MAZINGIRA (ENVIRONMENT)

Utangulizi
Mazingira hujumuisha vitu vyote vinavyotuzunguka, vikiwemo viumbe hai na vitu visivyo hai. Viumbe hai ni pamoja na wanyama, mimea na wadudu. Vitu visivyo hai ni pamoja na mchanga, mawe, hewa na maji.

USALAMA WA MAZINGIRA
Mazingira salama ni yale ambayo:
- Hayajaathiriwa kutoka katika uhalisia wake
- Yanafaa kwa ukuaji wa viumbe hai
- Yana udongo, maji, na hewa safi

AINA ZA UHARIBIFU WA MAZINGIRA

1. Uharibifu wa Udongo
Sababu za Uharibifu:
- Utupaji na uchomaji ovyo wa takataka
- Utupaji wa vitu visivyooza (mifuko, makopo, chupa za plastiki, misumari)
- Maji machafu na majitaka yanayotoka vyooni
- Umwagaji wa mafuta kutoka magari na mitambo

Madhara:
- Huathiri afya za wanyama na mimea
- Husababisha mazalio ya vijidudu vya magonjwa
- Husababisha maambukizi ya magonjwa ya mlipuko


2. Uchafuzi wa Maji
Sababu:
- Utupaji takataka katika mikondo ya maji
- Majitaka kutoka vyooni, viwandani na migodini
- Kemikali zenye sumu kutoka viwandani
- Shughuli za kufua, kuoga, na kujisaidia karibu na vyanzo vya maji
- Kilimo karibu na vyanzo vya maji

Madhara:
- Husababisha magonjwa (homa ya matumbo, kichocho, kipindupindu)
- Husababisha saratani kutokana na kemikali
- Huathiri viumbe wanaoishi majini


3. Uchafuzi wa Hewa
Vyanzo vya Uchafuzi:
- Vumbi
- Harufu mbaya
- Kemikali
- Vimelea vya magonjwa
- Uchomaji takataka na misitu
- Moshi wa sumu kutoka viwandani
- Magari chakavu

ATHARI ZA JUMLA ZA UCHAFUZI WA MAZINGIRA
- Vifo vya wanyama na mimea
- Magonjwa mbalimbali (kichocho, kipindupindu, kikohozi, mafua)
- Kuongezeka kwa hewa ya kabonidioksidi
- Saratani ya mapafu
- Uharibifu wa mazingira ya viumbe hai

NJIA ZA KUTUNZA MAZINGIRA

1. Usimamizi wa Takataka:
- Kutenganisha takataka zinazooza na zisizooza
- Kufukia takataka zinazooza
- Kupeleka takataka zinazofaa kwa urejelezaji viwandani
- Kutumia tanuri au mashimo maalum kwa takataka zisizooza

2. Usimamizi wa Majitaka:
- Kutumia mfumo rasmi wa majitaka
- Kuhifadhi katika mashimo maalum
- Kunyonya kwa magari maalum
- Kufukia mashimo yaliyojaa

3. Utunzaji wa Hewa:
- Kupanda na kutunza miti
- Kupunguza uchomaji wa mkaa
- Kutumia nishati mbadala (gesi, umeme)
- Kudhibiti uchafuzi kutoka viwandani na magari

UMUHIMU WA MITI KATIKA MAZINGIRA
Faida za Miti:
- Hutoa kuni na mkaa
- Hutoa hewa ya oksijeni
- Hutoa matunda
- Hutoa kivuli
- Hutoa dawa
- Hutoa mbao
- Ni makazi ya ndege, wanyama na wadudu
- Hupunguza kiwango cha hewa ya kabonidioksidi

Msamiati Muhimu:
- Urejelezaji: Kuchakata takataka ili kutengeneza vitu vingine
- Fueli: Maada inayounguzwa na kutoa nishati inayotumika kuendeshea mitambo