id
string
url
string
title
string
text
string
token_count
int64
embedding
sequence
16
https://tr.wikipedia.org/wiki/Film%20%28anlam%20ayr%C4%B1m%C4%B1%29
Film (anlam ayrımı)
Film şu anlamlara gelebilir: Camlara yapıştırılarak içerinin görünmesini engelleyen bir tür ince yaprak Sinemacılıkta, bir oyunun bütününü taşıyan şerit veya şeritlerin bütünü Film (fotoğrafçılık), fotoğrafçılıkta, radyografide ve sinemacılıkta resim çekmek için kullanılan; selülozdan, saydam, bükülebilir şerit Film (sinema), sinema makinesiyle gösterilen eser, izleti Film (film), Samuel Beckett'in yazdığı tek senaryodan çekilen 1965 ABD yapımı film Total Film, 1997'den beri İngiltere'de yayımlanan sinema dergisi
127
[ -0.03216552734375, 0.03363037109375, -0.00438690185546875, 0.046539306640625, 0.0101776123046875, -0.051910400390625, -0.0291290283203125, 0.01432037353515625, -0.01425933837890625, 0.0077972412109375, -0.006458282470703125, 0.0093231201171875, -0.03143310546875, 0.002315521240234375, -0.01187896728515625, 0.01187896728515625, 0.0292510986328125, 0.019744873046875, 0.0682373046875, -0.0302276611328125, -0.0007729530334472656, -0.03851318359375, 0.0294952392578125, -0.03363037109375, 0.01322174072265625, 0.04339599609375, 0.0291290283203125, -0.01480865478515625, -0.03680419921875, 0.0018205642700195312, 0.0104217529296875, 0.0107269287109375, 0.0279083251953125, 0.01200103759765625, -0.048004150390625, -0.0107879638671875, -0.03778076171875, -0.0243682861328125, -0.016815185546875, 0.03338623046875, -0.0263214111328125, -0.03509521484375, 0.046539306640625, -0.019012451171875, -0.048004150390625, -0.015960693359375, -0.03106689453125, -0.03436279296875, 0.021453857421875, -0.015716552734375, -0.00536346435546875, 0.04315185546875, 0.04217529296875, -0.09503173828125, 0.0005598068237304688, 0.0236358642578125, -0.050201416015625, -0.01218414306640625, -0.10089111328125, -0.006946563720703125, 0.01407623291015625, -0.0018129348754882812, -0.016448974609375, -0.021087646484375, 0.03802490234375, 0.0701904296875, -0.017547607421875, 0.0243682861328125, -0.00402069091796875, -0.03680419921875, 0.002498626708984375, 0.04217529296875, 0.00502777099609375, -0.060211181640625, -0.0288848876953125, 0.03460693359375, -0.0237579345703125, 0.01126861572265625, -0.0246124267578125, 0.0701904296875, 0.0232696533203125, -0.03607177734375, 0.018157958984375, 0.006610870361328125, 0.0277862548828125, 0.01175689697265625, -0.015960693359375, 0.0109710693359375, 0.0106658935546875, 0.0078582763671875, -0.0098724365234375, -0.01523590087890625, 0.0697021484375, -0.0259552001953125, -0.04388427734375, -0.04095458984375, -0.01480865478515625, -0.019012451171875, 0.006580352783203125, 0.01230621337890625, -0.007282257080078125, 0.03192138671875, -0.002391815185546875, -0.048492431640625, 0.0279083251953125, 0.020477294921875, 0.0104827880859375, -0.0012874603271484375, 0.0305938720703125, -0.015716552734375, 0.03802490234375, 0.03680419921875, 0.0235137939453125, -0.007099151611328125, -0.01407623291015625, 0.03338623046875, 0.021697998046875, -0.01181793212890625, 0.046051025390625, 0.0263214111328125, 0.0089569091796875, 0.0701904296875, 0.021087646484375, -0.00536346435546875, 0.0096893310546875, -0.0264434814453125, -0.01444244384765625, -0.0279083251953125, -0.01151275634765625, -0.0241241455078125, 0.019012451171875, 0.0653076171875, -0.054595947265625, -0.01340484619140625, -0.0657958984375, -0.016571044921875, -0.048736572265625, 0.0246124267578125, -0.0015230178833007812, 0.00521087646484375, 0.01236724853515625, -0.01163482666015625, -0.03240966796875, -0.015838623046875, 0.00414276123046875, -0.049224853515625, -0.03363037109375, -0.0257110595703125, 0.0083465576171875, -0.01212310791015625, 0.0082855224609375, 0.0224151611328125, -0.016204833984375, -0.002452850341796875, 0.01108551025390625, 0.00472259521484375, -0.03631591796875, 0.00536346435546875, -0.0697021484375, -0.0308380126953125, 0.0833740234375, 0.03533935546875, 0.01206207275390625, -0.021942138671875, 0.04266357421875, -0.01535797119140625, 0.00551605224609375, 0.0643310546875, -0.0288848876953125, 0.020111083984375, -0.00438690185546875, -0.04168701171875, -0.006153106689453125, 0.03314208984375, -0.0036411285400390625, 0.016204833984375, 0.0006551742553710938, 0.01407623291015625, 0.0102386474609375, -0.0280303955078125, -0.048248291015625, 0.03240966796875, -0.018890380859375, -0.0290069580078125, -0.04315185546875, 0.00447845458984375, -0.0246124267578125, -0.01486968994140625, 0.0269317626953125, -0.0297393798828125, -0.017303466796875, -0.01389312744140625, -0.0009822845458984375, 0.044342041015625, 0.04022216796875, -0.044342041015625, 0.01505279541015625, -0.045318603515625, -0.0266876220703125, -0.03460693359375, -0.03314208984375, -0.00420379638671875, -0.020477294921875, 0.01334381103515625, -0.01352691650390625, -0.0279083251953125, -0.045074462890625, -0.0240020751953125, 0.001964569091796875, -0.021331787109375, -0.006855010986328125, -0.002330780029296875, -0.016326904296875, -0.03436279296875, -0.03289794921875, 0.0242462158203125, -0.051422119140625, -0.006671905517578125, 0.03143310546875, 0.0230255126953125, 0.0281524658203125, 0.04095458984375, -0.0246124267578125, -0.020111083984375, 0.0291290283203125, -0.050689697265625, 0.01126861572265625, 0.005786895751953125, 0.006427764892578125, 0.0096282958984375, -0.0251007080078125, 0.015838623046875, 0.03314208984375, -0.00009375810623168945, -0.006153106689453125, -0.01529693603515625, -0.017913818359375, -0.0087738037109375, -0.006763458251953125, -0.0079803466796875, 0.0297393798828125, -0.017181396484375, 0.005786895751953125, -0.0109710693359375, -0.006305694580078125, -0.006763458251953125, 0.021453857421875, -0.0272979736328125, -0.047515869140625, -0.0833740234375, -0.016815185546875, 0.0290069580078125, 0.03387451171875, -0.01132965087890625, 0.016693115234375, 0.021942138671875, 0.03460693359375, -0.017303466796875, -0.01242828369140625, -0.0079803466796875, 0.01352691650390625, 0.050445556640625, -0.0035037994384765625, 0.03192138671875, 0.046539306640625, -0.03680419921875, -0.0246124267578125, -0.0034427642822265625, 0.006702423095703125, 0.0081024169921875, -0.0009369850158691406, -0.03973388671875, 0.0246124267578125, -0.0100555419921875, -0.044342041015625, 0.019744873046875, -0.007038116455078125, 0.03143310546875, 0.0682373046875, -0.01456451416015625, -0.01346588134765625, -0.03143310546875, 0.020111083984375, 0.0086517333984375, 0.0308380126953125, -0.0296173095703125, -0.0224151611328125, -0.03485107421875, 0.050445556640625, -0.03436279296875, 0.0082855224609375, -0.0280303955078125, 0.01322174072265625, -0.0038242340087890625, -0.0038089752197265625, 0.054595947265625, 0.0014848709106445312, -0.1929931640625, -0.044830322265625, 0.03533935546875, -0.04071044921875, 0.01505279541015625, -0.0280303955078125, -0.002681732177734375, -0.0247344970703125, -0.0107879638671875, 0.0794677734375, -0.0304718017578125, -0.01499176025390625, -0.018646240234375, -0.0018739700317382812, 0.0264434814453125, -0.0308380126953125, 0.0005445480346679688, -0.006946563720703125, 0.019500732421875, -0.0241241455078125, 0.016815185546875, -0.0653076171875, -0.00496673583984375, -0.007648468017578125, 0.0231475830078125, 0.005664825439453125, 0.058990478515625, -0.03729248046875, -0.021697998046875, -0.0230255126953125, 0.052398681640625, 0.061187744140625, 0.00487518310546875, 0.005603790283203125, 0.017669677734375, 0.021942138671875, -0.0087127685546875, 0.0261993408203125, 0.04193115234375, 0.04071044921875, -0.002559661865234375, 0.0090789794921875, 0.00444793701171875, 0.03363037109375, -0.04315185546875, -0.015838623046875, 0.019744873046875, 0.016815185546875, -0.03631591796875, -0.03656005859375, -0.015960693359375, -0.020843505859375, -0.03240966796875, 0.01200103759765625, -0.04339599609375, -0.00392913818359375, 0.061431884765625, 0.0692138671875, 0.019012451171875, -0.01401519775390625, -0.017791748046875, -0.016937255859375, -0.002681732177734375, -0.017059326171875, 0.002330780029296875, -0.00457000732421875, 0.0017824172973632812, 0.016571044921875, 0.007312774658203125, -0.0270538330078125, -0.016571044921875, -0.04071044921875, -0.01212310791015625, 0.0080413818359375, 0.0016374588012695312, -0.0096282958984375, 0.0084075927734375, 0.01132965087890625, -0.0266876220703125, -0.04315185546875, 0.006702423095703125, 0.01261138916015625, 0.0088348388671875, 0.01523590087890625, -0.0232696533203125, -0.0077667236328125, -0.007282257080078125, -0.006977081298828125, -0.007617950439453125, 0.26513671875, 0.0004017353057861328, 0.0221710205078125, -0.050933837890625, 0.04193115234375, -0.0285186767578125, 0.04022216796875, 0.01535797119140625, 0.020355224609375, -0.03387451171875, -0.018402099609375, 0.03851318359375, 0.018402099609375, 0.00392913818359375, 0.017059326171875, 0.0745849609375, -0.0304718017578125, 0.0104827880859375, 0.0706787109375, 0.0231475830078125, 0.0297393798828125, -0.0036106109619140625, 0.0667724609375, 0.03338623046875, 0.01242828369140625, -0.020111083984375, 0.00447845458984375, -0.045562744140625, 0.016326904296875, -0.0292510986328125, -0.0308380126953125, 0.019989013671875, 0.045074462890625, -0.0252227783203125, 0.03265380859375, -0.00499725341796875, -0.04022216796875, -0.0098724365234375, -0.03314208984375, 0.04290771484375, 0.04095458984375, -0.007556915283203125, 0.017181396484375, -0.0232696533203125, -0.01212310791015625, -0.007129669189453125, -0.00453948974609375, -0.0093231201171875, 0.002605438232421875, 0.016204833984375, 0.0258331298828125, 0.0266876220703125, 0.0012111663818359375, -0.0243682861328125, 0.0227813720703125, 0.002208709716796875, 0.005695343017578125, 0.0033817291259765625, -0.006671905517578125, 0.0226593017578125, -0.002559661865234375, -0.002544403076171875, -0.0009975433349609375, -0.0297393798828125, 0.01401519775390625, 0.017059326171875, 0.016326904296875, -0.0291290283203125, 0.0264434814453125, 0.044342041015625, 0.0283966064453125, -0.03973388671875, -0.016326904296875, 0.03533935546875, 0.04193115234375, 0.006946563720703125, -0.002101898193359375, 0.020843505859375, 0.01316070556640625, -0.03411865234375, 0.00392913818359375, 0.0012187957763671875, 0.016571044921875, -0.050689697265625, 0.01334381103515625, -0.00408172607421875, 0.03900146484375, 0.0853271484375, 0.01462554931640625, -0.045074462890625, -0.03900146484375, -0.00524139404296875, -0.0224151611328125, 0.0294952392578125, -0.0716552734375, -0.0093231201171875, 0.0258331298828125, -0.048736572265625, -0.01126861572265625, -0.0029544830322265625, 0.017181396484375, 0.01316070556640625, 0.021453857421875, -0.0237579345703125, 0.018157958984375, -0.021331787109375, 0.01322174072265625, -0.0240020751953125, 0.01200103759765625, 0.0760498046875, -0.03631591796875, -0.0089569091796875, 0.005786895751953125, 0.0235137939453125, 0.04193115234375, 0.03533935546875, 0.0029392242431640625, 0.0108489990234375, 0.0027713775634765625, 0.017547607421875, -0.0091400146484375, -0.03363037109375, -0.03314208984375, 0.04119873046875, -0.0246124267578125, -0.0104827880859375, -0.00420379638671875, 0.01297760009765625, 0.00460052490234375, -0.002254486083984375, 0.0248565673828125, -0.03778076171875, -0.03314208984375, 0.01273345947265625, 0.052886962890625, 0.01322174072265625, 0.0079193115234375, 0.007678985595703125, 0.03460693359375, 0.00533294677734375, -0.054840087890625, 0.03411865234375, -0.0248565673828125, -0.0308380126953125, -0.0017518997192382812, 0.0628662109375, -0.01108551025390625, -0.0257110595703125, -0.020843505859375, 0.03607177734375, -0.00426483154296875, 0.00021517276763916016, 0.0240020751953125, -0.0274200439453125, -0.01316070556640625, -0.04022216796875, -0.03265380859375, -0.020843505859375, 0.0227813720703125, -0.01523590087890625, 0.01242828369140625, -0.01432037353515625, 0.0104217529296875, 0.058013916015625, 0.0236358642578125, 0.0100555419921875, 0.03802490234375, 0.0283966064453125, -0.007007598876953125, 0.0011425018310546875, 0.01486968994140625, -0.00450897216796875, -0.0100555419921875, 0.00022852420806884766, 0.0098114013671875, -0.007404327392578125, -0.0251007080078125, -0.050689697265625, -0.04412841796875, 0.020477294921875, 0.01212310791015625, 0.0261993408203125, 0.020111083984375, 0.03143310546875, 0.049468994140625, 0.005542755126953125, 0.045318603515625, -0.0108489990234375, 0.0000737905502319336, -0.01273345947265625, 0.0227813720703125, 0.0706787109375, -0.0653076171875, -0.0305938720703125, 0.0225372314453125, -0.0264434814453125, 0.0280303955078125, -0.049468994140625, 0.03997802734375, -0.03778076171875, 0.0304718017578125, 0.0221710205078125, 0.018768310546875, -0.044830322265625, -0.00423431396484375, 0.0096893310546875, -0.01340484619140625, -0.00463104248046875, -0.0086517333984375, 0.053375244140625, 0.057769775390625, 0.015716552734375, -0.006183624267578125, 0.020843505859375, -0.061187744140625, -0.0296173095703125, 0.015960693359375, 0.04119873046875, -0.0034275054931640625, -0.0648193359375, 0.005756378173828125, -0.03729248046875, 0.03240966796875, -0.01175689697265625, 0.01132965087890625, 0.054840087890625, 0.0077667236328125, -0.01139068603515625, 0.00414276123046875, 0.018646240234375, -0.006549835205078125, -0.03143310546875, 0.020111083984375, -0.03509521484375, -0.0003180503845214844, -0.002132415771484375, 0.04266357421875, -0.0038242340087890625, 0.0264434814453125, -0.0104217529296875, 0.03948974609375, -0.006488800048828125, -0.021453857421875, 0.01181793212890625, 0.002605438232421875, -0.03411865234375, 0.01151275634765625, -0.0004723072052001953, 0.0246124267578125, 0.0232696533203125, 0.0003447532653808594, 0.016082763671875, 0.019134521484375, -0.0290069580078125, -0.061187744140625, -0.0224151611328125, -0.0038242340087890625, 0.018890380859375, 0.019622802734375, -0.005908966064453125, -0.04217529296875, 0.0235137939453125, 0.0011959075927734375, -0.03875732421875, -0.0254669189453125, -0.0008263587951660156, 0.021331787109375, -0.018035888671875, -0.00441741943359375, -0.050689697265625, -0.0272979736328125, 0.002147674560546875, -0.000004231929779052734, -0.04388427734375, 0.0268096923828125, -0.018524169921875, -0.051666259765625, -0.03778076171875, 0.006580352783203125, 0.020355224609375, -0.016326904296875, 0.0653076171875, 0.0028324127197265625, 0.04266357421875, 0.01132965087890625, -0.006702423095703125, -0.007099151611328125, 0.0274200439453125, -0.01236724853515625, -0.0682373046875, -0.0081634521484375, 0.018157958984375, -0.016326904296875, 0.019500732421875, 0.03704833984375, 0.03265380859375, -0.03582763671875, 0.048004150390625, -0.051910400390625, -0.057037353515625, -0.03607177734375, 0.0288848876953125, -0.0225372314453125, 0.019866943359375, 0.00392913818359375, 0.0235137939453125, 0.01419830322265625, -0.019866943359375, 0.0221710205078125, -0.01395416259765625, -0.0037174224853515625, -0.03436279296875, 0.01334381103515625, 0.0296173095703125, -0.0251007080078125, -0.03314208984375, 0.03167724609375, -0.00402069091796875, 0.04071044921875, 0.006824493408203125, 0.006702423095703125, -0.0030307769775390625, -0.007648468017578125, -0.054595947265625, -0.019866943359375, 0.007129669189453125, 0.020477294921875, 0.021575927734375, -0.03924560546875, -0.04193115234375, -0.03533935546875, 0.018524169921875, 0.0308380126953125, 0.006153106689453125, 0.019500732421875, -0.0092620849609375, 0.0301055908203125, -0.0299835205078125, 0.03143310546875, 0.006183624267578125, 0.0274200439453125, 0.0304718017578125, 0.0653076171875, -0.0082855224609375, 0.0775146484375, -0.021575927734375, 0.018157958984375, 0.00004309415817260742, -0.00466156005859375, 0.00423431396484375, -0.03436279296875, 0.0288848876953125, -0.018157958984375, -0.0242462158203125, 0.04388427734375, -0.0294952392578125, -0.00484466552734375, -0.03851318359375, -0.0248565673828125, 0.01340484619140625, 0.0110321044921875, 0.03533935546875, 0.002452850341796875, 0.0230255126953125, -0.03973388671875, 0.051910400390625, 0.007434844970703125, -0.050689697265625, 0.0101776123046875, 0.01200103759765625, -0.048492431640625, 0.0277862548828125, 0.002407073974609375, 0.0098724365234375, -0.04412841796875, 0.04217529296875, -0.0285186767578125, 0.0086517333984375, -0.006092071533203125, 0.04168701171875, 0.006153106689453125, -0.056060791015625, -0.046295166015625, -0.007404327392578125, 0.017913818359375, -0.04071044921875, -0.04071044921875, 0.03900146484375, -0.03533935546875, 0.017303466796875, -0.0275421142578125, 0.0102996826171875, -0.002559661865234375, -0.0088348388671875, -0.138427734375, 0.0706787109375, -0.006153106689453125, 0.006031036376953125, -0.03729248046875, 0.00514984130859375, -0.03265380859375, 0.03704833984375, -0.04290771484375, -0.0236358642578125, 0.0012111663818359375, -0.0098114013671875, 0.01187896728515625, -0.03240966796875, 0.0082855224609375, 0.049468994140625, -0.03289794921875, 0.01432037353515625, -0.0653076171875, 0.0692138671875, 0.016204833984375, -0.0005178451538085938, 0.0253448486328125, -0.03558349609375, 0.0108489990234375, -0.005908966064453125, -0.002132415771484375, 0.01334381103515625, -0.0034427642822265625, -0.006305694580078125, -0.002269744873046875, 0.007251739501953125, 0.0084075927734375, -0.049468994140625, -0.03973388671875, 0.03216552734375, -0.0082855224609375, -0.017059326171875, 0.007404327392578125, -0.0258331298828125, -0.045074462890625, 0.00420379638671875, -0.03192138671875, -0.0770263671875, -0.0294952392578125, 0.0007500648498535156, -0.018646240234375, 0.00021708011627197266, -0.0687255859375, 0.0079803466796875, -0.017791748046875, -0.0288848876953125, -0.0301055908203125, -0.03289794921875, -0.050933837890625, 0.050445556640625, -0.0633544921875, -0.01450347900390625, 0.0275421142578125, 0.016815185546875, 0.0010128021240234375, 0.006855010986328125, -0.0257110595703125, -0.0110321044921875, 0.002498626708984375, 0.019989013671875, 0.00423431396484375, 0.03802490234375, 0.0092010498046875, -0.019256591796875, -0.054595947265625, 0.051910400390625, -0.007282257080078125, -0.0251007080078125, -0.01523590087890625, 0.03338623046875, 0.01212310791015625, -0.015533447265625, -0.0248565673828125, 0.04022216796875, 0.0037021636962890625, -0.007038116455078125, -0.00399017333984375, 0.03778076171875, -0.0277862548828125, 0.03631591796875, -0.0296173095703125, 0.007007598876953125, -0.055572509765625, -0.0108489990234375, -0.0235137939453125, -0.0247344970703125, 0.00392913818359375, -0.0034122467041015625, -0.04193115234375, -0.0033817291259765625, -0.00502777099609375, 0.0237579345703125, -0.049224853515625, -0.017913818359375, -0.01480865478515625, -0.01462554931640625, -0.03631591796875, 0.01352691650390625, -0.01139068603515625, 0.03997802734375, 0.007099151611328125, 0.019744873046875, 0.017547607421875, -0.019989013671875, -0.01389312744140625, -0.00527191162109375, -0.0018587112426757812, -0.0242462158203125, 0.0014162063598632812, -0.0090179443359375, -0.01242828369140625, -0.0231475830078125, 0.0009598731994628906, 0.049224853515625, 0.0082855224609375, 0.0079803466796875, 0.03143310546875, -0.03656005859375, 0.018157958984375, -0.017669677734375, 0.002437591552734375, -0.046051025390625, 0.01419830322265625, -0.0248565673828125, -0.0254669189453125, -0.03363037109375, 0.046539306640625, -0.016204833984375, -0.01541900634765625, -0.0031070709228515625, 0.03363037109375, 0.03240966796875, 0.00496673583984375, -0.0237579345703125, -0.0251007080078125, 0.018035888671875, -0.016326904296875, -0.04119873046875, -0.007648468017578125, -0.00548553466796875, 0.0266876220703125, 0.03106689453125, -0.019378662109375, -0.0225372314453125, 0.03582763671875, -0.006305694580078125, -0.0230255126953125, -0.03387451171875, -0.03558349609375, -0.0301055908203125, -0.04168701171875, -0.0237579345703125, 0.03240966796875, 0.052642822265625, -0.01474761962890625, -0.0706787109375, -0.0100555419921875, 0.0013332366943359375, -0.03924560546875, 0.0672607421875, -0.00472259521484375, -0.017791748046875, -0.03607177734375, -0.01511383056640625, 0.03240966796875, -0.0007348060607910156, -0.017913818359375, -0.016082763671875, 0.01352691650390625, 0.017913818359375, -0.0038394927978515625, 0.0838623046875, -0.0085296630859375, -0.03216552734375, 0.03289794921875, 0.0296173095703125, 0.03680419921875, 0.03240966796875, 0.016326904296875, 0.057769775390625, -0.0677490234375, -0.0006780624389648438, 0.0814208984375, 0.0036106109619140625, -0.006763458251953125, 0.01273345947265625, 0.0107269287109375, -0.052886962890625, 0.0277862548828125, 0.01419830322265625, -0.0014238357543945312, 0.0037479400634765625, 0.0252227783203125, 0.017181396484375, 0.0085906982421875, 0.0292510986328125, -0.01364898681640625, 0.020111083984375, 0.0079193115234375, -0.01352691650390625, 0.0014238357543945312, -0.0108489990234375, -0.019744873046875, 0.007129669189453125, 0.021453857421875, 0.03167724609375, 0.01352691650390625, 0.056793212890625, 0.01444244384765625, -0.020599365234375, -0.01401519775390625, 0.048004150390625, -0.017913818359375, 0.0252227783203125, 0.0288848876953125, 0.007251739501953125, -0.006153106689453125, -0.03802490234375, 0.01200103759765625, -0.016082763671875, -0.0292510986328125, -0.01126861572265625, 0.019378662109375, -0.0029697418212890625, -0.01151275634765625, 0.04095458984375, -0.0230255126953125, 0.01450347900390625, 0.0107879638671875, 0.01126861572265625, -0.0099945068359375, 0.018646240234375, 0.03997802734375, -0.01108551025390625, 0.04095458984375, -0.053863525390625, -0.04168701171875, -0.0094451904296875 ]
22
https://tr.wikipedia.org/wiki/Mustafa%20Suphi
Mustafa Suphi
Mehmed Mustafa Subhi (), kısaca Mustafa Suphi, veya bazı kaynaklarda kullanıldığı haliyle Osmanlıca yazıma göre Mustafa Subhi (4 Ağustos 1882 veya 4 Mayıs 1883 - 28 Ocak 1921), Türk komünist ve Türkiye Komünist Partisinin ilk Merkez Komitesi Başkanı. Yaşamı Erken dönemler Ailesi Aslen Samsunlu bir aileden gelmektedir. 2 Şubat 1895 tarihli Sicill-i Ahvâl Defteri, No.: 57, sayfa 73'e göre babası, 26 Mart 1812 Giresun doğumlu Mevlevîzade Saadetlû Ali Rıza Efendi'dir. Yine Sicill-i Ahvâl Defteri kaydına göre 28 Kasım 1880 tarihinde 20 yaşında Giresun Rüsum-ı Sitte idaresi'nde mülâzemete (staja) başlamış, 30 Temmuz 1881 tarihinde 200 kuruş maaşla mubassırlığa alınmış, 5 Aralık 1883 tarihinde aynı maaşla ayriyeten katib-i saniliğe nakiledilip Reji idaresi bidayet-i teşekkülünden istiğnaya çıkarılarak 14 Nisan 1884 tarihinde 250 kuruş maaşla memuriyet-i sabıkaya ricat ve ahiren 400 kuruşla Tirebolu memurluğuna tahvil ettirilse de adem-i kabulünden naşi açığa çıkmış, 13 Ağustos 1885 tarihinde Giresun Duyun-ı Umumiye Müdiriyeti'ne maa-mubassır (mubassırlıkla birlikte) katib-i saniliğe 200 kuruşa 3. defa tayin olunmuş, 13 Ekim 1886 tarihinde olduğu yerden ayrılmış, 15 Cemaziye'l-Evvel 1306 (Hicrî)/5 Kanun-u Sani 1304 (Rumi)/17 Ocak 1889 (Miladi) tarihinde aynı maaşla yeniden memuriyete girmiş, 4 Mayıs 1890 250 kuruş aylıkla yerine Düyun-ı Umumiye memurluğuna naklolunmuştur. Daha sonradan 1912 yılında Konya valiliği de yapan Ali Rıza Efendi, Cumhuriyet döneminde de bürokrat olarak hizmet vermiş, 1930'da Samsun valiliği yapmış ve 28 Mart 1953'te ölmüştür. Annesi, belediye başkanlığı döneminde Samsun'daki sıtma kaynağı görülen sazlığı kurutan Halil Hilmi Efendi'nin kızı Hikmet'tir. Ailenin 9 çocuğundan en son hayatta kalanı, Fitnat Hanım'dı. Doğum tarihi Mustafa Suphi, Resmî Hâl Tercümesi'ne göre 4 Ağustos 1882 doğumludur. Buna karşılık Paris'te doldurduğu öğrenci formunda doğum tarihini, 4 Mayıs 1883 olarak yazmıştır. Zamanın Trabzon Vilayeti'ne bağlı olan Giresun kazasında doğdu. Eğitimi İlk öğrenimini Kudüs ve Şam'da, idadi (lise) öğrenimini Erzurum'da gördü. 1905 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'nden mezun olduktan sonra Paris'te Siyasal Bilgiler Okulu'nu kazandı. Fransa Doldurduğu bir ankete göre Suphi'nin siyasi faaliyetlere girişimi, 1906 yılından itibaren başlamıştır. Mustafa Suphi, 1908 sıralarında Paris'te görülmektedir. Fransa'da bulunduğu dönem, Mustafa Suphi'nin Celestin Bougle gibi isimler başta olmak üzere burjuva sosyolog olarak nitelendirilebilecek düşünürlerin etkisinde kaldığı yıllardır. Bu yıllarda Suphi'nin İttihatçılar ile yakın ilişki içerisinde olduğu bilinmektedir. Dönemin hükûmet gazetesi olan Tanin gazetesinin muhabirliğini yapmıştır. Aynı zamanda Suphi, Osmanlı Talebe Birliği'nin başkanlığını da bu dönemde yürütmüştür, ki bu birliğin kimi üyeleri muhalifleri gözetlemek şeklinde faaliyet yürütmektedir. Bu konu, Paris Emniyet Müdürü'nün hazırladığı 29 Haziran 1910 tarihli bir istihbarat raporuna şöyle yansımıştır: Bu dönem Suphi, 1910 yılında "L'organisation du crédit agricole en Turquie" ("Türkiye'de tarım kredilerinin örgütlenmesi") isimli bir tez yazar ve bu tezi özet olarak "Bulletin du bureau des institutions economiques et sociales" ("Ekonomi ve Sosyal Enstitüleri Bürosu Bülteni") dergisinde yayınlanır. Üniversiteden mezun olduğunda Mustafa Suphi'nin akademik unvanı, Legum Doctor (LL.D.) idi. İstanbul'a dönüşünden sürgüne kadar Eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul'a döner. Burada Tanin, Servet-i Fünûn ve Hak gazetelerine yazılar yazar; Ticaret Mekteb-i Alisi'nde, Darülmuallimin-i Aliye ve Mekteb-i Sultani'de hukuk ve iktisat dersleri verir. İttihat ve Terakki'ye muhalefet dönemi İttihat ve Terakki Fırkası'nın 1911 yılındaki genel kongresine Anadolu delegesi olarak katılır. İttihatçılıktan kopuşu bu kongreden sonra başlar ve 1912 Ağustos'unda partiden tamamen ayrılır ve fırkaya muhalefet etmeye başlar. 1912 yılında Ahmet Ferit'in başkanlığında kurulan ve kurucuları arasında Yusuf Akçura'nın da bulunduğu Millî Meşrutiyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer alır. Sürgün Suphi, muhaliflere karşı 1912 yılının sonlarında başlayan sürgün furyasından nasibini alır ve Sinop'a sürülür. Sinop'taki Rus konsolos yardımcısı V. Ciudiçi'nin (В. Джиудичи) 15 Haziran 1913'te (eski takvim) İstanbul'daki başkonsolosluğa ve 24 Haziran 1913'te (eski takvim) St. Petersburg'daki Dış İşleri Bakanlığı 1. Dairesine yazdığı raporlarında "Vezir Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesine dahiliyet dolayısıyla 600 şüphelinin Sinop'a sürüldüğü ve içlerinde bir yüksek öğrenim ["liseum"] profesörü M. Subhi'nin olduğu[...]", "hepsinin mahkemesiz sürüldüğünü[...]" ve "17'sinin –tanınmış yetkililer ve görevliler- şehirde denetim altında tutulduğu[...]" bilgisi geçmekteydi. Rusya'ya kaçış ve komünizme geçiş 1914 yılının başlarında kendisini komünist düşünceyle tanıştıracak olan süreç, bir grup arkadaşı ile birlikte bir tekne ile Rusya’ya kaçmalarıyla başlar. Kaçışı, merkezde gözetim altında yaşadığı için görece daha geniş imkanlara sahip olan sürgünler örgütler. 14 kişi, Rusya'dan dönen bir taka sahibiyle anlaşarak 24 Mayıs'ta (eski takvim) yola çıkıp, 29'unda Balıklava'ya, sonra da Sivastopol'a varırlar. Sivastopol Jandarma Ofisi yönetiminin bir raporuna göre, Temmuz 1914 başlarında Bakü'ye gitmek üzere Sivastopol'dan ayrıldı. Suphi bu dönemlerde Osmanlı'ya dönük çeşitli faaliyetlerde bulunur. Osmanlı'nın yaklaşan savaşa girmesine karşı çıkar. Bir dönem Rusya'daki Türklerin hayat standartları ile ilgilendiğinden, Batum'a geçer. Savaş başladıktan sonra Rus hükûmeti bütün Türk vatandaşlarını gözaltına aldı. 22 Ekim 1914 (eski takvim)'te 975 savaş esiri çeşitli işlerde çalıştırılacakları Kaluga'ya gönderildi, yine Kasım 1914 başlarında Kafkasya'dan başka bir tren daha geldi. Suphi, ayrı bir sivil gözaltı altında başta Starom Torg'da Orlov Podvorya'sına yerleşti, sonrasında Blagoveşçenskaya Caddesi'nde bir apartmana taşındı. Bu dönemde Suphi, Kaluga Valisi'ne siyasi sığınmacı pasaportu ve geçim kaynağı başvurusunda bulunsa da bu talepleri kabul edilmedi ve Suphi Fransızca dersi vererek geçimini sağladı. 9 Eylül 1915 (eski takvim) tarihli tüm Türklerin sürgünü emri üzerine Kaluga valisi, 1 hafta sonra içinde Suphi'nin de olduğu 741 kişiyi Urallar'a sürdü ve Suphi, iddiaya göre Urallar'da 1915 yılında Rusya Sosyal-Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik) üyesi oldu. 1936 tarihli not tipi bir belgede ise Abid Alimof'un Suphi'ye 1917'de Urallar'da rastladığını, Suphi'nin Bolşevik devrimi sonrası etrafında komünist propagandası yaptığı iddia edilmektedir. 1918-1920 yılları arasında devrime katılımı 1918 Şubat Devrimi ile serbest kalan Suphi, Ekim Devrimi'nden sonra Şubat-Mart 1918 civarı Moskova'ya gider. Burada, Narkomants'a katılıp komite altında faaliyet yürütür, Stalin'in de onayıyla Narkomants'a bağlı Müskom (Müslüman Komiserliği) altında bir Türk Şubesi teşkil eder ve bunun yayın organı olarak Yeni Dünya'yı çıkarır. Bu dönemde daha çok Kırım ve Odessa'daki, Rusya kökenli ya da savaş esiri Türkler arasında çalışma yürütür. Kızılordu içinde örgütlenen Türk savaş esirlerinden bir birlik ile Rus İç Savaşına katılır. Türkiye Sol-Sosyalistleri Konferansı 17-23 Haziran 1918 tarihlerinde Kazan'da toplanan 1. Müslüman Komünistleri Konferansı sonucu kurulan Tüm-Rusya Müslüman Komünistleri (Bolşevik) Partisi'ne bağlı olacak bir Türkiye teşkilatının kurulması için konferansta alınan "Türkiye Sol-Sosyalistleri Konferansı toplanması" kararı sonucu 22-24 Temmuz 1918 tarihlerinde Moskova'da, Merkezi Muskom binasında Türkiye Sol-Sosyalistleri Konferansı toplanır; toplantıda Türk Sosyalist-Komünistleri Teşkilatı isimli bir yapı kurulur. Siyasi programın belirleneceği ikinci bir kurultay 3 ay sonrası için düşünülse de, iç savaşın ortasında kalması sonucu planlanan kurultay gerçekleştirilemez. Sol-SR ayaklanması, Yeni Dünya Hakkında rapor ve Müslüman Komünistler Kongresi Temmuz 1918 Sol-SR ayaklanması sonrası, genelde sol-SR'lere de yakınlığı iddia edilen Suphi için zorlu bir süreç başladı. Bu dönem, bilhassa Suphi'nin rakipleri, Suphi'nin sol-SR ilişkili olduğu şaibesi yaratmışlardır. Yeni Dünya hakkında rapor (Eylül 1918) Yine bu dönemlerde, Eylül 1918'de Narkomnats, komiseri Stalin'e Mustafa Suphi'nin ve çıkarttığı Yeni Dünya'nın Bolşevik olmadığı, Bakü Komünü hakkında yanlış değerlendirmeler yaptığı, sosyal-patriyotizmi, Prusya gericiliğini vb.'ni savunan bir yayın olduğu temalı bir rapor yazıldı. Raporda şöyle deniyordu: Müslüman Komünistler Syezdi (4-10 Kasım 1918) 4-10 Kasım 1918 tarihlerinde toplanan Müslüman Komünistleri Syezdi'nde Türkiye Sosyalist-Komünistleri Teşkilatı'nın (isminden yola çıkılarak) "sol-SR olduğu", "sosyal-şoven olduğu", "içinde ajanlar olduğu", "gerçek bir komünist teşkilatı olmadığı" vb. gerekçelerle syezd'den çıkarılması istenir. Suphi örgüt içinde çeşitli Osmanlı ajanları olduğunu kabul eder ve bunlar ihraç edilir ama sol-SR'lik, sosyal-şovenizm vb. suçlamalarını reddeder. TSKT syezdden atılmaz ama Suphi bu dönemde zorlanır. Enternasyonalist Toplantı (19 Aralık 1918) Suphi'nin şahsına dönük tüm bu saldırılara karşın, Suphi'nin korunduğu ve bu saldırıları atlattığı anlaşılmaktadır, zira Suphi'nin konumu bozulmaksızın kendisi, Komintern'in kuruluşuna giden yolda bir durak olan 19 Aralık 1918 tarihli Enternasyonalist Toplantı'ya Türkiye'yi temsil eden konuşmacı olarak katılıp burada Türkiye ve Rus devriminin önemi üzerine bir konuşma yapmıştır. 1919 1920 Taşkent Mustafa Suphi, B. Ömerov ve R. Şakirbeyov'un aktardığına göre, 17 Ocak 1920 tarihinde toplanan Türkistan Müslüman Komünist Örgütleri Merkezi Bürosu (Müsburo) 3. Bölgesel Konferansı'na ve 12-18 Ocak 1920 tarihleri arasında toplanan Türkistan Komünist Partisi 5. Genel Bölgesel Konferansı'na katıldı ve konferansları Türk komünistleri adına selamladı. Bakü Bakü'ye geliş Mustafa Suphi, 27 Mayıs 1920 tarihinde Bakü'ye gelmiştir. Birinci Doğu Halkları Kurultayı Birinci Doğu Halkları Kurultayı'nın başkanlık divanında yer almıştır. TKP'nin kuruluşu 10 Eylül 1920’de 15 bölgeden gelen 75 delegenin katılımı ile 10-16 Eylül 1920 tarihleri arasında Türkiye İştirakiyun Teşkilatı 1. Kongresi toplanmış, bu kongrede Rusya'daki ve Türkiye'deki tüm teşkilatların birleştirilmesi kararı alınmış ve Türkiye Komünist Fırkası kurulmuştur. 1920-1921 Türkiye'ye geçiş evresi Sovyet hükûmeti tarafından güvenilen ve Anadolu’daki komünist hareketin gelecekteki lideri olarak görülen Suphi, partinin aldığı karar doğrultusunda Anadolu’ya geçme ve Türkiye'deki komünist harekete yön verme kararını alır. Bu kapsamda işgale karşı Anadolu'da savaşmak üzere Sovyetler Birliği'nde bulunan Türk askerlerden bir Bolşevik Tabur oluşturulur ve Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye hareketi komutanlığının emrine verilir. Ancak bu birliğin beraber savaşması mümkün olmayacak ve askerler değişik birliklere dağıtılacaktır. 1921 yılının Ocak ayında BMM'nin çağrılısı olarak Ankara’ya doğru yola çıkan Suphi ve arkadaşlarının Türkiye'de siyasi kargaşa çıkartmak istediğinden şüphelenen TBMM ve Doğu Cephesi Komutanlığı kendilerine koruma vermeyerek, Kars ve Erzurum’da linç girişimlerine uğramalarına ilgisiz kalırlar. Ölümü 1921 yılının 28 Ocağı'nı 29'a bağlayan gecesi 14 yoldaşı ile birlikte Trabzon'dan Sovyetler'e geri gönderilmek için bindirildikleri teknede Kayıkçılar Kahyası Yahya Kahya tarafından öldürüldüler. Daha sonra bindikleri tekne de batırılmış, ve kimsenin cansız bedeni bulunamamıştır. Saldırıdan sadece Mustafa Suphi’nin karısı Meryem sağ olarak kurtulabilmiştir. O da Yahya tarafından önce seks kölesi yapılmış daha sonra ise bölgenin zenginlerinden Nemlizade Ragıp Bey’e satılmıştır. Ölümü sonrası Cinayetin baş sorumlularından Yahya Kahya, bölgede yaptığı yolsuzluklar ve Enver Paşa'yı ülkeye sokma planları yüzünden daha sonradan Sivas'ta ağır ceza mahkemesinde yargılansa da, suçsuz bulunup salıverildi. Bunun üzerine Yahya Kahya'nın özellikle dost meclislerinde "Sanki bütün işlerde, ben tek başıma mı idim? Daha üstüme varırlarsa, her şeyi olduğu gibi ortaya dökerim." minvalli sözler söylemesi sonrası Yahya Kahya, kimliği belirsiz kişiler tarafından öldürüldü. Ölümünü gündeme getiren Trabzon mebusu Ali Şükrü de kısa bir zaman sonra (iddiaya göre) Topal Osman tarafından öldürüldü. Topal Osman da, işlediği iddia edilen cinayet yüzünden İsmail Hakkı tarafından öldürüldü. Böylece, cinayetin icracılarının başı Yahya Kahya, bir seri ölümler zincirinin kurbanı oldu. 20 Şubat 1921 tarihli RKP (B)'nin parti içi raporunda cinayetin ilk ulaşan haberleri üzerinden yapılan bir değerlendirmede, RKP (B)'nin TKP'nin ülkeye geçme çalışmasının eleştirisi olarak anlaşılabilecek kimi analizler yapılmış ve daha çok "sol sapmanın", "maceracılığın", "keyfiyetçiliğin" tehlikelerine dikkat çekilmiştir. 28 Mayıs 1923 tarihinde evlendiği, bir dönem New York Başkonsolosluğu da yapan M. A. Tevfik Yükselen (ö. 21 Eylül 1941)'in eşi ve Mustafa Suphi'nin kız kardeşi Jale İsmet hanım (1900-6 Ocak 1951) da, daha sonradan girdiği bir bunalım sonucu intihar etmiştir. Ölümü üzerine tartışmalar Bazı kaynaklara göre Mustafa Suphi Enver Paşa'nın Moskova'daki siyasi faaliyetlerinden haberdardı ve Enver Paşa'nın Türk Ulusal Hareketi'nin yenilgiye uğramasından sonra Bolşevikleri kullanarak Türkiye'deki otoriteyi ele geçirme planını biliyordu. Suphi'nin bu gizli planını ifşa etmesinden endişe edildiği için onun taraftarları tarafından öldürüldüğü iddia edilir. Ayrıca Murat Bardakçı; Yahya Kahya'nın Enver Paşa'ya bağlı olduğunu ve öldürme emrini ondan aldığını öne sürmektedir. Buna karşılık bazı kaynaklara göre, Mustafa Suphi'yi Kemalistler öldürtmüştür; kimilerine göre ise (mesela Mete Tunçay) Mustafa Suphi, Kazım Karabekir ve dönemin Erzurum valisi Hamit Bey'in inisiyatifi sonucu öldürülmüştür. Daha az rağbet gören iddialar, Mustafa Suphi'nin bir "Türkiye-Rusya anlaşması sonucu Moskova'nın da rızasıyla tasfiye amaçlı öldürüldüğü" (Kemal Tahir), veya yanındaki paralar için öldürüldüğü şeklindedir. Nitekim Akdes Nimet Kurat, Dr. Samih Çoruhlu sahte adıyla yazdığı "İstiklal Savaşında komünizm faaliyeti" başlıklı yazı dizisinde şöyle yazmıştır: Anısı Suphi, genel Sovyet tarih yazımında büyük bir yer tutmasa da, bilhassa bulunduğu bölgeler olmak üzere lokal olarak SSCB'de kimi yerlerde onurlandırıldı. Çeşitli hatalar içerse de ve bu hatalar sonraki kimi araştırmacıları yanıltsa da, hakkında bir ansiklopedi maddesi Büyük Sovyet Ansiklopedisi 2. serisinde çıktı. 1940 itibarıyla Kırım'da Mustafa Suphi'nin adını taşıyan sokak, Simferopol'de 1927 yılında inşa edilen ve Tatar sürgününe değin "Subhi Sinema Salonu" olarak bilinen Rodina sinema salonu, Kerç'te kulüp, Yalta'da sanatoryum, Kuybışev rayonunda kolhoz ve kimi başka kuruluşlar vardı. Azerbaycan'da 2013 yılına kadar Mustafa Suphi adına bir sokak mevcuttu, lakin Azerbaycan Kafkas Müslümanları İdaresi Başkanı Allahşükür Paşazade'nin Bakü Valiliği'ne Mustafa Suphi adına ne Türkiye'de ne de Rusya'da artık bir sokak veya cadde ismi kalmadığı gerekçesiyle sokağın isminin Nabat Aşurbeyova ile değiştirilmesini talep eden başvurusu sonucu, başvurusu kabul edilmiş ve sokağın adı değiştirilmiştir. Özel yaşamı Mustafa Suphi'nin Rusya'da en azından bilinen (ve büyük ihtimal tek olan) Marya (veya kaynaklarda geçen diğer bir şekliyle Meryem) isimli bir eşi vardı, lakin farklı kaynaklar hakkında farklı bilgiler vermektedir. Ahmed Cevad, kendisinden herhangi bir isimle bahsetmeyip, Yahudi olduğunu iddia etmiştir. Kendisini Kırım döneminden tanıyan eski bir Bolşevik, Bakû'da Vanda isimli Polonyalı birisiyle evlendiğini iddia etmiştir. İbrahim Topçuoğlu isimli eski bir TKP'li, isminin Marya değil Semiramis olduğunu ve kendilerinin kısaca Semra diye hitap ettiklerini, ayrıca kendisinin Türk olduğunu iddia etmiştir, ki bu iddia yanlıştır. Mustafa Suphi, Türkçenin yanı sıra Arapça, Fransızca ve Rusça bilmekteydi. Görüşleri Sosyalizm sonrası Milli mesele Mustafa Suphi, döneminde Türkiye'de milli mesele üzerine çok detaylı eserler vermediyse de, Osmanlı İmparatorluğu altındaki çeşitli milliyetlerin gördüğü baskılar ve onların mücadelelerini çeşitli yerlerde işlemiştir. Mustafa Suphi, her ne kadar o dönemler anti-komünist olan Daşnaksütyun aleyhinde olsa da, çeşitli yazılarında Ermeni bağımsızlık hareketlerinin kimi taleplerini olumlamıştır. Sosyalizm için cidal başlıklı yazısında "Türkiye'nin zulüm ve kahır içinde yaşayan diğer halklarına el uzat." diyerek çeşitli milliyetlerin varlığını ve baskı gördüğünü, bunlarla birleşilmesi gerektiğine işaret ediyordu. Yine daha açık bir biçimde Türk milliyetçiliğinin hem başka milliyetleri, hem de Türkleri ezdiğini savunuyordu: Çeşitli milletlerin özerklik ve bağımsızlık dahil taleplerini de kabul eden bir çeşit uluslar federasyonu benimseyen görüşleri, "Tarihi Vazife" isimli yazısında daha açık bir şekilde şöyle geçiyordu: Nihayetinde Suphi'nin bilhassa Ermeni meselesi olmak üzere milli meselenin çözümünde görüşü, milliyetçi partilerin değil, enternasyonalist komünist partilerin ancak başarılı olabileceğiydi: Din Mustafa Suphi'nin dini inancı konusunda çelişkili veriler vardır. Suphi, 1920'de doldurduğu ankette dini kısmına "İslam" yazsa da, din karşıtı olduğu yönünde kimi anlatımlar da mevcuttur. Bunlardan birisi olan İ. Nuriyev'in tanıklığı, şu şekildedir: Eserleri Makaleler ve kitaplar Milliyetçi dönemleri Sosyalist dönemleri Mustafa Suphi'nin sosyalist olduğu dönemlerden bugüne ulaşan kitap biçiminde bir eseri yoktur, buna karşılık ekseriyeti Yeni Dünya'da çıkan daha çok ajitatasyon içerikli yazılarından, çoğunluğu Yeni Dünya'dan seçmeler olmak üzere bazı yazıları 1923 yılında Sovyetler Birliği'ndeki Türkiye komünistleri tarafından basılan 28-29 Kanunusaniyi Unutma anı kitabında derlenmiştir. Bunun dışında Suphi'nin Jizn Natsiyonalnostey (Milliyetlerin Yaşamı) gibi süreli yayınlar başta olmak üzere çeşitli yayınlarda yazıları yayınlanmıştır. Çeviriler Milliyetçi dönemleri Sosyalist dönemleri Bu dönemde bir kısmı bizzat Mustafa Suphi'nin kendisince, bir kısmı ise kendi denetimi altındaki çeviri departmanınca çeşitli Marksist klasikler, Sovyet hükûmetinin ve Rusya Komünist Partisi (Bolşevikler)'nin güncel belgeleri çevrilmiştir. Bunlardan en meşhur olanı, Mustafa Suphi'nin bizzat kendisinin çevirisine giriştiği Komünist Parti Manifestosu'dur. Uzunca bir dönem tamamlanmış ama kayıp olduğu düşünülen bu çeviri, 1980 yılında ilk defa Sovyetler Birliği'ndeki eski bir komünistten edinilerek Mete Tunçay tarafından kamuoyuna sunulmuş, 1982 yılında yayınlanan Eski Sol Üzerine Yeni Bilgiler kitabında ise çevrim yazısı yayınlanmıştır. İlgili kitaplar Mete Tunçay, Türkiye'de Sol Akımlar (1908-1925) Belgeler 2, BDS Yayınları, 1991. Mustafa Suphi - Yaşam, Yazıları, Yoldaşları, Sosyalist Yayınları, İstanbul, Kasım 1992. Yavuz Aslan, Türkiye Komünist Fırkası'nın Kuruluşu ve Mustafa Suphi - Türkiye Komünistlerinin Rusya'da Teşkilâtlanması (1918-1921), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1997. (Çev: Yücel Demirel), TKP MK 1920-1921 Dönüş Belgeleri -1, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakıfı, İstanbul, Mart 2004. (Çev: Yücel Demirel), TKP MK 1920-1921 Dönüş Belgeleri -2, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakıfı, İstanbul, Mart 2004. Hamit Erdem, Mustafa Suphi: Bir Yaşam Bir Ölüm, Sel Yayınları, 3. Baskı, Aralık 2010. Dipnotlar Kaynakça Ayrıca bakınız Türkiye Komünist Partisi Birinci Doğu Halkları Kurultayı Dış bağlantılar TKP I. Kongresi'nin Sonunda Mustafa Suphi Yoldaş'ın Konuşması 1882 doğumlular 1883 doğumlular 1921 yılında ölenler Giresun doğumlu siyasetçiler Trabzon'da ölenler Suikast sonucu ölen Türk siyasetçiler Türk komünistler Türk devrimciler Türk sosyalistler 20. yüzyılda Osmanlılar Türkçeye çeviri yapanlar İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
4,953
[ 0.002033233642578125, -0.006938934326171875, -0.0816650390625, 0.0088043212890625, 0.0096588134765625, 0.0304412841796875, 0.03497314453125, -0.0036373138427734375, 0.022735595703125, 0.03497314453125, -0.03643798828125, 0.0100250244140625, -0.0111236572265625, 0.006572723388671875, 0.020538330078125, -0.0003495216369628906, 0.0631103515625, -0.00452423095703125, -0.0109405517578125, 0.00510406494140625, -0.0032405853271484375, 0.007732391357421875, 0.006664276123046875, 0.019317626953125, 0.0251922607421875, 0.015899658203125, 0.0083160400390625, -0.0670166015625, -0.01509857177734375, 0.016143798828125, -0.03375244140625, -0.04449462890625, 0.051849365234375, -0.0008940696716308594, -0.01296234130859375, -0.0001690387725830078, -0.03961181640625, -0.03399658203125, -0.020416259765625, 0.00516510009765625, 0.0238494873046875, 0.03155517578125, 0.0036067962646484375, -0.048675537109375, 0.00418853759765625, -0.0299530029296875, -0.0258026123046875, -0.0272674560546875, 0.0008330345153808594, -0.057220458984375, -0.007488250732421875, -0.0273895263671875, 0.020050048828125, -0.03961181640625, -0.04302978515625, 0.057464599609375, -0.04449462890625, -0.0094146728515625, -0.020782470703125, -0.019073486328125, -0.0304412841796875, -0.049163818359375, -0.0017576217651367188, 0.0247039794921875, 0.01406097412109375, 0.0850830078125, 0.018341064453125, -0.03326416015625, 0.01363372802734375, -0.03204345703125, -0.01320648193359375, 0.01515960693359375, 0.022125244140625, -0.0105743408203125, -0.04034423828125, 0.03448486328125, 0.03277587890625, -0.00391387939453125, -0.007701873779296875, 0.03839111328125, 0.03326416015625, 0.021514892578125, -0.001972198486328125, 0.01454925537109375, 0.0079498291015625, 0.047698974609375, -0.0009360313415527344, 0.051605224609375, -0.01540374755859375, -0.03399658203125, -0.047698974609375, 0.03521728515625, -0.0010929107666015625, -0.0277557373046875, -0.0116119384765625, -0.053314208984375, -0.10565185546875, 0.0311737060546875, 0.01241302490234375, 0.018341064453125, -0.0009093284606933594, 0.0242156982421875, 0.0233612060546875, -0.0311737060546875, -0.019195556640625, -0.0094146728515625, 0.0094757080078125, 0.01320648193359375, -0.0266571044921875, -0.00571441650390625, 0.0034084320068359375, -0.006450653076171875, 0.007671356201171875, -0.015777587890625, 0.0016050338745117188, -0.0251922607421875, 0.0261688232421875, -0.023223876953125, 0.04010009765625, 0.0258026123046875, 0.002643585205078125, 0.00501251220703125, -0.01216888427734375, -0.057220458984375, 0.016265869140625, 0.0008559226989746094, -0.021270751953125, -0.006267547607421875, -0.016265869140625, 0.0292205810546875, 0.00547027587890625, -0.0038356781005859375, -0.01204681396484375, -0.046722412109375, -0.022613525390625, -0.01363372802734375, 0.048187255859375, 0.00580596923828125, 0.03594970703125, -0.04083251953125, 0.022125244140625, -0.03643798828125, -0.016143798828125, -0.0283660888671875, -0.0272674560546875, -0.048431396484375, 0.01241302490234375, 0.051605224609375, 0.0253143310546875, 0.0014514923095703125, 0.015899658203125, -0.020782470703125, 0.049652099609375, -0.006847381591796875, 0.03326416015625, 0.0088043212890625, -0.002780914306640625, 0.0259246826171875, -0.018585205078125, -0.04205322265625, 0.0272674560546875, 0.03668212890625, 0.0012302398681640625, 0.002841949462890625, 0.01369476318359375, -0.0288543701171875, 0.016265869140625, 0.0635986328125, -0.020294189453125, 0.0006074905395507812, 0.0269012451171875, -0.01314544677734375, 0.007732391357421875, -0.01345062255859375, 0.006572723388671875, 0.0110626220703125, 0.060638427734375, 0.0267791748046875, 0.022735595703125, -0.0299530029296875, -0.0240936279296875, 0.03375244140625, -0.00418853759765625, -0.0262908935546875, 0.0014209747314453125, 0.01253509521484375, -0.0288543701171875, 0.002094268798828125, 0.019073486328125, 0.0299530029296875, 0.021881103515625, -0.04547119140625, 0.019317626953125, 0.00540924072265625, 0.017608642578125, -0.00449371337890625, -0.01509857177734375, 0.017486572265625, -0.04010009765625, -0.0271453857421875, -0.0278778076171875, 0.0298309326171875, 0.00531768798828125, 0.04205322265625, -0.0301971435546875, -0.04547119140625, -0.0037136077880859375, 0.01229095458984375, -0.0105743408203125, -0.04473876953125, -0.022369384765625, 0.04473876953125, 0.0273895263671875, 0.0089874267578125, 0.005840301513671875, 0.056732177734375, 0.01363372802734375, -0.01515960693359375, 0.04644775390625, -0.021148681640625, -0.01204681396484375, 0.0679931640625, -0.0108184814453125, -0.04107666015625, 0.023101806640625, 0.021270751953125, -0.020538330078125, 0.018096923828125, 0.0008063316345214844, 0.005962371826171875, 0.01186370849609375, 0.020172119140625, -0.00476837158203125, -0.0101470947265625, 0.0689697265625, 0.023101806640625, -0.03594970703125, 0.0311737060546875, 0.03790283203125, -0.016387939453125, 0.01204681396484375, -0.0311737060546875, -0.00577545166015625, -0.0011615753173828125, -0.01546478271484375, 0.021881103515625, 0.0082550048828125, -0.018096923828125, -0.01558685302734375, 0.0276336669921875, 0.01168060302734375, 0.019317626953125, -0.0087432861328125, 0.018341064453125, 0.022247314453125, 0.0094146728515625, 0.021636962890625, 0.019805908203125, 0.01454925537109375, 0.01284027099609375, 0.0100250244140625, 0.03570556640625, 0.050140380859375, 0.021636962890625, -0.0115509033203125, 0.0094146728515625, 0.020660400390625, 0.00400543212890625, 0.01540374755859375, -0.051849365234375, -0.03765869140625, -0.01369476318359375, 0.002201080322265625, 0.01515960693359375, -0.0081939697265625, -0.0242156982421875, -0.002292633056640625, -0.0243377685546875, 0.03668212890625, -0.0101470947265625, 0.050140380859375, 0.0236053466796875, -0.0095367431640625, -0.04132080078125, 0.0110626220703125, -0.01406097412109375, -0.0259246826171875, -0.017608642578125, 0.0080718994140625, -0.03448486328125, -0.0031490325927734375, -0.0238494873046875, 0.052337646484375, 0.016998291015625, -0.04644775390625, -0.00467681884765625, -0.016876220703125, -0.2103271484375, -0.061859130859375, 0.006725311279296875, 0.00467681884765625, -0.00504302978515625, 0.01357269287109375, 0.0243377685546875, -0.0679931640625, -0.00516510009765625, -0.0033016204833984375, -0.00015282630920410156, -0.04156494140625, -0.03448486328125, -0.0019178390502929688, -0.0003380775451660156, -0.0001189112663269043, 0.0092926025390625, -0.0014438629150390625, 0.020660400390625, -0.049163818359375, -0.01515960693359375, -0.058685302734375, 0.03570556640625, -0.0273895263671875, 0.021514892578125, -0.01558685302734375, 0.04083251953125, -0.01216888427734375, -0.056732177734375, 0.021514892578125, 0.050384521484375, -0.0273895263671875, -0.023223876953125, 0.04327392578125, 0.016021728515625, -0.0290985107421875, 0.0718994140625, -0.0650634765625, -0.01168060302734375, 0.00507354736328125, 0.0034542083740234375, 0.021636962890625, -0.0008406639099121094, -0.00431060791015625, -0.0034084320068359375, -0.04473876953125, 0.0031490325927734375, -0.0309295654296875, 0.00571441650390625, -0.04620361328125, -0.0009131431579589844, -0.002765655517578125, -0.0298309326171875, 0.03570556640625, 0.03302001953125, -0.019317626953125, 0.01467132568359375, 0.0286102294921875, 0.0088043212890625, 0.04522705078125, 0.055755615234375, -0.058929443359375, 0.0037288665771484375, -0.018951416015625, 0.051849365234375, 0.03424072265625, 0.007091522216796875, -0.0271453857421875, -0.020294189453125, 0.03546142578125, 0.007793426513671875, -0.017852783203125, -0.01241302490234375, -0.007366180419921875, -0.021514892578125, -0.0013523101806640625, -0.04132080078125, 0.01168060302734375, -0.00495147705078125, -0.0723876953125, 0.016998291015625, 0.0005426406860351562, -0.016754150390625, 0.03204345703125, -0.006816864013671875, 0.0004241466522216797, 0.03375244140625, -0.0242156982421875, 0.01210784912109375, 0.32470703125, 0.055267333984375, 0.01546478271484375, -0.03619384765625, 0.006694793701171875, 0.023101806640625, 0.04449462890625, 0.01534271240234375, -0.0006952285766601562, 0.0012302398681640625, -0.0078887939453125, -0.007213592529296875, -0.01515960693359375, 0.03204345703125, -0.022125244140625, 0.03594970703125, -0.0080718994140625, -0.00403594970703125, 0.0748291015625, -0.0111846923828125, 0.021636962890625, -0.03546142578125, 0.03350830078125, 0.019073486328125, -0.01180267333984375, -0.03277587890625, 0.00418853759765625, 0.0016508102416992188, -0.0096588134765625, -0.017120361328125, -0.0762939453125, -0.002246856689453125, 0.03839111328125, 0.0008559226989746094, -0.04107666015625, -0.019805908203125, 0.022369384765625, -0.017364501953125, -0.04254150390625, 0.03424072265625, -0.0245819091796875, -0.0714111328125, -0.01284027099609375, -0.0033473968505859375, 0.04010009765625, -0.0233612060546875, -0.0113067626953125, 0.017364501953125, -0.00568389892578125, -0.01522064208984375, 0.0272674560546875, 0.03619384765625, -0.00504302978515625, -0.03521728515625, -0.0107574462890625, -0.01314544677734375, -0.00418853759765625, 0.023223876953125, 0.00011414289474487305, 0.0266571044921875, 0.03619384765625, 0.006175994873046875, -0.007030487060546875, 0.03399658203125, -0.0015745162963867188, 0.015655517578125, -0.03179931640625, -0.03643798828125, 0.0635986328125, 0.0273895263671875, 0.0114288330078125, -0.052337646484375, -0.01180267333984375, -0.017608642578125, 0.04107666015625, 0.055511474609375, 0.054779052734375, 0.058685302734375, 0.059417724609375, -0.0036678314208984375, -0.022125244140625, -0.0034542083740234375, -0.03131103515625, 0.007701873779296875, -0.0099029541015625, 0.020782470703125, 0.022369384765625, 0.04449462890625, -0.0271453857421875, -0.0081939697265625, 0.0083770751953125, -0.0111846923828125, -0.016265869140625, 0.046722412109375, -0.0090484619140625, -0.04327392578125, 0.03985595703125, -0.0017957687377929688, -0.006420135498046875, -0.022369384765625, -0.01192474365234375, 0.01314544677734375, 0.047698974609375, -0.016021728515625, 0.03204345703125, 0.0311737060546875, -0.0110626220703125, -0.01418304443359375, -0.0267791748046875, 0.0782470703125, 0.04302978515625, 0.017242431640625, 0.01284027099609375, -0.01284027099609375, -0.01192474365234375, 0.006175994873046875, -0.002170562744140625, 0.018341064453125, 0.0247039794921875, 0.023101806640625, -0.0099029541015625, -0.0294647216796875, 0.0031337738037109375, 0.016510009765625, -0.006938934326171875, 0.021026611328125, -0.00547027587890625, -0.006420135498046875, -0.03765869140625, 0.007793426513671875, 0.0297088623046875, -0.0311737060546875, -0.0256805419921875, -0.022369384765625, 0.006053924560546875, -0.0115509033203125, -0.0699462890625, 0.01296234130859375, -0.03839111328125, -0.0012989044189453125, -0.060394287109375, 0.01430511474609375, 0.016510009765625, -0.0640869140625, -0.01235198974609375, -0.016265869140625, -0.056488037109375, -0.0259246826171875, -0.01296234130859375, -0.01265716552734375, 0.0309295654296875, 0.0242156982421875, -0.057708740234375, -0.0304412841796875, -0.0306854248046875, 0.021759033203125, -0.0100860595703125, -0.019317626953125, 0.0675048828125, -0.0085601806640625, 0.019805908203125, 0.0106353759765625, -0.002201080322265625, 0.051605224609375, 0.04522705078125, 0.0262908935546875, -0.017364501953125, 0.04644775390625, 0.018218994140625, 0.03961181640625, 0.007213592529296875, -0.0032100677490234375, -0.01522064208984375, 0.0303192138671875, 0.062347412109375, 0.04547119140625, 0.00537872314453125, -0.03277587890625, -0.0247039794921875, -0.007549285888671875, -0.0254364013671875, 0.04571533203125, 0.01216888427734375, 0.04254150390625, 0.0091094970703125, 0.021881103515625, 0.04254150390625, -0.020538330078125, 0.04107666015625, -0.04058837890625, -0.04229736328125, 0.0826416015625, 0.0102691650390625, -0.03302001953125, 0.021514892578125, 0.03424072265625, -0.00476837158203125, 0.056243896484375, 0.01497650146484375, -0.017852783203125, -0.0007376670837402344, -0.01168060302734375, -0.0037136077880859375, 0.0306854248046875, -0.023223876953125, -0.022125244140625, 0.03741455078125, -0.03521728515625, 0.03863525390625, -0.01540374755859375, -0.016998291015625, 0.00513458251953125, -0.002689361572265625, 0.0304412841796875, -0.049163818359375, -0.016876220703125, 0.002262115478515625, 0.015899658203125, -0.016754150390625, -0.0099029541015625, -0.020660400390625, -0.03912353515625, 0.04547119140625, -0.0689697265625, -0.0288543701171875, -0.0105133056640625, -0.006542205810546875, -0.0303192138671875, -0.0243377685546875, 0.01442718505859375, 0.01491546630859375, -0.03155517578125, 0.0889892578125, -0.0032405853271484375, 0.01216888427734375, 0.0107574462890625, 0.023101806640625, -0.03131103515625, 0.01393890380859375, 0.0004661083221435547, 0.0276336669921875, -0.0100250244140625, 0.03643798828125, -0.0277557373046875, 0.0007143020629882812, 0.0094757080078125, -0.0110626220703125, 0.002460479736328125, 0.00431060791015625, 0.03204345703125, 0.018218994140625, -0.01345062255859375, 0.0011920928955078125, -0.04254150390625, -0.0264129638671875, 0.03424072265625, -0.0288543701171875, 0.020782470703125, -0.0035305023193359375, 0.016021728515625, -0.019805908203125, -0.0034084320068359375, -0.0105743408203125, -0.007701873779296875, -0.006359100341796875, -0.0292205810546875, -0.0007872581481933594, 0.020538330078125, -0.0114288330078125, -0.058441162109375, 0.0102081298828125, -0.019561767578125, -0.0095367431640625, 0.00519561767578125, 0.015899658203125, 0.0266571044921875, -0.03887939453125, -0.01387786865234375, 0.00446319580078125, 0.04376220703125, 0.006664276123046875, 0.0309295654296875, 0.0679931640625, 0.0007567405700683594, -0.01522064208984375, -0.022125244140625, 0.03717041015625, 0.0012989044189453125, 0.017486572265625, -0.01454925537109375, -0.006908416748046875, -0.03253173828125, -0.00400543212890625, 0.0097808837890625, 0.00528717041015625, -0.00004941225051879883, -0.022613525390625, 0.0262908935546875, -0.022857666015625, -0.021514892578125, -0.03131103515625, 0.04254150390625, -0.053558349609375, -0.022369384765625, 0.055755615234375, 0.0078887939453125, -0.017486572265625, -0.0243377685546875, -0.007793426513671875, -0.007488250732421875, -0.00431060791015625, -0.061859130859375, -0.01253509521484375, 0.00412750244140625, -0.03204345703125, -0.018096923828125, 0.055267333984375, -0.04302978515625, -0.018218994140625, 0.01473236083984375, -0.055267333984375, 0.0238494873046875, -0.016510009765625, -0.0029506683349609375, -0.0301971435546875, 0.0826416015625, 0.03717041015625, -0.022369384765625, -0.061370849609375, 0.0278778076171875, -0.015777587890625, -0.0269012451171875, -0.01522064208984375, -0.060394287109375, -0.00504302978515625, 0.0256805419921875, -0.01308441162109375, -0.0273895263671875, -0.0009627342224121094, 0.01168060302734375, 0.015777587890625, -0.03912353515625, 0.01436614990234375, 0.0101470947265625, -0.0015363693237304688, -0.048675537109375, 0.0254364013671875, 0.0091705322265625, -0.01540374755859375, -0.01241302490234375, -0.0679931640625, 0.01338958740234375, -0.01210784912109375, -0.0298309326171875, 0.01442718505859375, 0.016998291015625, -0.007701873779296875, 0.0831298828125, -0.01296234130859375, 0.006175994873046875, -0.0100250244140625, 0.04571533203125, 0.016021728515625, -0.022369384765625, 0.0016508102416992188, 0.0034084320068359375, -0.01186370849609375, 0.002857208251953125, -0.03717041015625, 0.019683837890625, 0.0240936279296875, 0.0247039794921875, 0.018951416015625, -0.01345062255859375, -0.051605224609375, 0.007366180419921875, -0.0248260498046875, -0.0243377685546875, 0.0094146728515625, -0.01180267333984375, -0.0031490325927734375, -0.01180267333984375, -0.007671356201171875, -0.03302001953125, -0.020782470703125, 0.0084381103515625, 0.005901336669921875, 0.007793426513671875, -0.03253173828125, 0.0087432861328125, -0.023101806640625, -0.03814697265625, -0.03936767578125, -0.016265869140625, -0.149658203125, -0.03472900390625, 0.0276336669921875, -0.04302978515625, -0.03814697265625, 0.0092926025390625, -0.0272674560546875, -0.04058837890625, -0.01522064208984375, -0.056243896484375, -0.0299530029296875, 0.0008368492126464844, -0.0264129638671875, -0.0293426513671875, -0.048675537109375, 0.03155517578125, 0.04010009765625, -0.0113067626953125, 0.01412200927734375, -0.01314544677734375, 0.00452423095703125, 0.019073486328125, -0.0013599395751953125, 0.023223876953125, 0.01363372802734375, 0.007213592529296875, -0.03448486328125, 0.017242431640625, -0.0694580078125, 0.0109405517578125, 0.03399658203125, -0.016265869140625, 0.017486572265625, -0.01430511474609375, 0.03790283203125, -0.017852783203125, 0.002735137939453125, 0.00537872314453125, 0.0748291015625, -0.03424072265625, -0.0298309326171875, 0.0029201507568359375, -0.03302001953125, -0.04083251953125, 0.04229736328125, 0.017852783203125, 0.023101806640625, -0.03253173828125, 0.0251922607421875, -0.021270751953125, -0.01497650146484375, 0.0242156982421875, 0.051849365234375, 0.016510009765625, -0.019073486328125, -0.002719879150390625, -0.019561767578125, 0.0080108642578125, -0.0089263916015625, 0.0269012451171875, 0.03448486328125, -0.018829345703125, -0.00412750244140625, -0.01558685302734375, 0.0111846923828125, -0.00537872314453125, 0.006175994873046875, 0.017730712890625, 0.006816864013671875, 0.01406097412109375, -0.00455474853515625, -0.047454833984375, -0.00577545166015625, 0.0094146728515625, -0.01357269287109375, -0.0290985107421875, 0.04376220703125, 0.01332855224609375, -0.048187255859375, -0.0105743408203125, 0.0273895263671875, 0.005931854248046875, -0.0308074951171875, -0.03912353515625, -0.03839111328125, 0.01259613037109375, -0.03179931640625, 0.00424957275390625, 0.017852783203125, 0.002765655517578125, -0.0259246826171875, -0.03570556640625, -0.0278778076171875, 0.01259613037109375, -0.03961181640625, 0.01168060302734375, -0.0655517578125, -0.047698974609375, -0.0311737060546875, -0.0010929107666015625, -0.0743408203125, -0.03668212890625, -0.01210784912109375, -0.0007910728454589844, -0.021759033203125, 0.04571533203125, 0.03277587890625, -0.03131103515625, 0.0308074951171875, 0.0018949508666992188, 0.0247039794921875, 0.0272674560546875, -0.01210784912109375, -0.03204345703125, -0.0287322998046875, 0.0082550048828125, 0.0008673667907714844, -0.01363372802734375, -0.007274627685546875, -0.007579803466796875, 0.01229095458984375, -0.0096588134765625, 0.0111236572265625, -0.023223876953125, 0.016876220703125, 0.04351806640625, 0.00580596923828125, -0.006206512451171875, -0.001972198486328125, -0.016876220703125, 0.03961181640625, -0.03497314453125, 0.007366180419921875, 0.0085601806640625, -0.002155303955078125, -0.00571441650390625, -0.0258026123046875, -0.0236053466796875, 0.002185821533203125, -0.01235198974609375, -0.0083770751953125, -0.0004794597625732422, -0.01387786865234375, -0.00452423095703125, 0.006084442138671875, -0.0032711029052734375, 0.0031337738037109375, 0.002567291259765625, -0.0301971435546875, -0.050384521484375, 0.015777587890625, 0.0110626220703125, -0.0299530029296875, -0.006175994873046875, 0.03668212890625, 0.006023406982421875, -0.03570556640625, -0.00565338134765625, -0.01332855224609375, 0.058929443359375, 0.03253173828125, 0.04644775390625, -0.03497314453125, -0.0286102294921875, 0.00394439697265625, 0.04156494140625, 0.006664276123046875, -0.0108795166015625, -0.020660400390625, 0.01442718505859375, -0.0004892349243164062, 0.021636962890625, -0.022369384765625, -0.0030269622802734375, 0.0009207725524902344, -0.0303192138671875, 0.0005846023559570312, -0.0091094970703125, 0.060882568359375, -0.006420135498046875, 0.007610321044921875, 0.04254150390625, 0.01442718505859375, -0.04302978515625, 0.0078887939453125, 0.021026611328125, -0.007091522216796875, 0.03570556640625, -0.0240936279296875, -0.04010009765625, 0.021514892578125, -0.03546142578125, 0.049407958984375, -0.0290985107421875, 0.0248260498046875, 0.006664276123046875, -0.01412200927734375, 0.01473236083984375, -0.04034423828125, 0.04571533203125, -0.03350830078125, -0.00540924072265625, -0.03814697265625, -0.03570556640625, 0.01192474365234375, 0.0029201507568359375, 0.04376220703125, -0.017974853515625, 0.03961181640625, 0.057708740234375, -0.0088043212890625, -0.01497650146484375, 0.0105133056640625, 0.017730712890625, 0.01357269287109375, -0.00394439697265625, -0.0086212158203125, 0.0116119384765625, 0.0264129638671875, -0.0018568038940429688, 0.0640869140625, 0.0277557373046875, -0.0083770751953125, -0.0103302001953125, 0.0258026123046875, -0.03228759765625, -0.017242431640625, -0.01284027099609375, 0.03179931640625, -0.058441162109375, -0.0109405517578125, -0.006908416748046875, 0.0013980865478515625, 0.057220458984375, -0.0032100677490234375, 0.0038051605224609375, -0.0029659271240234375, 0.0034084320068359375, -0.016021728515625, -0.0083770751953125, -0.0286102294921875, 0.017242431640625, 0.01259613037109375, 0.016754150390625 ]
24
https://tr.wikipedia.org/wiki/Linux
Linux
Linux (telaffuz: Lin-uks); Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir. Ayrıca Linux ismi, bu çekirdek kullanılarak oluşturulan işletim sistemlerini genel anlamda tanımlamak için yaygın bir kısaltma olarak da kullanılmaktadır. Örneğin Linux çekirdeği ve GNU araçları bir araya getirilerek tam bir işletim sistemi olarak sunulduğunda GNU/Linux dağıtımı olarak adlandırılır, ancak konuşma dilinde kısaca Linux olarak ifade edilmektedir. Linux kelimesinin bu iki farklı kullanımının yol açabileceği karışıklıktan kaçınmak için çekirdek yazılım hakkındaki teknik bilgiler Linux çekirdeği maddesinde, dağıtımlar hakkındaki bilgiler Linux dağıtımları maddesinde verilmiştir. Tarihçe Linux, 1991 yılında Linus Torvalds adlı bir Fin üniversite öğrencisi tarafından, daha eski işletim sistemlerinden birisi olan UNIX'in mimarisine ve POSIX standartlarına uygun şekilde sıfırdan yazılmaya başlanmıştır. Geliştirilmesinde Unix mimarisinden esinlenilmiş olmakla birlikte Linux içinde Unix'ten alınmış herhangi bir kod bulunmamaktadır. Geliştirilen bu yazılım, kullanıcı araçları olmayan sadece bir çekirdek yazılımıdır. Linux'tan çok daha önce, 1984 yılında, yine UNIX mimarisiyle uyumlu yeni bir işletim sistemini özgür yazılım projesi olarak geliştirmek isteyen Richard Stallman MIT'deki görevinden ayrılmıştı. GNU Tasarısı adını verdiği işletim sistemi geliştirme projesi 1991 yılına gelindiğinde kullanıcı araçları hazır ancak çekirdek yazılımı eksik bir durumdaydı. 1992 yılında Linus Torvalds geliştirdiği bu çekirdek yazılımı daha çok geliştirici ve katkıcının desteğini alabilmek için özgür yazılım olarak GNU Genel Kamu Lisansı ile yayınlamaya karar verdi. Böylece bu iki proje (Linux çekirdeği ve GNU Tasarısı) birbirlerinin eksik taraflarını tamamlamış ve tam bir işletim sistemi olarak sunulabilir hale gelmiş oldu. Bu işletim sistemi 1994 yılında GNU bülteninde "Özgür UNIX Benzeri" olarak duyuruldu. Linus Torvalds Linux'u geliştirme hikâyesini Yalnızca Eğlenmek İçin adlı eserinde anlatmıştır. Özgür yazılım olmasının Linux'a etkisi Özgür yazılımlar lisansları gereği yazılımın kopyalanabilmesi, kodlarının değiştirilebilmesi ve bu şekilde dağıtılabilmesini yasal olarak mümkün kılmaktadır, yazılımlar isteyen herkes tarafından paylaşılarak geliştirilebilmektedir. Bu nedenle Linux'un GNU Genel Kamu Lisansı'nı tercih etmesi Linux tarihindeki en önemli kırılma noktasıdır. Bu sayede Linux projesi Dünya genelinden pek çok gönüllü uzmanın katkısını almayı başarmıştır. Richard Stallman tarafından başlatılan özgür yazılım hareketi de daha iyi bilinir olmuş ve başarısı kanıtlanmış bir geliştirme modeli olarak kabul görmüştür. İnternet'in Linux'a etkisi İnternet özgür yazılımların ihtiyacı olan, evrensel olarak birlikte yazılım geliştirebilme ortamını herkese sağlayan bir alan açmıştır. GNU/Linux projesi bu imkânı çok iyi değerlendirerek 90'lı yıllardan günümüze kadar Dünya çapındaki uzmanlardan katkı alarak gelişmiştir. Özellikle Apache yazılımı rakiplerine göre internet sunucularının daha hızlı ve kararlı, maliyet açısından daha ucuz olmasını sağlamıştır. Bu durum 90'lı yılların sonlarından itibaren Linux sistemlerin ticari ve teknolojik olarak gelişmesine büyük katkı yapmıştır. Ayrıca 2000'li yıllarda internetin evlere ve küçük işletmelere kadar yaygınlaşması çok geniş internet altyapısına ve çok farklı özellikteki ağ cihazlarına olan ihtiyacı arttırmıştır. GNU/Linux sisteminin cihaz üreticileri tarafından sınırsızca özelleştirilebilir olması ve ücretsiz sunulması bu üreticiler tarafından yaygın olarak tercih edilmesine neden olmuştur. Dağıtımların ortaya çıkışı Linux dağıtımı (ya da GNU/Linux dağıtımı); Linux çekirdeği, GNU araçları, bir görüntü sunucusu ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek yapılandırma araçları ile oluşturulan tam bir işletim sistemidir. 1993 Yılında Patrick Volkerding, çeşitli ağ araçları, grafik arabirimi ve diğer araçları bir arada sunduğu bir GNU/Linux projesi başlatmıştır. Slackware adını verdiği proje ilk GNU/Linux dağıtımıdır. Aynı yıl benzer amaçlarla Ian Murdock tarafından Debian projesi duyurulmuştur. Debian dağıtımı hâlen yaygın kullanılan en eski dağıtım olma özelliği taşımaktadır. Bu konudaki ayrıntılı bilgilere Linux dağıtımları maddesinden ulaşılabilir. GNU/Linux, gelişiminin ilk yıllarında çeşitli konferanslarda ve üniversite çevrelerinde disketlerle çoğaltılıp elden ele dağıtılmaktaydı. Dağıtım (distrubution) tanımına yol açan bu yöntem günümüzde internet yoluyla indirme şeklinde yapılsa da bu terim hâlen kullanılmaktadır. Ticari alanda kullanıma başlanması Linux 1995 Yılında DEC Alpha ve Sun SPARC iş istasyonlarında da çalışabilir hale getirilmiştir. 1998 Yılında ise IBM, Compaq ve Oracle Linux'a destek vermeye başlamıştır. InfoWorld dergisi 2000 yılında sunucu bilgisayarlarda kullanılan Red Hat Linux'u "Yılın İşletim Sistemi" ödülüne layık görmüştür. Red Hat Şirketi 2005 yılında NASDAQ-100 listesine girmeyi başarmıştır. 2004 Yılında Canonical Ltd. tarafından duyurulan Ubuntu Linux ise sunucu sistemlerin yanında masaüstü sistemlerde de popüler olmayı başarmıştır. 2008 Yılında Google, mobil cihazlar için geliştirdiği ve Linux çekirdeği kullanan Android işletim sisteminin 1.0 sürümünü duyurmuştur. Sonraki yıllarda Samsung ve Sony gibi büyük üreticilerin de mobil cihazlarında kullandığı Android son kullanıcı piyasasındaki en yaygın Linux tabanlı işletim sistemi olmayı başarmıştır. Android, 2017 yılının ilk aylarında internet kullanan cihazlar istatistiğine göre Microsoft Windows'un kullanım oranını yakalamıştır. Masaüstünde kullanılmaya başlaması Linux çekirdeği tek başına çalıştırıldığında grafiksel bir masaüstü ortamı sağlamaz. Bunun için pek çok yazılımın bir araya getirilmesi gerekmektedir. Gerçekte 1991 yılında UNIX sistemlerde grafik arabirim sağlamak üzere geliştirilen X386 projesi mevcuttu. Ancak projenin SGCS firmasına özgür olmayan bir lisansla satılması ile bu projenin özgür versiyonu olan XFree86 arasında bazı hukuki sorunlar ortaya çıktı. Ayrıca bazı teknik sorunlar projenin gelişmesini yavaşlattı. X.Org Konsorsiyumu 2004 yılında XFree86 kodlarını çatallayarak X Pencere Sistemini geliştirmeye başladı ve 2005 yılında ilk sürümünü duyurdu. Ancak bu tarihe kadar MacOS ve özellikle Microsoft Windows işletim sistemleri, masaüstü sistem piyasasında çoktan lider ve belirleyici konuma gelmişti. Bundan sonraki dönemde de ticari Linux dağıtımlarının gelirlerini masaüstü yerine sunucu ve mobil sistemlerden elde ediyor olması geliştiricilerin ve şirketlerin masaüstü ortamına desteğinin kısıtlı olmasına yol açtı. Ancak günümüzde Linux sistemlerin GNOME, KDE, Xfce gibi gelişmiş masaüstü teknolojileri mevcuttur, bu konudaki bilgilere Masaüstü ortamı maddesinden ulaşılabilir. Simgesi Linus Torvalds 1996 yılında Canberra, Avustralya Ulusal Hayvanat Bahçesini ziyaretinde bir penguen tarafından ısırılmıştır. Burada Linus, Linux maskotunun bir tür küçük penguen olacağından bahsetmiştir. Başlatılan yarışmaya Larry Ewing bugün de kullanılan penguen çizimi ile katılmış ve çizimi seçilmiştir. Bu sembole isim önerisi ise James Hughes'den gelmiştir, Hughes'un "'Torvald's Unix'" (Torvalds'ın Unix'i) kelimelerindeki harflerden yola çıkarak önerdiği "'Tux'" kısaltması kabul edilmiştir. Bu ismin bir esprisi de penguenlerin tüy renklerinin Smokin kıyafetine benzemesidir, İngilizcedeki smokin sözcüğünün karşılığı "tuxedo'dur. Kullanım alanları İnternet sunucuları Linux sunucu işletim sistemlerinde kullanım oranı bakımından dünya çapında ilk sırada tercih edilmektedir. Linux ürünleri sunucu işletim sistemi olarak uzun zamandır oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır, 2008 Eylül ayında Microsoft CEO'su Steve Ballmer, dünya genelinde web sunucularının %60'ında Linux'un, %40'ında Windows'un kullanıldığını itiraf etmiştir. IDC'nin 2007 raporunda, GNU/Linux yüklü olarak satılmış sunucular göz önüne alınarak o zaman genel sunucu pazarının %12,7'sinin GNU/Linux'a ait olduğu belirtilmiştir. Ancak bu istatistik, çeşitli şirketler tarafından satılan Linux sunucuların sayısı dayalıdır yani ve sonradan GNU/Linux yüklenerek kullanılan sunucuları içermemektedir. Netcraft’ın Eylül 2006'da yayınladığı rapora göre, on güvenilir internet şirketinden sekizi GNU/Linux ürünlerini internet sunucularında kullanmaktadır. Linux dağıtımları LAMP sunucu-yazılım kombinasyonunun (Linux, Apache, MySQL, PHP) köşe taşıdır. Linux dağıtımları diğer anabilgisayar işletim sistemleri ile karşılaştırıldığında, fiyatlandırma nedeniyle son on yılda giderek popüler olmuştur. Aralık 2009'da, bilgisayar devi IBM, pazarlamaya öncelik vereceğini ve ana bilgisayar tabanlı kurumsal Linux sunucularını satacağını bildirdi. Ev ve ofis Linux çekirdeği kullanan sistemler masaüstü, dizüstü ve netbook bilgisayar pazarında yaklaşık olarak %2 pazar payına sahiptir. Daha çok yazılım geliştiriciler, bilgisayar uzmanları ve özgür yazılım gönüllüleri tarafından tercih edilmektedir. Masaüstü Linux sistemlerine Ubuntu, Debian, Fedora, openSUSE, Linux Mint, Mageia örnek olarak gösterilebilir. Son kullanıcıya hitap etmek amacıyla geliştirilmekte olan Linux dağıtımlarda; kullanıcı arayüzünü teşkil eden GNOME, KDE, Xfce gibi bir masaüstü ortamı, Mozilla Firefox, Chromium gibi bir web tarayıcı, LibreOffice gibi bir ofis yazılım seti video-müzik oynatıcı, CD/DVD yazıcı, grafik işleme yazılımı vb. türden gözde özgür yazılımlar paketlenerek son kullanıcıya sunulmaktadır. Süper bilgisayarlar Kasım 2017 tarihinden bugüne en iyi 500 süper bilgisayar sistemin tamamı (%100) Linux kullanmaktadır. Ayrıca dünyanın en güçlü süper bilgisayarı olan ve 2011'de kullanılmaya başlanan IBM Sequoia için de işletim sistemi olarak seçilmiştir. Bulut bilişim Bulut bilişim gibi büyük verilerin depolandığı sistemler için Linux oldukça uygun ve ölçeklenebilir bir yapı sunmaktadır. Bu alanda Linux üzerine inşa edilen OpenStack projesi büyük teknoloji şirketlerinin desteğini almıştır. Mini bilgisayarlar 2000'li yıllardan itibaren az güç tüketen bir Mikroişlemci mimarisi olan ARM mimarisi sayesinde kredi kartı boyutunda bilgisayar sistemleri mümkün hale gelmiştir. Özellikle Raspberry Pi markası ile teknoloji çevrelerinde tanınan benzer donanımlar çok çeşitlidir. Linux bu donanımlarda başarılı bir şekilde çalışabilmekte ve popüler Linux dağıtımlarının bu donanımlar için özel sürümleri bulunmaktadır. Mobil cihazlar Android: Google tarafından, mobil cihazlar için üretilen, Linux temelli açık kaynak kodlu bir işletim sistemi. Günümüzde akıllı telefon sektöründe yılı içi akıllı telefon satışları göz önüne alındığında pazar lideri konumundadır. Tizen: Linux Vakfı bünyesinde Samsung ve Intel'in öncülüğünde akıllı telefonlar, tabletler ve TV'ler için geliştirilen bir işletim sistemi projesi. HTML5 tabanlı bir arayüze sahiptir. webOS: LG'nin özellikle televizyonlar için geliştirmekte olduğu işletim sistemi. Postmarketos :Tabanı Alpine linux 'e dayanan bu işletim sistemi şu ana dek 200'den fazla cihaza destek vermektedir. Ubuntu Touch: Canonical Ltd. ve Ubuntu topluluğu tarafından yeni nesil akıllı telefonlar ve tabletler için geliştirilmiş bir mobil işletim sistemi projesidir. 5 Nisan 2017'de Ubuntu Touch projesi için yapılan yatırımların sona ereceği duyuruldu. Gömülü cihazlar Gömülü sistemler sadece belli bir görev için üretilmiş özel donanımlar ve özel tasarlanmış işletim sistemlerinden oluşur. Akıllı TV'ler, Internet yönlendiricileri, endüstriyel otomasyon ve makine kontrol sistemleri gibi geniş bir kullanım alanı vardır. Linux'un ölçeklenebilir yapısı bu alanda da yaygın kullanılmasını sağlamıştır. Nesnelerin interneti 21.Yüzyılın en önemli bilişim devrimlerinden birisi olarak görülen Nesnelerin interneti henüz emekleme aşamasındadır ve belli bir standarda kavuşmamıştır. Bu alanda kullanılan cihazlar düşük güç tüketimli, yüksek kararlılıkla çalışma ve yüksek ölçeklenebilir özellikte olması beklenmektedir. Linux bu imkânları başarı ile sağladığından oldukça avantajlı konumdadır ve başta Linux Vakfı tarafından olmak üzere pek çok proje ile desteklenmektedir. Oyun ve eğlence Ticari PC Oyunları üreten firmaların pek çoğu son yıllara gelinceye kadar Linux sistemlere uygun oyunlar üretmemişlerdir. Bu nedenle Linux sistemlerdeki oyun imkânları oldukça sınırlı kalmıştır. Oyun yazılımlarının kullandığı DirectX kütüphanesi Linux sistemlerde çalışmamaktadır. Linux ile çalışan OpenGL kütüphanesi ise üreticiler tarafından tercih edilmemiştir. Ancak 2012 yılında Steam oyun platformunun Linux İstemcisi sunmasıyla birlikte bazı popüler oyunların Linux sürümleri üretilmeye başlanmıştır. Ayrıca Android işletim sistemine ait uygulama mağazasında da geniş bir oyun seçeneği bulunmaktadır. Otomotiv Toyota, Nissan, Jaguar, Land Rover, Ford, Mazda, Mitsubishi, Subaru gibi büyük otomobil üreticileri araçlarının dijital sistemlerinde uzun zamandır Linux kullanmaktadır. Automotive Grade Linux projesi ise Linux Vakfı tarafından akıllı otomobiller üretilmesi için yürütülmektedir, büyük teknoloji ve otomotiv üreticileri projeye üye olmuşlardır. Geliştirme Linux ve öbür popüler işletim sistemleri arasındaki ana fark Linux çekirdeği ile sistemi oluşturan öbür parçaların özgür ve açık kaynak kodlu yazılım olmasıdır. Linux özgür olan tek işletim sistemi olmamakla beraber en çok kullanılan örnektir. Bazı Özgür yazılım lisansları, kopyalanan kodun aynı şartlar altında dağıtılmasını öngören Copyleft prensibine dayanır. En sık kullanılan özgür yazılım lisanslarından GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) bir tür copyleft'tir ve Linux kerneli ile birçok GNU yazılımında bulunmaktadır. Linux tabanlı dağıtımlar, geliştiricileri tarafından öbür işletim sistemleri ve yerleşmiş bilgisayar standartlarıyla uyumluluk göze alınarak yapılır. Linux sistemleri POSIX, Single UNIX Specification, Linux Standart Base, ISO ve ANSI standartlarına uygun yapılır. Özgür yazılım projeleri, iş birliği ile geliştirilmelerine karşın sıklıkla birbirlerinden bağımsız üretilirler. Çoğu Linux dağıtımı ağ bağlantısı ile sistem ve aplikasyon yazılımlarını indirmeye olanak tanıyan uzaktan bağlantıları yöneten paket yöneticilerine sahiptir. Dağıtımlar bireyler, topluluklar, gönüllüler ve ticari kuruluşlar tarafından geliştirilir. Bir dağıtım, indirilen Linux kernelinin varsayılan konfigürasyonu, genel sistem güvenliği ve farklı yazılım paketlerinin tüm sisteme entegrasyonundan sorumludur. Dağıtımlar yazılım indirmek, silmek ve sistemi güncellemek için genelde apt, rpm, pacman gibi paket yöneticilerini kullanır. Linux Vakfı Linux Vakfı'na üye kuruluşlar şunlardır; Telif hakkı ve isimlendirme Linux ve çoğu GNU yazılımı GPL (Genel Kamu Lisansı) altında lisanslıdır. GPL, Linux dağıtıcılarına kaynak kodu(ya da herhangi bir değişikliği) alıcılar için aynı şartlar altında kullanılabilir hale getirmesini gerektirir. Yazılım sisteminin diğer anahtar bileşenleri başka lisanslar kullanabilir. Örneğin birçok kütüphane GNU, LGPL'yi ve GPL'nin birçok serbest versiyonunu kullanır. Ek olarak X Pencere sistemini X.org uygulamaları MIT Lisansı'nı kullanır. Torvalds, Linux çekirdeğinin Genel Kamu Lisansı'nın 2. versiyonundan 3. versiyonuna geçmeyeceğini belirtir. Torvalds özellikle yeni lisansta yer alan ve dijital haklar yönetiminde yazılım kullanımını yasaklayan bazı hükümleri sevmemektedir ve aynı zamanda sayısı binleri bulan bütün telif hakkı sahiplerinden izin almak kullanışsız olacaktır. Bir kısım kitle tarafından “Linux” kelimesiyle ifade edilen çekirdek, bir kısım kitle tarafından da GNU Tasarısı yazılım ve araçlarını içermesi nedeniyle “GNU/Linux” diye ifade edilmekte, bu söz grubu ile adlandırılmaktadır. Adlandırma konusundaki tartışma uzun bir süredir devam etmektedir. Ayrıca bakınız Özgür yazılım Açık kaynak Özgür Yazılım Vakfı GNU Tasarısı Linux dağıtımları Linux kullanıcıları listesi Richard Stallman Linus Torvalds Kaynakça Dış bağlantılar Türkçe Neden Linux Daha İyidir? Belgeler.org Linux dağıtımları hakkında bir derleme Masaüstü Linux'un gelişim tarihi Linux komutları Linux'a neden "GNU/Linux" denildiğini açıklayan bir yazı İngilizce The Linux Foundation Linux Kernel Archives Linux Journey (eğitim sitesi) Linux Documentation Project DistroWatch Linux ile ilgili günlüklerinin bir listesi 1991 yazılımları
3,527
[ -0.10443115234375, -0.0014104843139648438, -0.046112060546875, 0.0242767333984375, 0.00817108154296875, -0.0178070068359375, -0.044891357421875, 0.0179290771484375, 0.0245208740234375, 0.032440185546875, 0.005489349365234375, 0.0303802490234375, -0.044403076171875, 0.01097869873046875, -0.01140594482421875, -0.031707763671875, 0.0280609130859375, -0.00975799560546875, -0.0178070068359375, -0.0281829833984375, -0.01244354248046875, -0.054656982421875, 0.0294036865234375, 0.050018310546875, 0.0028209686279296875, 0.0275726318359375, 0.0283050537109375, -0.050262451171875, 0.0233001708984375, 0.003963470458984375, -0.004787445068359375, 0.0039043426513671875, 0.0251312255859375, -0.0281829833984375, -0.06488037109375, -0.0306243896484375, -0.01531219482421875, -0.007747650146484375, -0.039031982421875, -0.055145263671875, -0.0168304443359375, 0.01091766357421875, -0.0023021697998046875, -0.01219940185546875, 0.0257415771484375, -0.0276947021484375, 0.0157470703125, -0.0239105224609375, 0.005458831787109375, -0.0169525146484375, 0.0163421630859375, -0.0261077880859375, 0.0291595458984375, -0.07562255859375, 0.0167083740234375, 0.039520263671875, -0.040008544921875, -0.046844482421875, -0.060028076171875, 0.0182952880859375, -0.044403076171875, 0.0305023193359375, -0.036834716796875, -0.0163421630859375, 0.00872039794921875, 0.0215911865234375, -0.0276947021484375, 0.0160980224609375, -0.00957489013671875, -0.0037212371826171875, -0.040496826171875, -0.0180511474609375, -0.007503509521484375, -0.031494140625, -0.053436279296875, 0.0157470703125, 0.0252532958984375, 0.0173187255859375, 0.0164642333984375, 0.0026836395263671875, 0.00853729248046875, 0.006160736083984375, 0.0012884140014648438, 0.0257415771484375, -0.0010442733764648438, 0.0030498504638671875, -0.0160980224609375, 0.0295257568359375, 0.0275726318359375, -0.0220794677734375, -0.037567138671875, -0.0262298583984375, 0.0179290771484375, -0.07220458984375, -0.039520263671875, 0.01305389404296875, -0.0175628662109375, 0.035858154296875, 0.036346435546875, -0.0239105224609375, -0.0300140380859375, 0.044158935546875, -0.0294036865234375, -0.034149169921875, 0.01171112060546875, 0.053924560546875, 0.045379638671875, 0.0257415771484375, -0.038787841796875, -0.040252685546875, 0.0185394287109375, 0.00908660888671875, 0.0157470703125, 0.005184173583984375, -0.0254974365234375, -0.0026988983154296875, -0.00847625732421875, -0.034149169921875, -0.01140594482421875, -0.01305389404296875, 0.01049041748046875, -0.0193939208984375, 0.0279388427734375, -0.006832122802734375, -0.01091766357421875, -0.01030731201171875, -0.0012578964233398438, 0.0236663818359375, 0.01439666748046875, -0.0222015380859375, -0.00798797607421875, 0.0157470703125, -0.0283050537109375, 0.01537322998046875, -0.049774169921875, -0.037322998046875, 0.0248870849609375, -0.00047659873962402344, -0.0267181396484375, -0.0213470458984375, 0.058563232421875, 0.035125732421875, -0.00969696044921875, -0.056365966796875, 0.038787841796875, -0.0309906005859375, 0.0206146240234375, 0.053436279296875, 0.00988006591796875, -0.0230560302734375, 0.0240325927734375, 0.0019817352294921875, -0.00007480382919311523, 0.0032787322998046875, 0.01152801513671875, -0.01134490966796875, 0.005184173583984375, -0.0174407958984375, -0.0239105224609375, 0.061981201171875, 0.0030498504638671875, 0.01226043701171875, 0.01311492919921875, 0.046356201171875, 0.0200042724609375, 0.01091766357421875, 0.005153656005859375, -0.004207611083984375, -0.0303802490234375, -0.004848480224609375, -0.0176849365234375, -0.0006289482116699219, 0.01311492919921875, 0.0009984970092773438, -0.0170745849609375, 0.00914764404296875, 0.0038280487060546875, 0.0020580291748046875, -0.0032024383544921875, -0.044158935546875, -0.08392333984375, -0.0206146240234375, -0.007625579833984375, 0.005855560302734375, -0.01457977294921875, -0.046844482421875, 0.01415252685546875, 0.0026836395263671875, -0.005672454833984375, 0.043914794921875, -0.0033092498779296875, -0.039276123046875, 0.040008544921875, 0.0237884521484375, -0.0273284912109375, 0.0280609130859375, -0.0186614990234375, -0.0231781005859375, -0.0242767333984375, -0.061248779296875, -0.07415771484375, 0.055145263671875, 0.041961669921875, 0.032440185546875, -0.00039267539978027344, -0.00841522216796875, -0.0256195068359375, -0.048065185546875, -0.01366424560546875, -0.038299560546875, 0.032196044921875, 0.006740570068359375, 0.0196380615234375, 0.01561737060546875, -0.0171966552734375, 0.0164642333984375, 0.006374359130859375, 0.0236663818359375, 0.005184173583984375, -0.041717529296875, -0.007625579833984375, 0.06781005859375, 0.01061248779296875, -0.0035228729248046875, 0.034637451171875, 0.01476287841796875, 0.031951904296875, 0.00817108154296875, 0.01378631591796875, 0.0257415771484375, -0.034637451171875, 0.01348114013671875, -0.01305389404296875, -0.01409149169921875, 0.040496826171875, -0.0169525146484375, -0.0222015380859375, 0.0215911865234375, 0.0173187255859375, 0.0195159912109375, -0.0027751922607421875, -0.0201263427734375, 0.046356201171875, -0.0036907196044921875, -0.054656982421875, 0.036102294921875, 0.0215911865234375, 0.0226898193359375, -0.056365966796875, 0.006099700927734375, 0.0208587646484375, -0.006832122802734375, -0.0200042724609375, 0.0246429443359375, 0.0159759521484375, 0.0251312255859375, 0.0157470703125, 0.032196044921875, 0.006160736083984375, -0.01103973388671875, 0.032684326171875, 0.0285491943359375, 0.01415252685546875, 0.032196044921875, 0.0163421630859375, 0.0303802490234375, 0.01042938232421875, -0.042694091796875, 0.0181732177734375, 0.01012420654296875, -0.032684326171875, -0.0158538818359375, 0.0311126708984375, -0.01213836669921875, -0.0233001708984375, -0.01036834716796875, 0.0190277099609375, -0.0193939208984375, 0.055877685546875, 0.0195159912109375, -0.0167083740234375, 0.0285491943359375, -0.0007853507995605469, 0.006832122802734375, -0.0038738250732421875, 0.00969696044921875, -0.01335906982421875, -0.0171966552734375, 0.01030731201171875, -0.005702972412109375, -0.059539794921875, -0.0222015380859375, 0.047576904296875, -0.0309906005859375, -0.0280609130859375, -0.00975799560546875, -0.004055023193359375, -0.1697998046875, 0.00037932395935058594, 0.0218353271484375, -0.0018835067749023438, -0.004573822021484375, -0.0256195068359375, -0.062225341796875, -0.006526947021484375, -0.035125732421875, 0.056365966796875, 0.039031982421875, -0.041717529296875, -0.043182373046875, -0.057342529296875, -0.01219940185546875, -0.0181732177734375, -0.033905029296875, -0.004268646240234375, 0.0222015380859375, -0.007595062255859375, 0.0008730888366699219, 0.0005526542663574219, 0.039276123046875, 0.00865936279296875, 0.06439208984375, -0.0022716522216796875, 0.0175628662109375, 0.0234222412109375, -0.045135498046875, 0.0024700164794921875, 0.07025146484375, 0.007381439208984375, -0.0157470703125, 0.0297698974609375, 0.07025146484375, -0.037078857421875, 0.0224456787109375, -0.007381439208984375, 0.032684326171875, -0.007289886474609375, 0.005764007568359375, 0.053680419921875, 0.0033855438232421875, -0.038055419921875, 0.0200042724609375, 0.0212249755859375, 0.0298919677734375, -0.0197601318359375, 0.01042938232421875, -0.0189056396484375, 0.01134490966796875, -0.035858154296875, -0.00933074951171875, 0.01366424560546875, -0.0162200927734375, -0.0182952880859375, 0.0240325927734375, 0.045379638671875, 0.0224456787109375, -0.051483154296875, 0.0023784637451171875, -0.0031261444091796875, 0.032196044921875, 0.0171966552734375, -0.007472991943359375, 0.0305023193359375, 0.0289154052734375, -0.033416748046875, 0.01274871826171875, 0.00811004638671875, 0.0176849365234375, -0.046844482421875, 0.044403076171875, -0.007381439208984375, 0.00044226646423339844, 0.038787841796875, 0.039520263671875, -0.01403045654296875, -0.01110076904296875, -0.06781005859375, 0.036590576171875, 0.0262298583984375, 0.01317596435546875, 0.0179290771484375, -0.0267181396484375, 0.00811004638671875, 0.004512786865234375, -0.00988006591796875, 0.09027099609375, 0.277099609375, -0.0023326873779296875, -0.0028820037841796875, -0.005641937255859375, 0.07415771484375, -0.0237884521484375, 0.07659912109375, 0.0187835693359375, 0.007320404052734375, -0.036590576171875, 0.0181732177734375, 0.037078857421875, 0.036590576171875, 0.0193939208984375, 0.0009341239929199219, 0.004085540771484375, -0.034637451171875, -0.036590576171875, 0.056121826171875, 0.039031982421875, 0.0220794677734375, -0.036346435546875, 0.040252685546875, 0.01183319091796875, -0.051727294921875, -0.0230560302734375, 0.01134490966796875, 0.07464599609375, -0.006282806396484375, 0.006618499755859375, -0.040740966796875, -0.036346435546875, 0.0025157928466796875, 0.040740966796875, 0.01293182373046875, -0.0165863037109375, 0.035369873046875, -0.0201263427734375, 0.01378631591796875, -0.004451751708984375, -0.01128387451171875, -0.033905029296875, -0.0035381317138671875, 0.01195526123046875, -0.01079559326171875, -0.0160980224609375, 0.0243988037109375, 0.06488037109375, -0.06536865234375, -0.0173187255859375, -0.057586669921875, -0.004116058349609375, -0.0033092498779296875, -0.005001068115234375, -0.0306243896484375, -0.033172607421875, 0.0017232894897460938, -0.0248870849609375, 0.006832122802734375, 0.0252532958984375, -0.0027446746826171875, 0.0187835693359375, -0.01476287841796875, 0.036102294921875, 0.0286712646484375, 0.0306243896484375, -0.0026836395263671875, -0.054168701171875, -0.0005488395690917969, 0.057342529296875, 0.0257415771484375, 0.004634857177734375, 0.01171112060546875, -0.042938232421875, 0.0298919677734375, 0.0032634735107421875, 0.050018310546875, 0.043914794921875, -0.040740966796875, 0.0267181396484375, -0.0234222412109375, 0.005550384521484375, -0.01110076904296875, -0.0008082389831542969, 0.006526947021484375, 0.01195526123046875, -0.00957489013671875, 0.0169525146484375, -0.00975799560546875, -0.046600341796875, -0.005397796630859375, -0.01091766357421875, -0.0023937225341796875, -0.005153656005859375, 0.01372528076171875, 0.0201263427734375, 0.041473388671875, -0.057342529296875, -0.0168304443359375, 0.01201629638671875, 0.037078857421875, 0.043670654296875, -0.01335906982421875, -0.0036602020263671875, 0.0242767333984375, -0.032440185546875, 0.0029125213623046875, 0.039520263671875, 0.01195526123046875, 0.058319091796875, -0.033172607421875, 0.031707763671875, 0.0162200927734375, -0.062225341796875, -0.0280609130859375, 0.0209808349609375, -0.01433563232421875, -0.01012420654296875, -0.0022869110107421875, 0.0187835693359375, 0.0019817352294921875, -0.0213470458984375, -0.01311492919921875, 0.0275726318359375, -0.033416748046875, -0.037322998046875, -0.0007815361022949219, -0.01555633544921875, -0.01531219482421875, 0.052947998046875, 0.0303802490234375, -0.01311492919921875, 0.0291595458984375, 0.0303802490234375, 0.005519866943359375, 0.0193939208984375, -0.0021190643310546875, 0.055145263671875, -0.046356201171875, -0.0008769035339355469, -0.0228118896484375, 0.00981903076171875, -0.0202484130859375, -0.0208587646484375, -0.01561737060546875, 0.007686614990234375, 0.01506805419921875, 0.0180511474609375, -0.0303802490234375, -0.006313323974609375, -0.0008616447448730469, 0.005458831787109375, 0.01213836669921875, -0.0233001708984375, -0.037567138671875, -0.0305023193359375, -0.0276947021484375, 0.005764007568359375, 0.0306243896484375, -0.035125732421875, -0.005092620849609375, 0.040740966796875, 0.07415771484375, 0.08831787109375, 0.033905029296875, -0.0240325927734375, -0.0037364959716796875, 0.0192718505859375, 0.01165008544921875, 0.01140594482421875, -0.0007510185241699219, -0.052215576171875, -0.00008863210678100586, 0.048065185546875, -0.036590576171875, -0.0218353271484375, -0.046600341796875, -0.0292816162109375, -0.005489349365234375, -0.046356201171875, 0.038299560546875, 0.005550384521484375, 0.0184173583984375, -0.050506591796875, 0.01189422607421875, 0.005672454833984375, 0.035369873046875, 0.01232147216796875, 0.005184173583984375, -0.0307464599609375, 0.01445770263671875, 0.07513427734375, 0.032196044921875, 0.005062103271484375, 0.0309906005859375, -0.007076263427734375, 0.0021190643310546875, 0.0191497802734375, 0.004543304443359375, -0.007015228271484375, 0.051239013671875, 0.0033092498779296875, 0.005611419677734375, -0.054901123046875, -0.0158538818359375, 0.01403045654296875, -0.01354217529296875, 0.0011816024780273438, -0.036590576171875, 0.006130218505859375, 0.01232147216796875, 0.00939178466796875, -0.0195159912109375, -0.0213470458984375, -0.0268402099609375, 0.00933074951171875, 0.01348114013671875, 0.06341552734375, 0.01183319091796875, -0.035369873046875, -0.0228118896484375, -0.01537322998046875, 0.0193939208984375, -0.041229248046875, 0.0158538818359375, 0.0279388427734375, 0.0209808349609375, -0.036346435546875, -0.0256195068359375, 0.00008100271224975586, 0.006160736083984375, -0.0025005340576171875, 0.0159759521484375, -0.052947998046875, 0.032196044921875, 0.047821044921875, 0.06341552734375, 0.00926971435546875, 0.004024505615234375, -0.0169525146484375, 0.0192718505859375, -0.01378631591796875, 0.040008544921875, -0.0187835693359375, -0.01036834716796875, 0.041717529296875, 0.0214691162109375, -0.0281829833984375, -0.00012767314910888672, 0.039031982421875, 0.0263519287109375, 0.0010290145874023438, -0.036346435546875, -0.0274505615234375, 0.0224456787109375, 0.00829315185546875, 0.007076263427734375, -0.038787841796875, -0.046112060546875, -0.01287078857421875, -0.033416748046875, -0.007625579833984375, -0.0269622802734375, 0.004421234130859375, 0.0018453598022460938, 0.01122283935546875, 0.0178070068359375, -0.039031982421875, -0.0261077880859375, -0.0202484130859375, -0.0218353271484375, -0.006679534912109375, -0.040252685546875, -0.0295257568359375, 0.07073974609375, -0.0224456787109375, -0.051727294921875, 0.01232147216796875, -0.0009760856628417969, 0.057342529296875, -0.0168304443359375, -0.01006317138671875, -0.0269622802734375, 0.0207366943359375, -0.0207366943359375, -0.006862640380859375, 0.050506591796875, -0.0016469955444335938, -0.007228851318359375, -0.031707763671875, 0.0237884521484375, 0.054901123046875, -0.0160980224609375, 0.09857177734375, 0.0184173583984375, -0.00004935264587402344, -0.049285888671875, -0.00969696044921875, -0.040252685546875, -0.0036907196044921875, -0.041961669921875, 0.0263519287109375, -0.00988006591796875, -0.0010976791381835938, -0.044158935546875, 0.0208587646484375, -0.00908660888671875, -0.043914794921875, 0.007778167724609375, 0.0170745849609375, -0.041473388671875, -0.00019633769989013672, 0.0015935897827148438, 0.004390716552734375, -0.045135498046875, -0.0178070068359375, 0.034637451171875, -0.059783935546875, -0.0213470458984375, 0.0179290771484375, -0.0203704833984375, 0.0202484130859375, -0.0263519287109375, 0.0270843505859375, -0.005519866943359375, 0.01110076904296875, 0.055877685546875, -0.0005755424499511719, -0.0185394287109375, 0.0264739990234375, -0.0234222412109375, -0.0261077880859375, -0.01000213623046875, 0.01293182373046875, 0.032440185546875, -0.01262664794921875, 0.048065185546875, 0.0030803680419921875, 0.0251312255859375, -0.0019521713256835938, 0.0270843505859375, 0.00902557373046875, 0.053924560546875, 0.005641937255859375, 0.032196044921875, -0.037811279296875, 0.0032329559326171875, -0.01366424560546875, -0.038787841796875, 0.0030651092529296875, -0.0283050537109375, -0.00792694091796875, -0.01464080810546875, -0.039031982421875, 0.0173187255859375, -0.01396942138671875, 0.00853729248046875, -0.0175628662109375, 0.040740966796875, 0.01250457763671875, 0.005153656005859375, 0.031494140625, 0.006587982177734375, -0.0160980224609375, 0.035125732421875, 0.01134490966796875, 0.032196044921875, -0.035369873046875, 0.01311492919921875, 0.0015249252319335938, -0.0254974365234375, -0.00945281982421875, -0.0005221366882324219, -0.01171112060546875, -0.01158905029296875, 0.0287933349609375, -0.0191497802734375, -0.0008006095886230469, 0.06390380859375, -0.0185394287109375, 0.0005602836608886719, -0.043670654296875, -0.07855224609375, -0.038543701171875, -0.00792694091796875, 0.01042938232421875, -0.01427459716796875, 0.0031261444091796875, 0.0262298583984375, 0.0208587646484375, 0.01348114013671875, 0.007503509521484375, -0.054901123046875, 0.0196380615234375, -0.1278076171875, -0.0019140243530273438, -0.0021648406982421875, 0.0200042724609375, -0.0291595458984375, -0.0169525146484375, 0.033905029296875, 0.0179290771484375, 0.0262298583984375, -0.07269287109375, -0.0239105224609375, 0.0170745849609375, 0.00920867919921875, -0.036590576171875, 0.0250091552734375, 0.0301361083984375, 0.01335906982421875, 0.01262664794921875, 0.0005908012390136719, -0.0176849365234375, -0.01439666748046875, -0.0189056396484375, -0.0187835693359375, -0.00884246826171875, 0.007167816162109375, 0.006526947021484375, -0.0242767333984375, 0.0169525146484375, -0.034637451171875, 0.01103973388671875, 0.0273284912109375, -0.01342010498046875, 0.0303802490234375, 0.0301361083984375, -0.038299560546875, 0.00933074951171875, -0.040252685546875, -0.01012420654296875, -0.048553466796875, -0.005977630615234375, -0.07659912109375, 0.034881591796875, -0.036590576171875, -0.042938232421875, -0.033660888671875, 0.060272216796875, -0.01036834716796875, 0.005794525146484375, -0.07904052734375, 0.048065185546875, -0.0243988037109375, 0.0159759521484375, 0.004207611083984375, 0.06488037109375, -0.00030493736267089844, 0.0170745849609375, -0.034637451171875, 0.005062103271484375, -0.0008921623229980469, 0.06439208984375, -0.0207366943359375, 0.0233001708984375, -0.0309906005859375, 0.01091766357421875, -0.01122283935546875, 0.0011587142944335938, -0.07220458984375, 0.0008425712585449219, -0.0008540153503417969, 0.0261077880859375, 0.0020580291748046875, -0.036346435546875, -0.01171112060546875, -0.035369873046875, 0.0180511474609375, 0.00865936279296875, 0.004634857177734375, 0.0203704833984375, -0.0196380615234375, -0.050018310546875, 0.0022258758544921875, -0.041961669921875, -0.06634521484375, 0.032928466796875, 0.06536865234375, 0.032440185546875, -0.0173187255859375, -0.0158538818359375, -0.0311126708984375, -0.032196044921875, -0.049285888671875, -0.0237884521484375, -0.040252685546875, 0.033905029296875, -0.034149169921875, -0.0237884521484375, -0.047821044921875, -0.0286712646484375, -0.038299560546875, -0.01213836669921875, -0.0169525146484375, 0.043670654296875, 0.00926971435546875, -0.031494140625, -0.0005793571472167969, 0.01274871826171875, 0.059783935546875, -0.0202484130859375, 0.0224456787109375, 0.01158905029296875, -0.049041748046875, -0.0207366943359375, 0.0009531974792480469, 0.004055023193359375, -0.01213836669921875, 0.0292816162109375, 0.0218353271484375, -0.004116058349609375, -0.0305023193359375, 0.0030651092529296875, 0.005550384521484375, 0.0167083740234375, 0.01061248779296875, -0.01122283935546875, -0.0164642333984375, 0.01500701904296875, 0.046112060546875, -0.0009608268737792969, -0.0036754608154296875, -0.041473388671875, 0.0275726318359375, -0.0291595458984375, -0.0203704833984375, -0.007534027099609375, 0.0173187255859375, -0.0297698974609375, 0.01403045654296875, 0.0239105224609375, -0.0252532958984375, -0.0261077880859375, -0.042449951171875, 0.033416748046875, 0.006313323974609375, -0.00926971435546875, -0.0258636474609375, -0.0312347412109375, 0.0237884521484375, -0.0201263427734375, -0.07366943359375, -0.046600341796875, 0.035125732421875, -0.0206146240234375, 0.01342010498046875, -0.0164642333984375, 0.00811004638671875, 0.005550384521484375, 0.01335906982421875, 0.043914794921875, 0.01476287841796875, 0.06341552734375, 0.00884246826171875, 0.0159759521484375, -0.038055419921875, -0.055389404296875, -0.040252685546875, 0.0303802490234375, -0.031707763671875, -0.032684326171875, -0.0289154052734375, 0.01317596435546875, -0.0033702850341796875, 0.043670654296875, -0.0254974365234375, 0.041717529296875, 0.0240325927734375, -0.038787841796875, -0.01165008544921875, 0.0026531219482421875, 0.01439666748046875, -0.0206146240234375, 0.0196380615234375, 0.0195159912109375, 0.042938232421875, 0.007534027099609375, 0.0182952880859375, -0.0285491943359375, -0.031707763671875, 0.005001068115234375, 0.0303802490234375, -0.0175628662109375, 0.0037364959716796875, -0.0026226043701171875, -0.0281829833984375, -0.0163421630859375, 0.007686614990234375, -0.0031108856201171875, 0.058563232421875, 0.0242767333984375, 0.00896453857421875, 0.058319091796875, -0.01232147216796875, -0.0005564689636230469, -0.031707763671875, -0.01287078857421875, -0.049041748046875, -0.0240325927734375, -0.005855560302734375, -0.043914794921875, 0.0031261444091796875, 0.0251312255859375, 0.0186614990234375, 0.0219573974609375, 0.0197601318359375, 0.044158935546875, 0.0033702850341796875, 0.00945281982421875, 0.007167816162109375, 0.0243988037109375, 0.00804901123046875, -0.006862640380859375, -0.005184173583984375, 0.033660888671875, -0.032440185546875, -0.0307464599609375, -0.0159759521484375, -0.0218353271484375, 0.0237884521484375, -0.0242767333984375, 0.0025005340576171875, -0.051239013671875, 0.048065185546875, 0.004116058349609375, -0.01494598388671875, 0.0280609130859375, 0.01000213623046875, -0.037567138671875, -0.00787353515625, 0.0243988037109375, -0.0276947021484375, -0.0176849365234375, 0.038299560546875, -0.0170745849609375, 0.01488494873046875, -0.0203704833984375 ]
30
https://tr.wikipedia.org/wiki/Bol%C5%9Fevizm
Bolşevizm
Bolşevik, çoğunluktan yana anlamına gelen Rusça kelime, 1903 yılında düzenlenen Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin İkinci Kongresi'nde Vladimir Lenin ve Julius Martov arasında yeni kurulmakta olan partinin üyelik tanımı üzerine başlayan görüş ayrılığı sonucu yaşanan ayrışmadaki taraflardan Lenin yanlısı grup. Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça çoğunluk anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır. Kongreden sonra iki taraf arasında birleşme girişimleri olsa da birleşme gerçekleşmeyecek ve 1912 yılında kesin ayrım yaşanacaktır. Bolşevikler Ekim Devrimi ile iktidarı alacaklar ve Sovyetler Birliği'ni kuracaklardır. Bölünmenin tarihçesi Polis baskısı nedeniyle önce Brüksel sonra da Londra’da yapılan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi RSDİP 2. Kongresi 1903 yılı Ağustos ayında toplanır. Toplantıda yeni partinin üyelik esasları ve tanımı üzerinden önemli bir ayrılma yaşanacak ve Rusya’daki devrimci hareketi derinden etkileyecektir. Vladimir İlyiç Ulyanov ya da takma adıyla Lenin parti üyelerinin dar ve aktif bir çevreden oluşmasını, sadece ceplerinde parti kimliği taşıyan ve zaman zaman partiye uğrayanlardan, hatta hiç uğramayanlardan oluşmamasını savunuyordu. Bu faal üyeler profesyonel devrimci kadrolar olarak Çarlık otokrasisine karşı işçi devrimi yapabilecek bir devrimci partinin yaratılabilmesi için zamanlarının çoğunu örgütlenmeyle geçireceklerdir. Bu modele göre sempatizanlar dışarıda bırakılmış olmaktaydı. Partinin iç işleyişinde de demokratik merkeziyetçilik benimsenecekti. Lenin’in bu fikirlerine karşıt olarak ise arkadaşı Julius Martov partinin merkezinde profesyonel devrimcilerin olmasına onay verse de parti üyeliğinin sempatizanlara, devrimci işçilere ve diğerlerine açık olmasını savunuyordu. İkili bu konuyu daha önce de tartışmış olsalar da, görüş ayrılıkları kongrede ayrılığa yol açacaktır. Ayrılık ufak bir konuda ve kişisel ayrımdan kaynaklanıyor görünse de ayrım derinleşecek ve bölünme kaçınılmaz hale gelecektir. İsmin kökeni Lenin ve Martov yandaşları kongredeki durumlarına göre Rusça "bolshinstvo" (çoğunluk) ve "menshinstvo" (azınlık) olarak adlandırılırlar. Kongredeki delegeler sürekli olarak saf değiştirdikleri için birleşim başarısız olacak ve parti fiilen ikiye bölünecektir. 1905 Devrimi İki taraf da sürekli olarak yeni üyeler kazanıyor ve kaybediyordu. Rus marksizminin babası olarak adlandırılan Georgi Plehanov ilk başta Lenin ve Bolşeviklerden yana olacak ancak 1904'te ayrılacaktır. Menşeviklerden yana olan Leon Troçki ise Menşeviklerin Rus liberalleriyle uzlaşma girişimleri ve Bolşeviklerle birleşmeme tutumları yüzünden ayrılacaktır. İki taraf arasındaki ayrım Nisan 1905'te Bolşeviklerin ayrı yaptığı ve 3. Kongre olarak adlandıracakları kongre ile derinleşecektir. Menşevikler derhal alternatif bir kongre yapacaklardır. Rus İmparatorluğu Çarlık rejiminin 1905 Devrimi ile sarsıldığı dönemde Bolşevikler azınlıktadır. Ayaklanan halkın kendiliğinden kurduğu Sankt Petersburg İşçi Sovyetinde azınlıkta olsalar da Troçki tarafından etkili bir şekilde temsil edilmektedirler. Buna rağmen Moskova Sovyetinde çoğunluktadırlar. Moskova Sovyetinin Aralık 1905'te aldığı 1905 Moskova Ayaklanması olarak bilinen ayaklanma kararı sonucu kentte iktidar alınacak ancak ayaklanma yaklaşık bir ayda bastırılacaktır. 1906-1907 1905 Devrimi sürmekteyken Bolşevikler ile Menşevikler Stockholm’de Nisan 1906’da yapılan 4. Birleşim Kongresinde yeniden birleşmeye çalışırlar. Menşevikler Yahudiler arasında ayrı bir örgütlenmeyi savunan Genel Yahudi Emek Federasyonu ile ortak hareket edince Bolşevikler azınlıkta kalır. Kongrede birleşim yönünde karar alınsa da her grup kendi yönetimini koruyacaktır. Londra’da Mayıs 1907’de yapılan bir sonraki 5. Kongrede de bu durum değişmez. Lenin ve Bogdanov arasında (1908–1909) 1905 Devriminin 1907 yılına girildiğinde tamamen yenilmesiyle beraber Bolşevikler, Çarlık rejiminin düzenlediği 3. Duma’ya katılıp katılmamayı tartışırlar. Lenin, Grigory Zinoviev ve Lev Kamenev Duma’ya katılmayı savunurken, filozof Aleksandr Bogdanov, Anatoli Lunaçarski ve Mihail Pokrovski Duma’daki vekillerin geri çağrılmasını savunurlar. Bu grup Rusça geri çağırmak fiilinden türetilen Otzovistler olarak anılacaktır. Diğer bir grup ise Duma’da bulunan Bolşevik vekillerin parti yönetiminden bağımsız hareket etmelerinden dolayı ültimatomla uyarılmasını savunurlar. Bu gruba da Ultimatomcular denilecektir. Bolşevikler arasındaki Bogdanov yandaşlığı ve kararsızlık 1908 yılına doğru gelişince Lenin, Bogdanov’un filozof yanına saldırmaya başlar. 1909 yılında yayınladığı Materyalizm ve Ampiryokritisizm adlı eserde Bogdanov’u idealizm felsefesini savunmakla itham eder. Haziran 1909’da Paris’de Bolşevik yayın organı Proletary tarafından düzenlenen Bolşevik Konferansında Bogdanov eleştirilir ve Bolşevik saflarından atılır. 1910 Partinin ikiye bölünmüş olması ve Çarlık rejiminin yoğun baskısı, güçleri yeniden birleştirme yanlılarını harekete geçirir. Ocak 1910’da Bolşevikler, Otozovistler ve çok sayıda Menşevik grup Paris’de Merkez Komite toplantısı yaparlar. Kamenev ve Zinoviev birleşme gündemine karşı olsalar da Viktor Nogin gibi arabulucu Bolşeviklerin ısrarına boyun eğerler. Lenin birleşmeye şiddetle karşı çıksa da Bolşevik liderlik arasında yapılan oylamada azınlıkta kalır. Menşeviklerle yapılan anlaşmaya göre birleşik partinin yayın organı Troçki’nin Viyana’da çıkarttığı Pravda olacaktır. Ancak Pravda yayın kurulundaki Bolşevik temsilcisi Kamenev Ağustos 1910’da kuruldan istifa edince birlik çabaları sona erer. 1912 ayrı parti İki grup arasında ilişkiler 1912 yılında kopacaktır. Bu yılın Ocak ayında Bolşevikler sadece kendi örgütüyle topladıkları Prag Konferansında Menşevikler ve Otzovistler partiden resmen atılacaklardır. Bu kongreden sonra Bolşevikler artık kendilerini RSDİP’in hizibi olarak değil ayrı bir parti olarak RSDİP (Bolşevik) olarak tanımlayacaklardır. Bolşevik önderliği ayrı bir parti olmaya karar verse de Bolşevik yanlısı taban örgütü ve işçiler bu hattı izlemekte zorlanacaktır. Ayrıca Duma’daki 6 Bolşevik vekil de parti yönetiminin bu kararını kabul etmez. Sadece Matvei Muranov ayrı bir parti kurulmasından yana olur. Ancak buna rağmen Bolşevik önderlik duruma hakim olacak ve Eylül 1913'te ise ayrı bir Duma grubu kurulacaktır. İdeolojisi Bolşevikler Çarlık rejimini kitlesel bir işçi devrimiyle devirecek merkezi ve disiplinli bir partiyi örgütlemeye çalışmıştır. Bolşevikler Rus işçilerine bir ayaklanmada önderlik edebilecek kitlesel ve sınıfın öncüsü militan işçilerin partisini oluşturmaya çalışmıştır. Bolşevik parti lider partisi olmamasına rağmen merkez komitesinde cisimleşmiş olan parti yönetimine demokratik merkeziyetçilik çerçevesinde sıkı sıkıya bağlı bir yapıdaydı. Menşeviklerin uyguladığı parti üyeliği daha esnekti ve diğer siyasi partilerle daha kolay iş birliği yapıyorlardı. Bolşevikler ise özellikle liberal partilerle iş birliği yapmayacak, diğer sosyalist partilerle de tanımlı ittifaklara girecektir. Bununla birlikte Lenin, Uluslararası Kadınlar Konseyi'nde yaptığı konuşmada bolşevizmi "Burjuva demokrasisinin yalancılığını, ikiyüzlülüğünü açığa çıkaran; toprağın, fabrika ve tesislerin özel mülkiyetini kaldırmasında tüm devlet iktidarını, ezilen ve sömürülen kitlelerin elinde toplayan bir ideoloji" şeklinde tanımlamıştır. Yeniden isim değişikliği 1952 yılında yapılan 19. Kongre sırasında Genel Sekreter Stalin’in önerisiyle isim değişikliği gündeme gelir: Stalin’in önerisi kongrede kabul edilir ve Bolşevik Partisinin adı Sovyetler Birliği Komünist Partisi olur. Bundan sonra Bolşevik adlandırması Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı dönemlerine ait olarak kalacaktır. Kaynakça Sovyetler Birliği Komünist Partisi Rusya tarihi Rus Devrimi Rusya'daki eski siyasi partiler Eski komünist partiler 1903'te kurulan siyasi partiler
1,848
[ 0.03143310546875, -0.03900146484375, -0.061431884765625, 0.021087646484375, -0.0117034912109375, -0.0263214111328125, 0.020965576171875, 0.017181396484375, 0.060943603515625, 0.03289794921875, -0.03411865234375, 0.021575927734375, 0.002056121826171875, 0.00014281272888183594, 0.03338623046875, -0.0266876220703125, 0.053619384765625, -0.01316070556640625, 0.0106048583984375, 0.03167724609375, 0.03216552734375, -0.01456451416015625, 0.0111541748046875, 0.055816650390625, 0.03533935546875, -0.00572967529296875, 0.00475311279296875, -0.0105438232421875, 0.01432037353515625, -0.0124359130859375, -0.01462554931640625, 0.022064208984375, 0.023162841796875, -0.0268096923828125, -0.01535797119140625, -0.00472259521484375, -0.0018358230590820312, -0.0098724365234375, -0.01389312744140625, -0.03338623046875, 0.022918701171875, 0.0653076171875, 0.00441741943359375, -0.056793212890625, -0.01425933837890625, -0.0010204315185546875, 0.00600433349609375, -0.03167724609375, 0.0016984939575195312, -0.016082763671875, -0.00024378299713134766, -0.006671905517578125, 0.051177978515625, -0.0086517333984375, -0.051177978515625, 0.01346588134765625, 0.019989013671875, 0.0031681060791015625, -0.052642822265625, -0.03680419921875, -0.0784912109375, -0.0032901763916015625, -0.0745849609375, 0.0111541748046875, 0.016082763671875, 0.060943603515625, -0.023651123046875, -0.0123138427734375, 0.021820068359375, -0.0083465576171875, -0.020355224609375, 0.007007598876953125, 0.03192138671875, -0.022674560546875, -0.04217529296875, 0.0006322860717773438, 0.0009675025939941406, -0.0081024169921875, 0.022186279296875, -0.006366729736328125, 0.0303497314453125, 0.00432586669921875, -0.016693115234375, -0.0095062255859375, -0.00402069091796875, -0.0123138427734375, 0.0272979736328125, 0.04583740234375, -0.03802490234375, -0.0098724365234375, -0.017425537109375, -0.00469207763671875, -0.00481414794921875, -0.0721435546875, 0.007740020751953125, -0.051910400390625, -0.062408447265625, -0.007373809814453125, 0.0283966064453125, -0.00020372867584228516, 0.007740020751953125, 0.0088348388671875, 0.0039005279541015625, -0.019134521484375, -0.03289794921875, -0.0297393798828125, 0.023162841796875, 0.01444244384765625, 0.020233154296875, 0.0090179443359375, 0.023040771484375, 0.024139404296875, 0.002712249755859375, 0.00521087646484375, -0.019500732421875, -0.018280029296875, -0.0304718017578125, -0.022674560546875, 0.03802490234375, 0.018524169921875, 0.0081634521484375, -0.0124969482421875, 0.03631591796875, 0.0082244873046875, -0.0012187957763671875, 0.00542449951171875, 0.0274200439453125, -0.020599365234375, -0.0114593505859375, 0.0039005279541015625, 0.050689697265625, 0.01468658447265625, -0.0118255615234375, -0.04754638671875, -0.025238037109375, -0.016448974609375, 0.020965576171875, 0.003002166748046875, 0.020477294921875, -0.020233154296875, -0.0102996826171875, -0.0016756057739257812, -0.018524169921875, -0.053131103515625, -0.04217529296875, -0.03680419921875, 0.002483367919921875, 0.058502197265625, 0.0310821533203125, -0.0099334716796875, 0.03802490234375, 0.017303466796875, 0.03338623046875, 0.021697998046875, 0.03192138671875, 0.01560211181640625, -0.002010345458984375, 0.024993896484375, -0.0309600830078125, -0.017059326171875, 0.0280303955078125, 0.0034732818603515625, 0.017913818359375, 0.04217529296875, 0.0014400482177734375, 0.0095672607421875, -0.03240966796875, 0.020477294921875, 0.0003294944763183594, -0.00432586669921875, 0.0093231201171875, -0.04583740234375, 0.0285186767578125, 0.01432037353515625, -0.0265655517578125, 0.01401519775390625, 0.022064208984375, -0.022186279296875, 0.00438690185546875, -0.03240966796875, -0.017669677734375, 0.04437255859375, -0.0309600830078125, -0.023651123046875, -0.03143310546875, 0.01462554931640625, -0.04681396484375, 0.0011043548583984375, -0.0037174224853515625, -0.0113372802734375, -0.0291290283203125, -0.0628662109375, 0.0305938720703125, 0.051422119140625, 0.0266876220703125, 0.022308349609375, -0.0254669189453125, -0.0085296630859375, -0.00554656982421875, -0.023651123046875, -0.0269317626953125, 0.024261474609375, 0.04949951171875, -0.0275421142578125, -0.0078582763671875, -0.0012874603271484375, -0.020965576171875, 0.0118865966796875, -0.023651123046875, 0.00490570068359375, -0.0657958984375, -0.0099945068359375, -0.017303466796875, -0.03826904296875, 0.020355224609375, 0.052642822265625, -0.0008759498596191406, -0.0124359130859375, 0.04119873046875, 0.01267242431640625, 0.017059326171875, 0.062164306640625, -0.007465362548828125, -0.03265380859375, 0.006732940673828125, -0.03631591796875, 0.03387451171875, -0.0110931396484375, -0.0082855224609375, 0.020965576171875, 0.01493072509765625, 0.00630950927734375, -0.0106048583984375, -0.0255889892578125, 0.0285186767578125, -0.020599365234375, -0.04803466796875, 0.03289794921875, 0.021209716796875, -0.03289794921875, -0.060699462890625, -0.0015773773193359375, 0.0085906982421875, -0.03558349609375, -0.019989013671875, 0.03656005859375, 0.03338623046875, -0.0033206939697265625, 0.03387451171875, 0.022796630859375, 0.016082763671875, 0.019256591796875, -0.018768310546875, -0.01303863525390625, 0.053375244140625, 0.00496673583984375, 0.03167724609375, 0.00490570068359375, -0.04217529296875, -0.01309967041015625, -0.0107269287109375, 0.023040771484375, 0.021087646484375, 0.03973388671875, 0.03485107421875, 0.03167724609375, 0.007343292236328125, -0.018035888671875, 0.03997802734375, 0.024993896484375, -0.00576019287109375, -0.00615692138671875, 0.04608154296875, -0.017791748046875, 0.01334381103515625, -0.017669677734375, 0.00395965576171875, 0.0107269287109375, 0.052398681640625, 0.0014858245849609375, 0.03704833984375, 0.017059326171875, 0.0266876220703125, -0.04437255859375, 0.016448974609375, -0.03485107421875, -0.0034122467041015625, -0.053619384765625, 0.00524139404296875, 0.00457000732421875, -0.021697998046875, -0.04412841796875, 0.04974365234375, -0.03216552734375, -0.03778076171875, 0.0078582763671875, -0.020477294921875, -0.159912109375, -0.052642822265625, -0.0293731689453125, -0.00447845458984375, 0.0090179443359375, -0.00576019287109375, -0.0254669189453125, -0.0268096923828125, 0.03460693359375, 0.03265380859375, 0.01438140869140625, -0.0099334716796875, -0.0280303955078125, -0.024749755859375, -0.019744873046875, 0.017791748046875, -0.0078582763671875, -0.017669677734375, 0.021209716796875, -0.04827880859375, 0.0113983154296875, -0.0005331039428710938, 0.056304931640625, -0.019989013671875, 0.0005445480346679688, 0.002681732177734375, -0.007038116455078125, 0.0013637542724609375, -0.04705810546875, 0.019866943359375, 0.018035888671875, 0.03436279296875, -0.019256591796875, 0.01401519775390625, 0.024261474609375, 0.018646240234375, 0.0736083984375, 0.0009822845458984375, 0.020843505859375, 0.0015468597412109375, 0.016326904296875, 0.05047607421875, 0.01486968994140625, -0.0312042236328125, 0.022064208984375, 0.0310821533203125, -0.022308349609375, -0.01474761962890625, 0.007678985595703125, -0.0272979736328125, -0.019012451171875, 0.00460052490234375, -0.002727508544921875, -0.0120086669921875, 0.023040771484375, 0.00423431396484375, -0.01273345947265625, -0.019622802734375, -0.01554107666015625, -0.006671905517578125, 0.0292510986328125, -0.017669677734375, -0.03826904296875, 0.03265380859375, 0.024383544921875, 0.03729248046875, 0.03387451171875, -0.03802490234375, -0.006397247314453125, -0.024749755859375, -0.0010128021240234375, 0.0017061233520507812, 0.020355224609375, 0.024261474609375, 0.0297393798828125, -0.018402099609375, -0.01425933837890625, -0.01493072509765625, -0.03216552734375, -0.0638427734375, 0.024139404296875, 0.0113372802734375, -0.0260772705078125, 0.017181396484375, 0.0294952392578125, 0.018280029296875, 0.0088348388671875, -0.01371002197265625, 0.03143310546875, 0.28662109375, 0.03778076171875, 0.03729248046875, -0.04754638671875, 0.04290771484375, -0.0090179443359375, 0.04925537109375, 0.00579071044921875, 0.0098724365234375, -0.03265380859375, 0.051910400390625, 0.019256591796875, 0.0017213821411132812, -0.01425933837890625, -0.01444244384765625, 0.024749755859375, -0.019622802734375, 0.00606536865234375, 0.0298614501953125, 0.019866943359375, -0.0008034706115722656, -0.018280029296875, 0.055084228515625, 0.04193115234375, 0.03607177734375, 0.0294952392578125, 0.024139404296875, 0.00521087646484375, -0.0301055908203125, 0.0292510986328125, -0.021453857421875, 0.00630950927734375, 0.061920166015625, -0.0312042236328125, 0.04852294921875, -0.051422119140625, 0.03900146484375, 0.0261993408203125, 0.00447845458984375, -0.00572967529296875, 0.00441741943359375, -0.04925537109375, 0.054840087890625, -0.0099945068359375, 0.0003771781921386719, -0.0011501312255859375, -0.020477294921875, 0.03216552734375, 0.03436279296875, 0.0268096923828125, 0.023773193359375, 0.0312042236328125, 0.01273345947265625, -0.021087646484375, -0.021087646484375, -0.019256591796875, -0.053619384765625, 0.021209716796875, 0.0312042236328125, -0.023040771484375, 0.0115203857421875, -0.007801055908203125, -0.017547607421875, 0.03607177734375, -0.0123748779296875, -0.03143310546875, -0.0643310546875, -0.0005102157592773438, 0.0285186767578125, 0.007312774658203125, 0.050689697265625, -0.01401519775390625, 0.017425537109375, -0.03192138671875, 0.03558349609375, -0.023529052734375, 0.0697021484375, 0.00420379638671875, 0.0268096923828125, 0.04412841796875, -0.03265380859375, -0.021087646484375, -0.00499725341796875, -0.01438140869140625, 0.015838623046875, 0.03607177734375, 0.0008149147033691406, -0.01474761962890625, -0.00392913818359375, -0.021820068359375, 0.023773193359375, 0.01468658447265625, -0.0283966064453125, 0.0266876220703125, -0.03143310546875, -0.0032901763916015625, 0.03582763671875, 0.021087646484375, -0.04705810546875, 0.020599365234375, -0.017303466796875, 0.018646240234375, 0.00542449951171875, 0.0097503662109375, -0.00402069091796875, -0.01444244384765625, -0.0653076171875, -0.03460693359375, -0.04119873046875, 0.0770263671875, -0.00004357099533081055, 0.00603485107421875, -0.0037174224853515625, -0.01554107666015625, 0.0096282958984375, 0.04193115234375, -0.0716552734375, -0.0038700103759765625, -0.025238037109375, 0.018280029296875, -0.04827880859375, -0.007160186767578125, -0.0120086669921875, 0.051910400390625, 0.0081024169921875, 0.006549835205078125, -0.03997802734375, -0.04925537109375, -0.0305938720703125, 0.0101776123046875, -0.00402069091796875, -0.0285186767578125, -0.024383544921875, -0.00457000732421875, 0.002132415771484375, -0.018035888671875, -0.0003905296325683594, 0.0016298294067382812, -0.0697021484375, -0.0099334716796875, -0.03533935546875, -0.0013103485107421875, -0.04461669921875, -0.0814208984375, 0.024871826171875, 0.0089569091796875, -0.0677490234375, -0.057037353515625, -0.018890380859375, -0.0097503662109375, 0.0013561248779296875, 0.017303466796875, -0.03753662109375, -0.0255889892578125, -0.0005445480346679688, 0.058746337890625, -0.0254669189453125, -0.0294952392578125, 0.04608154296875, -0.01517486572265625, 0.0265655517578125, -0.0006895065307617188, 0.04364013671875, 0.061431884765625, 0.04217529296875, 0.058990478515625, -0.04412841796875, 0.0120697021484375, -0.0111541748046875, -0.04437255859375, -0.023773193359375, -0.03143310546875, -0.0269317626953125, 0.016448974609375, -0.0031681060791015625, 0.0285186767578125, 0.017669677734375, -0.03485107421875, 0.0093841552734375, 0.01334381103515625, 0.04949951171875, 0.01523590087890625, -0.0280303955078125, -0.0036411285400390625, -0.017425537109375, 0.0107879638671875, 0.023651123046875, -0.0015392303466796875, 0.03900146484375, -0.059478759765625, 0.0113983154296875, 0.0819091796875, 0.03533935546875, -0.00630950927734375, 0.052642822265625, 0.04217529296875, -0.017425537109375, 0.04412841796875, 0.04071044921875, -0.022186279296875, 0.007740020751953125, -0.04974365234375, 0.0114593505859375, -0.016693115234375, -0.01328277587890625, -0.006732940673828125, 0.0257110595703125, -0.024627685546875, -0.01401519775390625, 0.0697021484375, -0.019012451171875, -0.021820068359375, -0.0283966064453125, 0.019744873046875, -0.018402099609375, -0.03167724609375, -0.006977081298828125, 0.0272979736328125, -0.03411865234375, -0.0081634521484375, 0.018280029296875, -0.056304931640625, 0.017181396484375, -0.0263214111328125, -0.058746337890625, -0.053863525390625, -0.0017900466918945312, -0.0310821533203125, -0.01548004150390625, 0.01486968994140625, 0.0113372802734375, -0.024871826171875, 0.016937255859375, 0.0126190185546875, 0.0259552001953125, 0.0005826950073242188, 0.0298614501953125, -0.018402099609375, -0.017669677734375, 0.03265380859375, 0.058990478515625, -0.0269317626953125, 0.04168701171875, 0.0292510986328125, 0.0095672607421875, 0.01468658447265625, -0.01328277587890625, 0.019012451171875, 0.017303466796875, 0.0653076171875, -0.016815185546875, -0.03973388671875, -0.015838623046875, -0.0760498046875, -0.0011577606201171875, 0.016693115234375, -0.016937255859375, -0.0078582763671875, -0.053619384765625, 0.04461669921875, -0.015716552734375, 0.016815185546875, -0.0121917724609375, -0.021820068359375, -0.04168701171875, 0.017181396484375, -0.0090179443359375, -0.01529693603515625, -0.03997802734375, -0.001979827880859375, 0.020477294921875, -0.0108489990234375, 0.0266876220703125, -0.03216552734375, 0.0102386474609375, 0.01438140869140625, -0.0288848876953125, 0.019866943359375, -0.0266876220703125, 0.020965576171875, 0.0015087127685546875, 0.0098114013671875, 0.04168701171875, 0.058990478515625, -0.03778076171875, -0.03363037109375, 0.061920166015625, -0.0038852691650390625, 0.006336212158203125, -0.04217529296875, 0.04168701171875, 0.0004436969757080078, -0.04071044921875, -0.050689697265625, 0.054351806640625, -0.020477294921875, 0.016448974609375, 0.021209716796875, -0.01444244384765625, -0.01444244384765625, -0.04315185546875, 0.017303466796875, -0.019134521484375, -0.0121307373046875, 0.023529052734375, -0.021087646484375, -0.002803802490234375, -0.00463104248046875, 0.0124969482421875, 0.019500732421875, 0.0115814208984375, -0.04925537109375, -0.0113372802734375, 0.017669677734375, -0.002605438232421875, -0.019500732421875, 0.03729248046875, -0.059478759765625, 0.0095062255859375, 0.0107269287109375, -0.059722900390625, -0.018890380859375, -0.0035953521728515625, -0.03533935546875, -0.018157958984375, 0.04461669921875, 0.0692138671875, -0.0123138427734375, -0.03143310546875, -0.03167724609375, -0.0294952392578125, -0.0117645263671875, 0.023162841796875, -0.04241943359375, 0.019256591796875, -0.01267242431640625, 0.01340484619140625, -0.020477294921875, -0.03533935546875, 0.020965576171875, -0.0034122467041015625, -0.0726318359375, 0.018280029296875, 0.00530242919921875, -0.03558349609375, -0.0085906982421875, 0.03216552734375, 0.0118255615234375, -0.022796630859375, -0.01303863525390625, -0.058746337890625, 0.0288848876953125, -0.04315185546875, -0.051177978515625, -0.016204833984375, -0.00530242919921875, 0.0019197463989257812, 0.0731201171875, -0.007221221923828125, -0.00487518310546875, -0.0008301734924316406, -0.0123138427734375, 0.0301055908203125, -0.024139404296875, -0.0288848876953125, 0.007770538330078125, 0.0113372802734375, -0.007129669189453125, 0.00505828857421875, 0.0254669189453125, 0.0108489990234375, -0.00505828857421875, -0.03851318359375, -0.0261993408203125, -0.04095458984375, -0.03533935546875, 0.00560760498046875, 0.0087127685546875, 0.04803466796875, -0.03240966796875, -0.016448974609375, 0.002178192138671875, -0.061431884765625, -0.006366729736328125, -0.0304718017578125, 0.0268096923828125, 0.0091400146484375, -0.0253448486328125, 0.0008797645568847656, 0.04876708984375, -0.0110931396484375, -0.052398681640625, -0.03485107421875, 0.006946563720703125, -0.11456298828125, -0.03314208984375, -0.017059326171875, -0.04730224609375, -0.0086517333984375, -0.0101165771484375, -0.0111541748046875, 0.04315185546875, -0.016937255859375, -0.023040771484375, -0.0108489990234375, 0.03680419921875, 0.051910400390625, -0.0281524658203125, -0.03558349609375, 0.04290771484375, 0.0090179443359375, 0.020599365234375, -0.003002166748046875, 0.00399017333984375, 0.0277862548828125, 0.018768310546875, -0.0633544921875, 0.0275421142578125, 0.03436279296875, -0.03167724609375, 0.0092010498046875, 0.0080413818359375, -0.04241943359375, 0.00521087646484375, -0.007190704345703125, -0.0260772705078125, 0.03436279296875, -0.002681732177734375, 0.060699462890625, 0.018646240234375, 0.017303466796875, 0.0094451904296875, 0.059722900390625, -0.024139404296875, 0.018157958984375, 0.021575927734375, -0.04559326171875, -0.0279083251953125, -0.04095458984375, 0.002117156982421875, 0.024871826171875, 0.002773284912109375, -0.058990478515625, -0.019012451171875, -0.020599365234375, 0.04486083984375, 0.04559326171875, 0.04925537109375, 0.00514984130859375, 0.0006093978881835938, 0.017425537109375, -0.00435638427734375, 0.0310821533203125, 0.04583740234375, -0.04705810546875, -0.0298614501953125, -0.021820068359375, -0.017303466796875, -0.0083465576171875, 0.0082244873046875, -0.03338623046875, 0.03485107421875, 0.03533935546875, 0.00530242919921875, -0.00542449951171875, -0.0736083984375, 0.00511932373046875, -0.04559326171875, 0.016937255859375, -0.0304718017578125, 0.0124359130859375, 0.0121307373046875, -0.002971649169921875, 0.00395965576171875, 0.0037326812744140625, 0.00432586669921875, -0.0006208419799804688, -0.00392913818359375, -0.03607177734375, 0.006641387939453125, -0.050933837890625, 0.022186279296875, -0.0016298294067382812, -0.0079193115234375, -0.018280029296875, -0.0297393798828125, 0.0102996826171875, 0.04998779296875, -0.03533935546875, -0.0115203857421875, -0.03729248046875, -0.0281524658203125, -0.03851318359375, 0.018768310546875, -0.01334381103515625, 0.03680419921875, -0.0087127685546875, 0.022064208984375, -0.03314208984375, -0.020355224609375, 0.020233154296875, -0.03240966796875, 0.0078582763671875, -0.022674560546875, -0.002696990966796875, 0.0121917724609375, -0.0253448486328125, -0.0120086669921875, -0.0301055908203125, 0.03436279296875, 0.03289794921875, -0.0081634521484375, -0.002681732177734375, 0.0098114013671875, -0.0110321044921875, -0.04241943359375, -0.020965576171875, -0.017425537109375, 0.002010345458984375, 0.022796630859375, -0.024749755859375, 0.0089569091796875, 0.04803466796875, -0.03485107421875, -0.017791748046875, -0.04364013671875, -0.03851318359375, 0.03582763671875, -0.03289794921875, -0.0294952392578125, 0.00566864013671875, -0.03460693359375, -0.018890380859375, 0.0105438232421875, -0.03265380859375, -0.015838623046875, -0.03192138671875, -0.024139404296875, -0.003093719482421875, -0.0083465576171875, -0.020843505859375, 0.0014171600341796875, -0.0628662109375, -0.0286407470703125, -0.018768310546875, 0.03900146484375, -0.0012645721435546875, -0.03289794921875, 0.020843505859375, 0.057281494140625, -0.0101776123046875, 0.0304718017578125, 0.003078460693359375, -0.0035800933837890625, 0.0677490234375, -0.0097503662109375, -0.04803466796875, 0.01444244384765625, -0.021820068359375, -0.016448974609375, 0.003154754638671875, -0.04925537109375, 0.006732940673828125, 0.01419830322265625, -0.03338623046875, 0.01328277587890625, -0.01468658447265625, 0.007312774658203125, 0.03411865234375, -0.057525634765625, -0.0120697021484375, 0.0118255615234375, 0.0814208984375, -0.052398681640625, 0.0117645263671875, 0.04998779296875, 0.0033512115478515625, -0.04559326171875, 0.052154541015625, 0.03558349609375, -0.024993896484375, 0.0648193359375, 0.01425933837890625, -0.04925537109375, 0.04168701171875, 0.0084686279296875, 0.03680419921875, -0.002635955810546875, -0.00505828857421875, 0.01529693603515625, 0.0099334716796875, 0.018768310546875, -0.0078582763671875, 0.053375244140625, -0.0118865966796875, 0.03387451171875, 0.0013027191162109375, -0.023529052734375, -0.03582763671875, -0.021209716796875, 0.019989013671875, -0.03240966796875, 0.03851318359375, 0.04534912109375, 0.0118865966796875, -0.0079193115234375, 0.019012451171875, -0.0112152099609375, 0.0277862548828125, -0.0126190185546875, 0.04608154296875, 0.04632568359375, 0.052154541015625, 0.016693115234375, 0.0259552001953125, 0.0088348388671875, -0.03387451171875, -0.024139404296875, -0.017913818359375, 0.00514984130859375, -0.0272979736328125, 0.0035190582275390625, 0.0099945068359375, -0.0721435546875, -0.007617950439453125, 0.022430419921875, -0.019256591796875, 0.01340484619140625, 0.0120697021484375, 0.024261474609375, 0.007587432861328125, 0.006946563720703125, -0.0001285076141357422, -0.03485107421875, -0.002483367919921875, 0.0277862548828125, 0.023651123046875, -0.0114593505859375 ]
37
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0smail%20Bilen%20%281902%20do%C4%9Fumlu%20siyaset%C3%A7i%29
İsmail Bilen (1902 doğumlu siyasetçi)
İsmail Bilen (18 Ekim 1902, Çamlıhemşin - 18 Kasım 1983, Doğu Berlin), tarihsel Türkiye Komünist Partisinin 1973-1983 yılları arasında liderliğini üstlenen komünist siyasetçi. Gençliği Çamlıhemşinli bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Burada tamamladığı rüştiye eğitiminin ardından, ailesi ile göç ettiği İstanbul'da motor makinistliği yaptı ve İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgal edildiği 1918-1922 yılları arasında çeşitli eylemlere katıldı. Parti üyeliği ve Moskova 1922’de yasa dışı Türkiye Komünist Partisine girdi; ardından parti tarafından eğitim görmesi için Sovyetler Birliği’ne gönderildi. 3 yıl boyunca Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi KUTV’da eğitim gördü. Yurda dönüş 1926 yılında Viyana’da yapılan konferansta KUTV’daki öğrencilerin parti örgütlerinin güçlendirilmesi için yurda dönme kararı alınmasıyla Adana il sekreteri olarak Türkiye’ye döndü. Adana'da işçiler arasında örgütlenme faaliyetlerinde bulundu. 1927 Adana Demiryolu Grevinin yapılmasını sağladı. Daha sonra konferansta yeni seçilen parti yönetiminin cumhuriyet rejimine ve Kemalizme destek verilmesi kararına karşı çıktığından dolayı görevden alınarak İstanbul’daki basın yayın çalışmalarında görevlendirildi. 1927 Tevkifatı sonucunda Merkez Komitesi üyelerinin çoğunun tutuklanmasından sonra Şefik Hüsnü’nün onayı ve Komintern’in aday göstermesiyle yeni Merkez Komitesine alındı. 1929 yılındaki toplu tutuklamalara kadar bu görevi sürdürdü. Ağustos 1928'de Nâzım Hikmet'le birlikte Sovyetler Birliği'nin Gürcistan sınırından kaçak olarak Türkiye'ye girdikten sonra bir şikayet sonucunda Hopa ilçesine bağlı Peroniti köyünde yakalandı ve Hopa Cezaevine gönderildi. 1929 başında salıverilse de Nisan ayında yeniden tutuklandı. İzmir’de yargılandı ve 1933 yılına kadar Diyarbakır Cezaevinde tutuklu kaldı. Cumhuriyetin 10. yılı için çıkarılan af yasası ile serbest kaldıktan sonra Moskova’ya gitti ve yaşamının sonuna dek bir daha ülkesine dönmedi. Komintern'de 1934 TKP Merkez Komitesi Plenumunda örgüt sekreterliği görevine getirildi. Komintern’in 1935 yılındaki 7. Kongesinde alınan ve komünist partilerin yükselen faşizm tehlikesine karşı sosyal demokratlar ve diğer antifaşist partilerle ittifak yapmasını öngören Halk Cephesi siyaseti gereği olarak TKP yönetiminden Türkiye'de partinin siyasi faaliyetlerinin sonlandırılması, partililerin Cumhuriyet Halk Partisi veya Halkevleri gibi kuruluşlarda çalışmaları ve basın-yayın faaliyetleriyle faşizmi deşifre etmeleri istendi. Bu dönemde Moskova’da bulunan Bilen Komintern’in önde gelen isimleri olan Georgi Dimitrov, Dmitry Manuilsky, Otto Wille Kuusinen, Wilhelm Pieck ve Klement Gottwald gibi geleceğin komünist önderleriyle beraber çalıştı. Komintern’de çeşitli görevler üstlenen Bilen, Türkiye Komünist Partisinin gerek Komintern gerekse Sovyetler Birliği ile olan ilişkilerinde ölümüne dek anahtar isim oldu. II. Dünya Savaşı sırasında ve hemen sonrasında Moskova Radyosunda Türkçe yorumlar yaptı. 1943 yılında Komintern’in feshedilmesiyle partinin desantralizasyon dönemi de resmen kapanmış oldu. 1944 yılında partinin öncülük ettiği Faşizmle ve Vurgunculukla Mücadele Cephesi faaliyetleri sonucunda bir TKP toplu tutuklaması daha yaşandı. 1946 yılında çok partili yaşama geçilirken açılan sosyalist partiler kapatılırken yeni bir TKP karşıtı yoğun bir tutuklama yaşandı. Kore Savaşına karşı duran TKP bu dönemde de baskı gördü. Bu dönemde yurt dışındaki Bilen’in faaliyetlerinin en önemlisi 1958 yılında Bizim Radyonun kurulması oldu. Ayrıca bu dönemde birçok sosyalist ülkeyi gezen Bilen, 1956 yılında ziyaret ettiği Çin ile ilgili izlenimlerini İnci Irmağı adlı kitabında topladı. 1960’lı yıllarda Zeki Baştımar ile birlikte parti merkezinin Doğu Almanya'ya taşınmasını sağladı. 1962 yılında TKP'nin merkezi olarak faaliyete geçmesi yeniden başladığında Zeki Baştımar liderliğinde Merkez Komitesi Dış Büro adı altında örgütlenen yeni parti yönetiminde Nâzım Hikmet ile birlikte yer aldı. İlk dönemlerde faaliyetler ağırlıkla yeni kurulan Türkiye İşçi Partisine (TİP) destek olunması şeklindeydi. Atılım TKP 12 Mart 1971 darbesinden sonra aktif olarak yurt içinde de örgütlenmeye başladı. Bilen’in bu dönemde etkisi çok arttı. TKP’nin Sesi radyo yayını Avrupalı işçilere daha sık yayınlanmaya başladı. 1973 Merkez Komitesi toplantısında Zeki Baştımar'ın görevden alınarak İsmail Bilen MK Genel Sekreteri oldu. Bu dönem TKP’nin tarihindeki en kitlesel ve en yoğun siyasi faaliyet yürüttüğü Atılım Dönemi olarak adlandırıldı. İsmail Bilen 12 Mart'ın ardından gerek yurt içi gerekse yurt dışında TKP’ye yönelen kesimlerin partiye katılmasını ve partinin yeniden güçlenmesini, ülkede siyasi etkisinin hızla artmasını sağladı. İdeolojik ayrışmalar Bilen savunageldiği aşamalı devrim perspektifi gereğince, ülkenin geçmişinde bir burjuva sosyal devrimi süreci yaşandığı halde küçük burjuva üretiminin halen yoğun oluşuna bağlı olarak, Ulusal Demokratik Devrim ya da İleri Demokratik Devrim tezini savundu ve CHP’deki bazı adayların uluslararası tekellere ve yerli işbirlikçi burjuvaziye karşı, sermayenin temerküzünden olumsuz etkilenen ve proleterleşen küçük burjuvazinin temsilcisi olduğu ve büyük burjuvaziye karşı mücadelede işçi sınıfının müttefiki olan ara sınıflardan biri olduğu görüşüyle, 1973 ve 1977 seçimlerinde CHP listesindeki ilerici adaylara oy verilebileceğini salık verdi. 1979 seçimlerinde ise Bilen'in liderliğinde TKP, parti çizgisindeki bağımsız adayları destekledi. Parti bu dönemde bütün enerjisini DİSK, İlerici Gençler Derneği (İGD) ve İlerici Kadınlar Derneği (İKD) gibi "demokratik kitle örgütleri" üzerinde yoğunlaştırdı. 1978 yılında toplanan MK Plenumunda Bülent Ecevit iktidarının verdiği sözleri yerine getirmediğinden hareketle parti içi muhalefet ortaya çıktı ve Nihat Akseymen liderliğinde Londra merkezli grup partiden ihraç edildi. 12 Eylül sonrası 12 Eylül darbesinin ardından 1981 Mayıs ayında başlayan TKP operasyonlarında binden fazla partili tutuklandı. 1983 Nisan MK Plenum toplantısında genel sekreterlik görevinden ayrılıp sembolik bir işlevi olan parti başkanlığı görevini üstlendi, yerine daha önce yardımcı genel sekreter seçilmiş olan Nabi Yağcı'nın MK Genel Sekreteri olmasını önerdi. Bu görev devri yaklaşık 40 yıllık aradan sonra aynı yıl içinde yapılan TKP 5. Kongresi tarafından onaylandı. Bilen açılış konuşmasını yaptığı bu kongrenin hemen ardından 18 Kasım 1983’te Berlin’de öldü. Takma adları İsmail Bilen yaşamı boyunca çok sayıda takma adla tanınmıştır: Laz İsmail (En tanınmış lakabıdır. Nâzım Hikmet'in İşte Böyle Laz İsmail adlı şiirinde de geçmektedir.) Marat veya İsmail Marat (Parti içinde kullanılan bu ilk yaygın takma adı Fransız devrimci Jean-Paul Marat'tan esinlenilmiştir.) Erdem (TKP'nin Sesi ve Bizim Radyo yayınlarında çoğunlukla kullandığı addır.) Savaş Üstüngel veya S. Üstüngel (1960'lar ve 1970'lerdeki yazılarında, kitaplarında kullandığı takma addır.) İ. Bilen (Adının özellikle Atılım Döneminde parti içindeki yaygın kullanılan kısaltmasıdır.) Kitapları İstanbul Hemşehrileri, Alev Yayınları, 1991 Kore Nire, S. Üstüngel, Ürün Yayınları Savaş Yolu, S. Üstüngel, Savaş Yolu Yayınları Savaş Yolu (Üstüngel'den notlar), İsmail Bilen, Alev Yayınları, ISBN 975-335-026-0 TKP: Doğuşu, Kuruluşu, Gelişme Yolları, S.Üstüngel, Alev Yayınları, ISBN 975-335-040-6 Konuyla ilgili yazılan eser Burak Gürel, Fulya Özkan, “İsmail Bilen”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt 8: Sol içinde, İletişim Yayıncılık, 2007, İstanbul, s.294-309 Kaynakça Erden Akbulut, TKP MK Genel Sekreteri İsmail Bilen: Belgelerle Yaşam Öyküsü , TÜSTAV. İ.Bilen yoldaşın anısına, TKP MK Bildirisi, ATILIM, Özel Sayı, 30 Kasım 1983 . 1902 doğumlular 1983 yılında ölenler Türkiye Komünist Partisi (1920) mensubu siyasetçiler Türk sosyalistler Türk marksistler Türk devrimciler Rize doğumlu siyasetçiler Türk komünistler Berlin'de ölenler Türkiye Lazları
1,886
[ 0.0271759033203125, 0.016082763671875, -0.057037353515625, 0.0283966064453125, -0.0107269287109375, 0.03363037109375, -0.0029697418212890625, -0.04046630859375, 0.021942138671875, 0.03216552734375, -0.0282745361328125, 0.019866943359375, -0.04339599609375, 0.03948974609375, 0.0294952392578125, 0.0231475830078125, 0.051422119140625, -0.01389312744140625, 0.005664825439453125, 0.0101776123046875, 0.04437255859375, -0.0016374588012695312, 0.03387451171875, 0.04095458984375, 0.0248565673828125, 0.018890380859375, 0.020599365234375, -0.04046630859375, -0.0288848876953125, -0.0274200439453125, -0.0299835205078125, 0.01389312744140625, 0.03363037109375, -0.0109710693359375, -0.0227813720703125, 0.021575927734375, -0.0085296630859375, 0.0010204315185546875, -0.018768310546875, -0.0029697418212890625, 0.002117156982421875, 0.01541900634765625, -0.005725860595703125, -0.0233917236328125, 0.00554656982421875, -0.0012493133544921875, -0.00003904104232788086, -0.019256591796875, 0.007709503173828125, 0.01419830322265625, 0.0111541748046875, -0.0265655517578125, 0.0000814199447631836, -0.04339599609375, -0.03973388671875, 0.0236358642578125, -0.019622802734375, 0.046783447265625, -0.0259552001953125, -0.03729248046875, 0.005847930908203125, -0.00392913818359375, 0.021453857421875, 0.03289794921875, 0.007678985595703125, 0.046783447265625, 0.03460693359375, -0.0232696533203125, 0.021697998046875, -0.015716552734375, -0.03387451171875, -0.01407623291015625, -0.01273345947265625, -0.053619384765625, -0.045318603515625, 0.0014543533325195312, 0.01425933837890625, -0.057037353515625, 0.04217529296875, 0.054840087890625, 0.0240020751953125, 0.0088958740234375, -0.0291290283203125, 0.00536346435546875, 0.017425537109375, 0.0242462158203125, 0.0088348388671875, 0.0277862548828125, -0.04437255859375, -0.007770538330078125, -0.0110321044921875, -0.0248565673828125, -0.01322174072265625, -0.015838623046875, -0.04241943359375, -0.057037353515625, -0.03436279296875, -0.006641387939453125, -0.002773284912109375, 0.0098114013671875, -0.03143310546875, 0.0304718017578125, 0.0231475830078125, -0.04071044921875, -0.00423431396484375, 0.0086517333984375, 0.0261993408203125, 0.0004436969757080078, -0.0291290283203125, -0.00435638427734375, 0.015960693359375, 0.002635955810546875, -0.0279083251953125, 0.0082244873046875, 0.01248931884765625, -0.006610870361328125, -0.017547607421875, -0.022064208984375, -0.0033512115478515625, 0.0296173095703125, 0.03704833984375, 0.01285552978515625, -0.01364898681640625, -0.0108489990234375, 0.0672607421875, -0.019744873046875, 0.019500732421875, -0.015960693359375, -0.01438140869140625, 0.04339599609375, 0.016815185546875, 0.0268096923828125, -0.0298614501953125, -0.0243682861328125, -0.002010345458984375, 0.019744873046875, 0.017791748046875, 0.007495880126953125, 0.055572509765625, -0.018768310546875, 0.00435638427734375, -0.01505279541015625, -0.0259552001953125, -0.03533935546875, -0.01297760009765625, -0.045806884765625, 0.0081634521484375, 0.0745849609375, 0.0033206939697265625, -0.0302276611328125, -0.01560211181640625, 0.03314208984375, 0.10675048828125, -0.01554107666015625, -0.016693115234375, -0.005664825439453125, -0.0312042236328125, 0.01352691650390625, -0.01126861572265625, -0.0287628173828125, -0.0094451904296875, 0.051422119140625, -0.0268096923828125, 0.0090179443359375, 0.002544403076171875, 0.00463104248046875, 0.03656005859375, 0.0082855224609375, -0.0017137527465820312, 0.007404327392578125, -0.017547607421875, 0.019378662109375, 0.056304931640625, -0.0092620849609375, -0.018280029296875, 0.01303863525390625, 0.048980712890625, 0.021453857421875, 0.00481414794921875, -0.018280029296875, -0.051910400390625, 0.048736572265625, -0.0255889892578125, 0.0036106109619140625, 0.0009822845458984375, -0.0014543533325195312, -0.0814208984375, -0.0037021636962890625, 0.006641387939453125, 0.0296173095703125, 0.0285186767578125, -0.0282745361328125, -0.017059326171875, 0.0282745361328125, 0.0305938720703125, -0.0095062255859375, 0.03607177734375, 0.021087646484375, -0.019744873046875, -0.005970001220703125, -0.03338623046875, 0.0226593017578125, -0.0013256072998046875, -0.0013713836669921875, -0.03143310546875, -0.01505279541015625, -0.01511383056640625, 0.055328369140625, 0.0079193115234375, -0.0697021484375, -0.0088958740234375, 0.0111541748046875, 0.03973388671875, -0.00557708740234375, 0.01523590087890625, 0.053619384765625, 0.01468658447265625, 0.0287628173828125, 0.0080413818359375, -0.0264434814453125, 0.0082855224609375, 0.055816650390625, -0.0653076171875, -0.03363037109375, -0.01212310791015625, 0.03387451171875, 0.050689697265625, -0.00423431396484375, 0.0090179443359375, 0.0095672607421875, 0.007129669189453125, -0.002101898193359375, -0.0299835205078125, -0.0015535354614257812, 0.054595947265625, 0.0249786376953125, -0.047271728515625, 0.016937255859375, 0.03680419921875, -0.0281524658203125, -0.01358795166015625, 0.007099151611328125, 0.0264434814453125, -0.0001137852668762207, -0.0088348388671875, -0.019989013671875, -0.01200103759765625, -0.01444244384765625, -0.0104827880859375, 0.020965576171875, 0.020843505859375, 0.0253448486328125, 0.002544403076171875, 0.021209716796875, 0.0242462158203125, 0.01456451416015625, 0.0255889892578125, 0.0255889892578125, -0.0287628173828125, 0.03143310546875, 0.00426483154296875, 0.03363037109375, 0.01157379150390625, 0.0296173095703125, 0.056793212890625, 0.0005979537963867188, -0.0251007080078125, -0.01419830322265625, 0.021575927734375, -0.04217529296875, -0.051422119140625, -0.019500732421875, -0.005817413330078125, 0.019866943359375, 0.03265380859375, 0.0012798309326171875, 0.0304718017578125, -0.046539306640625, 0.04241943359375, -0.0085906982421875, 0.04071044921875, 0.0243682861328125, 0.0251007080078125, -0.053131103515625, 0.0095062255859375, -0.019989013671875, 0.00423431396484375, -0.00411224365234375, 0.01169586181640625, -0.0005788803100585938, 0.006000518798828125, -0.01535797119140625, 0.049713134765625, -0.03826904296875, -0.0008301734924316406, 0.019378662109375, -0.0005826950073242188, -0.1802978515625, -0.052154541015625, 0.03948974609375, 0.0226593017578125, -0.00551605224609375, 0.0276641845703125, 0.01200103759765625, -0.03436279296875, -0.0090179443359375, 0.03851318359375, 0.048736572265625, -0.018890380859375, -0.021209716796875, 0.006092071533203125, -0.0255889892578125, -0.016937255859375, 0.007068634033203125, -0.00447845458984375, 0.00472259521484375, -0.0305938720703125, 0.006397247314453125, -0.050201416015625, 0.0633544921875, 0.0006017684936523438, 0.01126861572265625, -0.0034732818603515625, 0.0682373046875, -0.01511383056640625, -0.0082244873046875, 0.046539306640625, 0.03778076171875, 0.0110321044921875, -0.017791748046875, -0.0012645721435546875, 0.03533935546875, -0.016082763671875, 0.0243682861328125, -0.0809326171875, 0.045562744140625, 0.0251007080078125, -0.03973388671875, 0.0277862548828125, 0.00499725341796875, -0.0086517333984375, 0.0285186767578125, 0.00536346435546875, -0.03509521484375, -0.015838623046875, -0.020477294921875, -0.03704833984375, -0.016693115234375, -0.01541900634765625, -0.0233917236328125, -0.006122589111328125, 0.017425537109375, -0.01303863525390625, 0.0260772705078125, -0.01236724853515625, -0.0014085769653320312, 0.015716552734375, 0.0009751319885253906, -0.0282745361328125, -0.053375244140625, 0.047760009765625, 0.048492431640625, 0.055328369140625, 0.01267242431640625, -0.03826904296875, 0.03558349609375, -0.01560211181640625, 0.01334381103515625, -0.03216552734375, -0.0226593017578125, 0.03656005859375, -0.0099945068359375, -0.019866943359375, -0.03192138671875, -0.0653076171875, 0.0028934478759765625, -0.0662841796875, -0.01297760009765625, 0.007770538330078125, -0.002712249755859375, -0.019866943359375, -0.0007767677307128906, -0.0236358642578125, 0.0110321044921875, -0.0247344970703125, 0.046539306640625, 0.26513671875, 0.048736572265625, 0.01334381103515625, -0.03289794921875, -0.0099334716796875, -0.03192138671875, 0.03778076171875, -0.01371002197265625, -0.01340484619140625, -0.0242462158203125, -0.018035888671875, 0.03607177734375, 0.021087646484375, 0.00408172607421875, -0.016204833984375, 0.03826904296875, -0.022308349609375, 0.0029850006103515625, 0.0298614501953125, 0.0028934478759765625, 0.0240020751953125, 0, 0.03900146484375, 0.01163482666015625, 0.054107666015625, 0.005664825439453125, 0.021942138671875, 0.007373809814453125, 0.0018434524536132812, 0.01499176025390625, -0.03558349609375, -0.01285552978515625, 0.060211181640625, 0.002758026123046875, 0.01224517822265625, -0.01236724853515625, 0.03509521484375, -0.019744873046875, -0.03485107421875, 0.03826904296875, -0.047271728515625, -0.04119873046875, 0.0101776123046875, 0.015960693359375, 0.0274200439453125, 0.002178192138671875, -0.016571044921875, 0.03216552734375, -0.020599365234375, -0.0011653900146484375, 0.046295166015625, 0.0755615234375, 0.0014543533325195312, -0.01535797119140625, -0.0294952392578125, -0.049713134765625, 0.006977081298828125, -0.03436279296875, -0.0018129348754882812, -0.002208709716796875, 0.0809326171875, 0.01126861572265625, 0.01505279541015625, 0.03363037109375, -0.0111541748046875, -0.01340484619140625, -0.04388427734375, -0.054351806640625, 0.0229034423828125, -0.01200103759765625, 0.053375244140625, -0.016571044921875, -0.0308380126953125, 0.01383209228515625, 0.045074462890625, 0.021697998046875, 0.0643310546875, 0.04119873046875, 0.0036869049072265625, -0.0109710693359375, -0.016326904296875, -0.01309967041015625, -0.04071044921875, -0.03826904296875, -0.0240020751953125, 0.03509521484375, 0.048736572265625, -0.01383209228515625, -0.03314208984375, -0.01267242431640625, 0.0097503662109375, -0.051177978515625, -0.018280029296875, 0.03656005859375, 0.01554107666015625, -0.0243682861328125, 0.0745849609375, -0.002254486083984375, -0.019866943359375, -0.04119873046875, -0.020599365234375, 0.01255035400390625, 0.04119873046875, -0.020843505859375, -0.019500732421875, 0.0237579345703125, 0.0243682861328125, 0.01328277587890625, -0.0240020751953125, 0.019500732421875, 0.0268096923828125, 0.0283966064453125, 0.0249786376953125, -0.0755615234375, -0.03607177734375, -0.0014085769653320312, -0.0247344970703125, 0.021209716796875, -0.0104217529296875, 0.002040863037109375, 0.016815185546875, -0.046295166015625, -0.01285552978515625, -0.0107879638671875, 0.0104827880859375, -0.045318603515625, 0.03216552734375, -0.049713134765625, -0.060943603515625, -0.017791748046875, 0.0110321044921875, -0.0090179443359375, -0.020965576171875, -0.03826904296875, -0.016815185546875, -0.0305938720703125, -0.03265380859375, 0.0011730194091796875, -0.03314208984375, 0.0282745361328125, -0.017303466796875, 0.0270538330078125, -0.0227813720703125, -0.0662841796875, -0.03192138671875, -0.0242462158203125, -0.01444244384765625, -0.04193115234375, -0.04388427734375, 0.002605438232421875, 0.005664825439453125, 0.01444244384765625, -0.03997802734375, -0.00505828857421875, 0.016937255859375, 0.0244903564453125, -0.03216552734375, -0.016571044921875, 0.0243682861328125, -0.0092010498046875, 0.0009975433349609375, -0.00557708740234375, 0.006702423095703125, 0.0653076171875, 0.03704833984375, 0.0648193359375, 0.005634307861328125, 0.01322174072265625, 0.0078582763671875, 0.03314208984375, -0.0236358642578125, -0.021575927734375, -0.045074462890625, 0.018157958984375, 0.03558349609375, 0.0301055908203125, 0.0080413818359375, -0.04290771484375, 0.00530242919921875, 0.016204833984375, -0.01163482666015625, -0.0005941390991210938, 0.0029087066650390625, -0.03216552734375, -0.01145172119140625, 0.0030918121337890625, 0.022308349609375, -0.005908966064453125, 0.10235595703125, -0.046295166015625, -0.01383209228515625, 0.0740966796875, 0.03875732421875, 0.007221221923828125, -0.019378662109375, 0.0238800048828125, -0.01358795166015625, -0.002071380615234375, 0.04290771484375, -0.00536346435546875, -0.060211181640625, 0.002422332763671875, 0.018646240234375, -0.0093231201171875, -0.01444244384765625, -0.0085296630859375, 0.0260772705078125, -0.03704833984375, 0.0255889892578125, 0.0265655517578125, -0.0251007080078125, -0.0095062255859375, -0.01181793212890625, -0.006061553955078125, 0.01157379150390625, -0.0281524658203125, -0.01236724853515625, -0.021575927734375, -0.04437255859375, -0.0281524658203125, 0.01407623291015625, -0.03216552734375, 0.09161376953125, -0.04437255859375, -0.04412841796875, -0.021453857421875, 0.0110931396484375, -0.01450347900390625, -0.0268096923828125, -0.016326904296875, 0.01334381103515625, -0.03802490234375, 0.03704833984375, 0.01352691650390625, 0.0265655517578125, 0.045806884765625, 0.046539306640625, -0.0244903564453125, -0.0082855224609375, 0.04241943359375, 0.050933837890625, -0.051910400390625, -0.01267242431640625, -0.0088958740234375, 0.01212310791015625, 0.0240020751953125, -0.01139068603515625, 0.00557708740234375, -0.03314208984375, 0.00524139404296875, 0.0253448486328125, 0.0006742477416992188, -0.01273345947265625, -0.04461669921875, 0.007648468017578125, 0.0672607421875, 0.0032444000244140625, -0.03924560546875, -0.03460693359375, 0.04095458984375, -0.0225372314453125, -0.0108489990234375, -0.0268096923828125, 0.0312042236328125, -0.017059326171875, 0.01303863525390625, -0.00484466552734375, 0.0028934478759765625, -0.007221221923828125, -0.058746337890625, -0.0093841552734375, -0.017059326171875, 0.00444793701171875, -0.017913818359375, -0.00472259521484375, 0.01480865478515625, -0.03656005859375, 0.00554656982421875, 0.045806884765625, 0.051177978515625, -0.0094451904296875, 0.017669677734375, 0.0248565673828125, 0.03411865234375, -0.0104827880859375, -0.01194000244140625, 0.020233154296875, -0.019622802734375, -0.0035495758056640625, -0.0291290283203125, 0.006641387939453125, -0.016448974609375, -0.03411865234375, -0.01212310791015625, 0.052398681640625, -0.020965576171875, -0.0102996826171875, 0.00460052490234375, -0.016326904296875, -0.03558349609375, -0.03533935546875, 0.03314208984375, -0.062164306640625, -0.019500732421875, 0.0090179443359375, 0.002773284912109375, -0.03729248046875, 0.0260772705078125, 0.053619384765625, -0.0231475830078125, -0.03167724609375, -0.0648193359375, 0.021575927734375, -0.0104217529296875, -0.0285186767578125, -0.01395416259765625, -0.0279083251953125, -0.050201416015625, 0.0265655517578125, -0.021087646484375, -0.0271759033203125, 0.0299835205078125, 0.0105438232421875, -0.01419830322265625, -0.0285186767578125, 0.050689697265625, 0.006610870361328125, -0.04168701171875, -0.0248565673828125, 0.018646240234375, -0.0085296630859375, 0.01248931884765625, 0.00557708740234375, 0.01554107666015625, -0.0248565673828125, 0.03778076171875, -0.01364898681640625, 0.0101776123046875, -0.020843505859375, -0.007221221923828125, -0.022064208984375, -0.0268096923828125, -0.0276641845703125, 0.03924560546875, 0.01352691650390625, -0.0102386474609375, 0.0236358642578125, 0.0095672607421875, 0.0096893310546875, -0.0302276611328125, -0.0662841796875, 0.002468109130859375, -0.01371002197265625, -0.046539306640625, -0.005970001220703125, -0.0098724365234375, -0.0701904296875, 0.057037353515625, -0.0016679763793945312, 0.01419830322265625, 0.0226593017578125, 0.0308380126953125, 0.021575927734375, -0.0308380126953125, 0.0002627372741699219, -0.016571044921875, 0.00472259521484375, -0.019378662109375, 0.03704833984375, -0.04339599609375, -0.0110321044921875, 0.046539306640625, 0.03265380859375, 0.0096893310546875, -0.020965576171875, 0.016082763671875, -0.03143310546875, -0.00016951560974121094, -0.017059326171875, 0.0281524658203125, -0.04119873046875, -0.01541900634765625, -0.01273345947265625, -0.0237579345703125, -0.019256591796875, -0.0014467239379882812, -0.04046630859375, -0.022064208984375, -0.0243682861328125, 0.01364898681640625, -0.03704833984375, -0.03265380859375, -0.055572509765625, -0.0257110595703125, -0.11163330078125, -0.0097503662109375, 0.005786895751953125, -0.057769775390625, -0.020355224609375, 0.0013027191162109375, -0.0018129348754882812, 0.0290069580078125, -0.0308380126953125, -0.03387451171875, -0.0096893310546875, -0.021453857421875, 0.00493621826171875, -0.021087646484375, -0.048980712890625, 0.052886962890625, 0.03167724609375, -0.016571044921875, 0.0011806488037109375, 0.01444244384765625, 0.002696990966796875, 0.0277862548828125, -0.0078582763671875, 0.022308349609375, 0.0276641845703125, -0.03729248046875, 0.01560211181640625, 0.0268096923828125, -0.055328369140625, -0.047271728515625, 0.0091400146484375, -0.045806884765625, -0.01126861572265625, 0.021942138671875, 0.04290771484375, -0.0033512115478515625, -0.0018205642700195312, 0.045074462890625, 0.0775146484375, -0.017303466796875, 0.045074462890625, -0.006488800048828125, -0.057769775390625, -0.059722900390625, -0.0009713172912597656, 0.045562744140625, 0.03826904296875, -0.006244659423828125, -0.017791748046875, -0.007678985595703125, -0.0037784576416015625, 0.017425537109375, 0.0265655517578125, 0.022064208984375, -0.01358795166015625, 0.0097503662109375, -0.00463104248046875, -0.0291290283203125, 0.021453857421875, 0.057037353515625, -0.04217529296875, -0.03387451171875, -0.0081024169921875, 0.020599365234375, -0.0085296630859375, 0.03704833984375, 0.0270538330078125, 0.015960693359375, 0.01126861572265625, 0.03192138671875, -0.018646240234375, -0.0238800048828125, -0.01187896728515625, -0.03240966796875, 0.0031986236572265625, -0.017303466796875, 0.0662841796875, 0.0251007080078125, 0.002330780029296875, -0.053131103515625, -0.0031375885009765625, 0.0084686279296875, -0.055328369140625, -0.03607177734375, -0.0657958984375, 0.015960693359375, -0.055816650390625, 0.01541900634765625, -0.006793975830078125, 0.018280029296875, -0.0251007080078125, -0.019866943359375, -0.00527191162109375, 0.018768310546875, -0.020599365234375, -0.0226593017578125, -0.057769775390625, -0.03143310546875, -0.0312042236328125, 0.03265380859375, -0.04217529296875, -0.0226593017578125, -0.00548553466796875, -0.018157958984375, -0.0638427734375, 0.002422332763671875, 0.03411865234375, -0.021697998046875, 0.058990478515625, -0.017669677734375, 0.03411865234375, 0.0242462158203125, -0.03143310546875, -0.061187744140625, -0.000005185604095458984, 0.019500732421875, 0.0229034423828125, -0.0084075927734375, -0.022186279296875, -0.0030002593994140625, -0.01499176025390625, 0.016082763671875, 0.00496673583984375, -0.01425933837890625, -0.022064208984375, 0.0095062255859375, 0.00548553466796875, -0.0087738037109375, 0.0271759033203125, -0.016937255859375, 0.053375244140625, -0.0653076171875, -0.01468658447265625, 0.04388427734375, -0.01425933837890625, 0.046295166015625, -0.01218414306640625, -0.0253448486328125, -0.00429534912109375, -0.03924560546875, -0.03753662109375, -0.0080413818359375, -0.03265380859375, -0.0096893310546875, 0.0107879638671875, 0.0009217262268066406, -0.021453857421875, -0.0290069580078125, -0.048980712890625, -0.03973388671875, 0.0005483627319335938, 0.01493072509765625, -0.0238800048828125, -0.021942138671875, -0.000031888484954833984, -0.018890380859375, -0.0298614501953125, 0.054595947265625, 0.0248565673828125, 0.0274200439453125, 0.04095458984375, -0.01224517822265625, -0.017425537109375, -0.04339599609375, -0.0107879638671875, 0.01145172119140625, -0.00423431396484375, -0.0037021636962890625, -0.048736572265625, -0.0270538330078125, -0.017059326171875, 0.03216552734375, 0.002132415771484375, 0.10821533203125, -0.0287628173828125, -0.045318603515625, -0.0232696533203125, 0.005725860595703125, 0.0240020751953125, -0.0093231201171875, -0.019989013671875, 0.01297760009765625, 0.01224517822265625, -0.0281524658203125, 0.01236724853515625, 0.018157958984375, -0.0259552001953125, 0.0248565673828125, -0.04168701171875, -0.0254669189453125, 0.021087646484375, -0.03607177734375, 0.03192138671875, 0.0093231201171875, 0.049957275390625, 0.006397247314453125, 0.006061553955078125, 0.0260772705078125, -0.0104827880859375, 0.056304931640625, -0.01371002197265625, 0.016204833984375, -0.01535797119140625, -0.01364898681640625, -0.00536346435546875, 0.01474761962890625, 0.049468994140625, -0.020965576171875, -0.007251739501953125, 0.03436279296875, 0.01218414306640625, -0.00466156005859375, 0.006183624267578125, 0.03631591796875, -0.0009369850158691406, 0.03485107421875, 0.020355224609375, -0.0244903564453125, 0.049713134765625, 0.006519317626953125, 0.01163482666015625, -0.00020372867584228516, 0.0017061233520507812, -0.0079193115234375, -0.0094451904296875, 0.00012564659118652344, 0.0271759033203125, 0.0097503662109375, 0.0091400146484375, -0.058746337890625, 0.0106048583984375, 0.0089569091796875, -0.015960693359375, 0.03533935546875, 0.0243682861328125, 0.0254669189453125, -0.01322174072265625, 0.0028324127197265625, -0.050689697265625, -0.0238800048828125, 0.03192138671875, 0.019500732421875, 0.058258056640625, -0.007190704345703125 ]
38
https://tr.wikipedia.org/wiki/GIMP
GIMP
GIMP (GNU Image Manipulation Program, Türkçe: GNU Resim İşleme Programı), GNU Tasarısı dahilinde geliştirilen piksel tabanlı özgür ve ücretsiz bir görüntü işleme yazılımı. GIMP, Adobe Photoshop ve benzeri kapalı kaynak resim işleme araçlarına eşdeğer bir işlevler bütünü sunar. Linux, Windows, Mac OS gibi pek çok platformu destekler. Linux dünyasının iki önemli grafiksel arayüz geliştirme kütüphanesinden biri olan GTK+, ilk olarak Gimp'in geliştirilmesi için yazılmıştır. Gimp'in ilk sürümü Ocak 1996'da yayınlanmıştır. GIMP'in çok yüksek çözünürlükleri destekleyen ve hareketli görüntülere efekt uygulaması yapan CinePaint adlı bir türevi de bulunmaktadır. Temel özellikleri Katmanlar, kanallar ve yollarla çalışabilme Çeşitli efekt araçları Eklentilerle sonradan yeni özellikler ekleyebilme Yüzlerce dosya biçimi desteği (XCF, SVG, TIFF, PDF, JPEG, PNG, GIF PostScript belgeleri (PS, EPS ya da sıkıştırılmış .ps.gz), BMP, Paintshop Pro dosyaları (PSP ya da TUB), Adobe Photoshop dosyaları (PSD) Dosya türleri arasında dönüşüm yapabilme Gelişmiş seçim ve çizim araçları Hazır logo, desen (pattern), site tuşları, reklam alanları oluşturabilme Gelişmiş kesme, döndürme, fırça araçları Grafik tablet desteği EXIF bilgilerini düzenleyebilme Dosya biçimi XCF ya da tam adıyla eXperimental Computing Facility, GIMP'in yerel dosya biçimidir. Görüntü içindeki katmanları, seçimlik alanları, renk kanalları, şeffaflık, yolları ve kılavuzları saklama yeteneğine sahiptir. Kullanım ipuçları Gimp, üç pencere olarak kullanmak yerine tek bir pencere olarak kullanmak istenirse bunun içinde "Pencereler" menüsünde yer alan "Tek Pencereli Kip" seçeneğine tıklanması yeterlidir. Kovadan Dolum aracı CTRL tuşu ile birlikte kullanılarak ön plan rengi yerine arka plan rengi ile işlem yapılabilir. Döndür aracı CTRL tuşu ile birlikte kullanılarak 15 derecelik açılarla döndürme sağlanır. Katmanlar iletişim kutusundaki göz simgesine Shift tuşu ile birlikte basılarak o katman hariç tüm katmanlar gizlenebilir. İşlem tekrarlanarak tüm katmanlar görünür yapılabilir. Yapıştırılan Katman üzerinde işlem yapmadan önce sağ tıklanarak Yeni Katman seçeneğiyle yeni bir katmana dönüştürülmeli veya Katmanı Çıpala seçeneğiyle kendinden bir önceki katmana çıpalanmalıdır. Birçok eklenti yalnızca aktif olan katmanda çalışır. Eğer eklentinin tüm resim üzerinde çalışması isteniyorsa tüm katmanlar birleştirilmelidir (Resim > Resmi Düzleştir). Bazı efektler tüm resimlere uygulanamaz. Bunlar menüde gri ve sönük olarak gösterilmiştir. Resmin kipi değiştirilerek (Resim> Kip), katmana bir alfa kanal eklenerek (Katman > Şeffaflık > Alfa Kanalı Ekle) veya resim düzleştirilerek (Resim> Resmi Düzleştir) aktif olmayan efektler kullanılabilir. Seçim aracı kullanılırken Shift tuşu kullanılırsa yeni seçim önceki seçimlere eklenir. Eğer Ctrl tuşu kullanılırsa yeni seçim öncekilerden çıkarılır. Çizim araçları (Boya Fırçası, Sprey veya Kalem) kullanılırken Shift tuşuna basılırsa son çizim noktasından fare imlecinin o anki konuma kadar düz bir çizgi oluşturulur. Üzerinde daha sonra tekrar çalışılacak bir resmi GIMP'in yerel dosya biçimi olan XCF (.xcf) biçiminde saklayın. Böylece katmanlar ve bitmemiş tüm işler korunur. Proje bitirildikten sonra JPEG, PNG, GIF gibi biçimlerin birinde saklanabilir. Yollar aracı kullanılarak karmaşık seçimler yapılabilir ve var olan yollar düzenlenebilir. Yollar iletişim kutusu birden fazla yolla çalışılmasına ve yolların seçime dönüştürülmesine imkân sağlamaktadır. Basit kare veya çember çizimleri Düzenle > Seçimi Darbele ile yapılabilir. Bu oluşturulan seçim alanının kenarlarını darbeleyecektir. Daha karmaşık şekillerin çizimi içinse Yollar aracı veya Filtreler > Tarama > Gfig kullanılabilir. Boya araçları seçimi değiştirmek için kullanabilir. Bunun için resim penceresinin sol alt tarafındaki Hızlı Maskeleme butonu veya Shift+Q tuşları kullanılabilir. Resimde boyama yapılarak seçim değiştirilebilir ve Hızlı Maskeleme butonuna tekrar basılarak normal seçim moduna dönülebilir. Eklentiler GIMP, eklentileriyle zenginleştirilebilen açık kaynak bir yazılımdır. İhtiyacınızı karşılayan eklentileri edinip hayalinizdeki resim işleme programına sahip olabilirsiniz. GIMP'in içeriğe duyarlı ölçekleme, siyah beyaz fotoğrafları otomatik renklendirme, CMYK desteği, katman efektleri, İnternet için kaydetme, droste efekti gibi onlarca faydalı eklentisi bulunmaktadır. GAP (Gimp Animasyon Paketi) eklentisi: Gimp ile hareketli görüntüler ve animasyonlar oluşturmaya yarayan eklentiler bütünüdür. Video, grafik ve İnternet sitesi tasarım işleriyle uğraşan birçok kullanıcı için önemli çözümler sunar. UFRaw eklentisi: Sayısal kameralardan alınan ham verileri okumak ve işlemek için kullanılan UFRaw'ın Gimp üzerinde kullanmaya yarayan eklentidir. Kaynakça Dış bağlantılar Özgür yazılım Taşınabilir yazılım Grafik tasarım yazılımları Teknik iletişim araçları Çapraz platform yazılımları Fotoğrafçılık yazılımları
1,188
[ -0.09527587890625, -0.039825439453125, -0.0166168212890625, 0.0240631103515625, 0.0216217041015625, -0.037628173828125, 0.005802154541015625, -0.0005497932434082031, 0.00782012939453125, 0.0288238525390625, -0.006656646728515625, -0.0201568603515625, -0.040802001953125, 0.0285797119140625, -0.0218658447265625, 0.00977325439453125, -0.033477783203125, 0.006839752197265625, 0.049346923828125, -0.0218658447265625, -0.0189361572265625, -0.033966064453125, 0.0307769775390625, 0.0197906494140625, 0.0019235610961914062, 0.049346923828125, -0.050567626953125, -0.0023670196533203125, 0.00002110004425048828, -0.0021839141845703125, -0.034454345703125, -0.0210113525390625, 0.039093017578125, -0.035430908203125, -0.07720947265625, -0.0240631103515625, -0.0267486572265625, -0.01111602783203125, -0.0250396728515625, -0.046661376953125, -0.041046142578125, 0.0035419464111328125, 0.033721923828125, -0.006961822509765625, 0.006565093994140625, -0.00830841064453125, 0.0252838134765625, -0.0271148681640625, 0.0217437744140625, -0.053009033203125, -0.0305328369140625, -0.0216217041015625, 0.0184478759765625, -0.06744384765625, 0.0306549072265625, 0.047149658203125, -0.049102783203125, -0.01367950439453125, -0.036407470703125, 0.01538848876953125, -0.0290679931640625, 0.046661376953125, 0.0196685791015625, -0.01197052001953125, 0.041778564453125, 0.01160430908203125, -0.039581298828125, 0.0301666259765625, -0.0156402587890625, -0.040313720703125, -0.01355743408203125, 0.042999267578125, -0.0256500244140625, -0.0157623291015625, -0.0287017822265625, 0.0160064697265625, 0.00995635986328125, -0.01538848876953125, -0.01203155517578125, 0.039581298828125, -0.01526641845703125, 0.0266265869140625, 0.0276031494140625, 0.0233306884765625, -0.0182037353515625, -0.01459503173828125, -0.01032257080078125, 0.0283355712890625, 0.0296783447265625, 0.01325225830078125, -0.0189361572265625, -0.006595611572265625, 0.0296783447265625, -0.038116455078125, -0.0277252197265625, 0.0196685791015625, -0.039825439453125, 0.034210205078125, 0.0218658447265625, 0.0288238525390625, -0.031524658203125, 0.0267486572265625, -0.033477783203125, -0.01044464111328125, 0.045928955078125, -0.004764556884765625, 0.0285797119140625, 0.031768798828125, -0.053497314453125, -0.06597900390625, 0.01142120361328125, 0.006504058837890625, -0.040313720703125, -0.0205230712890625, -0.0214996337890625, 0.006107330322265625, -0.005405426025390625, -0.045196533203125, -0.01435089111328125, -0.004459381103515625, 0.0189361572265625, -0.01526641845703125, 0.038604736328125, -0.031768798828125, 0.033966064453125, 0.0258941650390625, 0.00983428955078125, 0.01142120361328125, 0.004917144775390625, 0.006168365478515625, -0.0238189697265625, 0.043975830078125, -0.0249176025390625, -0.00983428955078125, -0.0175933837890625, -0.032257080078125, 0.0256500244140625, 0.005771636962890625, -0.01557159423828125, -0.01349639892578125, 0.0233306884765625, 0.00022518634796142578, -0.0244293212890625, -0.0240631103515625, 0.06353759765625, -0.07672119140625, 0.00029587745666503906, 0.0037250518798828125, 0.0250396728515625, -0.00782012939453125, -0.0191802978515625, 0.00824737548828125, -0.0269927978515625, -0.059600830078125, -0.01300811767578125, -0.0265045166015625, -0.00861358642578125, 0.0162506103515625, 0.0015192031860351562, 0.049835205078125, -0.0191802978515625, -0.0246734619140625, -0.034942626953125, 0.0225982666015625, 0.005374908447265625, -0.0250396728515625, 0.043731689453125, -0.00843048095703125, -0.043975830078125, -0.039093017578125, -0.004276275634765625, 0.0201568603515625, -0.000010848045349121094, 0.042999267578125, -0.006290435791015625, 0.004489898681640625, 0.031524658203125, 0.0175933837890625, 0.047393798828125, -0.053497314453125, -0.09527587890625, 0.0216217041015625, -0.00043320655822753906, -0.00794219970703125, 0.0201568603515625, -0.0283355712890625, -0.01416778564453125, 0.01148223876953125, -0.00806427001953125, 0.050323486328125, -0.01166534423828125, -0.032745361328125, 0.034454345703125, 0.0204010009765625, -0.004673004150390625, -0.006137847900390625, 0.037139892578125, -0.0219879150390625, 0.0294342041015625, -0.041778564453125, -0.047882080078125, 0.037384033203125, 0.0018625259399414062, -0.01111602783203125, -0.01349639892578125, -0.0285797119140625, -0.0199127197265625, -0.06451416015625, 0.004398345947265625, -0.06597900390625, 0.0206451416015625, 0.00879669189453125, 0.0189361572265625, -0.0177154541015625, -0.0030078887939453125, 0.032989501953125, 0.00836944580078125, 0.0158843994140625, -0.0217437744140625, -0.0206451416015625, -0.050811767578125, 0.047637939453125, -0.00928497314453125, 0.036895751953125, 0.007328033447265625, 0.0195465087890625, 0.051300048828125, 0.032989501953125, 0.01264190673828125, -0.01441192626953125, -0.0306549072265625, 0.01398468017578125, 0.0205230712890625, -0.0156402587890625, 0.040557861328125, 0.01459503173828125, -0.00800323486328125, 0.0257720947265625, -0.003910064697265625, 0.0022602081298828125, -0.036163330078125, -0.01331329345703125, -0.0174713134765625, -0.006778717041015625, -0.032012939453125, 0.01013946533203125, 0.0167388916015625, 0.0171051025390625, -0.034454345703125, -0.051788330078125, 0.0204010009765625, 0.042022705078125, 0.01404571533203125, 0.032501220703125, 0.01026153564453125, 0.031524658203125, 0.01496124267578125, -0.004917144775390625, 0.0012292861938476562, -0.0271148681640625, 0.0287017822265625, 0.0262603759765625, 0.0279693603515625, 0.0212554931640625, 0.0271148681640625, 0.0225982666015625, -0.039581298828125, -0.035675048828125, 0.01154327392578125, 0.0190582275390625, -0.01123809814453125, -0.00989532470703125, 0.007755279541015625, -0.00010544061660766602, 0.0271148681640625, 0.0277252197265625, 0.006290435791015625, -0.034454345703125, 0.09283447265625, 0.00861358642578125, -0.036163330078125, 0.0182037353515625, 0.0183258056640625, 0.01325225830078125, 0.01044464111328125, 0.0177154541015625, -0.040313720703125, 0.01020050048828125, 0.031524658203125, -0.01123809814453125, -0.039581298828125, 0.0022907257080078125, 0.034942626953125, -0.033233642578125, -0.01465606689453125, 0.032257080078125, -0.0206451416015625, -0.1505126953125, -0.0186920166015625, 0.0272369384765625, -0.01020050048828125, 0.005619049072265625, -0.0015649795532226562, -0.035675048828125, -0.0199127197265625, -0.06744384765625, 0.047637939453125, -0.036163330078125, -0.044952392578125, -0.01319122314453125, -0.039093017578125, 0.01496124267578125, 0.01258087158203125, -0.035919189453125, -0.00806427001953125, -0.043487548828125, 0.01435089111328125, -0.0178375244140625, -0.0161285400390625, 0.040313720703125, -0.0168609619140625, 0.045928955078125, -0.036163330078125, 0.036895751953125, 0.005924224853515625, -0.0244293212890625, -0.034698486328125, 0.032257080078125, 0.0024890899658203125, -0.01215362548828125, 0.036651611328125, -0.0201568603515625, -0.00824737548828125, -0.0185699462890625, 0.005558013916015625, 0.0033130645751953125, 0.00928497314453125, -0.00806427001953125, 0.07672119140625, 0.034210205078125, 0.041290283203125, -0.01398468017578125, 0.034210205078125, 0.0278472900390625, 0.01050567626953125, 0.007541656494140625, 0.0267486572265625, -0.039825439453125, -0.006656646728515625, 0.0164947509765625, 0.0166168212890625, -0.0280914306640625, -0.0216217041015625, 0.033966064453125, 0.06744384765625, -0.0018320083618164062, -0.01184844970703125, -0.032745361328125, -0.01557159423828125, -0.0161285400390625, 0.007602691650390625, 0.005313873291015625, 0.0269927978515625, 0.0257720947265625, -0.0279693603515625, 0.01129913330078125, 0.0011529922485351562, 0.01490020751953125, -0.0287017822265625, 0.0195465087890625, 0.0252838134765625, 0.0244293212890625, 0.0167388916015625, 0.036895751953125, 0.00946807861328125, 0.0280914306640625, -0.08111572265625, -0.01166534423828125, 0.0232086181640625, 0.006137847900390625, 0.01221466064453125, -0.0263824462890625, 0.004367828369140625, -0.0211334228515625, 0.006839752197265625, 0.047149658203125, 0.279541015625, 0.0283355712890625, -0.01160430908203125, -0.0174713134765625, 0.042022705078125, -0.0197906494140625, 0.07720947265625, 0.01233673095703125, 0.0256500244140625, -0.052764892578125, -0.004032135009765625, 0.00910186767578125, 0.01502227783203125, -0.00812530517578125, 0.004093170166015625, 0.0267486572265625, -0.006168365478515625, -0.004032135009765625, 0.07623291015625, -0.00940704345703125, 0.036163330078125, -0.0210113525390625, 0.0262603759765625, 0.057159423828125, -0.048858642578125, -0.037628173828125, 0.0024585723876953125, 0.00952911376953125, -0.0028095245361328125, -0.006565093994140625, -0.057159423828125, 0.0278472900390625, 0.0225982666015625, -0.0267486572265625, -0.047882080078125, -0.0195465087890625, 0.01282501220703125, -0.01264190673828125, 0.0283355712890625, 0.053497314453125, -0.0029621124267578125, -0.037139892578125, 0.0195465087890625, 0.0284576416015625, 0.005069732666015625, -0.0244293212890625, 0.01215362548828125, 0.0012598037719726562, -0.0284576416015625, -0.053497314453125, -0.0267486572265625, 0.0010309219360351562, -0.0212554931640625, -0.046417236328125, 0.0011453628540039062, -0.0188140869140625, -0.0199127197265625, -0.0256500244140625, 0.045684814453125, 0.0245513916015625, -0.01093292236328125, -0.0211334228515625, -0.044952392578125, 0.01056671142578125, -0.006626129150390625, 0.062042236328125, 0.01099395751953125, -0.0229644775390625, 0.00904083251953125, 0.00812530517578125, 0.0012063980102539062, -0.0020465850830078125, 0.00922393798828125, -0.01300811767578125, 0.01331329345703125, 0.0298004150390625, 0.07427978515625, 0.0216217041015625, -0.00977325439453125, -0.01123809814453125, -0.054718017578125, 0.044464111328125, -0.01337432861328125, 0.0029468536376953125, 0.005802154541015625, -0.003971099853515625, -0.0257720947265625, 0.032257080078125, 0.01355743408203125, -0.06451416015625, 0.00836944580078125, 0.0219879150390625, 0.0191802978515625, 0.039825439453125, 0.01325225830078125, 0.004398345947265625, 0.0299224853515625, -0.07281494140625, -0.040802001953125, 0.01184844970703125, 0.004886627197265625, 0.0033283233642578125, -0.006351470947265625, -0.0191802978515625, 0.0245513916015625, 0.00897979736328125, 0.032257080078125, 0.00867462158203125, 0.0196685791015625, 0.0272369384765625, -0.00861358642578125, 0.01227569580078125, 0.043487548828125, -0.043975830078125, -0.0012216567993164062, 0.060821533203125, 0.0183258056640625, 0.057159423828125, -0.006565093994140625, 0.0174713134765625, 0.0246734619140625, 0.01227569580078125, -0.0232086181640625, 0.032989501953125, 0.004825592041015625, -0.0167388916015625, 0.0202789306640625, -0.0189361572265625, -0.036895751953125, 0.00861358642578125, 0.01050567626953125, -0.0223541259765625, 0.006656646728515625, 0.0212554931640625, -0.00818634033203125, 0.032257080078125, 0.041778564453125, 0.0301666259765625, 0.004734039306640625, -0.00983428955078125, -0.004947662353515625, -0.0011529922485351562, 0.0239410400390625, -0.0235748291015625, 0.031768798828125, 0.034454345703125, 0.053985595703125, 0.00977325439453125, -0.043487548828125, 0.01282501220703125, -0.0235748291015625, 0.06451416015625, 0.06842041015625, -0.0262603759765625, -0.01386260986328125, -0.0311431884765625, -0.0161285400390625, -0.01026153564453125, 0.01520538330078125, -0.0249176025390625, -0.00038552284240722656, -0.034210205078125, 0.035675048828125, 0.007480621337890625, 0.038116455078125, 0.00989532470703125, -0.0028095245361328125, 0.043975830078125, -0.004276275634765625, -0.040802001953125, -0.0173492431640625, -0.01093292236328125, -0.0161285400390625, 0.053009033203125, -0.031524658203125, -0.045684814453125, -0.0284576416015625, -0.053253173828125, 0.004337310791015625, -0.040313720703125, -0.01215362548828125, -0.00959014892578125, -0.01154327392578125, -0.01551055908203125, 0.037872314453125, -0.00043511390686035156, -0.043243408203125, 0.005069732666015625, 0.01282501220703125, -0.055938720703125, -0.042999267578125, 0.08990478515625, 0.01502227783203125, 0.0023975372314453125, -0.01062774658203125, -0.01380157470703125, 0.06451416015625, -0.054229736328125, -0.004703521728515625, -0.0211334228515625, 0.038116455078125, 0.0023517608642578125, 0.0026111602783203125, -0.037872314453125, -0.050811767578125, -0.01319122314453125, 0.0217437744140625, -0.01258087158203125, -0.0305328369140625, -0.0162506103515625, -0.0300445556640625, -0.0239410400390625, 0.0185699462890625, -0.0010309219360351562, -0.0288238525390625, 0.033721923828125, 0.01313018798828125, 0.0265045166015625, 0.0186920166015625, -0.00879669189453125, -0.0030384063720703125, -0.039581298828125, -0.0185699462890625, -0.0219879150390625, 0.01166534423828125, 0.01380157470703125, 0.005741119384765625, -0.0019702911376953125, -0.0191802978515625, -0.0172271728515625, 0.005252838134765625, -0.00885772705078125, 0.0277252197265625, -0.01532745361328125, 0.005222320556640625, 0.0184478759765625, -0.00021564960479736328, 0.0277252197265625, 0.0290679931640625, 0.01270294189453125, 0.031524658203125, -0.01184844970703125, 0.0160064697265625, 0.005283355712890625, -0.0005536079406738281, 0.006229400634765625, -0.005619049072265625, 0.039581298828125, 0.044464111328125, 0.051300048828125, -0.00843048095703125, 0.00989532470703125, -0.0031604766845703125, -0.0267486572265625, -0.038116455078125, -0.007663726806640625, 0.0162506103515625, -0.00885772705078125, -0.055694580078125, -0.0166168212890625, -0.00818634033203125, 0.0160064697265625, 0.0174713134765625, 0.0240631103515625, 0.0182037353515625, 0.01422882080078125, 0.0238189697265625, -0.01361846923828125, -0.01490020751953125, -0.045196533203125, -0.0246734619140625, -0.033721923828125, -0.0266265869140625, -0.039581298828125, 0.044708251953125, -0.046661376953125, -0.043975830078125, 0.0183258056640625, 0.041290283203125, 0.0300445556640625, -0.0235748291015625, 0.01111602783203125, -0.0236968994140625, 0.01422882080078125, -0.01245880126953125, -0.0211334228515625, 0.0008854866027832031, -0.0034198760986328125, -0.0016641616821289062, -0.09527587890625, -0.00836944580078125, 0.037872314453125, -0.0266265869140625, 0.07427978515625, 0.006290435791015625, -0.007541656494140625, -0.0164947509765625, 0.034210205078125, -0.0201568603515625, 0.0024890899658203125, -0.01416778564453125, 0.0038776397705078125, -0.038360595703125, 0.0285797119140625, -0.047637939453125, -0.00849151611328125, 0.01081085205078125, -0.007602691650390625, 0.01093292236328125, -0.01221466064453125, 0.00904083251953125, -0.0204010009765625, 0.01056671142578125, 0.01428985595703125, -0.039825439453125, -0.031768798828125, 0.0026874542236328125, -0.06988525390625, 0.039093017578125, -0.0031299591064453125, 0.00806427001953125, 0.0225982666015625, -0.06304931640625, -0.058380126953125, 0.006290435791015625, 0.031280517578125, 0.01502227783203125, 0.0017786026000976562, -0.007785797119140625, 0.033721923828125, -0.01453399658203125, 0.0235748291015625, 0.051300048828125, -0.0016946792602539062, -0.00995635986328125, -0.0183258056640625, 0.053497314453125, -0.0193023681640625, 0.032745361328125, 0.00879669189453125, 0.0007863044738769531, 0.040313720703125, 0.033477783203125, -0.01178741455078125, 0.0267486572265625, -0.053985595703125, 0.0269927978515625, 0.004398345947265625, -0.005435943603515625, -0.01160430908203125, -0.01404571533203125, -0.0285797119140625, -0.0263824462890625, -0.036407470703125, 0.036895751953125, -0.0214996337890625, -0.042510986328125, -0.0178375244140625, 0.0236968994140625, 0.01227569580078125, -0.0299224853515625, 0.041290283203125, 0.043243408203125, 0.0029010772705078125, 0.039581298828125, 0.0218658447265625, 0.0273590087890625, -0.040557861328125, 0.01258087158203125, -0.005466461181640625, -0.00910186767578125, 0.004520416259765625, -0.0238189697265625, 0.0016183853149414062, -0.037139892578125, 0.0232086181640625, -0.038604736328125, -0.0160064697265625, 0.0218658447265625, -0.041290283203125, -0.00922393798828125, -0.0162506103515625, -0.08258056640625, -0.031768798828125, -0.01337432861328125, 0.0010080337524414062, -0.01020050048828125, -0.0023670196533203125, 0.0028858184814453125, -0.01325225830078125, -0.036895751953125, -0.051300048828125, -0.043975830078125, -0.0244293212890625, -0.10943603515625, -0.0027484893798828125, 0.00940704345703125, 0.0265045166015625, 0.0258941650390625, -0.00885772705078125, 0.005985260009765625, -0.0021686553955078125, 0.0189361572265625, -0.08648681640625, -0.006168365478515625, -0.01007843017578125, -0.0016565322875976562, -0.0197906494140625, 0.043731689453125, 0.035430908203125, 0.0017862319946289062, 0.01184844970703125, 0.01142120361328125, 0.0191802978515625, 0.00885772705078125, -0.0033283233642578125, 0.0283355712890625, -0.01355743408203125, 0.037628173828125, 0.0310211181640625, -0.004886627197265625, 0.0288238525390625, -0.0163726806640625, 0.036163330078125, 0.0273590087890625, -0.0287017822265625, 0.00959014892578125, -0.01551055908203125, -0.046417236328125, -0.00006681680679321289, -0.0184478759765625, 0.00946807861328125, -0.0305328369140625, -0.0228424072265625, -0.006229400634765625, 0.0191802978515625, -0.055938720703125, -0.031524658203125, 0.004489898681640625, 0.01197052001953125, -0.037872314453125, -0.01325225830078125, -0.045928955078125, 0.0278472900390625, 0.0251617431640625, -0.01508331298828125, -0.0306549072265625, 0.01087188720703125, 0.0015878677368164062, 0.034210205078125, -0.042266845703125, 0.0162506103515625, 0.0233306884765625, 0.01294708251953125, -0.0208892822265625, 0.045196533203125, -0.039337158203125, -0.006687164306640625, -0.054473876953125, -0.01453399658203125, 0.0027484893798828125, 0.032501220703125, 0.036895751953125, -0.035675048828125, -0.042510986328125, 0.005374908447265625, -0.01508331298828125, -0.0254058837890625, 0.049346923828125, -0.005954742431640625, -0.0037403106689453125, 0.0216217041015625, -0.0018548965454101562, -0.036407470703125, 0.00818634033203125, -0.0299224853515625, -0.047882080078125, -0.0224761962890625, 0.045684814453125, 0.036407470703125, -0.043487548828125, 0.035919189453125, -0.0189361572265625, -0.007205963134765625, -0.043243408203125, -0.0287017822265625, 0.01428985595703125, -0.0305328369140625, -0.0269927978515625, 0.0175933837890625, -0.01093292236328125, -0.0201568603515625, -0.01428985595703125, -0.0218658447265625, -0.038604736328125, 0.01282501220703125, -0.00023758411407470703, -0.0171051025390625, -0.01349639892578125, 0.0175933837890625, 0.00794219970703125, 0.0030536651611328125, 0.045684814453125, -0.01471710205078125, -0.057403564453125, 0.01313018798828125, 0.007297515869140625, 0.0262603759765625, -0.01453399658203125, 0.0174713134765625, 0.061553955078125, 0.00045800209045410156, -0.0168609619140625, 0.040313720703125, 0.0169830322265625, -0.00922393798828125, -0.0037250518798828125, 0.00873565673828125, 0.048614501953125, 0.041290283203125, 0.056182861328125, -0.036651611328125, 0.055450439453125, -0.047149658203125, -0.00916290283203125, -0.005832672119140625, -0.01502227783203125, -0.058624267578125, 0.0305328369140625, -0.00830841064453125, 0.00843048095703125, 0.038116455078125, -0.005405426025390625, 0.0029926300048828125, 0.01074981689453125, -0.0193023681640625, -0.0038471221923828125, -0.048614501953125, -0.01026153564453125, -0.07135009765625, -0.0163726806640625, 0.0015802383422851562, -0.0258941650390625, -0.004154205322265625, -0.0019464492797851562, -0.01337432861328125, -0.042266845703125, -0.0191802978515625, -0.0218658447265625, -0.01074981689453125, -0.0310211181640625, -0.00824737548828125, -0.00794219970703125, 0.09527587890625, -0.0013284683227539062, 0.01300811767578125, -0.0290679931640625, -0.0279693603515625, -0.0229644775390625, -0.0007061958312988281, -0.045196533203125, -0.037872314453125, 0.0005803108215332031, 0.0293121337890625, 0.00032639503479003906, 0.050567626953125, -0.01337432861328125, 0.043243408203125, 0.00965118408203125, -0.01258087158203125, -0.01233673095703125, 0.0028095245361328125, -0.0258941650390625, -0.0168609619140625, 0.01013946533203125, 0.01129913330078125, 0.09625244140625, 0.0296783447265625, 0.034454345703125, -0.004734039306640625, -0.0263824462890625, -0.038360595703125, 0.0306549072265625, 0.0021381378173828125, -0.01117706298828125, -0.0260162353515625, 0.033477783203125, -0.0219879150390625, 0.00794219970703125, -0.0278472900390625, 0.01435089111328125, 0.01233673095703125, -0.004306793212890625, 0.06890869140625, 0.035186767578125, 0.01551055908203125, -0.07623291015625, -0.01300811767578125, 0.041290283203125, 0.040313720703125, -0.01435089111328125, -0.005405426025390625, 0.0244293212890625, 0.0178375244140625, -0.0157623291015625, 0.055450439453125, -0.00965118408203125, 0.10797119140625, 0.005374908447265625, 0.0011148452758789062, 0.035675048828125, 0.060821533203125, -0.0164947509765625, 0.0184478759765625, -0.0036334991455078125, 0.01538848876953125, -0.037139892578125, -0.041290283203125, -0.00922393798828125, 0.0195465087890625, 0.033966064453125, -0.0278472900390625, 0.0168609619140625, -0.0174713134765625, -0.01325225830078125, 0.06597900390625, -0.01032257080078125, 0.00836944580078125, 0.0249176025390625, -0.0305328369140625, 0.00952911376953125, 0.032501220703125, -0.01233673095703125, -0.035919189453125, 0.0205230712890625, -0.047149658203125, -0.038360595703125, -0.0005993843078613281 ]
39
https://tr.wikipedia.org/wiki/Cinepaint
Cinepaint
"Cinepaint, eski adı Film Gimp olan projenin yeni adıdır. GNU/GPL bir proje olan Gimp'in video i(...TRUNCATED)
47
[-0.07843017578125,-0.0222930908203125,0.01139068603515625,0.0310516357421875,-0.013763427734375,-0.(...TRUNCATED)
43
https://tr.wikipedia.org/wiki/Sosyalist%20%C4%B0ktidar%20Partisi
Sosyalist İktidar Partisi
"Sosyalist İktidar Partisi (SİP), Türkiye'de faaliyet yürüten siyasi parti. İsim değiştirere(...TRUNCATED)
482
[-0.0248870849609375,-0.01299285888671875,-0.0256195068359375,0.042938232421875,-0.037322998046875,-(...TRUNCATED)
44
https://tr.wikipedia.org/wiki/InDesign
InDesign
"InDesign, Adobe firmasının ürettiği, çok yönlü bir masaüstü yayıncılık yazılımı. Fir(...TRUNCATED)
886
[-0.06573486328125,0.00992584228515625,-0.040191650390625,-0.004138946533203125,0.01065826416015625,(...TRUNCATED)
47
https://tr.wikipedia.org/wiki/Nusret%20Fi%C5%9Fek
Nusret Fişek
"Hasan Nusret Fişek (21 Kasım 1914, Sivas - 3 Kasım 1990, Ankara), Türk hekim.\n\nTürkiye'de Ha(...TRUNCATED)
1,529
[-0.01041412353515625,-0.02679443359375,-0.02838134765625,-0.02618408203125,-0.0196075439453125,0.01(...TRUNCATED)

This is the 2023 Turkish Wikipedia dataset with added embeddings and token counts. The embeddings were generated using the BAAI/bge-m3 model, which also calculated the token counts. The embeddings are stored in float16 format, and articles exceeding 8000 tokens were excluded due to the context window limit of the embedding model. Embeddings are only dense, not ColBERT or Lexical.

license: cc-by-sa-3.0

Downloads last month
31