych GUS z 31 marca 2021 r. miasto liczyło 15 697 mieszkańców. Niepołomice zajmują powierzchnię 27,4 km². == Położenie == Niepołomice leżą w południowej Polsce, w środkowej części województwa małopolskiego i w północnej części powiatu wielickiego. Pod względem historycznym znajduje się w zachodniej Małopolsce, w ziemi krakowskiej, oraz zachodniej części dawnej Galicji. Niepołomice oddalone są od granicy ze Słowacją o 65 km w linii prostej. Niepołomice leżą na wschód od Krakowa. Niepołomicki rynek oddalony jest od krakowskiego Rynku Głównego o 21 km (w linii prostej), zaś od rynku tarnowskiego o 54 km. Miasto leży na pograniczu Niziny Nadwiślańskiej, Pogórza Wielickiego i Podgórza Bocheńskiego. Większa | 257 | 382 |
mrc_6841 | gdzie odbywa się festiwal woodstock? | w miejscowości Bethel w stanie Nowy Jork. | The Woodstock Music and Art Fair, nieformalnie Woodstock Festival lub Woodstock – festiwal muzyczny odbywający się 15-18 sierpnia 1969 w miejscowości Bethel w stanie Nowy Jork. Hasłem przewodnim było: "Peace, Love and Happiness" (pol. "pokój, miłość i szczęście"). Uczestniczyło w nim ponad 400 tys. osób. Jeden z największych zlotów młodzieżowych końca lat 60. XX wieku. Występy artystów zostały zarejestrowane nagrane i wydane jako film dokumentalny pt. "Woodstock." Został on nagrodzony Oscarem w 1970. Opublikowano także 2 albumy koncertowe: "Woodstock: Music from the Original Soundtrack and More" oraz "Woodstock 2", zawierające muzykę zarejestrowaną podczas festiwalu. Magazyn „Rolling Stone” uznał festiwal za jedno z 50 wydarzeń, które zmieniły historię rock and rolla. Miejsce, w którym odbywał się festiwal zostało, 28 lutego 2017, | 135 | 176 |
mrc_6842 | za co odpowiada aparat golgiego? | chemicznym modyfikacjom wytwarzanych przez komórkę substancji, ich sortowaniu oraz dystrybucji w obrębie komórki. | Aparat Golgiego – organellum występujące powszechnie w komórkach eukariotycznych, służące chemicznym modyfikacjom wytwarzanych przez komórkę substancji, ich sortowaniu oraz dystrybucji w obrębie komórki. Składa się ze stosu spłaszczonych cystern. Organellum zostało odkryte przez Camilla Golgiego w roku 1898. Od nazwiska odkrywcy pochodzi nazwa struktury. Znane są dwie formy aparatu Golgiego, siateczkowa jest charakterystyczna dla komórek zwierząt kręgowych (nie występuje jedynie w oocytach i plemnikach), druga nazywana łuskowatą albo diktiosomową występuje w komórkach roślinnych oraz w komórkach zwierząt bezkręgowych. Specyficzną cechą aparatu Golgiego jest to, że posiada zdolność redukcji azotanu srebra. Enzymami markerowymi (markerami) aparatu Golgiego są: transferaza acetyloglukozaminylowa, pirofosfataza tiaminowa. == Funkcje == Wewnątrz cystern zachodzą potranslacyjne modyfikacje białek oraz modyfikacje lipidów przeznaczonych do eksportu. Przekształcenia polegają przede wszystkim na | 90 | 203 |
mrc_6843 | kto prowadził program sonda? | Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka | "Sonda" – polski program popularnonaukowy emitowany na antenie TVP1 od 8 września 1977 do 29 września 1989, prowadzony przez Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka, a współtworzony przez Marka Siudyma oraz przez kilka lat przez Tomasza Pycia. Program został przerwany 29 września 1989 roku z powodu śmierci obu prowadzących, którzy zginęli w wypadku samochodowym pod Raciborzem. We wrześniu 1990 wyemitowano trzy odcinki, które były w produkcji przed wypadkiem i zostały dokończone przez zespół programu. Według dostępnych zapisów powstało 488 odcinków (w tym 19 specjalnych). Łącznie z powtórzeniami i programami zrealizowanymi po wrześniu 1989 roku wyemitowano ponad 560 odcinków. Braki zaopatrzenia w taśmę w ówczesnej telewizji spowodowały trwałe wykasowanie wielu odcinków programu – szczególnie tych najstarszych. Program emitowano początkowo w czwartki o | 125 | 163 |
mrc_6844 | ile jest przystanków we wrocławiu? | Wrocławiu funkcjonuje 408 przystanków tramwajowych | Wrocławiu funkcjonuje 408 przystanków tramwajowych, z czego do poniżej pasażerowie wsiadają bezpośrednio z jezdni. Wrocław wprowadza także stopniowo przystanki wiedeńskie i antyzatoki. Część przystanków tramwajowych to przystanki podwójne – umożliwiające jednoczesny postój przy peronie dwóch tramwajów. === Zasilanie === Tramwaje zasilane są przez napowietrzną sieć trakcyjną standardowym napięciem dla polskich sieci tramwajowych (660 V prądu stałego) dostarczanym przez 20 stacji prostownikowych: == Linie tramwajowe == Z powodu wielu remontów ulic we Wrocławiu od 1997 roku do 3 czerwca 2012 roku nie zdarzyło się, aby wszystkie linie tramwajowe kursowały po swojej stałej trasie. Linie podstawowe oznaczone są numerami od 0 do 24 (przy czym „zerówka” jest linią „okólną”, okrążającą centrum miasta i oznaczoną dodatkowo literą – 0L – „lewe”, oraz 0P | 0 | 50 |
mrc_6845 | który władca uczynił z babilonu znaczące miasto? | Nabuchodonozora II | historii jako "niewola babilońska". Za panowania Nabuchodonozora II odbudowano z rozmachem stolicę Babilon. W mieście postawiono wiele imponujących budowli m.in. zespół pałaców królewskich, monumentalną bramę Isztar oraz świątynię (ziggurat) w kształcie piramidy, którą legenda kojarzy z biblijną wieżą Babel. W państwie rozkwitały nauka i kultura. Państwo nowobabilońskie nie istniało jednak długo. Panująca dynastia królewska została w roku 556 p.n.e. obalona wskutek przewrotu pałacowego (ostatnim królem był Nabonid), a już w 539 p.n.e. Babilonia dostała się we władanie króla Persji Cyrusa II Wielkiego (558–529 p.n.e.) i stała się na 200 lat prowincją Persji. Samo miasto Babilon zostało w następnym roku zniszczone przez pożary, w których poniosły śmierć setki mieszkańców, a tamtejsze "wiszące ogrody" zostały strawione bezpowrotnie przez ogień. Po śmierci perskiego | 49 | 67 |
mrc_6846 | jak duży jest watykan? | Powierzchnia Watykanu 0,44 km² (44 ha) | Watykan – jest państwem śródlądowym, położonym w południowej Europie, na Półwyspie Apenińskim, na zachodnim brzegu Tybru, jako enklawa we włoskim mieście Rzym. Współrzędne: 41°54'10"N, 12°27'9"E. == Terytorium i granice == Powierzchnia Watykanu 0,44 km² (44 ha), zajmują ją głównie zabudowania i ogrody. Jest najmniejszym, niepodległym państwem na świecie, poza głównym terytorium Watykan posiada, na zasadzie eksterytorialności, 13 budowli w Rzymie oraz kompleks w Castel Gandolfo (letnia siedziba papieży – głowy państwa). Watykan jest enklawą na terytorium Włoch, granica pomiędzy tymi dwoma państwami została wytyczona w 1929 roku traktatami laterańskimi i ma długość 3,2 km. Na znacznym odcinku granicę wyznacza mur rozdzielający terytoria obu krajów. == Klimat == W Watykanie panuje klimat śródziemnomorski, charakteryzujący się wysokimi temperaturami, słonecznymi i suchymi latami | 223 | 261 |
mrc_6847 | w jakiej epoce tworzył kochanowski? | renesansu | Jan Kochanowski, (ur. ok. 1530 w Sycynie, zm. 22 sierpnia 1584 w Lublinie) – polski poeta epoki renesansu, tłumacz, prepozyt kapituły katedralnej poznańskiej w latach 1564–1574, poeta nadworny Stefana Batorego w 1579 roku, sekretarz królewski Zygmunta Augusta i Stefana Batorego, wojski sandomierski w latach 1579–1584. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych twórców renesansu w Europie i poetę, który najbardziej przyczynił się do rozwoju polskiego języka literackiego. == Życiorys == Dokładna data urodzenia Jana Kochanowskiego nie jest znana. Większość badaczy wskazuje na 1530 rok. Ojcem był Piotr Kochanowski herbu Korwin, komornik graniczny radomski i sędzia ziemski sandomierski a matką – Anna, córka Jakuba Białaczowskiego herbu Odrowąż z Dąbrówki Podlężnej. Z małżeństwa Piotra i Anny urodziło się jedenaścioro dzieci – cztery córki | 96 | 105 |
mrc_6848 | jaką religię wyznają japończycy? | W Japonii istnieją obok siebie, uzupełniają się i przenikają dwie główne religie: shintō (droga bogów) i buddyzm (synkretyzm shintō-buddyjski). | Religia w Japonii – rodzaj kodeksu moralnego, zespołu wierzeń, sposobu i filozofii życia, ściśle związanych z japońskimi wartościami społecznymi i kulturowymi. W Japonii istnieją obok siebie, uzupełniają się i przenikają dwie główne religie: shintō (droga bogów) i buddyzm (synkretyzm shintō-buddyjski). Nakładają się na nie chińskie systemy filozoficzno-religijne: konfucjanizm i taoizm i w niewielkim stopniu chrześcijaństwo. Wszystkie te przyjęte z zewnątrz tradycje i prądy myślowe przeszły znaczące transformacje wskutek zderzenia z tradycją rodzimą. Religijność japońska, odmienna od zachodniej, jest prywatną sprawą rodzinną. Jest niezależna od państwa i rzadko dyskutowana w codziennym życiu. Większość Japończyków nie twierdzi, że jest religijna. == Główne cechy tradycyjnej religii japońskiej == Współczesna religijność japońska została przez wieki ukształtowana zachodzącymi na siebie i powiązanymi ze sobą poniższymi | 160 | 303 |
mrc_6849 | z jakiej rośliny powstaje kasza jaglana? | Kasza jaglana, jagły – kasza z łuskanego ziarna prosa zwyczajnego. | Kasza jaglana, jagły – kasza z łuskanego ziarna prosa zwyczajnego. Słowo pochodzi od prasłowiańskiego wyrazu "*jagъla" (częściej w liczbie mnogiej "*jagъly"), który oznacza „proso”. Kasza jaglana nie nadaje się do zbyt długiego przechowywania – ze względu na wysoką zawartość tłuszczów, które łatwo jełczeją, nadając jej gorzki smak. Ponadto łatwo chłonie wilgoć oraz obce zapachy. == Wartości odżywcze == Jest dobrym źródłem energii. Według danych USDA z 2015 roku, 100 gramów (surowej) kaszy jaglanej dostarcza 378 kcal, 11,0 gramów białka, 4,2 grama tłuszczów, 72,9 grama całkowitej sumy węglowodanów – a w niej 8,5 grama błonnika. Nie zawiera glutenu. Jest zalecana w diecie bezglutenowej. Jest zabroniona w dietach beztłuszczowej (niskotłuszczowej z ograniczeniem błonnika) i wątrobowej (łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu). == Sztuka kulinarna | 0 | 66 |
mrc_6850 | z czego zasłynął król salomon? | z mądrości. | Salomon (, "Szlomoh", , "Sulayman", "Sulaiman", "Süleyman", "Solyman"; ur. ok. 1000 p.n.e., zm. ok. 931 p.n.e.) – prorok biblijny oraz Koranu, król Izraela, syn i następca króla Dawida; tzw. wielki budowniczy, ze względu na wybudowanie wielkiej świątyni w Jerozolimie. Swój dwór uczynił ośrodkiem kultury, głównie literatury. Według tradycji biblijnej słynął z mądrości. Na lata jego panowania przypada największa świetność monarchii hebrajskiej. Należy zauważyć, że niemal wszystko, co wiadomo o Salomonie, pochodzi z Biblii (głównie z Pierwszej Księgi Królewskiej 1-11 i Drugiej Księgi Kronik 1-9); inne źródła historyczne są nieliczne i niepewne. == Daty panowania == Daty panowania Salomona nie są pewne. Proponuje się lata 973–935 p.n.e. (V. di Giovanni, G. Pretto), 970–931 p.n.e. (V. Pavlovsky, E. Vogt, B. Andre-Salvini, J.E. | 359 | 370 |
mrc_6851 | czym zajmuje się straż pożarna? | się prewencją i walką z pożarami oraz pozostałymi zagrożeniami (innymi niż przestępczość) dla zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska naturalnego. Do zadań straży pożarnej należy także usuwanie skutków klęsk żywiołowych i katastrof. | Straż pożarna, dawniej straż ogniowa – zorganizowana formacja zajmująca się prewencją i walką z pożarami oraz pozostałymi zagrożeniami (innymi niż przestępczość) dla zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska naturalnego. Do zadań straży pożarnej należy także usuwanie skutków klęsk żywiołowych i katastrof. == Zakres działań == Do zadań specjalnych wykonywanych przez straż pożarną należy ratownictwo: * biologiczne (sprowadzające się do neutralizacji czynników zakaźnych oraz ochrony ludności i zwierząt gospodarskich w czasie ataków terrorystycznych z użyciem broni biologicznej), * chemiczne (sprowadzające się do neutralizacji czynników chemicznych oraz ochrony ludności, zwierząt gospodarskich i środowiska przyrodniczego w czasie ataków terrorystycznych z użyciem broni chemicznej, katastrof chemicznych i niektórych katastrof drogowych), * medyczne (sprowadzające się do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy przed przybyciem fachowych służb | 72 | 315 |
mrc_6852 | jakimi metodami bada sie posluguje? | się między innymi następujące metody i narzędzia badań naukowych, luźno powiązane z kolejnymi etapami pracy: * krytyka źródeł, analiza krytyczna, przegląd systematyczny, metaanaliza * rozwój teorii (modelowanie teoretyczne lub matematyczne; opis struktury zjawiska i właściwych mu związków przyczynowych) * metoda intuicyjna, * obserwacja (operacjonalizacja problemu badawczego, pomiar) * metoda eksperymentalna, * metody statystyczne (estymacja, wnioskowanie statystyczne) * metoda monograficzna, metoda indywidualnych przypadków, * metoda sondażu diagnostycznego (korzystająca np. z ankiet) | przedstawianie tego jako potwierdzenie prognozy). === Metody badań naukowych === Metody te w różnych naukach znajdują różne zastosowanie – niektóre są stosowane tylko w pewnych dziedzinach, zależnie od ich specyfiki. W szczególności, inne metody stosowane są w badaniach eksploracyjnych i konfirmacyjnych; inne narzędzia stosują też badania jakościowe i ilościowe. Wyróżnia się między innymi następujące metody i narzędzia badań naukowych, luźno powiązane z kolejnymi etapami pracy: * krytyka źródeł, analiza krytyczna, przegląd systematyczny, metaanaliza * rozwój teorii (modelowanie teoretyczne lub matematyczne; opis struktury zjawiska i właściwych mu związków przyczynowych) * metoda intuicyjna, * obserwacja (operacjonalizacja problemu badawczego, pomiar) * metoda eksperymentalna, * metody statystyczne (estymacja, wnioskowanie statystyczne) * metoda monograficzna, metoda indywidualnych przypadków, * metoda sondażu diagnostycznego (korzystająca np. z ankiet) | 374 | 966 |
mrc_6853 | w jaki sposób powstaje torf? | Torf powstaje w wyniku torfienia polegającego na gromadzeniu i humifikacji szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego wilgotnienia. | Torf – skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych, najmłodszy węgiel kopalny. Zawiera mniej niż 60% węgla. Torf jest tworem będącym efektem niepełnego rozkładu szczątków roślinnych, zachodzącego w warunkach długotrwałego lub stałego zabagnienia wierzchniej warstwy gleby. Składa się z nierozłożonych szczątków roślin oraz amorficznej masy humusu. Jest w różnym stopniu nasycony substancjami mineralnymi. Najczęściej jest to piasek, czasami wytrącone związki żelaza, rzadko związki fosforu. Torf powstaje w wyniku torfienia polegającego na gromadzeniu i humifikacji szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego wilgotnienia. W zależności od długotrwałości warunków beztlenowych mogą powstać utwory całkowicie zhumifikowane – muły, lub częściowo zhumifikowane – torfy. Właściwości torfu uzależnione są od składu florystycznego zbiorowisk torfotwórczych (zobacz torfowisko) oraz stosunków wodnych i temperaturowych | 558 | 691 |
mrc_6854 | jak powstają plaże? | Plaża powstaje na skutek akumulacji piasku i żwiru na nabrzeżu oraz rzadziej na skutek erozji klifów. | składowe == Plaża dzieli się na trzy części, patrząc kolejno od strony zbiornika: * strefa zmywania – miejsce, gdzie w normalnych warunkach dochodzi do cyklicznego zalewania przez fale, * wał brzegowy – podłużny wał pomiędzy strefą zmywania a tarasem burzowym, * taras burzowy – zasadnicza część plaży zalewana podczas sztormów. == Powstawanie plaży == Plaża powstaje na skutek akumulacji piasku i żwiru na nabrzeżu oraz rzadziej na skutek erozji klifów. Plaże powstają również w sposób antropogeniczny poprzez nawiezienie piasku na nabrzeże; zabieg ten jest dość drogi i stosowany wyłącznie jeśli w okolicy brakuje plaż. == Wykorzystanie gospodarcze == Plaże są wykorzystywane jedynie w celach rekreacyjno-wypoczynkowych. == Przyroda == W krajach Unii Europejskiej przyroda plaż podlega ochronie na mocy dyrektywy siedliskowej, | 353 | 454 |
mrc_6855 | jak nazywana jest porcja danych protokołu udp? | Datagram | UDP (ang. "User Datagram Protocol" – protokół pakietów użytkownika) – jeden z protokołów internetowych. UDP stosowany jest w warstwie transportowej modelu OSI. Nie gwarantuje dostarczenia datagramu. Jest to protokół bezpołączeniowy, więc nie ma narzutu na nawiązywanie połączenia i śledzenie sesji (w przeciwieństwie do TCP). Nie ma też mechanizmów kontroli przepływu i retransmisji. Korzyścią płynącą z takiego uproszczenia budowy jest szybsza transmisja danych i brak dodatkowych zadań, którymi musi zajmować się host posługujący się tym protokołem. Z tych względów UDP jest często używany w takich zastosowaniach jak wideokonferencje, strumienie dźwięku w Internecie i gry sieciowe, gdzie dane muszą być przesyłane możliwie szybko, a poprawianiem błędów zajmują się inne warstwy modelu OSI. Przykładem może być VoIP lub protokół DNS. UDP udostępnia mechanizm | 16 | 24 |
mrc_6856 | kiedy powstało nato? | 24 sierpnia 1949 | podpisanie w Waszyngtonie "Traktatu północnoatlantyckiego", ustanawiającego NATO. * 24 sierpnia 1949: wejście umowy w życie i powstanie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. * wrzesień 1950: w czasie posiedzenia Rady NATO w Nowym Jorku przyjęto koncepcję tzw. wysuniętej obrony ("forward strategy") zakładającej w wypadku wojny przeniesienie działań bojowych na terytorium państw bloku wschodniego. USA wysunęły propozycję remilitaryzacji Niemiec i włączenia ich w skład sojuszu. Propozycja ta została uznana przez państwa socjalistyczne za przyjęcie kursu konfrontacji i dążenie do odrodzenia militaryzmu niemieckiego. * październik 1950: Komitet Obrony NATO zaakceptował plan utworzenia sił sojuszniczych złożonych z 50 dywizji, w tym: 20 francuskich, 10 amerykańskich, 10 włoskich, 5 brytyjskich i 5 z państw Beneluksu. * 1951: Rada NATO postanowiła przyśpieszyć proces rozbudowy sił lądowych sojuszu, które | 84 | 100 |
mrc_6857 | kim był denis diderot? | francuski pisarz, krytyk literatury i sztuki, filozof i encyklopedysta okresu Oświecenia. | Denis Diderot, wym. (ur. 5 października 1713 w Langres, zm. 31 lipca 1784 w Paryżu) – francuski pisarz, krytyk literatury i sztuki, filozof i encyklopedysta okresu Oświecenia. Najbardziej znanym dziełem Diderota jest "Kubuś Fatalista i jego pan" ("Jacques le Fataliste et son maître", wyd. 1796), a najbardziej znaną powieścią "Zakonnica" ("La Religieuse", wyd. 1796). Jest on twórcą nowatorskiej teorii dramatu mieszczańskiego, umieszczającej utwory dramatyczne między komedią i tragedią, co miało być bliższe rzeczywistości. Teorię opisał w dziełach: "Rozmowy o synu naturalnym" ("Entretiens sur « Le fils naturel »", 1757) i "O poezji dramatycznej" ("De la poésie dramatique", 1759). Jego "Jacques le fataliste et son maitre" (dekretem z 1804 roku) oraz "Encyclopedie ou dictionnaire raisonne des sciences" umieszczone zostały w index | 86 | 175 |
mrc_6858 | co oznacza pentagram znak? | Pentagram Baphometa przedstawia "profanum" – człowieczeństwo, odzwierciedla on wyższość żądz i emocji nad rozumem, jest powszechnie uważany za znak satanistyczny | zwany jest Pentagramem Odwróconym, Czarnym, lub Pentagramem Baphometa. Pentagram Baphometa przedstawia "profanum" – człowieczeństwo, odzwierciedla on wyższość żądz i emocji nad rozumem, jest powszechnie uważany za znak satanistyczny, chociaż często mylony z Pentagramem Białym. Biały Pentagram w okręgu (inaczej pentakl) uważany jest za amulet chroniący przed zgubnym wpływem magii oraz klątwami. Można go zauważyć na różnych talizmanach i amuletach oraz odnaleźć w wielu budowlach sakralnych itp. Pentakl jest między innymi symbolem religii Wicca i innych tradycji pogańskich. Według niektórych źródeł już w prehistorii zaobserwowano, że planeta Wenus wykonuje na nieboskłonie pentagram w ciągu 8 lat. Ruch planety na sferze niebieskiej odtwarza zmiany nachylenia ekliptyki względem horyzontu, a brak współmierności między długością roku ziemskiego i okresem obiegu Słońca przez Wenus nie | 71 | 232 |
mrc_6859 | które kraje uznają tajwan? | 14 państw (m.in. Watykan, Paragwaj oraz słabo rozwinięte ekonomicznie wyspiarskie kraje rejonu Pacyfiku, kraje Ameryki Środkowej i Morza Karaibskiego) | oraz wyspy Penghu, Kinmen i Mazu, należące formalnie do prowincji Fujian. Poza organizacjami marginalnymi władza RCh nie zamierza kontynuować wojny domowej z władzą ChRL, zamiast wojny toczy się zażarta dyskusja polityczna w kwestii ogłoszenia secesji "de iure" i utworzenia państwa tajwańskiego. Prezydent Chen Shui-bian chciał rozpisać w marcu 2008 referendum na temat powrotu do ONZ pod nazwą Tajwan. Do 1971 roku Republika Chińska była jednym z członków założycieli w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zbliżenie Chin Ludowych i USA na początku lat 70. XX w. oraz naciski władzy ChRL spowodowały, że Republika Chińska uznawana jest obecnie tylko przez 14 państw (m.in. Watykan, Paragwaj oraz słabo rozwinięte ekonomicznie wyspiarskie kraje rejonu Pacyfiku, kraje Ameryki Środkowej i Morza Karaibskiego). W latach 1999–2001 uznawała ją | 656 | 806 |
mrc_6860 | dlaczego ustrój polski ukształtowany w xv wieku nazywamy demokracją szlachecką? | W założeniu gwarantował masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, a także miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego stanu szlacheckiego. | Demokracja szlachecka – system panujący w XV i XVI wieku w Królestwie Polskim, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W założeniu gwarantował masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, a także miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego stanu szlacheckiego. Szlachta zbierała się na sejmikach ziemskich, wybierając przedstawicieli, którzy mieli reprezentować daną ziemię (powiat itp.) na sejmie walnym. Otrzymywali tzw. instrukcje sejmikowe, w których określano, jak powinni głosować w sprawach istotnych z punktu widzenia szlachty danej ziemi. Po zakończeniu sejmu walnego ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie zdawali relacje z obrad (sejmiki relacyjne). Za początek demokracji szlacheckiej najczęściej przyjmuje się – co do zasady – rok 1454, w którym sejmiki szlacheckie na mocy przywilejów nieszawskich | 124 | 317 |
mrc_6861 | kto prowadził program wybacz mi? | Anna Maruszeczko | Anna Maruszeczko (ur. 10 sierpnia 1964 w Koszalinie) – polska dziennikarka radiowa, telewizyjna, prasowa, a także felietonistka. == Życiorys == Pracowała w Radiu Koszalin, Radiowej Jedynce, Radiu Kolor, Tok FM, Radiu Plus TVP1, Canal+. Na antenie TVN prowadziła program "Wybacz mi", a w TVN Style była gospodynią programów: "Miasto kobiet", "Bez oporów" i "Kobiety na zakręcie". Została prowadzącą programu "Zielone drzwi", związanego z działalnością Fundacji TVN „Nie jesteś sam”, w której objęła funkcję członka zarządu. Była dziennikarką dwutygodnika „Viva”. W 2014 została redaktor naczelną miesięcznika „Uroda życia”. | 0 | 16 |
mrc_6862 | do czego służą ekspresy wspinaczkowe? | Ekspresy stosuje się między innymi we wspinaczce z asekuracją od dołu. | ramię zamka, aby ułatwić szybkie wpinanie się. W celu zmniejszenia masy i bezwładności zamka powstały ekspresy z karabinkami z drucianym zamkiem, zwane agrafkami. Coraz częściej ekspresy wyposażone są w tak zwane stringi, czyli różnego typu (zazwyczaj gumowe) stabilizatory, które zapobiegają obróceniu się karabinka względem taśmy. Pętle w ekspresach mogą być różnej długości, zwykle od 8 do 30 cm. Wykonuje się je z nylonu, spectry lub dyneemy. . Ekspresy stosuje się między innymi we wspinaczce z asekuracją od dołu. We wspinaczce lodowej lub w kruchej skale często używa się ekspresów z absorberami energii. Historycznie role ekspresów pełniły dwa karabinki łączone taśmą podczas osadzania punktu asekuracyjnego. Oczywistą ideą wydawało się być przygotowanie sobie takiego zestawu, zanim wspinacz wyruszył na wspinaczkę; ich użycie | 449 | 519 |
mrc_6863 | w jakim kabarecie występowała ewa błachnio? | 2014 była członkinią Kabaretu Limo. | Ewa Błachnio (ur. 31 grudnia 1984 w Gdańsku) – polska artystka kabaretowa. == Życiorys == === Dzieciństwo i edukacja === Jest córką Barbary i Tadeusza Błachnio. Jej matka była nauczycielką języka rosyjskiego w Pruszczu Gdańskim, a ojciec był pracownikiem stoczni remontowej. Jest absolwentką studiów w zakresie politologii i dziennikarstwa. W 2014 zdała eksternistyczny egzamin na aktora dramatu przed komisją egzaminacyjną ZASP. === Kariera === W latach 2000–2014 była członkinią Kabaretu Limo. W latach 2015-2016 wraz z Robertem Korólczykiem i Mariuszem Kałamagą prowadziła audycję "Poliż temat" w radiu RMF FM. Jesienią 2016 brała udział w szóstej edycji programu "Dancing with the Stars. Taniec z gwiazdami", emitowanego przez telewizję Polsat. Jej partnerem tanecznym był Jacek Jeschke, z którym odpadła w siódmym odcinku, | 460 | 495 |
mrc_6864 | czyją kompozycją jest hymn niemiec? | Zapożyczono melodię z ówczesnego hymnu austriackiego "Kaiserlied", którą skomponował Joseph Haydn. | Das Deutschlandlied (pol. Pieśń Niemiec), nazywany także jako Das Lied der Deutschen (pol. Pieśń Niemców) – pieśń będąca hymnem państwowym Republiki Weimarskiej (1918–1933), III Rzeszy (1933–1945), Republiki Federalnej Niemiec (od r. 1952). == Historia == Autorem tekstu był niemiecki poeta, językoznawca i historyk literatury August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. Pieśń powstała w 1841 na wyspie Helgoland. Składała się z trzech zwrotek, z których pierwsza zaczynała się od słów "Deutschland, Deutschland über alles". Zapożyczono melodię z ówczesnego hymnu austriackiego "Kaiserlied", którą skomponował Joseph Haydn. Pieśń ta pisana była w czasie rozbicia Niemiec i pierwsza zwrotka wzywała do porzucenia partykularyzmów w dążeniu do jedności. W 1922 za hymn oficjalnie uznał ją pierwszy prezydent Republiki Weimarskiej, Friedrich Ebert – wcześniej, w czasach Cesarstwa | 524 | 622 |
mrc_6865 | kto napisał odę do radości? | Fryderyka Schillera | Oda do radości, także: Do radości () – poemat Fryderyka Schillera, powstały w listopadzie 1785, a ogłoszony drukiem w 1786. Ostateczna wersja autorska pochodzi z 1803 roku (w stosunku do pierwszej wersji ma trochę zmieniony szósty i siódmy wers pierwszej zwrotki oraz jest krótsza – nie zawiera ostatniej zwrotki). Utwór znany z fragmentów pochodzących z "IX symfonii" Ludwiga van Beethovena. Beethoven już w szkicowniku z 1789 roku zapisał frazę z pierwszej partii chóru (partie chóralne towarzyszą w oryginale kolejnym zwrotkom), z zamysłem napisania muzyki do dzieła Schillera: "Muß ein lieber Vater wohnen" ("Mieszka Ojciec upragniony"). Na podstawie projektu z 1812 roku wiadomo, że początkowo miała to być uwertura na chór i orkiestrę. Pracując nad "IX symfonią", którą ukończył w 1824 | 46 | 65 |
mrc_6866 | czyimi dziećmi są kwiat jabłoni? | i Kuby Sienkiewicza | Kwiat Jabłoni – polski zespół muzyczny z Warszawy wykonujący muzykę folkową, popową, folk pop, bluegrass, indie folk, indie pop i elektronikę. == Nazwa zespołu == Nazwa zespołu pochodzi od piosenki "Kwiat Jabłoni", granej pierwotnie przez grupę Trash Budda, zaś sama piosenka opowiada o marce jabola. == Historia == Zespół tworzy rodzeństwo Katarzyna Sienkiewicz i Jacek Sienkiewicz (dzieci Kuby Sienkiewicza), a sama grupa oficjalnie funkcjonuje od marca 2018. Wcześniej rodzeństwo występowało w grupie Hollow Quartet, z którą wydali dobrze przyjęty album "Chodź ze mną" i wystąpili w telewizyjnym talent show "Must Be the Music. Tylko muzyka". Jako duet zadebiutowali 9 listopada 2017 koncertem w Otwartej Pracowni na Osiedlu Jazdów. Do sierpnia 2018 ich debiutancki utwór „Dziś późno pójdę spać” zanotował dwa | 389 | 408 |
mrc_6867 | kim był antoni cierplikowski? | polski fryzjer o międzynarodowej sławie, twórca nowoczesnego fryzjerstwa, stylista, producent kosmetyków. | Antoni Cierplikowski ps. Antoine (ur. 24 grudnia 1884 w Sieradzu, zm. 5 lipca 1976 tamże) – polski fryzjer o międzynarodowej sławie, twórca nowoczesnego fryzjerstwa, stylista, producent kosmetyków. Przeszedł do historii mody jako autor fryzury „na chłopczycę”. Artysta i przyjaciel artystów, polityków i głów koronowanych, mecenas sztuki. Zwany „królem fryzjerów – fryzjerem królów”. == Młodość == Urodził się 24 grudnia 1884 roku w Sieradzu. Był synem szewca Antoniego i Joanny z Majchrzaków – krawcowej. W wieku 11 lat zetknął się po raz pierwszy z zawodem fryzjera, Zawodu uczył się najpierw w Łodzi, u wuja Pawła Lewandowskiego, który miał zakład fryzjerski. W roku 1901 wyjechał do Paryża, gdzie początkowo pracował w piwnicy przy tkaniu peruk z naturalnych włosów. W 1903 roku dostał | 92 | 197 |
mrc_6868 | kiedy urodził się patrick swayze? | 18 sierpnia 1952 | Patrick Wayne Swayze (ur. 18 sierpnia 1952 w Houston, zm. 14 września 2009 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, tancerz, piosenkarz i choreograf. 18 sierpnia 1997 otrzymał gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7018 Hollywood Boulevard. == Życiorys == === Wczesne lata === Urodził się jako najstarszy syn i jedno z pięciorga dzieci Yvonne Helen Karnes Swayze (1927–2013), tancerki–choreografki, i Jessiego Wayne’a Swayzego (1925–1982), kreślarza. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, irlandzkie, szkockie i holenderskie. Miał dwóch młodszych braci: Donalda Carla (ur. 10 sierpnia 1958) i Seana Kyle’a (ur. 13 października 1962), oraz dwie siostry: Bambi i Vicky Lynn (1949–1994). Uczęszczał do szkoły Black Middle School w Oak Forest w stanie Illinois. Edukację kontynuował | 26 | 42 |
mrc_6869 | w jakiej dyscyplinie sportowej nie można zremisować? | w siatkówce | sytuacja w grach sportowych lub w innych sportach, w której żadna ze stron nie odniosła zwycięstwa. W niektórych grach remis zdarza się częściej (np. w szachach), w innych rzadziej (np. w meczach żużlowych), w niektórych możliwy po regulaminowym czasie gry, ale niedopuszczalny przez regulamin (np. w koszykówce), w niektórych w ogóle nie jest możliwy (np. w siatkówce). Czasem remis oznacza wygraną jednego z graczy lub sportowca. W go odpowiada za to zasada komi. W pucharowych rozgrywkach piłkarskich remis może, zależnie od dodatkowych kryteriów (np. większej lub mniejszej liczby strzelonych bramek w meczu wyjazdowym), oznaczać wygraną bądź przegraną. Remis może też stanowić „honorowe” zwycięstwo – jeśli gracz mniej doświadczony zremisuje z bardziej doświadczonym, jest to jego sukces niezależnie od reguł gry. | 357 | 368 |
mrc_6870 | jak nazywa się żona brata? | bratowa | bratowa to żona brata. Zwyczajowo nazywa się również szwagrem brata bratowej lub szwagra albo męża szwagierki, analogicznie szwagierką siostrę bratowej, szwagra lub szwagierki albo żonę szwagra. Osób tych nie łączy już jednak stosunek prawny powinowactwa. Małżonek kuzyna, kuzynki, wujka i cioci nazywa się na ogół "tak samo", np. mąż kuzynki (czyli cioteczny lub stryjeczny szwagier) to po prostu kuzyn. Żoną stryja jest stryjenka lub stryjna. Żona wuja to wujenka lub wujna. Wujek jest to określenie na męża ciotki. Zanikło obecnie swoiste określenie męża ciotki "pociot" (rzadziej "naciot"), po którym zostało tylko słowo "pociotek", oznaczające żartobliwie dalekiego krewnego lub powinowatego. Rzadko stosuje się jakieś inne, swoiste wyrazy dla np. dziadka od żony, wujka od męża, męża babci ciotecznej itp. Bardzo często | 0 | 7 |
mrc_6871 | jak się nazywa druga część zmierzchu? | Przed świtem (ang. "The Twilight Saga: Breaking Dawn − part 2") | Saga „Zmierzch”: Przed świtem (ang. "The Twilight Saga: Breaking Dawn − part 2") − film w reżyserii Billa Condona, ekranizacja powieści Przed świtem Stephenie Meyer. W główne role wcielili się Robert Pattinson, Kristen Stewart i Taylor Lautner. Światowa premiera części 1 filmu odbyła się 18 listopada 2011 roku, a premiera części 2 odbyła się 16 listopada 2012. == Fabuła == Po przemianie Bella nie zachowuje się jak inne nowo-narodzone wampiry – potrafi nad sobą panować, jest w stanie powstrzymać się od zaatakowania człowieka, a głód nie przesłania jej miłości do bliskich. Wkrótce okazuje się, że dziecko Belli i Edwarda posiada nadprzyrodzoną moc – potrafi pokazywać swoje wspomnienia, prośby, żądania za pomocą obrazów. Poza tym rozwija się w zatrważającym tempie – | 17 | 80 |
mrc_6872 | jakie zjawisko wykorzystywane przy odżywianiu roślin? | Symbioza mykorytyczna umożliwia grzybom, będącym organizmami heterotroficznymi, zaopatrzenie w związki organiczne, wytwarzane przez rośliny w procesie fotosyntezy. | Mykoryza, mikoryza ("mycorrhiza") – powszechnie występujące zjawisko polegające na współżyciu korzeni lub nasion roślin naczyniowych z grzybami (dotyczy około 85% gatunków roślin wyższych z całego świata). Większość przypadków mykoryzy dotyczy relacji mutualistycznej, w nielicznych przypadkach zależność przesuwa się w kierunku wykorzystywania grzyba. Symbioza mykorytyczna umożliwia grzybom, będącym organizmami heterotroficznymi, zaopatrzenie w związki organiczne, wytwarzane przez rośliny w procesie fotosyntezy. W zamian rośliny zaopatrywane są przez strzępki grzyba w związki mineralne, głównie fosforowe i azotowe, chociaż potwierdzono również poprawę zaopatrzenia roślin w mikroelementy takie jak cynk i miedź. Grzyby mykoryzowe wytwarzają także hormony roślinne: auksyny, gibereliny i cytokininy, które po wniknięciu do organizmu rośliny regulują jego wzrost i rozwój. Inne substancje o charakterze antybiotyków wydzielane są przez grzyby do gleby zmniejszając | 353 | 516 |
mrc_6873 | jakim językiem mówi się w norwegii? | Język norweski | Język norweski (norw. ) – język z grupy skandynawskiej języków germańskich. Dialekty norweskie tworzą z dialektami szwedzkimi i dialektami duńskimi kontinuum, w którym występuje zjawisko asymetrycznej wzajemnej zrozumiałości (osobom znającym norweski łatwiej jest zrozumieć języki skandynawskich sąsiadów). Współczesny język norweski nie posiada ujednoliconego standardu wymowy; wszystkie dialekty uchodzą za równorzędne. Do zapisu wykorzystywane są dwa standardy piśmiennicze: "bokmål" (dosł. „język książkowy”) oraz "nynorsk" (dosł. „nowonorweski”). Język posiada status urzędowego w Norwegii. Formalnie rzecz biorąc, oba warianty języka pisanego są równoważne i równouprawnione na podstawie ustawy o używaniu języka w urzędach publicznych z 1980 roku, mimo że większość lokalnych odmian języka jest przezeń znacznie lepiej oddawana na piśmie. Wpływ na to mają kwestie pozajęzykowe, związane z postrzeganiem obu form języka pisanego | 0 | 14 |
mrc_6874 | w którym roku wisława szymborska otrzymała nagrodę nobla? | 1996 | Wisława Szymborska, właśc. Wisława Maria Szymborska-Włodek (ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, obecnie część Kórnika, zm. 1 lutego 2012 w Krakowie) – polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka; laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), dama Orderu Orła Białego. Od 1929 Wisława Szymborska mieszkała w Krakowie, gdzie debiutowała w 1945 na łamach „Dziennika Polskiego” wierszem "Szukam słowa". W 1952 w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” wydała pierwszy tom poetycki "Dlatego żyjemy", w tym samym roku została członkinią Związku Literatów Polskich. W latach 1953–1966 była kierowniczką działu poezji tygodnika „Życie Literackie”, które pisała do 2002. W 1983 nawiązała współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od 1988 była członkinią PEN Clubu, a od 2001 członkinią honorową | 257 | 261 |
mrc_6875 | kiedy upadło imperium rzymskie? | 476 roku | Cesarstwo Rzymskie () – starożytne państwo obejmujące obszary basenu Morza Śródziemnego, powstałe z przekształcenia republiki rzymskiej w system monarchiczny. Przyjmuje się, że początkiem cesarstwa był rok 27 p.n.e., kiedy Gajusz Oktawiusz otrzymał od senatu tytuł "augusta" (wywyższony przez bogów). Potwierdzało to pozycję Oktawiana jako najważniejszej osoby w państwie i przyniosło definitywny koniec republice rzymskiej. Początkowo formą rządów w cesarstwie był pryncypat: formalnie zachowano poprzedni ustrój, a cesarz utrzymywał najwyższą władzę w państwie, sprawując wszystkie najważniejsze urzędy republiki i kontrolując armię. W wyniku reform Dioklecjana i Konstantyna nastała era dominatu ze znacznie mocniejszą pozycją cesarską. W 395 roku cesarstwo definitywnie rozpadło się na część zachodnią i wschodnią. Cesarstwo zachodniorzymskie, po dwukrotnym zdobyciu Rzymu przez barbarzyńców, upadło w 476 roku w wyniku | 906 | 914 |
mrc_6876 | kim był święty walenty? | biskup i męczennik chrześcijański | Walenty z Terni lub Walenty z Rzymu (ur. ok. 175 lub 226 w Interamnie, zm. ok. 269/270 w Rzymie) – biskup i męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i syryjskiego, wspominany też przez Kościół anglikański i luterański (LCMS). == Życiorys == Święty Walenty nie występuje na najwcześniejszym wykazie rzymskich męczenników, "Chronografie z 354", chociaż patronem kompilacji Chronografu był zamożny rzymski chrześcijanin o imieniu Valentinus. Jednak znajduje się w "Martyrologium Hieronymianum" który powstał między 460 a 544 na bazie wcześniejszych lokalnych źródeł. W źródłach takich, jak "Martyrologium Rzymskie", "Catholic Encyclopedia" i innych postać o tym imieniu pojawia się trzykrotnie: pierwszy – jako kapłan rzymski, ścięty w czasie prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Klaudiusza II Gockiego, drugi – jako biskup Terni koło Rzymu, | 99 | 132 |
mrc_6877 | z jakimi państwami graniczy hiszpania? | Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem, oraz przez plazas de soberanía z Marokiem. | Hiszpania, Królestwo Hiszpanii (hiszp. "España", "Reino de España") – państwo w zachodniej części Europy Południowej, położone głównie na Półwyspie Iberyjskim, obejmujące także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim oraz mniejsze wysepki i tereny w północnej Afryce. Składa się z 17 regionów autonomicznych i dwóch miast autonomicznych. Stolicą i największym miastem jest Madryt, duże znaczenie ma również Barcelona i Walencja. Państwo ma powierzchnię 505 944 km², będąc czwartym co do wielkości państwem w Europie, po Rosji, Ukrainie i Francji. Ludność oscyluje na poziomie 50 mln. Dominuje w nim klimat subtropikalny. Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem, oraz przez plazas de soberanía z Marokiem. Na północnym wschodzie, przez Pireneje, kraj graniczy | 652 | 798 |
mrc_6878 | ile ofiar 1 wojny światowej? | W jej wyniku zginęło ponad 14 milionów ludzi. | I wojna światowa (przed II wojną światową nazywana Wielką Wojną) – wojna światowa, trwająca od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą (Trójporozumieniem), tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917) a państwami centralnymi (Trójprzymierzem), tj. Austro-Węgrami i Niemcami, wspieranymi przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię. Był to największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza oraz powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji lutowej (1917) i rewolucji październikowej (1918) w Rosji. W jej wyniku zginęło ponad 14 milionów ludzi. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi, wojna ta nie rozwiązała większości | 746 | 791 |
mrc_6879 | jak inaczej nazywano mezopotamię? | "międzyrzecze" (nazwa przejęta z "Miyanrudan" i "Bet-Nahrain") | Mezopotamia, , w znaczeniu dosłownym "międzyrzecze" (nazwa przejęta z "Miyanrudan" i "Bet-Nahrain") – starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy (Sumerowie, Akadyjczycy, Asyryjczycy, Amoryci, Huryci, Kasyci, Chaldejczycy), kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe. Przyjmuje się, że na terenach Mezopotamii narodziła się pierwsza cywilizacja. == Położenie geograficzno-historyczne == Mezopotamia leży w dorzeczu dwóch wielkich rzek: Eufratu i Tygrysu. Jej obszar (często różnie pojmowany, jeśli chodzi o zasięg) rozciąga się od północnej Syrii aż po Zatokę Perską i od Iranu aż po Arabię. W innym, bardziej precyzyjnym ujęciu, można Mezopotamię zamknąć w trójkącie: Aleppo – jezioro Urmia na północy i ujście rzeki | 37 | 99 |
mrc_6880 | co otrzymał mojżesz na górze synaj? | Mojżesz otrzymał "Dziesięć Słów" i zawarł z Bogiem przymierze. | Synaj (2637 m n.p.m.). == Biblijna góra Synaj == W pobliżu góry nazywanej w Starym Testamencie Synaj Mojżeszowi ukazał się anioł Boga w płonącym krzewie i polecił mu wyprowadzić Izraelitów zniewolonych w Egipcie (Wj 3:1-10; Dz 7:30). Rok po tym zdarzeniu Mojżesz otrzymał "Dziesięć Słów" i zawarł z Bogiem przymierze. Po stuleciach do góry miał przybyć prorok Eliasz, uciekając przed królową Izebel (1Krl 19:8). Eliasz mieszkał w jednej z jaskiń. Pisarze biblijni na określenie tej góry posługiwali się zamiennie także nazwą Horeb, czasami też używali terminu "góra Jahwe" lub "góra prawdziwego Boga", by podkreślić, że Jahwe objawił tu swą obecność (Wj 3:1; Lb 10:33). Mojżesz w rejonie tej góry miał poznać swoją żonę Seforę (Wj 2,15-22). Kwestia, która góra była | 255 | 317 |
mrc_6881 | w jaki dzień jest halloween? | w wieczór 31 października. | Halloween – zwyczaj związany z maskaradą, obchodzony w wielu krajach w wieczór 31 października. Odniesienia do Halloween są często widoczne w kulturze popularnej, głównie amerykańskiej. Halloween najhuczniej jest obchodzony w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Irlandii, Australii i Wielkiej Brytanii. Mimo że dzień nie jest świętem urzędowym, cieszy się po święcie Bożego Narodzenia największą popularnością. Święto Halloween w Polsce pojawiło się w latach 90. XX w. Głównym symbolem święta jest wydrążona i podświetlona od środka dynia z wyszczerbionymi zębami. Inne popularne motywy to duchy, demony, zombie, wampiry, czarownice, trupie czaszki, nietoperze, czarne koty, pajęczyny itp. == Historia == Dokładna geneza Halloween nie jest znana. Może nią być rzymskie święto na cześć bóstwa owoców i nasion (Pomony) albo celtyckie święto na powitanie zimy. | 69 | 95 |
mrc_6882 | jaką szkołę ukończył friz? | "Königliche Baugewerkschule" (Królewska Szkoła Budowlana) w Esslingen am Neckar | Max Friz (ur. 1 października 1883 w Bad Urach, zm. 9 czerwca 1966 w Tegernsee) – niemiecki inżynier, a także wyróżniający się konstruktor silników. Do szczególnej sławy przyczyniły się jego działalność w BMW. Po szkole Friz miał zostać kupcem i objąć kierownictwo nad rodzinnym interesem. Jego skłonności do techniki były jednak silniejsze. Po czterech latach nauki w firmie "Dampfmaschinenbau Kuhn" (Budowa Maszyn Parowych Kuhn) w Cannstatt zapisał się w 1902 r. na ówczesną "Königliche Baugewerkschule" (Królewska Szkoła Budowlana) w Esslingen am Neckar, którą ukończył w 1904. Od 1906 pracował jako konstruktor w "Daimler-Motoren-Gesellschaft" (Kompania-Silnikowa-Daimler) w Untertürkheim, części miasta Stuttgart, gdzie jego dużym osiągnięciem było skonstruowanie silnika dla Mercedesa, którym Christian Lautenschlager w 1914 r. wygrał Grand Prix Francji. Pracując w | 476 | 555 |
mrc_6883 | czym była bitwa o anglię? | Bitwa o Anglię lub bitwa o Wielką Brytanię (ang. "Battle of Britain", niem. "Luftschlacht um England") – kampania powietrzna głównie nad południową i centralną Anglią, toczona między niemieckim lotnictwem Luftwaffe a brytyjskim RAF-em w czasie II wojny światowej | Bitwa o Anglię lub bitwa o Wielką Brytanię (ang. "Battle of Britain", niem. "Luftschlacht um England") – kampania powietrzna głównie nad południową i centralną Anglią, toczona między niemieckim lotnictwem Luftwaffe a brytyjskim RAF-em w czasie II wojny światowej, w okresie od 10 lipca do 31 października 1940 roku. Była to pierwsza kampania toczona wyłącznie za pomocą lotnictwa. Przedział czasowy bitwy od 10 lipca do 31 października wprowadzili historycy brytyjscy; odnosi się on do okresu najintensywniejszych nalotów, odbywających się w trakcie dnia. Historycy niemieccy częściej używają zaś przedziału czasowego od sierpnia 1940 do maja 1941 roku (wówczas Niemcy wycofali swoje jednostki lotnicze z tych rejonów i przerzucili je na wschód, włączając je do planu „Barbarossa”). == Przyczyny starcia == Po pokonaniu | 0 | 262 |
mrc_6884 | ile lat polski nie było na mapie? | 123 latach | najludniejszych państw na mapie szesnasto- i siedemnastowiecznej Europy, które w latach 1618–1621, po rozejmie w Dywilinie, miało powierzchnię około 1 mln km². Jej ustrój wewnętrzny określany jest jako demokracja szlachecka, zaś monarchę wybierano w systemie tak zwanej wolnej elekcji. Rzeczpospolita przestała istnieć w wyniku III rozbioru, w 1795, kiedy to jej terytorium podzielone zostało między Prusy, Rosję i Austrię. Po 123 latach, pod koniec I wojny światowej, w 1918, Polska odzyskała niepodległość (odrodzona wówczas państwowość nazywana jest II Rzecząpospolitą). 1 września 1939 atakiem Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa, zaś 17 września 1939 nastąpiła agresja ZSRR; wobec tego w październiku 1939 całe terytorium kraju znalazło się pod okupacją niemiecką i sowiecką. W wyniku II wojny światowej życie straciło | 427 | 437 |
mrc_6885 | kiedy koziołki w poznaniu? | codziennie o godzinie 12:00 na wieży poznańskiego Ratusza. | Koziołki poznańskie – jedna z atrakcji turystycznych Poznania, figury kozłów wraz z mechanizmem napędowym, uruchamiane codziennie o godzinie 12:00 na wieży poznańskiego Ratusza. == Historia i konstrukcja == Podczas remontu Ratusza w XVI w. zamówiono u mistrza ślusarskiego Bartłomieja Wolfa z Gubina nowy zegar, który posiadał trzy pełne tarcze i jedną pół tarczę oraz „urządzenie błazeńskie, mianowicie koziołki”. Zegar zainstalowano w 1551 roku. W roku 1675 piorun uderzył w wieżę, niszcząc ją wraz z zegarem i koziołkami. W latach 1910-1913 mechanizm został zrekonstruowany, ale ponownie uległ zniszczeniu podczas bitwy o Poznań w 1945 roku. Kolejne uruchomienie koziołków miało miejsce w roku 1954. Zużyty mechanizm został wyłączony 14 lutego 1993 roku. Obecne urządzenie (mechanizm napędowy i figury) ufundował poznański przedsiębiorca, Marian | 119 | 177 |
mrc_6886 | kto to jest producent filmowy? | główny inwestor w procesie produkcji filmu, zatrudniający osoby potrzebne do produkcji oraz zapewniający sprzęt i środki materialne. | Producent filmowy – główny inwestor w procesie produkcji filmu, zatrudniający osoby potrzebne do produkcji oraz zapewniający sprzęt i środki materialne. Po wyprodukowaniu filmu jest właścicielem praw autorskich i głównym beneficjentem ewentualnych dochodów z jego sprzedaży. Ewentualny splendor (nagrody dla najlepszego filmu, np. Oscary) również spływa na producenta. Wpływ producenta filmowego na kształt artystyczny dzieła może być różny. Zależy to w głównej mierze od stosunków panujących między nim, reżyserem, scenarzystą, aktorami i innymi osobami realizującymi film. Jedni producenci wpływają na film bezpośrednio, inni zawierzają reżyserowi, pozwalając mu na swobodną realizację jego wizji artystycznej. Producenci dokonują czasem ponownego montażu gotowego filmu. Aby uniknąć tak dużego wpływu producenta na efekt artystyczny, niektórzy reżyserzy zostają producentami własnych filmów lub zakładają własne wytwórnie filmowe. Specyficznym | 20 | 152 |
mrc_6887 | gdzie prowadzi autostrada a1? | z Trójmiasta przez Grudziądz, Toruń, Włocławek, Łódź, Piotrków Trybunalski, Częstochowę, Pyrzowice, Gliwice do granicy z Czechami w Gorzyczkach. | Autostrada A1, Autostrada Bursztynowa – częściowo płatna autostrada w Polsce leżąca w ciągu międzynarodowej trasy E75, leżąca w VI transeuropejskim korytarzu transportowym. Po rezygnacji z budowy autostrady A3 wzdłuż zachodniej granicy kraju, A1 jest jedyną polską autostradą o przebiegu południkowym. Trasa łączy bezpośrednio Trójmiasto z granicą w Gorzyczkach. Autostrada wiedzie z Trójmiasta przez Grudziądz, Toruń, Włocławek, Łódź, Piotrków Trybunalski, Częstochowę, Pyrzowice, Gliwice do granicy z Czechami w Gorzyczkach. W węźle Łódź Północ ("d. nazwa Stryków I"), na północ od Łodzi, krzyżuje się z autostradą A2. Na węźle Gliwice-Sośnica przecina autostradę A4, zaś na granicy państwowej w okolicy Wodzisławia Śląskiego i czeskiego Bogumina łączy się z czeską autostradą D1. Z drogą krajową nr 91 autostrada A1 krzyżuje się na trzech węzłach | 382 | 526 |
mrc_6888 | czym zajmuje się fizyka? | się badaniem najbardziej fundamentalnych i uniwersalnych właściwości oraz przemian materii i energii, a także oddziaływań między nimi. | Fizyka (z , "physis" – „natura”) – nauka przyrodnicza, zajmująca się badaniem najbardziej fundamentalnych i uniwersalnych właściwości oraz przemian materii i energii, a także oddziaływań między nimi. Do opisu zjawisk fizycznych fizycy używają wielkości fizycznych, wyrażonych za pomocą pojęć matematycznych, takich jak liczba, wektor i tensor. Tworząc hipotezy i teorie fizyki, budują relacje pomiędzy wielkościami fizycznymi. Z fizyką ściśle wiążą się inne nauki przyrodnicze, szczególnie chemia. Chemicy przyjmują teorie fizyki dotyczące cząsteczek i związków chemicznych (mechanika kwantowa, termodynamika) i za ich pomocą tworzą teorie w ich własnych dziedzinach badań. Fizyka zajmuje szczególne miejsce w naukach przyrodniczych, ponieważ wyjaśnia podstawowe zależności obowiązujące w przyrodzie. == Historia fizyki == Chwila, od której człowiek zaczął interesować się poznawaniem przyrody, jest trudna do określenia. | 65 | 199 |
mrc_6889 | jak na początku działalności nazywa się coldplay? | Pectoralz | Coldplay – brytyjski zespół muzyczny, grający muzykę rockową, założony przez wokalistę Chrisa Martina i gitarzystę Jonny’ego Bucklanda w 1996 na University College London jako Pectoralz. Po dołączeniu do składu basisty Guya Berrymana grupa zmieniła swoją nazwę na Starfish, a w 1998 – na Coldplay. Przedtem, do składu zespołu dołączył perkusista i multiinstrumentalista Will Champion oraz menadżer Phil Harvey. Niedługo potem ukazał się debiutancki minialbum zespołu – "Safety", a rok później – epki "Brothers & Sisters" oraz "The Blue Room", będącą pierwszą minipłytą wydaną pod szyldem wytwórni Parlophone. Międzynarodową rozpoznawalność przyniosło zespołowi wydanie singla „Yellow” w 2000, zapowiadający ich debiutancki album pt. "Parachutes", który otrzymał nominację do nagrody Mercury Prize. Druga płyta, "A Rush of Blood to the Head" z 2002, | 176 | 185 |
mrc_6890 | kim jest żona tuska? | Małgorzata Tusk z domu Sochacka (ur. 1957 w Gdyni) – polska historyczka, żona byłego premiera Polski Donalda Tuska. | Małgorzata Tusk z domu Sochacka (ur. 1957 w Gdyni) – polska historyczka, żona byłego premiera Polski Donalda Tuska. == Życiorys == Pochodzi z Gdyni. Jest córką nauczycielki Stefanii Bałchanowskiej i oficera Marynarki Wojennej Jana Sochackiego. Ukończyła III Liceum Ogólnokształcące w Gdyni. Swojego przyszłego męża poznała podczas studiów historycznych na Uniwersytecie Gdańskim. Pobrali się na III roku studiów, po 3 miesiącach znajomości, w roku 1978. Dwa lata później obroniła pracę magisterską z zakresu architektury prekolumbijskiego Meksyku. Po studiach pracowała jako archiwistka i bibliotekarka. W latach 80. angażowała się w działalność NZS i NSZZ „Solidarność” (na Uniwersytecie Gdańskim prowadziła sekretariat związku). W latach 90. współpracowała z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej, koordynując program na rzecz społeczeństwa obywatelskiego. Była również założycielką Stowarzyszenia Mieszkańców Sopotu | 0 | 115 |
mrc_6891 | czym były obiady czwartkowe? | Były to popołudniowe biesiady literacko-naukowe. | Obiady czwartkowe – powstałe z inicjatywy Adama Kazimierza Czartoryskiego i organizowane przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, na wzór paryskich salonów literackich, spotkania intelektualistów polskich. == Historia == A uczone obiady? znasz to może imię? Gdzie połowa nie gada a połowa drzymie, W których król wszystkie musi zastąpić ekspensa, Dowcipu, wiadomości, i wina, i mięsa. Kajetan Węgierski (1756-1787) Były to popołudniowe biesiady literacko-naukowe. Pierwsze spotkania odbyły się w 1770 i były kontynuacją zebrań o podobnym charakterze, organizowanych przez Adama Kazimierza Czartoryskiego w Pałacu Błękitnym w początkowym okresie panowania Stanisława Augusta. Obiady czwartkowe organizowane były regularnie co tydzień i trwały od 3 do 4 godzin. Przeważnie odbywały się na Zamku Królewskim (według tradycji w Sali Rady, w inwentarzu z roku 1808 zwanej | 421 | 469 |
mrc_6892 | co zyskała polska po 1 wojnie światowej? | gdy 11 listopada 1918 roku I wojna światowa została zakończona, Polska powstała jako państwo uznane na arenie międzynarodowej, dysponujące przygotowaną kadrą polityczną i administracyjną oraz zawiązkami wojska, organów władzy wykonawczej i sądowniczej. | organizmu państwowego (okupacja niemiecka, Francja). Wszystko to razem sprawiło, że gdy 11 listopada 1918 roku I wojna światowa została zakończona, Polska powstała jako państwo uznane na arenie międzynarodowej, dysponujące przygotowaną kadrą polityczną i administracyjną oraz zawiązkami wojska, organów władzy wykonawczej i sądowniczej. == Polska przed wybuchem I wojny światowej == Polacy byli poddanymi trzech dworów cesarskich, a ich los w każdym z zaborów był inny. W omawianym okresie największymi swobodami politycznymi i obywatelskimi cieszyli się mieszkańcy zaboru austriackiego (Galicji), podczas gdy w dwóch pozostałych trwała nasilona akcja rusyfikacyjna i germanizacyjna, nadto w rosyjskim panował nieprzerwanie stan wojenny. Z kolei pod względem ekonomicznym najlepiej wypadał zabór pruski, najgorzej zaś Galicja. W zaborze rosyjskim – gdzie postawiono na rozwój przemysłu i handlu | 84 | 336 |
mrc_6893 | w jakim serialu gra joanna opozda? | "Pierwsza miłość | Joanna Opozda-Królikowska (ur. 2 lipca 1988 w Busku-Zdroju) – polska aktorka filmowa i telewizyjna, modelka. == Życiorys == Jest absolwentką Wydziału Aktorskiego PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie (2015). Ogólnopolską popularność przyniosła jej rola Jowity Kaczmarek w serialu "Pierwsza miłość" (2011–2012, 2014–2018). Postać aktorki z czasem stała się jedną z głównych w serialu, w kontekście jej bohaterki poruszanych było wiele problemów społecznych, takich jak uzależnienie od narkotyków, poronienie, walka z chorobą nowotworową i jej nawrotem czy stalking. Pojawiła się gościnnie w produkcjach kinowych i telewizyjnych takich jak: film "7 rzeczy, których nie wiecie o facetach", czy seriale "M jak miłość", "Barwy szczęścia" i "Prawo Agaty". Wiosną 2016 uczestniczyła w piątej edycji programu Polsat "Dancing with the Stars. Taniec z gwiazdami"; | 280 | 296 |
mrc_6894 | w jakim celu upiór wraca do świata żywych? | Po śmierci błąka się pomiędzy światem żywych i światem umarłych. Co roku wychodzi z grobu, snując się po ziemi, by ponownie przeżyć ten cały wielki ból, który nigdy tak naprawdę nie minął. | Upiór – wiersz Adama Mickiewicza składający się z dwudziestu czterech strof, poprzedzający cykl dramatów, opatrzonych wspólnym tytułem "Dziady". Wiersz opublikowany został w 1823 roku w tomie "Poezji" wraz z dramatami "Dziady część II" i "Dziady część IV". Wiersz opowiada dzieje nieszczęśliwej miłości, która to tematyka stanowi jeden z wątków II części Dziadów, a także zasadniczą treść części IV Dziadów. Tytułowy upiór to powracający z zaświatów duch młodzieńca, który zmarł śmiercią samobójczą. Powodem samobójstwa, była nieszczęśliwa, niespełniona miłość. Po śmierci błąka się pomiędzy światem żywych i światem umarłych. Co roku wychodzi z grobu, snując się po ziemi, by ponownie przeżyć ten cały wielki ból, który nigdy tak naprawdę nie minął. Kolejne strofy Mickiewiczowskiego wiersza, szczególnie te, w których bohater sam dochodzi | 562 | 750 |
mrc_6895 | gdzie leży bora bora? | wyspa na Oceanie Spokojnym, koralowy atol otaczający powulkaniczny stożek, w Polinezji Francuskiej, na Wyspach Pod Wiatrem w archipelagu Wysp Towarzystwa, na północny zachód od Tahiti. | Bora-Bora – wyspa na Oceanie Spokojnym, koralowy atol otaczający powulkaniczny stożek, w Polinezji Francuskiej, na Wyspach Pod Wiatrem w archipelagu Wysp Towarzystwa, na północny zachód od Tahiti. Zamieszkana przez Polinezyjczyków, którzy osiedlili się tu przed wiekami i pozostały po nich ruiny świątyń oraz płaskorzeźby. Na wyspie zamieszkuje prawie 9000 stałych mieszkańców, jej powierzchnia to około 38 km². Na wyspie znajdują się dwa szczyty: Pahia (661 m n.p.m.) oraz Otemanu 727 m n.p.m., a w pobliżu znajdują się dwie mniejsze wyspy koralowe. Odkryta przez holenderskiego żeglarza Jacoba Roggeveena w roku 1722, później w roku 1769 przepływał obok, a w roku 1777 zakotwiczył angielski żeglarz i odkrywca James Cook. Pierwszym europejskim mieszkańcem był rozbitek z wielorybniczego statku James Connor w roku 1792. | 12 | 196 |
mrc_6896 | do czego nawoływał przedstawiony plakat? | Plakat był używany w czasie zarówno I, jak i II wojny światowej, by zachęcać obywateli USA do wstępowania do armii. | wojny. Takie przedstawienie "Wuja Sama" nawiązywało do obrazka, jaki Flagg umieścił na okładce magazynu Leslie's Weekly z 6 lipca 1916 roku. Plakat wzorowany był na starszym o 3 lata brytyjskim plakacie "Lord Kitchener Wants You" z podobizną Horatio Kitchenera. Plakat był używany w czasie zarówno I, jak i II wojny światowej, by zachęcać obywateli USA do wstępowania do armii. Autor plakatu, Flagg użył na nim zmodyfikowanej wersji własnej twarzy, a także odtworzył pozę, jaką przedstawiał weteran Walter Botts. Twarz Wuja Sama zawiera również podobieństwa do twarzy Samuela Wilsona. Ponad cztery miliony kopii tego plakatu zostało wydrukowanych pomiędzy 1917 a 1918 rokiem. == Pomniki == W Stanach Zjednoczonych istnieją dwa pomniki ku czci Wuja Sama, będące zarazem wybudowane ku pamięci Samuela | 262 | 377 |
mrc_6897 | ile procent ma kieliszek wina? | 175 ml wina (kieliszek) 12% to 21 ml/16,8 g alkoholu (1,68 SJA) | mililitry) – wartości alkoholu w typowych jednostkach handlowych wynoszą: * 330 ml piwa (małe piwo) 4,5% to 14,85 ml/11,9 g alkoholu etylowego (1,19 SJA), * 500 ml piwa (duże piwo) 4,5% to 22,5 ml/18 g alkoholu (1,8 SJA), * 175 ml wina (kieliszek) 12% to 21 ml/16,8 g alkoholu (1,68 SJA), * 50 ml wódki 40% to 20 ml/16 g alkoholu (1,6 SJA). Picie alkoholu w małych lub umiarkowanych ilościach (ok. 0,25–1,5 SJA) wiąże się z mniejszym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych. Krzywa ryzyka ma kształt litery J, co oznacza, że zwiększanie spożycia alkoholu powoduje szybki wzrost ryzyka. Dawką graniczną jest 1,25 SJA dla kobiet i 2,5 SJA dla mężczyzn. Spożywanie >6 SJA powoduje znaczący wzrost ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych. Za picie ryzykowne | 224 | 287 |
mrc_6898 | którą ręką się przeżegnać? | prawą dłonią | na początku proklamacji Ewangelii w ramach liturgii słowa. W Kościołach tradycji luterańskiej zwykle stosuje się tzw. duży znak krzyża, wyjątek stanowią luteranie ze Śląska Cieszyńskiego i części Górnego Śląska, którzy stosują przede wszystkim mały znak krzyża. == Znak krzyża w tradycji wschodniej (prawosławie, katolickie Kościoły wschodnie) == Znak krzyża w Kościele prawosławnym i katolickich Kościołach wschodnich wykonywany jest prawą dłonią ze złączonymi trzema palcami: kciukiem, wskazującym i środkowym (symbolika Trójcy Świętej). Dwa pozostałe palce pozostają schowane (symbol dwóch natur Jezusa). W przeciwieństwie do tradycji zachodniej prawosławni i katolicy wschodni wykonują ten znak od ramienia prawego do lewego. Przed reformą Nikona rosyjscy prawosławni czynili znak krzyża tylko przy pomocy palca wskazującego i środkowego, krzyżując je. Tę formę do dzisiaj zachowali staroobrzędowcy. | 435 | 447 |
mrc_6899 | co to radiologia? | Radiologia – dziedzina medycyny oraz samodzielna specjalizacja lekarska zajmująca się obrazowaniem ciała człowieka, z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego (tradycyjna rentgenografia, tomografia komputerowa, angiografia), pola magnetycznego – tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego oraz ultradźwięków (ultrasonografia). | Radiologia – dziedzina medycyny oraz samodzielna specjalizacja lekarska zajmująca się obrazowaniem ciała człowieka, z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego (tradycyjna rentgenografia, tomografia komputerowa, angiografia), pola magnetycznego – tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego oraz ultradźwięków (ultrasonografia). Otrzymany w ten sposób obraz musi zostać jeszcze zinterpretowany przez radiologa, na podstawie czego powstaje dokładny opis zdjęcia ze wszystkimi spostrzeżeniami oraz diagnozą. Obecnie rozwija się również radiologia zabiegowa (interwencyjna, inwazyjna), której przedmiotem jest dokonywanie małoinwazyjnych zabiegów leczniczych np. angioplastyki, obliteracji guzów, celowanego podawania leków. Istotnym przełomem było wprowadzenie radiografii cyfrowej (DR, ang. digital radiology), tj. zastosowania w pełni cyfrowej linii diagnostycznej (obejmującej akwizycję obrazu, jego przetwarzanie i archiwizację, ang. PACS). Diagnostyka za pomocą obrazowania radiologicznego jest podstawową formą diagnozowania w dzisiejszych czasach. Wykorzystywana jest w każdym etapie | 0 | 333 |
Subsets and Splits