Book,Page,LineNumber,Text
50,0030,001,บทว่า    <B>วิปสฺสิตฺวา</B>    แปลว่า    เห็นแจ้งแล้ว.   คือ   ยังทิฏฐิวิสุทธิ  
50,0030,002,และกังขาวิตรณวิสุทธิ     อันกำหนดนามรูป     และกำหนดปัจจัยให้ถึงพร้อม
50,0030,003,บรรลุวิสุทธิที่ ๕  ตามลำดับแห่งการพิจารณากลาปะเป็นต้น     ยังวิปัสสนาให้
50,0030,004,เขยิบสูงขึ้น   ด้วยสามารถแห่งการบรรลุถึงยอด   แห่งปฏิปทาญาณ  และทัสสน-
50,0030,005,วิสุทธิ.  
50,0030,006,บทว่า   <B>ผุสิตฺวา</B>   แปลว่า   ถึงแล้ว   คือทำให้แจ้งแล้ว.
50,0030,007,บทว่า  <B>อจฺจุตํ  ปทํ </B>  ได้แก่  พระนิพพาน  อธิบายว่า พระนิพพาน
50,0030,008,นั้นท่านเรียกว่า อัจจุตะ เพราะเป็นที่  ๆ ไม่มีจุติ   โดยที่พระนิพพานนั้นมีการ
50,0030,009,ไม่ต้องจุติเองเป็นธรรมดา    และโดยที่ผู้บรรลุพระนิพพานแล้ว     ไม่มีเหตุอัน
50,0030,010,ทำให้ต้องจุติ.  และเรียกว่า    ปทะ    เพราะความที่พระนิพพานนั้นไม่เจือด้วย
50,0030,011,สังขตธรรมทั้งหลาย  และเพราะเป็นแดนอันผู้มุ่งพระนิพพานนั้น  พึงดำเนินไป.
50,0030,012,บทว่า      <B>กตนฺตํ</B>   ได้แก่  ที่สุดแห่งกิจที่ตนทำเสร็จแล้ว    อธิบายว่า
50,0030,013,อริยมรรคที่พระโยคาวจรเหล่านั้น   บรรลุแล้ว  ชื่อว่า  พระโยคาวจรการทำแล้ว
50,0030,014,เพราะมรรคอันปัจจัยของตนให้เกิดแล้ว  ส่วนผลอันเป็นที่สุดของพระอริยมรรค
50,0030,015,นั้น    ท่านประสงค์เอาว่า  กตันตะ  ( ที่สุดแห่งกิจอันตนทำแล้ว)  อีกอย่างหนึ่ง
50,0030,016,สังขตธรรมทั้งหลาย    ชื่อว่า   กระทำแล้ว   เพราะอันปัจจัยทั้งหลายกระทำแล้ว
50,0030,017,คือ   ให้สำเร็จแล้ว.    ที่สุดแห่งสังขตธรรมอันปัจจัยกระทำแล้ว   ชื่อว่า    พระ-
50,0030,018,นิพพาน    เพราะเป็นแดนสลัดออกซึ่งสังขตธรรมนั้น.    ซึ่งที่สุดแห่งกิจอันตน
50,0030,019,ทำสำเร็จเสร็จแล้วนั้น.
50,0030,020,บทว่า   <B>ปจฺจเวกฺขนฺตา</B>   ความว่า  พิจารณาข้อปฏิบัติเฉพาะอริยผล
50,0030,021,และนิพพาน ด้วยวิมุตติญาณทัสสนะว่า  อริยผลนี้   อันเราบรรลุแล้วหนอ  ด้วย
50,0030,022,การบรรลุอริยมรรค    อสังขตธาตุ    อันเราบรรลุแล้ว    ดังนี้.     อีกอย่างหนึ่ง
50,0030,023,กิจ   ๑๖  อย่าง  มีปริญญากิจเป็นต้นอันใด  ที่พระอริยเจ้าควรการทำ   ชื่อว่า